ÏM THEE
’I KEU Ie littw.
•J
wdadres
Zaterdag 26 Augustas 1916.
55e Jaargang
»EN
r
Eerste Blad.
Kaas
Feuilleton.
5SING,
asprijzen
Tabellen
an
i
Telefoon latere. 82.
LAY ZONEN
Verschijnt dagelijks
Het verloren Paradijs.
No. 13174
Brieven uit de Hofstad.
X'TïeM'WS- ezx -^.d.“vextexxtïo“bleud. ^roor Q-ovlcLsl ezx OaacxstreHszezx.
behalve Zon- en Feestdagen.
Uitgever» A. BRIMMAN EB ZOOM. Telefoon latere. 82.
de exploitatie
tweede
ten op de onontókenbare voordeelen
die de afsluiting en drooglegging van
de Zuiderzee voor ons volk met ziek
zal brengen
uw1- en Woninjg-
giaal. OndenStandfe-
njzoUg.
Drukkerij
ZOON —Gouda.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
recht
dat
f ruim lïpi) gu|-
(Épr ndnring,-oo|t
pwa^fcappelijk
lag rendabel.
en en atoffeeren
f.N is bQ
Goud*.
®n, prima mate11
aan alle meu-
14
outmianeplanteoen
iiziekkorpsi.
k, 7% uur. Or-
IOUSTUS 1916.
BRINKMAN 4
ouda
IBAAR
de
t i.U
1.6*
C. BIJL,
1EEBAART Lx.
k van
binnenland.
el Besluit ingaan-
25
(IJS 10 CENT.
wij geregeld tijdig
ontvangen va.
en, vermakolijkU
in to m» agenda
dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
Manar 31by onze Agentenden Boekhandel en de Postkantoren.
AZIJN VAN
BEM.
THEEËN worden
d in verzegelde
an vyf} twee eii
en een Ned. ons
leiding van Nom-
ïijs, voorzien van
ind Merk, vol
vet gedeponeerd,
ot de uitvoering
arde orders aan-
PHUS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaali
1 Mem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Mem franco per post.
Abonnementen worden
waa
de
ruw-
Naar het Duitech
van EDWARD STILGEBAUER
Met '•autorisatie bewerkt door
J. P. WESSEDLNK—VAN ROQSUM.
den en. jaren van rijn artistieke stu
die hier in München zoo bitter had
gevoeld.
Ook hij had een» een paradij» van
droomen en goddelijke fantasie rijn
eigen genoemd, destijds, toen hij zich
tegenover rijn vader had: .gesteld en
dezen had gezegd, dat hij van het
om den broode studeeren in de filo
logie, ondanks alle geldelijke toelagp
afstand deed, en schilder wilde wor
den, een groot schilder. Slechts) on
der de grooteteh wilde behooren en
nu was1 het zoo gegaan. Nu had hij
de Schoonste schepping»- en studieja
ren in München gewoonweg verboe
meld en als niet Melitta Stadlbauer
met haar oogen als viooltje» en de,
naar het sbheen, slechts te rijner red
ding gestichte Melitta-prij» er wa» ge
weest, wie wiet, waartoe het ten Slotte
met hem en zijn kunst zou zijn ge
komen Maar nu I Het was goed
zoo. Alle bedenkingen moesten bij) de
zen arbeid tot zwijgen worden ge
bracht Het schilderij wa» zijn red
ding, het moest dat rijn volgens rijn
vasten wil Het moest hem terug
geven, hetgeen hij reeds als onher
roepelijk verloren had beschouwd
zijn hoog idealisme, het geloof in
zich zelf en zijn kunst, de overtui
ging van zijn zending
Terwijl hij zoo voor rijn ezel Stond
of zat en toekende, de modellen het
eene na het andóre toeSprak en de
zen op korten en bevelenden toon
Het kan. niet ia onze bedoeling lie
gen met de cijfers te bewijzen dat
eene oplossing van het Zuiderzef-
vraagstuk in dezen zin finahtieel mó
gelijk is.
Wij bededen slechts de vraag te
stellen, of op^ deze wijze het parti-
cu'ier initiatief niet in staat nou zijn
de grooteche onderneming die np
roede* 90 jaren lang in het algemeen
belang wordt aangeprazen, eindelijk
ter hand, te nemen.
fcie te verkrijgen tot uitvoering van
hel Zuiderzee^plan.
