IMITS,
JMS
opjesü
an, als Tafels,
egels, Schilde-
en Huiskamer-
en- en Kapok-
Uittrekt af els,
17.50 de zes,
imermeubelen,
I VOOR
EN.
E, Alter
racht 269
AG,
E WAAR-
m
eskleeding.
if gedeelten
No. 12776.
Zaterdag 8 Mei 1915.
54e Jaargang.
en
EN
Telefoon Interc
Eerste Blad.
Neutralen.
:cht.
FEUILLETON
Ëavensatr ijè.
Iscliappen
ndsl.
Gouda
I
XTxexx-^xrs- ezx u^.d'^rextexxtxe'blsud. voor G-oxxcLa- exx Oxxxstxelcezx.
Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
at 44%
XALTER.
Brieven uit de Hofstad.
Telefoon Interc. 82. Uitgevers A, BRINKMAN EN ZOON,
(illl IISIIIE COURANT
uit twee
naar
3DKOOPII!
4
HAGENAAR.
van
1
bui-
Mijp-
is verschrik-
ZEVENDE HOOFDSTUK.
e stad aan huis
A Zn., Gouda.
VAN
eukengerei,
denleelen.
gen. 14
Dit nummer bestaat
bladen.
879.)
roeren. Het
mar zeker
hét
van
zulU*-
iu
ue
Ü1O
er-
ve|r-
de va»t-
Wordt vervolgd.)
■rnrir;
Westminster
Lena was ziek geworden. Wel niet erg.
maar zij gevoelde zich zeer ellendig. We
kenlang moest zij het bed honden en toen
het zoover wa«, dat zij dit verlaten kon.
duurde het nog gorulmen tijd, voor zij
weer eenig werk kon doen. Haar plan een
onafhankelijk beroep te kiezen, moest zij
door gemis aan gold opgeven.
Schiekade,
am.
,’oed.
ren ADRES
iht 269*
AG.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer«0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing ’van 15 regels f0.35 by vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
lawaai hoorde en haar uit haar gevan
genschap bevrijden zou.
Nog altijd hoorde zij niets. Er hielp
niets aan, zij moest wachten tot iemand
in huis ópstond. Ze lagen zeker ook nog
te bed.
Zeer aangenaam jjas bjiar toestand niet.
Daar stond! zij te luisteren naar elk ge
luid, telkens roepend, opgewonden door
het angstige wachten. Er verliep zoo een
kwartier. Nog een. Lena werd' zenuw
achtig. Met elke minuut nam haar angst
toe. Waar bleef Treesje toch zoo lang
Kwam er dan niemand om haar to hel
pen Een uur was reedis zoo met wach
ten voorbij gegaan. Lena had een stoel
gehaald en was voor de deur gaan zit
ten. Was zij dan opzettelijk gesloten
Hoe zou het komen, dat mwrouir hadr
afwezigheid niet bemerkte en haar nit.
liet zoeken
Eindelijk, eindelijk hoorde zij schreden
en kon zij stemmen onderscheiden. Maar
die waren haar geheel onbekend. Op.
nieuw klopte zij op de deur en riep om
hulp. Men had haar nu gelukkig gehoor
Zij hóórde een korte woordenwisseling
vervolgens beproefde men een paar sleu
tels en ten slotte werd het slot openge
broken.
Bijna verblind schrok zij terug voor
de. uniform van een politie-beambte, die
bij nader Inzien een inspecteur bleek te
zijn. Deze maakte een beleefde buiging
en vroeg haar natun.
,,Wat is er gebeurd vroeg zij ang
stig. ..Waar .zijn mijnheer en mevrouw
taal om daarmee in Amerika goede
sier te maken.
Het eerste was hem gelukt, maar voor
hij het tweede plan, hoewel goed over
legd, nog- had kunnen uitvoeren, had de
politie er do lucht van gekregen.
