s
Blad.
LK Alter
Gracht 26»
AAG,
5TE WAAK-
igen
meskleeding.
s of gedeelten
PEN
Telefoon Interc. 82.
Eerste Blad.
inhuis
Ons (lenieenteprogram.
FEUILLETON
•Savsnsatr ijó.
ten eei groote.
Koop- en pachtprijzen van
landerijen.
Telefoon Interc. 82.
Brieven uit de Hofstad.
No. 12'770.' Zaterdag 1 Mei 1915. j Me Jaargang.
-A-d.’vertezxtielDlei-cL voox G-oixcIsl ezx O3aa.stre3s®zx.
Verschijnt dagelijks behalve Zon- epi Feestdagen.
Uitgevers A. BEDTKMAN EN Z»0N.
I
■i
dagelyks aangenomen
ten, den Boekhandel ei
drie
bestaat uit
Land-
ie halen zoo dik-
z/h. Brokkenhuis,
tWee-
407 H.A. land,
i de stad aan huis
hot
VIERDE HOOFDSTUK.
De
7)
oen
vra-
UVK,
haart
lommiseie „Armen-
(Wordt vervolgd.)
nan A Zn., Gouda.
QUELLEI
3NWATER
Dit nummer
bladen.
ZIG, Vice-Voorz.
Secr.
SNDORST, Penn.
gel-
to
thana
van
ïapier opgaart
de
in
®nft. r
f'n toch i
Zij c-
®u zij
die
voort-
f 1.25
1-50
ons,
m
die
of
opbrachten, terwijl bij
verpachting in de jaren 1900—1909
sik bord”, 1
„Meren Hub”.
ergoed.
AM en AOjBAA
edE. ALTER,
•acht 269*
IAAG.
De Vadórlander schrijft
Aan onze kiesvereenigingen is
toegezonden het ontworp-program
Gemeentepolitiek, waarop de goedkeuring
van de aanstaande Algepeene Vergade
ring zal gorden gevri^utlK/
Het zou kwalijk voegen over dit ont
werp het een en ander te zeggen, zon
der te beginnen met een woord van war
me hulde en dank aan de Commissie, die
het ontwierp, bestaande uit de heeren Mr
Dr. E. van. Ketwich Verschuur, te Zwolle,
voorzitter; M. M. Couvée Jr., ’s-Graven-
hage; Mr. Ph. Falkenburg, Amsterdam-,
J. S, Hollander, Rotterdam; U. J. Mijs,
Middelbands, en Mr. J. J. Veurman
Meppel. In het aangenaamste overleg tus-
Bchen het Hoofdbestuur en Commissie
werd het ontwerp in zijn eindvorm vast
gesteld, en we meenen tevens in den geest
van de Commissie te handelen, als wij
jnet een enkel woord de bekwame en
tactvolle leiding van haren voorzitter me-
moreeren.
NOP REKENING
RUGGAAF VERGOll
A 15 CT.I
die
in de
brach-
eprsten overgang f 0,554,363
of f 1(33 per H.A. op, én bij den ,J-—
den f 4,015,654 of f 1781 per H.A. Hier
waardestijging te contatoe-
Door het drinken van veel wijn had
hij getracht op den feestdag alle zorgen
la’ vergeteit en het gevolg daarvan was
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meerI0.10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 by vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0-25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
doeling is, dat het gebeele program in
alle gemeenten zonder onderscheid wordt
uitgevoerd. Daarop wordt reeds hier en
daar In het ontwerp zelf gewezen, en in
do „Slotbepaling" wordt het middel aan
do handi gedaan, om meer te bereiken
dan aan elke gemeente op zlchzelve mo-
gt'lijk zou zijn.
Wij meenden goed te doen, met deza
korte woorden er op te wijzen, wat de
bedoeling is van ons program, en waar
om het zóó Is, en niet anders. Onze aan
gesloten kieevereeniglngen zullen met deze
korte toelichting wel rekening willen hou
den.
Wat wij in de eerste plaats over dit
ontwerp willen zeggen, is, dat het aller
minst bedoeld is als te zijn een soort
reisgids voor onze geaneaigeraadBleden
die slechts zooveel bladzijden zouden heb
ben op te slaan om to weten, hoe zij in
ieder bepaald geval moeten handelen.
