>s
Hingen.
rine
I
J
H
II
I
r”
en
MPEN
Sr
DE STEM SER LIEFDE.
dit Blad.
op
I
1
r'BI
M
IAN ZOON,
arkt 31, Oouda.
au Oorsprong
nland
per stuk
I
.sc exx OzxxstreHsezx.
Ke^stdag^u.
X 15 CT.j
1
r
No. 12880. Zaterdag 11 September 1915.Me Jaargang.
ktie-cuws- ézx -<^.c3-*v-ex‘tez^_t5.©'blsud. voox G-o-mo-sl exx OxxxstreHsezx-
Verechijnt dagelijks behalve Zon-
--pifus VA.N hêTTbonnement?
- -
Telefoon latere. 82.
Het Eedsvraagstuk.
lEerste Blad, i
feuilleton
‘-90
Telefoon Interc. 82. Uitgeverg A. BRINKMAN EN ?Q0N.
dagelijks aangenomen
Ilin IT nAV hn ail ill
’EU
I.
;aan eener vrijwillige
>or
<4
Wee-
een
uiten
HOOFDSTUK XXII.
zich-
Poole.
ver
was
{Wordt vervolgd.)
rman&Zn., Gouda
t
•QUELLE
ONWATER
u die ruïne
wegruimen vroeg
tie
Wee
niet
„Mis-
zou
Naar het E n g e I s c h,
door
PAUL URQUHART.
.1.
Mi
na
van
vroe-
het
ten
ge-
Het i» nu
M de groote
ilirart «n wü ’ij”
ger>»ki.f
maal tot het
het
er
e Kamer van Koop-
•ieken te Gouda,
le verzending van
naar het
•ff zegel)
prijs" DER A»’vERTENTIËN:
1—5 gewone regels met bew^snunimer.
lill
'■I
bestaat uit twee
EN OP REKENING
ERUGGAAF VERGOEL
k rgen, 7J,
ing Arnold
mum-leeftijd 19 jam.
imum-leeft. 25 jaar.
en reeds zeer vol
de kunnende stoken,
mum-leeftijd 29 jaar)
mum-leeftijd 16 jaar,
mum-leeft. 17 jaar,
iden van oen brief*
van aanneming der
50
deze krachten niet eens ten gunste
van het behoud van den vrede in
werking zijn gekomen. En dit moet
ons toch blijven verbazen en beang
sten tevens en ons naar de oorzaken
van die nalatigheid als onwillekeurig
doen tasten. Niet het minst moot ons
daarbij de houding der pociaal-demo-
c rat ie treffen.
De internationale bociaal-democra-
tie immers heeft bewust^en uit kracht
haar beginsel en wezen tegeft
der
zwart®’
zou trekken aan
vroeg Weedom
imum-leeftijdlTjaar,
imum-leeftijd 25 jaar.
mum-leeftijd 20 jaar.
imum-leeft. 29 jaar.
GOUDSCHE COURANT.
Per kwartaal
Idem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post,
Abonnementen v.„.
Ons Geni
rgad^ns
S „Het sXaaktwwi'V-
^vergadering Pro-
t Wij geregeld «W
en ontvangen
er ten, vermakeliikhw
dan in onze ng«*
Den inspecteur ondersteunend ren
den Weedom en Poole naar de ves
tibule. De vloer onder ben dreunde,
doch zij kwamen zonder ongelukken
buiten.
Daar kwam Neal weer tot
zelve.
„Loop naar dien kant,” riep
tegen zijn mannen. „Houdt iede
gen, die je ziet.
ter, ik -T--1L L-
schok, doch i"
ga nu terug."
,„oonderzocht hij het ge-
heele huls, doch er werd niets
vonden, dat hen op bet spoor
kunnen brengen.
„Waarom laat
wegruimen vroeg rooie. „mm»-
schien is er beneden iets te ontdek
ken.”
„Ik zal uw raad onthouden,' ant
woordde Neal. „IJ zult naar ik hoop,
zwijgen over dit bezoek Overigens
dank ik u ten zeerste voor uw me
dewerking”
Hij zei dit op een manier, die dui
delijk aantoonde, dat hun vertrek ge-
wenscht was, en zij gingen dan ook
terug naar Londen, in de hoop, spoe
dig iets naders te vernemen.