I^ena was geheel tm^ergeslagen. Zij
werd in verhoor genomen en moest al
lerlei ntededeelingen doen, die alle nauw
keurig opgeteekend werden. Bovendien
moest zij het dulden, dat al haar bezit
tingen werden doorzocht. Wat hielp het
haar of de inspecteur al zeer beleefd ver
zekerde „Het is alleen,* om aan de voor
schriften te voldöen. Juffrouw. Persoon
lijk wantrouwen is daarbij geheel
tengosloten.”
Zij vond zich onteerd', toen zij vreem
de handen in haar goed zag woelen. Zij
weende van ergernis en schaamte; eerst
na eenige uren durfde zij met haar kof
fer het huis verlaten. O, welke vroese-
lijke uren hadden die slechte menschen
baar doen beleven. En waarvoor Alle»,
ja. alles had zij
duren, want het
eerste van het kwi
woorden
er nle-
UCLXVI.
Geen der lezeressen en leasers zal van
den getrouwen Hagenaar vergen, dat hij
het Internationale Vrouwen-Vredescongres
van de opening tot de sluiting had' moe
ten bijwonen. Hoe graag hij zich be
ijvert in welwillende gunst van het vrou
welijk geslacht te staan en hoe zeer dit
congres zijn warmste sympathie had, men
zal ons toegeven dat men ten slotte van
het- allerbeste zelfs te veel kan krijgen.
Als wij een aanmerking op het congres
wildon maken dan zou het zijn over de
lengte. Maar dat is dan ook de eenige
aanmerking, die wij zouden kunnen ma
ken. Wat wij er hoorden en wat wij
verder naars-tiglijk in de uitvoerige ver
slagen hebben gelezen, heeft ons vóór alle
den indruk gegeven van grooten ernst on
groote waarachtigheid van dit congres.
In hoeverre later zal blijken, dat in de
historie van dezen oorlog alsook van do
geheede wereld, dit congres een beteke
nis heeft gehad, vermogen wij natuurlijk
i3)
1 indelijk kwam dan de verwachte.
I ven modem gekleed en even zeker
in haar manier van optreden, maar niet
zoo mooi als mevrouw Heigelaar en bui
tengewoon vroolijk van geest, bracht zij
dadelijk leven in het huis. Al was die
vroolijkheid ook wat gekunsteld, ze kwam
Lena zeer gelegen. Door de aanwezigheid)
van de logée was zij nu van het alleen
zijn met dé familie Heigelaar bevrijd.
Zoodra en zooveel ze maar kon, trok zij
zidi in haar kamertje terug.
In dit somber slaapkamertje, dat haar
door den droefgeestigen indruk als een
sterfkamer voorkwam, kleedde zij zich snel
uit en sliep terstond in.
Toen zij bij het ontwaken op haar hor
loge keek, schrok zij zeer. Treesje had
vergeten haar te roepen en zij had zich
verslapen.
Zij kleedde zich vlug aan, en wilde uit
het kamertje in den corridor gaan, waar
dé ajidere kamers op uitkwamen. Zij wil
de de deur openen, maar kon niet; die
was gesloten.
Misnoegd over doze oogenschijnlijke na
latigheid. rinkelde zij aan de deurknop.
Niemand hoorde haar. Zij klopte en riep.
Fr moest toch wel iemand zijn, die het
tb vergeefs moeten ver
kas vandaag juist do
-taal en dat zij haar
geld nu natuurlijk niet kroeg, kon zij wel
begrijpen.
Bleek en van angst bevond, kwam zij
bij de familie Helmers. Greta was naar
school, maar de weduwe, die haar mét
oen kreet van vreugde had begroet, schrok
op het zien van haar uitorlijk.