Waaruit voortvloeit, dat het ook niet kan
Zijn een catechismus, waarvan iedere let
ter door onze candidaten voor den ge
meenteraad zal moeten bezworen worden.
1 en program voor gemeentepolitiek kan
opt door de stad
rop staat „Armen-
ihuis”.
regeld bij U aan-
U hem ontbieden
toekenden of per
vburg 7% u. Uit-
e Zangvereeniging
toch, zoo min als eenig ander politiek
pro^iam, een soort van passepartout zijn,
een sleutel op alle vragen, waarvoor die
practijk den gemeentelijken vertegenwoor
diger stellen kan, en een vrijzinnig pro
gram kan dit wel allerminst. Vrijheid'
voor ieder, om binnen den ruimen, maar
daarom niet minder welouilijnden kring
onzer beginselen, eigen opvatting te heb
ben over de maatregelen, welke op een
gegeven tijdstip wenschelijk zijn te ach
ten; inzicht in de gestadige wisseling der
omstandigheden en de hiermede nood
wendig gepaard gaande wisseling der be
hoeften, sluiten voor eene partij als de
onze tol in bijzonderheden afdalende voor-
wij geregeld tijdig
i ontvangen van
ten, vermakelijkhe-
»n in onze agenda
Rubriek I. 2254 H.A. land,
zoowel in do periode Ï890—-'99 als
jaren .pa 1909 werden verkocht,
teh bij den
of fli3“
Vriéndelijk op," vroeg Greta en de
duwo antwoordde trouwhartig „Dat wil
ik met alle pleiztor doen. Ik hoop dat wij
van elkaar zullen gaan houden en
goed met elkaar kunnen vinden.
Zoo was haar ontvangst geweest,
plotselinge verandering had voor Lena in
de gunstige omstandigheden plaats gehad.
Haar droefheid over den dood haars va
ders kon zij niet getnakkelijk ie boven
komen. Dikwijls gaf zij zich geheel aan
haar smart over; zonder er om te den
ken, dat zij daardoor ook het fijngevoe
lige gemoed van haar trouwe vriendin
pijnlijk aandeed.
Lena was toch zeer met ziohzelVe inge
nomen. Zij beschouwde het als grootheid
van ziel, dat zij in hare veranderde om
standigheden het gemis van vele geriefe
lijkheden zoe gelaten verdroeg.
„Als ik mijn geld krijg, dat mij nog
overblijft,*’ verklaarde zij een®, „dan neem
ik juffrouw Veltman bij mij in en richt
dan in een badplaats een fijn ingericht
pension op, of ik bekwaam mij In de
muziek of in de schilderkunst."
Greta kon niet nalaten cenlge beden
kingen to maken en de weduwe Helmers
meende: „We moeten toch eerst weten
hoeveel geld er overblijft, dat is de
hoofdzaak. Ik geloof, dat het beter was,
al» je eerst naar een betrekking nitzag.'
en
En zonder veel
te maken besliste zij over
Lena’s toekomst. „Nu kom je bij
mij. Daar heb
is alzoo een
ren van 57%
Rubriek II. 407 H.A. land, die
in de jaren 1890—1899 aan andere eige
naren overgingen voor f 389,122, of f 956
per H.A., gingen bij een nieuwe ve|koo-
ping in de jaren 19001909 voor f 525.885
of f, 1292 per H.A. van de hand.
Do koopprijs is dus 35% gestegen.
Rubriek III. 1802 H.A., dte in de
jaren 19001909 verkocht werden voor
f 1.973.603 of f 1095 per H.A., brachten
bij, den tweeden verkoop na 1909
f2.981.504, of f1654 per H.A. op.
Hier bedraagt de stijging derhalve 51
Op de zeeklei valt die stijging der land-
aan „hem”,
ongelukkig
“•at haar slechts het hoi gemaakt had
mm haar geld en niet uit liefde. Nu yer-
zij hem.
CCLV.