Het zal geen kleine onderneming
kunnen zijn, de Vennootschap, die
eene eenmaal verkregen concessie zal
uitvoeren. In de jongste brochure
van de Zuiderzee-Vetêeniging „Da
watervloed van 13—14 Januari 1916”,
worden de uitgaven in totaal ge
raamd op 234 millioen gulden; ver
kregen «tuilen daarvoor worden -X
naast het wegnemen van de bezwa
ren, aan den bestaande* toestand ver
bonden, die eene vennootschap ech
ter niet in dubbeltje* kan omteetten
194000 Hectaren vruchtbaren grond.
Iedere hectare zal du» ruim 1200 gul
den kosten.
Zóó gefcten 1» de
uit een zuiver koe
standpunt gezien, st<
Maar aandeeihoudenii voor een ven
nootschap zijn nipt licht te vinden,
indien hun alleen xtloMug der aan-
deelen, tegen een hoogen koen», ip
uitricht kan worden gesteld. Veel
gretiger zal men aandeden nomen,
indien onmfiddellijké rente kan woe
den nitgekeerd'.
Vandaar dat men den weg z©u moe
ten bewandelen vatte sommige ge
meenten, gevolgd bij tftÓpricfiting van
een gemeentelijk bedrijf. De aanvan
kelijk aan te gane leaning worde
grooter genomen dan het benoodigde
kapitaal bedraagt, ep. wel zooveel als
noodig is om de rente uit te kun
nen keeren gedurende den tijd, dat
er nog geen werkelijke imkomsten
zijn.
Natuurlijk zou men niet alle be-
noodigde millioenen in eens opnemen.
Men zou aanvankelijk eene ieening
moeten uitgaven tot een «oodtanig be
drag, dat daaruit gedurende 15 h 17
jaar de uitgaven en. de rentf* zouden
kunnen wórden rbetaald. Na 14 jaar
immers zou de N. W. Polder gereed
zijn en aou de exploitatie kunnen
beginnen.
Na 14 jaar eerst zou een
leening noodig zijn, om het bedrag
daarvap te besteden aan het in ge
reedheid brengen van den Z. O. pol
der, waarmee 13 ja?«r gemoeid zijn.
OCCKXXIU.
De uitslag van de verkiezing vafa
een raadslid ia niet onbelangrijk Zoo-
ate bekend te den Haag in rijn ge
heel overwegend vrijzinnig; de drie
afgevaardigden in de Tweede Kamer
zijn alle drie links, evenooo die ip
de Provinciale Staten en de meer
derheid van den lïaad ia eveneen^
overwegend vrijzinnig. Toch is thans
in het tweede district waar een ou^-
raadslid in herstemming kwam met
een jong-broekje van de rechterzij
de, de uitslag geweest dat doze werd
gekozen. Wij onthouden, ons natuur
lijk van politieke beschouwingen',
doch er wairen hier enkele factoren
in het Spel die met de politiek niets
uit te staan hebben. De candid&st
die thans gevallen i», ia kantonrech
ter. Hij to dus een man, die door
zeer velen wordt gekend. En nu js
het des te meer .opvallend dat hjj
niet gekozen is omdat te wachten
viel dat Juist zob’n man veel per
soonlijke Sympathie zou kunnen be-
zitten. Dat is echter allerminst het
geval. Naar ik hotfr, rijn tal van
kiezerswiiet bereid geweest op hem
te stommen omdat rij den kanton
rechter allesbehalve s(yftnpathfek vin
den. De algemeene opinie is dat hij
allesbehalve een vriéndelijk en aan
genaam peraioon te als kantonrechter,
dat hij zich meermalen barSch en on
aangenaam gedraagt tegenover hem
die voor rijn balie verschijnen. Vele
hun positie aan/wee», beheerechte hem
slechte dtetee eene enkele gedachte
dit schilderij moet je de verlossing
brengen'!