Lena zonk haar moederlijke vriendin
in do armen en aan diit trouwe hart gaf
zij lucht aan haar smart.
ox-n, waarin de eigen nationaliteit betrok
ken is, en stelt blindelings vast, nog vóór
men gpzien heeft. Het neemt als vnuzeh
.-.prekend aan, wat inen in normale tijden
urn absurd zou verwerpen en doel ades
geioov en, wal hel belang van eigen zaak
weusehelijk maakt te gejooveu, zoodal
we in dezen oorlog rraneche en r.ngel-
sche democraten on revolutionairen Ktis-
iond als den voorvechter van democratie
naar voren zien dringen op hetzelfde
oogepblik, dal de llussiscne regeenng Ein-
sciie patriotten wegeBs bun verzet tegen
den knoet en den rwolutionair Boerlzelf
wegens majesteitschennis naar iSiberié
verbant.
i usschen deze oorlogvoerenden met hiln
opgezweepte hartstochten en verwrongen
uieeningen staan de neutralen met een
Kalmer oordeel en rustiger inzicht. Eli
zij hebben daarom dan ook lot plicht
daarmee de gebeurtenissen tegen elkaar
at te wegen, len einde in de als op haar
kop gezette wereld het recht van het ge
zond vorstand en in de bedorven geeste
lijke atmosfeer den reclilsvaardigheidezjn
en de jnenschelijkheid te handhaven en
zoodoende den weg als le effenen, waar
langs de thans tegen elkaar woedende
volken elkaar een» weer kunnen nade
ren tot gezamenlijken arbeid aan den op
bouw der algemeene raenschelijke cultuuir.
Dat is geen gemakkelijke taak, r.n het
schijnt, dal wij, Nederlanders, ons noeh
van dien taak Poch van de inspanning
die zij ons kosten moet, erg duidelijk be
wust zijn. Want wij laten ons veel te
veel door onze geheel onberedeneerde
sympathieën meeslepen om ons kalm oor
deel helder to bewaren en wij stellen ons
ook veel te veel afhankelijk van de inee-
ningen der buitenlandeche pers en van
P R 1.1 S VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaalf 1 25
Idem franco per post.1-50
Met Geïllustreerd Zondagsblad.1.50
Idem franco per post .1.90
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
Markt 31, by onze Agenten, den Boekhandel en de Postkantoren.
Het is wel een zeer blzondere positie,
die wij i— met ons natuurlijk alle an
dere neutralen innemen temidden van
de geweldige gebeurtenissen, die heel de
wereld in beroering brengen en het aan
zien dier wereld veranderen; r n zij is
dat niet alleen, omdat Wij aan deze we
reldschokkende gebeurtenissen absoluut
geen deel hebben, maar vooral ook, om
dat wij er geheel anders en zuiverder te
genover staan, die gebeurtenissen naar
hun werkelijke beteekenis en waarde be
ter kunnen beoordeelen onbevooroor-
deelder en daardoor onpartijdiger de po
sitie en de daden der oorlogvoerenden
kunnen zien, de schuld' aan beide kanten
zuiverder en dus rechtvaardiger kunnen
afwegen en vaststellen.
Het is een wonderlijk en toch zoo heel
natuurlijk verschijnsel, dat alle oorlog
voerende volken de schuld van den oor
log bij hun tegenstander zien niet alleen,
maar ook zich zélf min of meer als het
slachtoffer van de veroveringszucht, het
inllitairisme, den nijd' of de onbetrouw
baarheid van den tegenstander, dat «ij
zich zelf zien als de verdedigers van het
recht en van de beschaving misschien en
hun tegenstander als de verpersoonlijking
van het onrècht en dus alleen ook de
daden van den tegenstander in den oor
log als barbaarseh en wederrechtelijk, de
eigene als geheel correct zien. Wij nemen
dat verschijnsel telkens in de uitingen van
waar
nog
den ontwikkelingsgang der wereld bei-
noodig zijn en wij, neutralen, alleen
te midden van de algemeene verwar-
ing kunnen redden. Ons gebrek aan zelf-
siandiig'hedd en energie valt ongetwijfeld
veel moeiiijker te verhelpen. Wij, Hol
lander», staan tegenover het buitenland
gewoonlijk niet erg zelfstandig en laten
on» gemakkelijk leiden door den smaak
der publieke opinie en de gedachten van
hel buitenland. Vooral Frankrijk en in
geland plpgen in dezen invloed op ons
te oefenen. En in den huldigen oorlog
is dit in de stemming van ons volk dan
ook zeer duidelijk merkbaar, hr behoort
een zekere inspanning toe om zich daar
aan le ontworstelen en zijn eigen oordeel
onverzwakt te handhaven en een zekere
inspanning ook, oui' tegenover mogeiij^e
sjm- en antipathieën zijn hoofd koel en
zijn oordeel zuiver te houden. En aan
de energie, om die inspanning zich le ge
troosten, ontbreekt het velen onzer.
