I
m m
i'INEHIl itltt.
iwd adres
iiCo.
Hennen!
irtistique in 4 kleu-
platen betreffende
'rouwenkiezrecht.
ouwenbeweging,
M. voorstellende:
n ontlast U, d<
Wïsgeerige Hen,
e Onderwijs Hen
54e Jaargang.
r
,^o.l3033. j.TT ZÉteydag^SB j *>-**.
XTie’Ciws- eix ^.^.Trertezxtxelolé-dè voox Grc-^ia eaa. Qzxx®txe3E©aa-
EN
Uitgeven A. BütllAI EN
r
Eerste Blad.
Coupons.
GELD.
I
I
£*a <Lo9»ling6r otter».
Verschijiit dagelijke
'6
Ontwaking.
FEUILLETON.
Telefoon latera 82.
HY ZONEN
Heeren I
oekhandelaar
behalve Zon- e(n Feestdagen.
ZOON. Telefoon Interc. 82.
Brieven uit de Hofstad.
per regel.
den
4‘
-O
SCHE
WISSELS.
AT1ÊN.
fO’s.
mijn-
maar
<te
vond ik
(Nadrek v.rbed.n)
»«r-
toe
DH nummer bestaat att twee
Maden.
sr k t 42,
DAM.
013—6893.
wreul,
strieëu
mijn-
Ik
(iOllIMIl E (01 l!l\T.
Toen, getQk een wïtoe furie, de
ooriogöoatketening zich over Europa
uüfttortte, een der eerste ge
volgen daarvan dat hert credtiet ver
dween. Niet *1 leeft in de oorlogvoe
rende lamian, Joch ook in de ontij
dige staten, ook bij ons, schoen op
eenmaal alle vertrouwen geweken
de soliedste bankiershuizen entipaar-j
banken, wier naam van veilige, ze
kere belegging ongerept waren, wer
den bestormd door hen, die er bun
geld ter bewaring hadden heenge
bracht. Zelfs de bankbiljetten verio-
ren het vertrouwen en werden on
gaarne of stoms zelfs in het geheel
niet in betaling aangenomen. Er
heeraichts onzekerheid en mistrouwen,
alom op het punt van credletwaar-
digheid. Maar die tijd duurde geluk
kig niet lang en gaandeweg trad een
herstel van het oude vertrouwen in,
ofschoon het nog geruimen tijd ge
duurd heeft, vooraleer het iaatftte
«poor van dien wantrouwenden angst,
welke een deel van on» volk bekro
pen had, voorgoed verdween, en het
gezonde verstand zijn rechten her
nam.
Terwijl in andere landen het her
stel van het gestohokte vertrouwen
veel langer duurde, ja zelfs bier en
daar thans nog niet geheel verdwe
nen te, kon Nederland spoedig erva
ren, dat met zooveel andere zaken,
ook het crediet zijn oude plaat» in
de -samenleving hernam, tenminste in
algemeene trekken. Daartoe droeg niet
weinig bij het feit, dat ook on» Land,
evenals andere onzijdige landen, in
sommige takken van bedrijf en han
del grootelijke van de ontetan&ghe-
den wtet partij te trekken. Wel bleef
en blijft het voor de kleine luiden”
dikwijls z wafer tobben, Voor anderen
echter bracht de oorlog een onver
wachte uitkomst, en reuaachtige «om
men zijn aan dusgenaamde oorlogs
winsten in ons land gevloeid. Indien
61)' H »’PV
Nadat hij alle
Mtamt M
een kort ge»]
Bij vork laan
en en stoffeeren
IN te b(j
5SING,
L Gouda,
sen, prima mate-
a aan alle meu-
14
van
en
andere» wisten het Nóierlaiwteche ka
pitaal tot zich te trekken. Daaraan
heeft de oorlog een eind gesnaakt,
eersten» omdtett de meeste landen thans
atflermintrt credtetwaardig Zijn, en ten
tweede omdat de harde werkelijkheid
velen thans tot leering te geweest,
dat zij verkeerd deden met hun ver
trouwen ver van huis te schenken,
aan buitenlanders, en het goeds dat
in het eigen land te vinden was voor
bij zagen. Laddbouw en industrie
hebben in ons land jarenlang als het
ware gesmacht naar het vertrouwen
van den vaderlandschen bezitter, die
wel zijn effectOTirtrommel met buiten-
ïandsch papier vulde, maar geen cent
afriond voor het tot ontwikkeling
brengen van de industrie in zijn eigen
land. Kwijnende bedrijven met als
gevolg lage looneu en werkeloosheid,
zij zijn waarlik geen vreemde ver-
achajuselen op onzen bodemen
steeds werd deogkmen die op deze
men de ramingen dienaangaande ge-
(Man geloof mag schenken, dan fe'
het nationaal vermogen van Neder
land sedert de oorlog uitbrak aan
zienlijk toegenomen, niettegenstaande
toch ook groote verliezen, vooral
voor hen, die hun gekt in buiteoiand-
ache eflecten belegd hadden, geleden,
Zijn.