En toch I t
Terwijl hij aan den arbeid
als hij meende het werk door
kracht van zijn wil, door de
heid, die hij tegenover de afgemat
heid zijner modellen plaatete, to kun
nen dwingen, kende hij slechts dit
gevoél, hetwelk hem enkel en alleen
beheersfchte Zichzelf terug te vin
den, rich en rijn oude kracht, het
geestdriftig en bezield idealisme uit
de dagen zijner jeugd, het schilderij
te voltooien, Meiittal’e waardeering te
veroveren, uit haar hand den prijs
te ontvangen en met dezen prijs ten
slotte nog een andtere, eene, zijne
geheele toekomst verzekerende, rij
zelfWeliswaar, de slang van den
twijfel, der zelfbeschuldiging, derzeif-
veralchting, kroop tengevolge van zijn
peinzende natuur ook reed» weer
over deze zoo juist ontkiemende hoop,
en scheen met vuil speeksel van
haar vergiftigen muil over al de ro
zen van zijn jong teven, die zich,
juist wilden ontplooien, uit te Spu
wen.- Waa niet Melitta het eenigkind
van den in de Stad bekenden han-
deteraad, de zeer gevierde dochter
van den mdllionnair, den eigenaar
van de brouwerij, die door een zij
ner luimen wae gedreven, ook eeiw
wat voor dé kunst te doen, zooate
voegelijk worden verleend. Dat
voorwaarden voor die concessie
mogelijkheid moet inbonden,- dat
gemeenschap te gelegener tijd de on
derneming naast, dat spreekt wel
van zelf.
Da drooglegging der
Zuiderzee.
Den 4 Januari 1886 werd de Z-ui-
derzee-Vereeniging opgericht; W0 zijn
nu ruim 30 jaren later en nog steede
wordt de zoetwatervoorziening van
een deel van one land ernetig bö-
dreigd, nog steeds) is) er tuflfefchen efe
noordelijke provinciën van one land
een binnenzee aanwezig, dfie eene
voortdurende bedreiging ie voor het
leven en den eigendom' der ontwo-
ners, nog steeds heeft one volk vet-
zuimd, eene oppervlakte lande ter
grootte van eene provincie aan ha
ren bodem toe te voegen.
Wel hebben we nv aaai het hooffl
van het departement van waterstaat
den man staan, die aangewezen is
om het plan tot drooglegging van^e
Zuiderzee uit te voeren, aangezien het
z ij n plan to, maar onze Regeerlng
en het parlement zijn met werk over
laden. Wij vreeizen dat er ook ip
deze wetgevende periode niets zal
komen van behandeling van het des
betreffend wetsontwerp.
En toch er is periculum in mora.
De watersnood in 1916 hoeft alle aan
dacht weer gevestigd óp de noodza
kelijkheid van ingrijpende maatrege
len tegen het voortdurende gevaarj,
dat de Zuiderzee-dijken wiofden doot-
gébroken,. terwijl de zoetwatervoot-
zièning van Noord-Holland1, ten ge
volge van die verzouting van een
dóel dier provincie, steeds moeilijkftr
wordl. ‘tl-
Technische moeilijkheden- zijn 4r
niet meer. Onder de auspiciën van de
Zuiderzee-Vereeniging rijn alle vraag
stukken, die met de droogmaking van
de Zuiderzee sainenhangen, aam> ern
stige onderzoekingen onderworpen
zoodiat allen, die geen tegenstanders
quand^mème van het pian zijn, over
tuigd rijn van de uitvoerbaarheid dn
de wenochelijkheid dier drooglegging.
Vrage moet o ito land* blijven wach-
J
Het staat vast dat de drooglegging
van de Zuiderzee een algemeen lands
belang is. Het blijkt dat de Rijksre-
geering op dit oogeniblik om re
denen van haren wil onafhankelijk
onmachtig is, dit belang te beharti
gen.
Welnu: het particuliere initiatief
late zich gelden. De Zuiderzee-Ver-
eeniging of een door haar te vor
men consortium van de groote bank-,
instellingen kunnen trachten concea-
8)
Zelfs juffrouw Oberzinimer, in
wier huis zijn woon- en Slaapkamer
met de ruime en gesloten veranda
die hem tot atelier 'diende, gehuurd)
had, herkende hem nauwelijk». Hti,
de langslaper, die men gedurende al
de maanden zoo tegen elf de opge
warmde koffie had gebracht, Stond
nu met de eerste zonnestralen van
rijn legerstede op. Hij gunde zich
ternauwernood een korte middagpauze
om in een restaurant van de Elvira-
straat 'een eenvoudig maal te gebrui
ken. PrecdeS twee uur zat hij al
weer voor zijn ezel en ontwierp een
groote potloodschets. En hij waSniet
alleen. Nu eens verscheen het eene,
dan het andere van de drie modellen,
die hij zich van de academie ver
schaft had twee jeugdige, krachtige,
Sterke mannen en een bloeiende Schoo-
ne vrouw, die de hoofdfiguren voor
rijn groot Schilderij, dat hij inder
daad, zooals rijn vriend in het café
NeuSchwanetein verteld had1, den titel
GOUDSCHE COURANT.