Zoo staan ook wij veelal niet als neu
tralen tegenover de gebeurtenissen van
dezen tijd. Daarmee is niet bedoeld, dat
wij er niet als onverschilligen tegenover
slaan, maar dat wij er niet tegenover
staan met de kalme rustigheid en de on
bevooroordeeldheid1, die juist ons, als neu
tralen, in de gelegenheid stellen, die ge
beurtenissen juist en in hun ware ver
houding te zien, te "begrijpen, waarvan
ze het gevolg zijn, en te zien, hoe ze
•historisch geworden zijn1, voortigck|omen
niet uit een kleinigheid van vandaag of
gisteren, maar uit het wereldleven zel-
ven, zooals zich dat sinds eeuwen ont
wikkeld heeft. En hierdoor verspelen we
de mooie en toch werkelijk wel verheven
positie, dip wij temidden van deze ge
beurtenissen konden innemen. H.
een krachtige actie hebben te
moge toch Vreemd schijnen,
is het, dat de in een oorlog^verheérlijkte
„deugden” nog het incest indruk ma
kenop de vrouwen. Wat dat aan
belangt, heeft de vrouw schijnbaar nog
de diepste reminiscentie aan den gulden
riddertijd in zich...
Laat ons echter niet afdwalen, te min
der waar wij zoo even de ondeugd van
het afdwalen hebben gehekeld.
Het congres heeft een buitengewone
drukte in de hofstad gebracht. Niet fees
telijk was die drukte geen luidruchtige
optocht, geen lawaaiige stoeten, die van
of naar het congresgebouw trekken, 't Was
alles een ernstige drukte, in stijl van de
geweldige eniotlbnoole bedoeling, die het
sanionkomen dier honderden vrouwen had1.
Ook dit deed goed aan, en droeg er too
hij om een ernetigen indruk te vestigen.
Al zal dan misschien blijken dat inde
wereldgeschiedenis dat congres niet on
middellijk een begin is geweest van een
alles overweldigende vredesactie, als ver
schijnsel, als evenement zal het onge-
I twijfeld in de annalen vermeld worden.
Indien straks het leger der honderden zal
aangroeien tot duizenden, misschien tot
millioenen, dan zal bij de beschrijving van
die machtige actie de historicus toch al
tijd met een enkel woord dienen te ge
wagen van de Haagsche Vrouw en-Vredes
conferentie. Met de mannen-vredleeconfe-
rentie is het larie en lak gebleken.
Laten wij het eens met die der vrou
wen probeeren. Wie weet, \zeide Bern-
hard Shaw met een' ondeugend lachje
wie weet, hoe goed hot gaat: het
waarschijnlijkste gebeurt nu eenmaal
lijd het meest.
Voegen wij onze beste wonsohen bij dé
vele, die op en naar aanleiding van dit
congres zijn uitgesproken en stemmen wij
mee in met de leuze die voor dat con
gres paste
Vrouwen allor werelden, vereenigt u ten
strijde tegen den oorlog
Zij het zoo
UIT HET LEVEN VAN EEN VELD
PREDIKER BIJ HET LEOER
TE VELDE.
XXXV.
Het bevel over oen begrafenlsdetache-
meni Is een eigenaardige taak voor den
Veldprediker of den Aalmoezenier. Bij
droeve werkelijkheid stel Ik me voor
zou ons wel ander werk wachten en
kunnen velerlei lieden uit de buurt van
het slagveld zich belasten mét het inne
men van identiteitsplaatjes en het verza
melen van eigendommen der gesneuvel
den. Ten einde dit onderdeel van zoo'n
oefening tot zijn recht te doen komen, is
het goed, dat personen daarbij optreden,
aan do manschappen bekend. Ik heb al-
niet te voorspellen. Het zal er geheel pn
al van afhangen wat na den oorlog bij
de vrouwen is blijven bestaan aan krach
tig willen, zooals dit op het groote con
gres is gebleken. Want naast de ernst en
de waarachtigheid was h?t de fiere w|l,
die uit het optreden van Ie dames dèi-
delijk bleek.