„Daar sta ik nu,” «ei -
had opengebroken, was nog niet ge
repareerd. Wel was er een plank
over het versplinterde hout getim
merd. i
Neal stapte voorwaarts om te ope
nen. Doch nauwelijks had hij den
kruk omgedraaid of er volgde een
luiden slag en veel geraas, terwijl
Neal achterover in Weedom’» armen
viel.
hij
„Houdt ieder te-
't Is in orde dok-
ik viel slechts terug door den
ik ben niet gewond. Ik
De beide anderen volgden hem naar
binnen.
Een massa steenen, balken en kalk
versperde den toegang naar den ge
heimen gang.
p,vI,
Het huidige ministerie slaat te hoog
dan dal het zich door het op
traden van Dr. Kuyper en zijn
slaafsche volgelingen ervan zou laten
afbrengen om in de leemte van onze
rechtspraak te voorzien. Het wetsont
werp dal een zuiver tijdelijk karak
ter draagt en slechts tot 1 Januari
1919 zal gelden, is er reeds.
Hel oenige verschil met hel
gere ontwerp bestaat hierin dat
tuetsingsrecht van den rechter
aanzion van de oprechtheid der
moedshezw^en, is vervallen.
In elk geval zal iedereen, ook als
hij niet tol een godsdienstige gezind
heid behoort, verplicht zijn don eed
af te leggen. Een belofte op eene be
vestiging wordt échter afgelegd, in
dien de godsdienstige gezindheid van
den te beledigen persoon hem het af
leggen van eeden verbiedt èn indien
de te beöedigen persoon bij de be-
eediging verklaart tegen hel afleg
gen van eeden gewichtige gemoeds
bezwaren te gevoelen.
Gehandhaafd is dus het beginsel
nog blijkt Ie bezitten. En zoolang di
gevoel zich in de richting blijft be
wegen, waarin het thans maar al t<
veel geleid wordt, blijft een herhaling
van oorlogen als deze dan ook l<
vreezen. De invloed, die een beroeg
op dit gevoel nog op de volken blijkt
uil le oei enen en de gemakkelijkheid,
waarmee die volken nog onder <k
suggestie van nationale leuzen
brengen zijn, zijn de groote geva
ren voor den wereldvrade. A.
Van 1—5 gewone regels met bewjsnummerf 0.55
Elke regel meer0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing jvan 15 regels f0.35 bij vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.2ft per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
„Ik weel niet, waar kolonel Bloo
mer is, mevrouw Marcello heb ik uit
het oog Verloren. Leveringlon doel
nasporingeii omtrent de Fritzgeralds
en tk heb op het oogenblik niets t«
«loen.v
„Misschien is het mij vergund, je
er op attent to maken, dat je nog
steeds een praktijk hebt,” merkte
l'ople op. „Je plaatsvervanger za|
het werk wel goed doen, maar het
zou toch niet kwaad zijn, als je jq
er mee ging bemoeien. Denk er aan,
dat je ook leven moet, want ik ge
loof, dat je in deze dagen aardig
wat hebt uitgegeven."
.„Maak je daarover niet ongerust,’’
knorde Weedom.
„Nu ja, ik bedoel het niet zoo. Ik
had het anders moeten zeggen. Door
aan je werk te gaan en te doen
alsof je je nergens, anders meer mee
bemoeit, zal je de anderen het idéq
geven, dat je je hebt teruggetrokken
en onze kansen worden dan beter.”
„Vergeef me, ik we?t dat je hel
goed meent. Ik zal naar huis terug
gaan, doch Harvan vragen bij mij te
blijven. Want ik vrees toch niet ge
regeld te kunnen werken.
Weedom ging terug naar zjjn huis,
zijn huishoudster ontving hem met
veel vreugdebetoon: Er waren veel
brieven en kranten gekotnen, die ge
deeltelijk door Harvey geopend wa
ren. De particuliere brieven had hij
zei Weedom. *feesloten gelaten eft daaronder was
We kunnen ook door de keuken
langs den anderen kant gaan, herin
nerde Poole zich.
Doch ook deze ingang
sperd door de uitbarsting.