Wij, Hollanders, hebben somtijd» iets
van barbaren, aldus schreef reed*» dertig
jaar geleden de bekende publicist, die
zich achter den schuilnaam Damas ver-
■borg, in het toenmaals nog floreereude
«Dagblad van Zuid-IIolland en 's-Graved-
thage.
Wanneer wij, aldus ging hij voort, bol-
lenkweekws zijn, dan verminken we de
fbloemen om het lieve geld; wanneer
{wij do eer hebben straatjongen te we-
jzen, dan besmetten wij het fraaiste ge
zichtje op een affiche met slijk uit lou
ter baldadigheid. Geen pa® geechikterA®
fdteur die ongerept, geen matglas, dat on
beklad blijft. Geen kerkportaal is voor
ons heilig, geen dagbladbus is voor ons
Ivdlig. De vernielzucht zit in ons bloed
en wanneer wij muziek hooren, stooten
'wij geluiden van dieren uit, om haar te
.oversell reeuwen.
Deze sombere ontboezeming van den
anders zoo vroolijken schrijver, bad een
aanleiding.
’t Was in hot jaar 1888. De kermis was
nog pas een jaar geleden afgeeohaft en
in do plaats daarvan wilde men hot volk
vermakelijkheid brengen door middel van
Openbare muziekuitvoeringen in l*et Voor
hout. De eerste muziekuitvoering had
plaats gehad. Damae was er heen ge
woest en met bittere teleurstelling terug
gekeerd. De muziek toch werd te ©enen
male overstemd door oen joelende me
nigte, uit wier zwarten hoop de meest
uiteenloopende kreten opstegen van men
schel ijke en, meer nog, van dierlij
ken aard. Er danste een uitgelaten bende
pp eigen maat on gezang een helsohe sa
rabande om do muziektent en deed1 de
poren tuiten van heel andere klanken en
woorden dan van do tonen en de teks
ten ©ener zoete muziek. Toen ten slotte
den geachten krantenschrijver de hoed
Van het hoofd werd geslagen, nam hij de
vlucht, zwerende zichzelf nooit meer te
zullen nooden op dien sabbat van katers
en katten, welke men een gemeentelijke
muziekuitvoering in het Voorhout gelieft
te noemen.
Vanwege de Directie van den
bouw is onlangs een publicatie versche
llen, waarin belangwekkende mededelin
gen voorkomen omtrent den loop van
koop- en pachtprijzen van landerijen in
de laatste 15 jaren- Met behulp van de
correspondenten, die die Directie van den
Landbouw in alle deelen des lands heeft,
zijn do gegevens verzameld, die, aange
vuld met die, welke de ontvangers der
registratie verstrekten, ons laten zien,
welke prijzen voor hetzelfde land' ondier
vrijwel dezelfde omstandigheden bij op
eenvolgende verkoopingen en verpachtin
gen werden besteed. De gegevens wer
den daarna ingedeeld in drie rubrieken.
In de eerste rubriek kwamen de per
ceelen, die voor de eerste maal verkocht
of verpacht werden in de jaren 1890—
’99 (dit is d» period!©, waarin de daling
der landprijzen allengs voor een stijging
heeft plaats gemaakt), en waarvan
Iweedto verkoop of verpachting valt
de jaren na 1909. In de tweede rubriek
zijn ondergebracht de perceelen, waarvan
de eerste Verkoop (verpachting) eveneens
plaats vondl in de jaren 1890’—99, doch
He andermaal zijn overgegaan (verhuurd)
ia de jaren 1900—1909. In de derde ru
briek staan de in 1900—1909 verkochte
of verpachte perceelen, die na 1909 op
nieuw zijn verkocht of verpacht.
Wij vinden het volgende resumee
de periode 1890’99 verhuurd voor
f 109.497, of f 61 per H.A. Bij een ver
huring in de jaren na 1909 brachten de
zelfde gronden f 164.086, of f91 per H.A.
op. Do stijging bedraagt dus 49
Rubriek II. 2586 H.A. land,
in het tijdperk 1890—1899 f164.984,
164 per H.A.