Wij hebben zo hooren spreken met eèn
geestdrift, met een hartstochtelijk verlan
gen naar den vrede, met een vastberaden
heid en onwankelbaar v«rtiouwen, dat \|ij
inderdaad een oogenblik de illusie v$n
den wereldvrede, die sedert Augustus z»o
Absoluut vervlogen was, tcrugkregen.
Zou het waar kun.vm zijn dat stratós.
na den oorlog, hot leg *r der vrouwen ge
mobiliseerd zal worden en tegen de man
nen zal oprukken o;n henhet oorlog
voeren af te leeren Door de geheele ge
schiedenis van dé menschheid heen heeft
de vrouw den man overwonnen en
zou dus niets dan een voorzetting
de historische traditie zijn indien i
ook thans weer het geval zal zijn.
Voorloopig zullen wij tegenover illd-
.-icfi een zeer gereserveerde houding aai-
nemen, omdat wij niet andermaal zóó be
drogen willen uitkomen. Maar wij
kennen daarbij gaarne dat wij alle
trouwen stellen in de macht en dl
beradenheid dér vrouwen, die er wellicht
in zullen slagen om hei monster van ddn
oorlog te vermoorden.
Het heeft aan belangstelling van de zij
de der Hagenaars vpor het Congres niet
ontbroken. Allo vergaderingen en bijeen
komsten werden bijgewoond door de élke
van de residentiëele dames. Wij heblwn
uit den aard van ons beroep, vele ma
len vrouwen-congressen hijgewoond pn
meestal was onze indruk, dien wij mee
naar hui» namen, zeer onbevredigend. TJe
typische ondeugd1 van alle congressen
het verloopen in futiliteiten »n détails en
het loslaten van de grootq' lijn kenmerkt
de vrouweni-vorgadhifngon in bijwondlmi
mate. Dit nu was bij hot internationale
vrouwencongres zoo goed’ als. niet hét
geval. Wel^-waren. dé elementen die deze
ondeugd aankweeken, in de vergadering
tegenwoordig en menige redé verdlronk in
bijkomstigheden, kleinigheden, maar het
congres als zoodanig hield z(eor trouw de
groote lijnen. Hot dooreenniengen van
pacifistische bedoelingen en den strijd
voor het kiesrecht der vrouw had een be
denkelijk element van verwarring in zich,
doch gelukkig jvist hot pacifistische ge
deelte het te winnen.
Persoonlijk zijn wij voorstanders van
vrouwenkiesrecht, doch juist daarom mee-
non wij dat, wanneer do vrouwen via hpt
kiesrecht ons den wereldvrede willen bren
gen. dit op een schromelijko desillusie
zal uitloopen. Tienmaal eerder zullen zij
haar doel bereiken, wanneer zij recht
streeks de mannen-regeering liestoken met
hun vredes-actie. Misschien dat zij (Mr-
bij in haar eigen sexo-kring allei^erat
eigene als geheel correct zien. Wij
de pers der oorlogvoerende landen
en verwonderen ons er nauwelijks
over.
Het is hetzelfde verschijnsel, dat wij
ook bij individuen waarnemen, ^aar het
komt tot sterker uitdrukking, omdat die
oorlogvoerende volken de oorzaken
den oorlog ook werkelijk niet zóó duide
lijk kunnen zien, niet zóó bij den eer
sten oogopslag, als individuen dat kun
nen bij een uitgebroken twist, dat daar
toe meer verstandelijke redeneering en
inzicht vereischt wordt, waartoe hun
stemming en gemoedlsgeeteldheid hen ge
woonlijk niet in staat stelt, en dat bo
vendien dé oorlóg is als een strijd op
leven en dlood, die dés alle instincten van
zelfbehoud wakker maakt en in dienst
stelt, wat natuurlijkerwijs tot het vast
geloof aan de rechtvaardigheid van eigen
zaak dringt. Het nationaal bewustzijn, on
evenredig versterkt en alle andere gevoe
lens overheersehend, beneemt in zulke tij
den allen kijk op dingen en geheurtenis-
„Voor niets.” Met een heftig verwijt
legen het noodlot herhaalde zij dit. Steeds
weer sprak zij dtozo woorden, als
zware aanklacht uit.