PRIJS DER AQVERTENTIÊN:
Van 1—5 gewone regels met bewysnummerf 0.65
Elke regel meeri..0.10
By drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 regels f0.36 by vooruit,
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f0.25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Men weet dat wij allerminst tegen
standers rijn van ingrijpen van over
heidswege op oeconomiSch terrein^
zoodra het particulier initiatief on
machtig blijkt om iniMrtanden op te
beffen, dan heeft, naar wij meenen,
de overheid niet alleen het
maar ook den plicht, zich op
gebied te doen geldien.
Van concee&ieS-verieenep. zijn wij
in het algemeen geen voorstander. Is
dó onderneming, waarvoor conceaeie
wordt gevraagd, rendabel, dan be
hoort de gemeenschap de vruchten
van zulk eene onderneming te pluk
ken. Is ze niet rendabel dan Schijnt
ons immoreel ate de overheid de na-
deelen van eene in het publiek be
lang noodlzakelijk geworden onderne
ming door enkelen laat dragen.
Maar wij zijn geen principe-rui-
teüs. In die gevallen dat dó over
heid weigert, onmachtig is of geen
gelegenheid kan vinden eene onder
neming van algemeen nut ter hand
te nemen., kan het particulier initia
tief met eene concesWe-aanvrage dfe
overheid prikkelen de zaak ter hand
te nemen en indien de overheid dit,
om welke reden dan ook, niet wenecht
te doen, kan zulk eene conceerie ga
de
de
de
HBSSiSS-aS-fe^L-n^L.L.-1-lg
Naar 't plan der Zuideraeei-Vej-
eesüging zou dan nog 7 jaar heen
gaan met het ajf al uiten en droogleg
gen van den Z. W. polder en nog
8 jaar voor den N. O. Polder. Eer^t
dan, na 33 36 jaar zou de rente
van het geheele kapitaal uit de op^-
brengst van de landerijen worden ver
kregen I
staaltje» kwamen ona1 daarvan ter
oore en verzekerd werd) dat geen po-
litie-agent er over gedacht heeft zijn
stam' aan hem te geven.
Wij zullen ndel verder hierover uit
weiden omdat wij, die gelukkig nog
nimmer met dezen man der wet in
aanraking kwamen, niet \lit persoon
lijke ervaring kunnen Spreken. In-
tusschen blijkt uit dit feit hoe ver
keerd het te dat de wet niet beter
voorziet dat een man, die tegenover
de gèheeie burgerij onafhankelijk moet
staan, niet tot raadslid kan worden
gekozen. Het te inderdaad meer dan
dringend nooUteakelijk, dait in dit op
zicht eens een grondige herziening
plaats heeft. Men moge zeggen dat
een kantonrechter dezelfde rechten
moet behouden ate ieder burger en
dat hij de vrijheid moet behouden
voor zijn politieke overtuiging in het
krijt te treden, daar tegenover Staat
dat hij met zoodhnig optreden ook
zijn prestige ate „man-der-wet” in de
waagschaal stelt. Hier in den Haag
^eeft niet de politieke perSoon bij de
herstemiftling échec geleden, ipaar wel
de weinig-beminde kantonrechter.
Dit iS een fout In onzö samente
ving, die werkelijk verbetering drin
geed behoeft. Menschen, die onaf
hankelijk moeten staan, moeten voor
die zelfstandigheid lets1 opofferen en
zich op een afstand' houden van het
openbare leven. Wie dit niet doet
lóópt kans op goeden dag uit de
bnrgórij een vonnis te ontvangen in
zake zijn optreden als „onafhankelijk”
persoon. De groote masSa scheidt de
kwaliteiten van een ambtenaar en
rijn gewone burger-leven nu eenmaal
niet. Daarmede heeft men rekening
te houden, vooral in he»t belang van
den ambtenaar.