1207.248, ot (80 por H.A. op. De oU>
ging bedroog toen 25
Rubriek III. 3191 it.A. werden in
de jaren 1900—1909 voor f 204.609, of
f 75 per H.A. verpacht. Na 1909 steeg
de pacht tot f 302.143 of f 95 per H.A.
I en stijging dus van 27
Wij willen niet uit het oog verhezen, f schriften voor de vertegenwoordigers on
dat de omzetting van gtoot-bedrijf in
klein-bedrijf, en de daaruit voortgevloeide
'grootere behoefte om een stuk grond' in
koop of pacht te krijgen, tot de verhoo-
ging der prijzen heeft medegewerkt. De
hoofdreden moet echter gezocht worden
in de reeks jaren van ongestoorde .wel
vaart, die onze bedrijven van landbouw,
tuinbouw en veeteelt hebben genoten.
de J.
tenhuis en
geheid te nemen
Vele jaren lang Hef en vertrouwd
flink meisje met een groqtc mate geweeat. Zij moest nu wn geheel
Van zelfbeheersching. Zij wischte Lona's
tranen af en zei „Nu moet je kalm
zijn Ik kom hier om je te helpen.”
„Ko& je dan nu verlof krijgen Met
mijn verjaardag schreef je toch
„Ja, dat is zoo. Maar nu is het eén
dringende noodzakelijkheid. Nu moest ik
je toch bijstaan in je ongeluk, en In
zoo’n geval kan allee.” En zonder veel
complimenten
bij mijn moeder en
voortaan een tehuis, zoo lang je wilt.”
Lena nam verheugd dit voorstel aan
de nijpendste zorg was haar nu van do
schouders genomen.
Greta Helmers was niet mooi, doch
maakte een aangenamen indruk met haar
flinke gestalte, frissohe wangen en vrien-
dolijken blik. Zij was juist de rechte om
treurende weer te troosten en nieuwen
moed in te spreken. En Lena had zulk
een bijstand wel noodig, want zjij moest
aclteiden van haar prachtige sieraden en
dure snuisterijen, die zij tot dusver voor
Onmisbaar had gehouden. Met de fraaie
meubelen werden ook deze dingen ver
kocht ten behoeve van de schuldeischers.
Zij was nu arm, maar gelukkig
niet gelioel verlaten.
En nu kwam het scheiden.
Het was op een donkeren namiddag
toen Lena nog eenmaal het groote hee-
den tuin doorliep, om af-
van alles*, was haar zoo
was
an
fen toon, en Blijendal ging hoen in wee
moedige stemming.
Kapitein Veltman van de vesting-artll-
lerie, een broedbr van juffrouw Voltman,
de juffrouw van gezelschap, was tot Le
na’s voogd benoemd. Hij nam zijn taak
nog al licht op en liet den bedrijfsdirec
teur Blijendal met de schuldtósclmrs on
derhandelen. Aan de voogdij over een
arme wees was geen eer of voordeel ver
bonden. En nu d*e verkooping van het
landgoed in de nieuwsbladen was aange-
kondigd, moest er ook een antwoord ge
zocht worden op do pijnlijke vraag: waar
heen zou Lena gaan, als de Heezenberg
aan den nieuwen eigenaar werd overge
geven
Gelukkig vóór haar werd het ant
woord op deze vraag geheel onverwacht
en te rechter tijd gevonden. Op een mid
dag zat zij weer treurig in haar kamer,
toen zij door een bezöek werd verrast.
Een jonge dame triad binnen. Greta Jij
hier P” rtep Letta verwonderd. Bij dé
vreugde over dit wederzien dook echter
onmiddellijk bij Lena het bewustzijn
op, dat haar omstandigheden nu attders
waren dan vroeger, toen zij wegens haar
rijkdom zich boven haar vriendin verhe
ven waande. Zij barstte in tranen uit en
snikte „Ach, dat je mij hier in zulke
droeve omstandigheden moet terugzien.”
Greta Helmers, do jonge onderwijzeres,
was een
zer beginselen In do publieke lichamen
uit. Thorbecke’s woord „In welke maat
regelen van wetgeving en bestuur zich
het karakter eener liberale regeering zal
kunnen openbaren, hangt op elk tijdstip
van velerlei omstandigheden af", geldt
ook nog voor onzen tijd, en zeker ook
voor het onderwerp, dat die Couimisste
l>ezig hield1.