Het zijn vooral de groothandel enï
de bedrijven, die bij de overzeeflehe
l,l...i
vrachtvaart betrokken zijn, die hon-j
derden miltioenen in korten tijd ver
diend hebben. Daardoor is veel geld
naar ons land gekomen, terwijl ook|
landbouw en sommige takken van
industrie het hunne tot de snelle ver-
betering na de instorting, die bij den
aanvang van den wereldoorlog alom
plaats had, hebben bijgedragen.
■Nu pleegt in gewone tijden, een
groot deel der in on» laad verdiende!
gekten weder naar het buitenland te
gaan in den vorm van beleggingen;
er te {{een land ter wereld of deNe-
deiiandsche ettecten-bezitter heeft er
in meer of mindere mate zijn geld
aan geleend. Vooral aan de Ameri-
kaaiteche industrie zijn honderden mil-
lloeuen geleend... en verspild; maar
ook de staateregeeringen van onder
scheidene rjjkaa, inaonderheid
Rusiawi, Hongarije, Domenrijk
uiterste geweusoht te; iuMgmdeai
doch m«t vreugde mag begroet wor
den dat de geweldige opgeblazenheid
gezakt is.
Wij waren van de week getuigen
van een gebeurtenis, die zeer eigen
aardig een kijk gaf op hetgeen wij
bedoelen. De artillerie rukte udt, in
zeer Lange rij van kanonnen, pro
viandwagens en nooddge en overbo
dige paarden. Door de opzettelijke
wijze waarop deze lange en lang
zaam voortschrijdende optocht het ver
keer belemmerd», stond een tengerij
trams te wachten,. De passagiers be
gonnen geducht te mopperen en de
uitlatingen waren allesbehalve vrign-
•Itiljk vodr de ,.hoo«e’’ ooms»
on» tegftr.' Wy feilen ze niet
halen, doch War
ken met tL
wijze waarop In 1914 de wapenbroe-
dem door die bevolking werden beje
gend, dan valt een groot verschil
niet te ontkennen.
Zoo gaat het nu eenmaal: ah de
roede van het lijf te, te da pijn 'ver
geten. Het aantal grieven en klach
ten, dat in de volksvertegenwoordi
ging ook niet gering te, neemt toe
en de stille verbittering neemt even
eens toe. Wij betreuren dit zeer, om
dat een goede geest onder hen, die
onmidcfeUijk het slachtoffer zijn van
de positie waarin Nederland is ge-
bracht, daardoor aUemtiMt wordt
aangekweekt.
In een groote rtad spreekt men al
licht personen van allerlei boort, al
lerlei rang en allerlei ontwikkeling.
Echter valt bij ben allen hetaeltde op
te merken*
Wie zich weinig van deertotsSohlf-
non aan te trekken, dat aijndaHaag-
sche «Lamos. Wanneer men op bet
mi«Mag-uur langs s Heoren straten
wandelt, moet het opvallen, dat in
het uiteriljk al zeer weinig valt waar
te nomen dal Nederland „durft” tij-
den doorleeft. Integendeel, de weelde
te er niet minder op en de tea
rooms maken goede zaken. Opmerke
lijk te he< dat de zaken in weelde
artikelen, die de gevolge» van de ma-
!&tee het meest hebben gevoeld, thans
nrfrt alleen weer de oude zijn, doch
74>lf» een periode van bloei doorma-
:omen brieven
jmh» wt»m
>rek met zijn bedtomM
-Ie, dal hij voorloopig
•eer «til wetwiite te leven, en due
MerMe de ellanwod^Me bezoek»
veiachte te ontvangen. Hij wHdezo
Tfltnig mogelijk gwtoonl wonden
daarom moeiit niemand bij ham wo
•en toegelaten dan alleen paraonen
wdire zich niet beten afween.