Zij onderzochten het huis verder,
Van de tragedie van hel eeda
vraagstuk is weer een nieuw bedrij
begonnen. Bij missive van den 26ei
Augustus is bij de Tweede Kumej
ingediend een wetsontwerp houdend»
een „tijdelijke nadere voorziening be
treilende het eedsvraagstuk.”
Men zal zich de geschiedenis var
deze aangelegenheid herinneren.
Nadat op den 29 Juni 1914
jjooge ktuid had verklaard, dat
Engelschen en Belgen geworden, die
hun medearbeiders uit andere lande»
haten en doodschieten. Zelfs de Ru»
sische revolutionnairen, die er zeker
wel het allerminst reden toe hebbent
zijn hun grieven tegen «le regeerinf
vergelen, al doet zich onder hen ee|
zwak verzet voelen. En een inte»
nationale kracht tegen den Öïirloi
heeft de internationale sociaal-demm
cratie zich allerminst getoond.
Het ia oen ontgoocheling voor wie
op haar gerekend hadden, maar hei
is niettemin begrijpelijk. Dat zij deft
oorlog niet heeft kunnen keeren is»
gezien haar liet rekkelijk nog geringt
kracht, natuurlijk. Maar ook dal
haar interimtionaal bewustzijn niet
tegen de gebeurtenissen bestand il
gebleken, kunnen we begrijpen. Voot
een deel, maar voor een klein- dee|
zeker,, is het het gevolg van haar
landsgewijze gegroepeerde organisa?
tie. Voor een ander* en grooter dee|
is hel het gevolg van «le natuurlijk^
omstandigheid, dat de sociaal-demo
cralen, levende in de bestaande ver
houdingen, zich aan den Invloed die
verhoudingen niet kunnen onttrekken
Maar vooral wel schijnt het te wij
ten aan de buitengewone kracht, di<
ook in onze van Internationalism!
pralende tijd het nalionaliteitsgevoe
23) j
••öitetekend,’’ begoot Leverington.
’^dra ik iets bijzonders wM, zal
het u laten weten.
KinK terug naar Zijn neef'
»'w>l® en vond deze in druk gesprek
den man van Scotland Yard.
is mijn neef juist,” riep
„Je komt alsof je geroepen
Lional. Inspecteur Neal heeft
een onderzoek in te stellen
kolonel Bloomer’s huis, en is
8°^ te vragen of wij rqeegaan,
5 Zftanze bekendheid met dqt huis
™n veel nut kan zijn.”
’^ttmenlijk ging men naar Kar-
reikt *aör ®Poedig het hüis be
w werd. De wacht rapporteerde
niemand geweest was.
eal l?af bevel de deur te forcee-
vmk?.{,rie mannen stonden inde,
6 B‘nSen naar 4® ont'
van» en P°°le wees de plaats,
verdwenen was.
deur, die hij met het zwaard
danks de rivaliteit tusschen Rusland
en Oostenrijk en tusschen Engeland
en Duitschland, meenden wre te kun
nen vertrouwen, dat juist deze <on-
centratie van krachten, die het uit-
»jaan van een wereldvlam in geval
Van locale branden waarschijnlijk, zoo
niet noodzakelijk, maakte, een oorlog
zou beletten en «lat niemand het be
slaande evenwicht zou trachten te ver
breken, waar allen, ook de overwin
naars, van die verbreking schade
zouden hebben, dat niemand met 'leze
veranlwoonlelijkhei!l zijn ziel zou
durven belasten.
Maar bovendien leken er ons al
lerlei factoren aanwezig, <»i<? hel uit*
bleken van een algemeenen ourlcg
moesten bemoeilijken, zoo niet be
letten.
De steeds zich uitbreidende interna
tionalisatie van verkeer en handel,
«Ie gemeenschappelijke oeconomische
al een paar maanden- belangen moesten ruime en invloed
rijke kringen, naar het scheen, in
krachtig verzet brengen. De onver*
mijdelijke deelneming van verschillen
de diplomaten en kabinetten^l^qn de
pogrngen tot behoud van den vrede,
zoo er oorlogskans dreigde, maakte
de waarschijnlijkheid, dat van de
niet direct in het conflict betrokke-
nen, althans sommigen, hun kalmte
zouden bewaren en zoo de uitbarsting
voorkomen zou worden, grooter. Bo
vendien scheen de algemeene volks
gezindheid in vrijwel alle landen Zoo
beslist tegen den oorlog, dat wij kon
den vertrouwen, dat zij met den
steun der zich overal uitbreidende pa
cifistische beweging in staal zou blij
ken een oorlog te keeren- En ten
slotte zagen wij in de sociaal-demo-
cralie, die zich tot een geduchte
macht in de verschillende Europeesche
staten begon te ontwikkelen ook
een beletsel voor het uitbreken van
den oorlog en een waarborg voor den
vrede.