Zij heeft dan ook, daaraan gedachtig,
in hot ontwerp slechts aangegeven
groote lijnen, die als van zelf
ivlooien uit de beginselen, die ons allen
.gemeen zijn en die de richting aangeven
voor eene vooruitstrevend! liberale ge
meentepolitie in (ten tegeinwoonMgen tijd,
d. 1. naar de behoeften van het oogen-
bl ik. In den tegenwoordlgen tijd,
■zeggen wij, want, hoe algemeen ook ge
houden, zal dit ontwerp, als het voor
ons program zal geworden zijn, toch
maar een beperkten levensduur kunnen
hebben. Onze inzichten toch, zich wijzi
gende mot en aanpassing zoekende aan
de steeds veranderende omstandigheden
zullen ovor een zeker aantal niet
meer geheel dezelfde zijn als thans. En
bovendfleneen program is or om te wor
den uitgevoordl; niets kan ons aangena
mer zijn dan dat zoo spoedig mogelijk
vele onzer desiderata alom verwezenlijkt
zullen zijn en zoo algemeen, als vanzelf
sprekend beschouwd worden, dat hun voor
komen op een program ton eenenmalo
overbodig kan worden geacht.
Naast de reeds vermelde principleele re
den, welke de Commissie er van terug
gehouden heeft zich al te zeer in bijzon
derheden te begeven, kwam nog deze
overweging van meer practischen aard
dato het program zal moeten gelden voor
de gemeentepolitiek in het algemeen, dus
zoowel groote als kleine, stedelijke als
plaltedandfegemeenten. De zeer uiteenloo-
pondo toestanden en behoeften dezer ver-
schillende categorieën van gemeenten, dóen
het samenstellen slechts van een pro
gram, dat zich tot groote lijnen bepaalt,
mogelijk zijn. Het spreekt intusschen wel
vanzelf, dat in het ontwerp ook wen-
schen worden uitgesproken, welke shichte
in grootere gemeenten voor verwezenlij
king vatbaar zijn, en dat het niet de be-
GOUDSCHE (II liliNT
PRIJS VAN HET ABONNEMENT?
Per kwartaalI
Idem franco per post. -j
Het Geïllustreerd Zondagsblad1.50
Idem franco per post I1.90
Abonnementen worden dageljjks aangenomen aan ons Bureau:
Markt 31, bij onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren.
ii. 11 ssar- -
la vergeten en het gevóig daarvan
«e» beroerte, die ha» uit het letten weg
rukte. En zoodra het sterfgeval bekend!
was, kwamen de schuleischere aanklop-
P®n om van hun geld nog te redden
wat er te redden was. Ja, zoo haastig
waren ze, dat de goedte Blijendal bijzijn
terugkomst van de begrafenis reedfi een
telegram en een brief van schuldeischers
had ontvangen om inlichtingen te
Lena van Doimneteu. begreep nu ook,
waarom Eduard van Bosschen op
»o lang met <ien adtoinistrateur
Etehof in d*ruk gesprek was geweest, en
Wrmn hij bij de begrafenis afwezig
“leef. Zij verborg hel gelaat In de han
den, de onverwachte slag had haar ver-
Het denken was haar onmogelijk
moeat zij drakea.-.
gevcHde, zich nameloos
slj begon te begrepen, dat luite-
deren levensweg Inslaan on met een ze
kere huivering, niet geheel vrij van
nieuwsgierigheid, dacht zij aan den strijd
om het bestaan, die haar thans wachtte.
Ook dokter Hazelhorst trok zich bet
lol van zijn nicht aan.
Met Greta Helmers zorgde hij voor
haar als een broeder, terwijl juffrouw
Veltman, die naar haar broeder zou gaan,
haar door allerlei vleierijen trachtte te
troosten.
Met gewond hart, maar met de over
tuiging, dat zij dóór trouwe vriendttchai)
was omgeven, vörliet Lena met Greta
Helmers het huis, waar zij achttien jaar
lang zooveel vreugde en genot had) ge
smaakt, om een geheel ander leven te
beginnen.