De bediende Karei geheeteu -I
vonzekende, dM aan «fit verlangen n
Vnkktan worden, ed aangemoedif
door Waltere vrieeMijkheid, wib
hij zijn beer, die immere pas te Be
Mjn was aangtdconwn naar Hj mee
de. gaarne bekend maken met b
laaMe nieuw»; daarom veroorloof
tij ei<4> een kleine opmwfchgf.
Het ochtendblad lag blijkbaar nt
onaangeroerd op de taM, aak* w
omdat mijnheer nog niets had veen
toen va. den ZeMdndkktMjkon moor
«e atecUe weinige hutaen vaM
in de straat op graai Ahlare g
(leegd wan De ongelukkige gw
land, geheel goaakt ia. Men merkt
dat in een stad al» dan Haag bipia
uagdijks uit allo gesprekken, <*e
daarover gevoerd wonden. Zij, die
In bet begin van deu oorlog hoog
opgaven van de aohlttereoda victorie,
welke die party had beimald die
Meeds op veraterkiag der weermacht
aaudrong, zij sjn nu al neergodaald
van bun hoog standpunt. Zij heb
ben nu wel anders gsieetd, niet dat
had den brtei ook k urmen afgevtn
aan het kantoor van verloren voor
worpen; -maar ik dacht, dat u hem
liever niet uil handen «Ier poUMe
zou willen teragkrijgen.
Do bljzonttere nart rak waarmee Ko-
bltz het woord „politie" uitoprek
wnarediuwde Werllng om met zijne
antwoorden zeer voorzichtig te we
ten-,
- Breng h«n mij «ten da«Mlk Li
dat ie goed gedaobt van u. Voor 't
««ogenblik kaa ik mij niet hertoneren
wat voor een brist...
Hij i» van een «terne maar
het ie geen minnebrief. Mtateiiien her
innert ge u thaist wei f
Ah lutat en ge wik
daarvoor een betooning ontvangen?
Daaraan dacht ik toet noozear.
Ik ben tost van plan u gtM af te
persen; maar als n meent, dat tk
goed hth gahandeid met dm brief
rechtstreeks u ter hand te suilen
nu laat ik het aan u over, wat o
nri^daarvoor wHl gtnn. Hier to de
^Werling nam hti schrijven en las
.r brW’ *rak hii«
[rtj weinig aan gelegen - belacho
ijk een poging ton mH gtod af
te pernrsz, anders toste t Doch om
uw moeite te beiaooen. wil ik aan
wen. dat toe taM mij «rijMgtaerrfc
wfMLru w.
(Wordt vervolgt.)
ww gedood door een zwaren slag op
het hoofd en daarna verborgen inde
groote branofcate, waaruit al de ju-
wtelen van mevrouw de gravin, zijne
moeder» vertUwenen waren.
Sdacfate met moeite wiet Heinz Wer
Ling zich te betieersciw en een paö-
mnd gezicht te zetten Opzettelijk
had hij de kranten niet gelezen, om
niet herinnard te worden, aan dé ont
zettende geboirtenieeen, die zoo plot
seling in zijn tewen hadden inbegre
pen. Lidat zou hij den bediende on-
maddeUyk het zwijgen opgelegd heb
ben, doch dit had bevreemding kun
nen wekken, waar ieder menach ge-
woonhjk belang stelt in een moord,
te meer, ate zulk een mi*tead dicht
in de nabijheid i» gepleegd1.
Zoo liet hij den bedtende voort
gaan en wachtte in gespannen ver
wachting, wat hij nog te hoorenzou
Mjge®.
- Ja, mjnheer, het te ren aller-
vreemiijkato geachiedem»; de geheele
iWbwTOlnaEoojQtatMjik
ia de krant gvieeen, dat de politie
(ten moordenaar op het ^poor te. In
<te Retahenbergentraat heeft iemand
zdtoooni gepleegd, en dézen per*
aoon brengt men in verband met den
moord'.
Zoo Wte te die man?
-W Daarover Mgt <te krant nieto
■aar <te mmftiien maan bij hoopen
op atraat het hote aan te kijken.
VMMkkeltlk, *tW vertefaft- vragen, wat hi
De eerato maal sedert hij de rol
van zijn overleden broeder vervulde,
gevoelde hij zich lang niet op rijm
gemak. In den korten tijd van Ja-
mee Walter’s verblijf te Berlijn kon
ar veel voorgevallen zijn, dut hem
onbekend waa, en daardoor kon hij
in groote verlegenheid komen, ate hij
niet bijaonder voorzichtig was.