Van ambtenaren Sprekend1, er be
staat hier ter iede ondter de leer
aren van het middelbaar onderwijs
groote aminositeit tegen een ambte
naar, die daarvan alle» behalve ple
zier zal beleven.
We hebben hier in den Haag een
wethouder van onderwijs dat een zeer
slappe Gerrit iS. Om nu wat ste
vigheid in den rug te krijgen, wtet
hij gedaan te krijgen dat de raadleen
inspecteur van het lager onderwi>'
aansteldte. Deze kan den wethouder
dan voorlichten en, tevens dienst doen
ate schild. Al vaak heeft rich nu
het geval voorgedaan d)at in den raad
de wethouder achter dezen inspecteur^
wegkroop. Tot twee keer toe heeft’
de raad het dón wethouder gevoelig
gezegd* dat men daarvan niet ge
diend iS. Nog nrfndier te men ervan
ge<l!end omdat dcee inspecteur die
alleen voor het lager onderwijs ie be-
hij iete zou doen voor de stióhting
van een zoologischen tuin of van wo
ningen voor de arbeider»
Hetgeen de handeteraad, deze dóór
en door praktische leddar dier libe
rale linkenzijde, bedoelde, wm meer
dan geeetórift voor de kunst, hoe
zeer hij het ook anderen beproefde
wijs te maken. Het wa» een sterk
sociaal gevoel, jawel, dat wa» het
inderdaad, maar nog meer dan dut,
het waren wijsheid en handetogeeet
die dezen door en doof sterken menach
zoo volkoanen beheerSchten, dal hem
reeda het bestaan van een gebied er
gerde, hetwelk zich eenvoudig aan
zijne machtsfeer onttrok Ate nu hij,
de dweper en idealist der Nieuwlich
ters, de Hercules der vrije artistieke
vereenigfng kwam en rich en zijn
aibeid in den dienst van dón man
plaatete, die men daar ate den vol-
dhnen en vetten ptólteter over den
atehouder aankeek, ate hij naar de
zen prijs Streefde en hem ten slotte
bekwaml, en met dezen prijs... haar...
haar... haar... die hem' dóór haar
geld de vrijheid, de mogelijkheid der
varwefceniijkimg zijner hoogHe kbn-
atenaarSdroomen kon geven, wat dan?
Wat fzouden zij daar, hoe aou de
wereld over hem en zijn streven oor-
deelen, dót in hun oogen, middel tot
het doei, angel en aas voor een rij
ke partij wa» geworden
(Wordt vervolgd.)
van „He< Verloren Paradijs'’ geven
wikte, zouden vormen.
In heimidlsniouwen, met het donker
bruine puntje sigaar tusöchen de tan
den, zat hij hier. En ’S avond»
schimpte hij er «dapper op los, dat
het in deze vervloekte wintermaan
den zoo vroeg donker was en hij
gedwongen was, het werk reedStuS-
schen vier en vijf uur af te breken
en zoodoende de voortzetting, zeer te
lgen zij.il wdl, tot den volgenden mor
gen moest verschuiven
Een groot, al wa» het ook inden
stijl der oude School gehouden, Schil
derij, dat het bewijs - moest leveren
dat hij tenminste iete geleerd had
dat hij zijn techniek meesterlijk be-
heersehte, dat hij iet» kon, zweefde
hem voor oogen. Het was zonder
ling Ate een wenk van het lot
was hij plotseling ate door een inge
ving... ®oo sefieen het hem althans
in de eerste weken Van rijn koorts
achtig scheppen... op het onderwerp
van zijn Schilderij gekomen. „Het
Verloren ParadRj»”...
Alsof dit de kern en de inhoud
wa» geweest van zijn destijds mét
Melitta 'Stadlbauer gevoerd gesprek
had zich dit thema in zijn hoofd
vastgezet. Het wa», ate borg de
oude geöchiedento van het eerste men-
dchenpaar, hetwelk dó aartsengel tot
straf voor rijn zonde uit de bloeien
de velden va<n het Eden verdreven
had, alles in zich, wat hij in maan-