Maar het is alles anders uitgeko
men. Noch xle invloed van financieele
en hamlelskringen, noch de pacificis-
lische beweging, noch de publieke
opinie, noch ook de sociaal-democra-
tie bleken sterk genoeg om dezen oor
log le voorkomen,,» Ja, wat erger en
noodlottiger is, het schijnt wel, of
De mogelijkheid van deft
0Oi*i9g ®n de sociaal-
democratie.
al langer dan een jaar)
Europeesche oorlof
aan hem gewoon
hem als een nu een|
Internationale lijven bel
honrewl iets en aouden ons min ol
meer verwonderen, wanneer het er ui
eene mee gedaan was. Maar niette
min herinneren we one, juist ifi de
Inntste paar maanden, nog wel dett
.lelijk, hoe hel uitbreken van dezen
oorlog ona met ontzetting sloeg en
hoe we, n& een jaar geleden, toen de
i oorlog toch J-
duurde, nog altijd niet van onzê ver»
bijstering bekomen waren over di|
vreeselijke. En wanneer we opi rusi
I tige, zonnige herfstdagen, als w0
I thans beleven, uiC de vergetenheid vaq
I on» neutraal hoekje de wereldgebeur-
I tenisHOn gadeslaan, dan komt het ona
I opnieuw als iets onwezenlijks voor,
I itat ginds fn het Oofiten en in bet
herten en in het Zuiden de men-
I when elkaar bij duizenden, en duh
E zenden vermoorden, en verbijsterd
«ragen we hoe he( mogelijk wa^, datf
i zoo’n oorlog kon uitbreken en waar'
i nu al die bewegingen, die toch zoo
fel legen den oorlog ingingen, hi’n
f krachten toonen.
Wanneer wij jaren lang over een
Europeeschen oorlog praatten - en er
werd veel over gepraat dan was
het eigenlijk meer als over eon denk
baarheid dan o^er een mogelijkheid,
en zeker niet over een wnars«hijn-j
lijkheid. De verdeeling van Efiropa
in bondgenootschappen scheen
buiten twijfel te stellen, dat, zöo
tusschen groote mogendheden een oor
log ontbrandde, die oorlog tdt een
algemeen Europeeschen, misschien lot
een wereldbrand zou uitvlaipmen.
Maar ondanks de steeds scherpere te
genstellingen tusschen Drievoudig
Verbond en Drievoudige Entenje, om
er een uit Parijs, die direct
dom’s aandacht trok.
Hij opende de brief en vond
paar regels van Frentice.
„Raad goed, niets te vreezen hier.
Indische zal verklaren.”
Weedom herlas de woorden en ver
scheurde hel briefje.
Zijn aandacht was er echter geheel
door in beslag genomen en hij be
gon te peinzen, hoe hij mevrouw
Marcelle zou kunnen opsporen, ^ou
de Indische aan baar zijde staan en
had haar jonge meesteres haar oen
boodschap gegeven
„Niets te vreezen hier, stond er.
Boteekonde dit, «lat juffrouw Fritzge-
rald in veiligheid was
Voor eerst moest hij de Indische,
dus mevrouw Marcelle terug vinden.
Zij waren In Londen gekomen en
aan ('haring ('ross zou zeker iemand
zijn, die zich do dames herinnerde.
Vooral een zwarte komt daar niet
lederen «lag aam
„Ik moet je alweer verlaten. Bar
vey," zei Weedom, die over een op
lossing /al te denken.
„Zou je denken, dat een
vrouw de aandacht
('haring Crotw
plotseling.