Karei kwatn terug met de bood*1
««hap, «tel mijnheer Walter eenige
dagen geleden een brief had verlo
ren in een «huurrijtuig en dat de koeti
aier hem dien brief eigenhandig wil
de teniggoven.
Ltud den man binnenkomen, ge
batte Weriing.
De deur ging open en een knap
gekleed koeteier trad met den hoed
in de hand binnen.
Heinz Weriing keek op hij dui
zelde, de binnengfttredene wae nie
mand ander» dan Wilhetm Kobitz,
bij wiens vader hij vroeger had ge-
woond.
Nean imj niet kwaltfk, i
heer, Mgtm Wilhelm beleRl,
toen Ik u eerMl*»iAvf>tirt nsar
Fnadntototntot hart pwertm,
in hto rijtuig «tot kWne document
vennoaMijk is bet tot uw zak ge-
vallen. t
Esn rtocusMmt vroeg Heinz
geruUgerteH nn rte koetster bem toet
herkende Waar to het
Nean mij tost kwtoljt,
heer, maar zaken zijn zaken
PRUS VAN H^T ABONNEMflfT:
Per kwartaal v - t 1.35
Idem franco per post. i I i - J-
Met Geïllustreerd Zondagsblad 1.».;
Idem franco per post
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau
Masit 31bij onze Agentendén Boekhandel en de Postkantoren.
betalingelke regel "meer 6 ets. ftec ames f 0
muwiaitoen wezen voa. tos voeten ge
gooid w is geen gtoto Voor.
Zal tot thans mogeftk andere wor-«
uen Zal het NederlandiKh kapiuunlj
door «obad» en setautoa eindelijk vrijs
gewoitosn zich toet meer, gelijk voor-
het»» zoo overmatig Ml geval is g&
tot de btotenlawtouhe Intol-1
eu h n tn tol iw «kan on tot dei
buiteuiaiMtselie regoeria<«i wende», om
er een, naar gebleken ia hoogst on-'
zekere belegging te zoeken, waaneer
het eigen hurt dat kapitaal zoo goed'
gebruiken Ifau f Wij mogen het, ge-afhankelijk
lel op de leekenea des tipte imtor al- -
daad hopen. Ale straks ease regie
ring een beroep op do offervaardig
heid van het land komt doen, om
haar te steunen bij hal le boven ko
men dar gekletijko lasten door
oorlogstoestand geschapen, dan lijdt
het geen twijfel of het antwoord zal
niet minder berooetogesui luiden, dan
hel deed toen de groote jongste ton
tong van M mHlioek gulden werd
aaagehodeo. Ook onse handel, onae
landbouw kan nog ter, verdere ont
plooiing van arbeidsveld on kracblen
zeer goed veel vaderlaildscb kapitaal
gebrutoea maar vooral te bet de
industrie, die Ju ito door de bijzone
«tere beieunnerende otestantogbedou,
waarin het buitateaurt 'thans verkeen,
haar wieken breed kan uitelaan en
op de wereltonarkl afzetgebiedtoi «al
kunnen veroveren, waarvoor Vóór
«leb oorlog geen sprake kou zijn.
Doch dnarvoor moet in de eerste
plaata hel vaderlandech kapitaal zijn
onmiabaren steun verleenen, htoweik
geleerd door de bittere ervaring, toe
de oorlog het bereidtte. allicht een
gereeder oor Iconen zal, wanneer
mnniien van inzicht eu erkende be-
kwaamhei.l zicii aan het tot bewaking
brengen van nog vrijwel grootoudeete
siuimereiute krachten in ook/ volks
bestaan willen wijden. Wpsriioer hef
dan toet aan den stens'van «te man
nen van kapitaal noth aan «Je mede
werking van manned van kennis ont
breekt, dan lijdt hei geen twijfel of
ook in de breeds lagen ouser arbei-
derelxivoikiing zuHen do elementen te
vinden wijn om een groote nationale
Itokutrie te scheppen toe een hatol
fumlanient van onze volkskracht kan
keHjk. Zei |e ntet, dM er ook jnwee-
ten gestolen a>jn
r- Ja, mijnheer, da moord zal wel
door «Jen dief gepleegd zijn, om toto
aan het gerecht te word«m overgtoo
verd. Zooate ik van «ten bediende
van den graal vernam dat Ineen
vriend van mij begrijpt men mnar
niet, boe de moordenaar te bimtenge-
komen, als hij niet de man te, toe
met dan graaf Is meegekomen en met
hen) germikt en gedronken heeft, maar
dat is bijna niet te gekloven.