De weduwe vatte haar hand.
„Voor niets!” Zij sprak de
zacht uit. „Voor niets gebeurt
mendial op de wereld'. Het geld, dat
met veid en meoitevol lijden hebt gedacht
te zullen verkrijgen, is verloren, maar
nog kort geleden heb je me zelf bekend1,
dat je nu eerst hebt leeren werken. Die
eigenschap is meer waard, dan het lieetje
geld, dat je nu ontglipt is.”
Lena knikte zwijgend. Zij zag heel
goed de juistheid' van deze woorden in.
maar toch kon zij die droeve gedochte
niet van zich zetten.
Haar moe hoofd zonk op den schouder
der trouwe vrienden on de hloeke lippen
stamelden: „De levensstrijd
kelijk. was ik maar dood.”
Heigelaar
De inspecteur lachte spottend.
„Mijnheer Heigelaar is gevangen geno
men en zal in de gevangenis er over
kunnen nadenken, dot het niet altijd goed
gaat don oplichter te spelen. Mevrouw
die haar man krachtig steunde, hooft zioh
met een medeplichtige uit de voeten ge
maakt. Ik hoop, dat wij haar kunnen
opsporen,hoewel zij met groote behendig
heid en veel overleg te werk is gegaan.
IJ, juffrouw, hebt uw opsluiting aan
Mevrouw Heigelaar te danken. Zij wist
daardoor een ongewenscht toezien van uw
kant te vermijdw. Wees maar niet be
zorgd, u geschiedt niemandal.”
Lena was bovenmate geschrokken. Zij
beefde over het geheele lichaam,
heer Heigelaar gearresteerd Zij kon het
niet gelooven; zij meende nog steeds te
droomon.
„Hoe is dat alles gekomen vroeg zij
stamelend. De inspecteur was goed gehu
meurd, daar hem tenminste den voor-
noaaiiwten schuldige, den banlaiiri^btour,
gelukkig in handen was gekomen, on
daarom was hij mededeelzamer, dan hij
anders wel geweest zou zijn.
Lena vernam dat de alom benijde „mU-
lionnair” geheel niets bezat, maar ge
leefd had van het geld), dat lichtgeloovi-
ge menschen hem hadden toevertrouwd.
Ook dit leven was hem op den duur
niet bevallen en door het ledigen van
de kas van een groot handelshuis had hij
zich op een gemakkelijke manier in het
bezit willen stellen van een groot kapl-
en
de buitenlandlsche publieke opinie,
ciaal van die dé Westersche landen
die altijd op ons een sterken invloed ple
gen uit te oefenen, om het kaline in
zicht en den zelfstandigen kijk op de ge
beurtenissen. te bewaren, die wij voor die
laak noodig hebben. Zelfs buiten dé hef
tigheid van dén strijdt blijkt veelal de
kalmte en rust verloren te zijn gegaan,
die voor de scheidsrechterlijke en verzoe
nende taak onontbeerlijk zijn. En het
schijnt, of de meesten niet eens de moeite
doen, die onontbeerlijke eigenscliappon
vast te houden of terug te veroveren
wat óf op een gebrek aan inzicht - in het
schoone, maar ook moeilijke van dé ons
opgelegde taak, óf op een gebrek aan
energie en zelfstandigheid wijst.
Wat den aard dér om vang en het be
lang van die taak der neutralen betreft,
zij kunnen ons duidelijk worden wan
neer wij begrijpen, welke afstand thans
de oorlogvoerende volken scheidt en hoe
toch hun samenwerking voor het heil der
menschheiid in de toekomst noodig is, on
wanneer wij er ons van bewust worden,
dat rechtvaardigheid en een juist inzicht