Zijn plaatsvervanger keek verwon
derd op bij, die vreemde vraag.
van
den oorlog stelling genomen,
heelt de internationale eenheid
arbeiders tegenover die der kapitalis
ten gesteld en stediis verkondigd, doi
de^c tegenstelling, piet die der
nationaliteilen, de eenige in het leven
zelf gegrondveste en uil de maatf
schappelijke verhoudingen voorlgeko
men en dus de eenig zuivere en krach
tige is. Zij heeft bovendien geleerd,
dat de oorlogen alleen in hel belang
der bezittende klagen zijn en door
hen gemaakt worden en dat speciaal
m onzen tijd de oorlogen oecono-
misch zijn en om kapitan»lische be
langen gevoerd worden, waarvoor ze
ker de arbeiders der verwhillemlé
tanden elkaar niet zouden doodeehie-
len. Zij heeft altijd gezegd, dat zij
zich tegen een uoiloB verzetten zou
en de regeering met ae macht «Ier ar*
beidcrsklassen gedreigd, wanneer zij
het wagen mocht een oorlog te be*
ginnen. Ju, zij heeft zelfs bepaalde
middelen, als een algemeene staking,
overwogen.
En wat zien wij nu In alle lan
den zijn de sociaai-democraten hun,
internationale eenheid vergeten. Zij
weten niet meer, dal iedere oorlog
kapitalistisch is en dat de arbeiders
voor die kapitalistische belangen zich
niet moeten laten doodschieten. Zaj
denken er niet meer aan, dat zij
alleen door de internationale eenheid
hun beginselen kunnen verwezenlij
ken en iedere vemerkiit van het na
tionalisme hen van hun doel verder
afvoert. De golf van nationalisme, die
over alle oorlogvoerende landen gunt
en ook daarbuiten zich nog voelen
doet, heeft hen meegeslcepl. En zij
zijn niet langer arbeiders, die allo
arbeiders als broeders groeten, maar
zij zijn Duitscbers en Prapschen en
doch nergens was iels beschadigd
ook de buitenmuren hadden niet ge
leden.
„Zou de bom op een bepaald uur
moeten zijn ontploftvroeg Poole.
„Ik vermoed dat zij ontploffen
moest wanneer iemand trachtte
deur te openen,” antwoordde „w
dom. „De bedoeling was bepaald ons
op te blazen, denkt u niet, inspec
teur
Deze onthield zich van het
van eenig vermoeden.
Hij ging naar den tuin en stelde
een nauwkeurig onderzoek in. Er was
evenwel niemand en Neal ging te
rug en sloot de deur en venster»
zorgvuldig.
Nogmaals
belofte afgelegd door een niet tot een
kerkgenootschap behoorende getuige
niet de kracht heeft van een beledig
de getuigenisverklaring was een
groote leemte ontstaan in onze wet
geving.
Reeds op den 7en Juli 1914 diende
de Regeering een wetsontwerp in tol
nadere regeling van het eedsvraag-
stuk. Deze regeling kwam hierop
neer, dat iedereen verplicht was een
eed af te leggen, tenzij hij hiertegen
gewichtige gemoedsbezwaren gevoelde
en de rechter overtuigd was van den
ernst van die bezwaren.
Wij zullen den velen onzin die
over deze regeling door de rechter
zijde is uitgestort, niet herhalen. Ge
noeg ajj ,e herinneren dal
men in de 'loweede Kamer een rege
ling wenschte die nog meer een tij
delijk karakter droeg, dal echter de
regeling van den Minister behouden
bleef on met 46 tegen 31 Memmen
werd aangenomen. In de Eerste Kn^
mer is vervolgens Dr. Kuyper legen
de regeling te keer getrokken op een
wijze die beneden alle kritiek was.
Volgens zijn hooge wijsheid was dil
ontwerp in strijd met hel bestand
de „Ireuga dei", zooals hij dat in
zijn dikdoenerij noemt en dus
moest het worden afgestemd, zon
der dat ^hel zelfs beoordeeld was.
Hadden zich vóór die Imslissing
roods gevallen voorgedaan, waarin de
rechtspraak haar loop niet kan heb
ben, omdat oen getuige niet lot den
eed kan werden toegelaten, na die
tswlissing van do beeiissing van de
Eerste Kamer is dat aantal zeer toe
genomen.
f 1.25
1.50
1.50
Abonnementen worden dagehjks aangenomen aan ons Bureau:
Mahkt 31. Nj onzf Agenten, den Boekhandel en do Postkantoren.
Dit nummer
binden.