Volgen» hetgeen je nrij daar
vertelt is bel eemfrr aan ta Mnteél,
dat «Ie toeven later ingebroken hebben
Neen, mijnheer, voor desa on
derstelling te geen reden. De be
toonde vertelde mij, dat wie de
mixinienaar ook moge wezen dme
moet Mnnengefloten of op «te ge
wone wijze door iemand binttengela-
ten zijn.
Daar werd geklopt en een bedien
de tred binnen.
Neren mij niet kwalijk, mijn
heer. maar er Maat een huurkoet
sier bulten, die u wretechl te Spre
ken. Heeft u onlangs avond» iets
In zijn rijtuig laten liggen
Ik... onlangs... iete laten lig
gen... In een rijtuig? Stotterde Heins
WerHng verbaasd Een oogenblik
vergat Mj de rol toe hij spmkte
doch Snel bedacht hij zich re zeid»
tot zijn bediende Ga dien mln erete
- Brij te zeggen heeft
AZUN VAN
IjffBlf.
THEEËN worden
rd in verzegelde
ran vtj/, twee en
en een Ned. ons
nelding van Nóm-
PrijSj voorzien van
tand Merk, vol-
Wet gedeponeerd,
tot de uitvoering
»rde orders aan-
l,
r. c. BIJL,
raBAART Lm
m. Prtje per lome
tuk, per map van
«zelfde als brisf-
i van 6 «t. 5d ct
niet voorhanden,
LstadSTmaiw
aan
vraag of
van de
1»: wij leg-
PRIJS DER AOltËRTEN f I 6N:
Van I—5 gewone regels met bewjjsfiuinmerf 0.55
1 Elke regel nwer 0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsinged worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 bjj vooruit
betaling elke regel meer 6 ets. net ames f 0 35 per regel.
Groote letters en randen naar plaat ruimte.
!©-| worden.
Wanmeei- dan eenmaal dft tijd daar
mJ rijn, waarin de geechiodeoift vanj
den grooten wereld-ooriog en rijn
gevolgen kan worden geeftbrevan, dant
kan wdHcht een roemrijke bladtójde.
gewijd wordén aan het ontijdig ge-
bleven Nederland, dat rich de leasen
der werkelijkheid om rich henen
nutte makend, te midden van de we-’ rij van oordeel rijn, dat het andere
reldatormen tot ontwaking kwaan; tot
ontwaking van het bewef, dat geen
volk S600 ftterk K, eu, zoo waard onr
j en vrij te loven, atódat
hetwelk etounend op eigen middelen
de sluimerende krachten jn rijn
eeonomieeh leven tot ontwikkeling
weet te brengen. Wanneer dat mag
gebeuren, dan aullen wij den ang-
otigen tijd, waarover wij in den aan
vang hierboven opraken, mogen bo-
achouw.en niet tevergeefs te hebben
doorgemaakt; dan zullen ook de var
liezen geleden door hen, die het bui
tonband tot dusver al te veel
trouwen en credietwaardlgheid
kenden, duizendvoudig in winst aan
volikawelvaart verkeeran; dan zal ten
riotte blijken, dat Nederland zich van
het groote wereldgftbeuren, dat zich
rondom rijn grenzen afapeelde, niet
de mindere heeft betoond.
0CCVI1.
De dagen worden weken, de wa
ken worden maanden, met gestadige
snelheid vliegt de tijd voorbij on nog
steeds verkeert volgens de officieel©
opvatting, om land in een zoodani
ge positie dat onverminderde handha
ving van onze weermacht noodzak^
lijk ia. Het schijnt aloof men aan
den druk dezer ijzeren noodzak e! ijk
heid begint te wennen; althans het
gtsnopper er tegen i» geheel en al
verstomd behalve dan misschien in
de kringen waar men jje onnrkiM-
lijkft gevolgen van dien' toetttand aan
den lijve gevoelt.
Wij zuilen ons itiet wagen
een bespiegeling over de
niet wederom herziening
overwegingen noodzakelijk
gen ons er bij neer. Het zal wel
moeten, zou het antwoord zijn, waa
neer wij poging doden om on» erte
gen te verzetten*
Opmerkelijk is het hoe de militai-
rifttiftehe opwelling, zooale die in
1914 viel waar te nemen ook in ons
van
her-
Fnhebr wij ze vergftlij-
de uitermate vriéndelijke
dem door die bevolking werden beje