Do weduwe Helmers bewoonde met haar
dochter een huisje in een der eenvou
digste straten van Amsterdam.
Zij leefden daar stil en teruggetrokken.
De oude dame voelde weliswaar geen be
hoefte meer aan dó verstrooiingen der
jeugd, toch had zij niet verteerd! vroolijk
te zijn en haar Vriendelijk gelaat maakte
op ieder bij het eerste gezicht eea aaft-
genamen indruk.
Toen Lena dan ook voor de eerste
maak voor de oude dame stond, cn deze
de hand wilde kussen, voelde «ij plotse
ling twee armen om zich heen geslagen,
en zij voelde een warmen, innlgen kus
op haar mond -, zij, die haar moeder nooit
had gekend, ondervond nu, wat moeder
liefde Is.
„Neemt u de vreemde wees een poosje
- prijzen vooral op de jaren na 1909
terwijl de lichtere kleigronden veel ster-
ker in waarde zijn gestegen dan de
zware.
De stijging is vooral zeer aanzienlijk,
rals de grond voor tuinbouw geschikt is
en b.v. als weiland) voor groententeolt 1»
I aanmerking kan komen.
In de omstreken van Amsterdam wordt
•zulk weiland, dat f3500 per H.A. dóet,
ina een paar jaar als tuingrond te zijn
^gebruikt, voor f 6500 per H.A. verkocht,
i en dergelijke groote prijsstijging bericht
'men uit ongeveer alle tuinbouwstreken.
I Ook op de rivierklei valt een vrij
igroote prijsstijging waar te nemen. De op
gaven varieeren tusechen 25 en 60
verhooging. Zeer sterk is de stijging in
’de zandstreken. De aanleg van spoorwe
ggen, en vooral het gebruik van den kunst
mest, waardoor de l>od)em voor cultuur
■geschikt kan worden gemaakt, zijn daar
van wel de voornaamste oorzaken. De
gevallen, dat gronden, die voor 20 jaar
nauwelijks een paar honderd gulden per
H.A. konden opbrengien, thans f 1200 en
jmeer op brengen, zijn niet zeldzaam.
Buitengewoon is de volgende mededee-
Hng
„Dat db stijging der bodemprijzen zich
iook Vooral ten aanzien van de nog niet
in cultuur gebrachte gronden doet
'den, blijkt wel duidelijk hieruit, dat
iBellen (zandgebied Drenthe) in 1895 25
H.A. heide werden verkocht voor een to
taal bedrag van f 100, in 1910 bracht die
zelfde heide f2500 óp.”
Dergelijke feiten worden uit meerdere
plaatsen, op het zand gelegen, ia
verslag medegedeeld.
Ook in de Veenkoloniën zijn de land
prijzen sterk gestegen en wel met ge
middeld 50
Doch het krachtigst heeft de stijging
der landprijzen zich doen gevoelen in de
eigenlijke tuijnbouwgebiekfen. Niet zelden
zijn de prijzen in 25 jaren met 100
bestegen.
Deze mededeelingen zijn vooral van be
lang in verband! met het in de Tweede
Kamer aangenomen wetsontwerp van Mi
nister Treub, waarin hij voorstolt de on
roerende goederen voor den aanslag in
de aanvullende vermogensbelasting op de
Inkomstenbelasting op verkoopwaarde te
doen taxeeren. Zooals men weet, wordt
thans voor dien aanslag de belastbare
opbrengst van den grond met 20 verme
nigvuldigd. Welnu, uit het ingeetelde on
derzoek blijkt, dat de verkoopwaarde der
in 1905 verkochte perceelen 31 maal en
dér in 1910 verkochte perceelen 39 maal
de belastbare opbrengst uitmaakte.
Het is te begrijpen, dat de pachtprij
zen in ..de laatste 20 jaar evenals de koop
prijzen, aanzienlijk zijn. In het verslag
is voor de pachtprijzen dezelfde indéeling
gevolgd aler voor de koopprijzen.
Wij vinden weer
Rubriek I. 1803 H.A. land werd in
en
uur.