SMITS,
andel.
VAK
i’IMIe elei.
is voor
L
et
iwdadres
EEN.
5öe Jaargang.
Zaterdag 28
A.
o. 13227.
I.
tober 1910.
De Oorlog.
L XTie-CL-ws- ezx ^X.d.TrertexLti@“bleLcL. voor ^-onj-cLet pzx Oxxxstr©Zsexi-
ES
i
i m
TZD-A-
Hl
an
Gouda.
1i
5SING,
HY ZONEN
aspnjzen
CTOBER 1916.
Kaas
Feuilleton!.
Buiten de Stadspoorten.
Uitgevers A. BRINKMAN EN ZOON.
Eerste Blad.
Bezinning.
8)
Paskwil
I Verschijnt dagelijks
Telefoon latere. 82.
behalve Zon- en- Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
MENT:
135
r
I
Vrovw
Zij lal toch
C. BIJ L,
REEBAART Lz.
stad
da^
talu
wil jé Ma-
later
f 1.25
1.50
k van
binnenland.
el Besluit ingaan-
25
UJS 10 CENT.
Bouw- en Wo-
iderstandécommiö-
Dit nummer bestaat -uit drie
bladen.
1879.)
w-
op den
en zoo
VAN ftOBS-UM met autorisatie van de
schrijfster.
S 4 (Nakiruk verboden.)
EIN'SrÜNKÏ
j^ESTE
I SCHADELIJK
HOLLAND.
en en stofleeren
IN is b|j r
Gouda.
;en, prima mate-
aan alle meur
14
AZIJN VAN
HEM.
PHEEËN worden
•d in verzegelde
ran vy/, twee en
en een Ned. one
adding van Nom-
^rijs, voorzien van
and Merk, vol-
Wet gedeponeerd.
;ot de uitvoering
erde orders aan-
wij geregeld tijdig
ontvangen vw
en, vwm&kelijkhr
a Id once agenda
BRINKMAN
ouda
1BAAR
tabellen
de
VröiW LengmcK had zelf hetpaara
moeten Voeueren; maar «at was» voor
naar geen ongewoon werk, bij zulke
gelegenheden- moest men de lieden
vrijaf geven, anders' kreeg men nie-
nrang rpeer. GÓij Wilden alien naar de
"U en Verlang.len hooger loon. Maar
it gat zij nu eenmaal niet; geen
^lèr meer. Een, harcnekKige trek
verhardde nog het harde geLidht der
vrouw. De lieve God weet, wat het
is, alleen hdis te honden!
Terwijl zij in dién stoel Voor het
venster zat, bekeek de oude vroüw
haar knokkige handen, zij hadden
reeds veel gewerkt. Daarna heek zij
naar de overzijde, naar de Bade-
kowA Die water, hèdenmlididag onge
veer op (Henzelfden tijd, als zij thuis
gekomen een beetje later maar
nu waren Johann en zijne vrouw,
Guste en de éufferige Mieke met Gott
fried Lietzow weer uitgeguan. vrouw
Badekow was maar wat (Dom, (Dat ze
nu thuis1 óp dé beide bengel# het oog
hield >en op de deur paste, terwijl de
anderen naar de illuminatie gingen
kijken. Zou Marianne van avond1 ook
meegegaan zijri? Jamkner, dat men
haar van hier niet kon zien, alslzij
met haar rijtuig, van Brite komende,
Tempelhof voorbij ging.
Vrouw Lengnic.k had «On Spiegeltje
aan 'het venster, een zoogenaamd spi
onnetje, haar ontging niets1.
In de schemering, welke hier bin
nen donkerder was dén buiten, om
dat de venster» klein waren en de
gespijkerd staat waarop: verzoeke
recht te houden, staat te lezen. Maar t
*voor de overigen zal de dpkomat-
plicht dé practisbhe leerschool 'wor
den, waarin de begeerte wordt gewekt
en gerijpt om onze staatsinrichting te
leeren kennen en te loeren begrijpen,
dar aie er. voor de uitoefening van wat te meer noodig te, omdat de prik
kel daartoe bij een volk al» het onze,
dat groote vrijheid geniet, veel min
der scherp is dlan bij die volken die
dat voordeel niet hebben. Wij zien
dat ook 'in ons eigen volk, de be-
belangstelling voor de politiek vraag
stukken tó veel grooter bij de arbei
der», in grooten getale «economisch
onvrijer, dan bij hen, die door hun
welvaart op volledige economiteche
vrijheid kunnen bogen. •Vad.
Naar van
CUM VIEB1G.
Bewerkt door I. P. WESÖJ&L1NK-
OVERZICHT.
Op den Balkan. Een pioord.
Het gaat den Roemenen slecht. Zjj hebben
niet alleen bijna onmiddellijk het groote
vaoordeel verloren, dat zij in Zevenburgen
hadden behaald, zij worden thans op eigen
gebied zeer ernstig bestookt en reeds viel
een hunner belangrijkste punten, de eenige
havenstad. Snel is het alles in sjjn werk ge
gaan, veel sneller dan de verdedigers wel
licht konden denken. Wil Duitschiand Roe
menië nog vóór den winter onder den voet
loopen? V
De eenige spoorweg in de Dobroedsja is
thans bfjna geheel in handen der Centralen.
Door de jongste gebeurtenissen begint
zich nu het operatieplan der Centrale en
Bulgaarsche legers duidelijk af te teekenen.
Een gemeenschapelijke actie in de Roemeen-
sche vlakte van Walachije, met de vermees
tering van Boekarest, schijnt wel het voor
naamste doel te zijn. Von Mackensen zou
dan van uit de Dobroedsja naar het westen
oprukken, terwijl Von Falkenhayn zijn of
fensief over de Zevenbprgsche grens voort
zetten kon. Reeds is de aanvalskracht van
Von Falkenhayn’s strijdmacht toegenomen:
in het Zevenburgsche grensgebied is Predeal
dóór de Duitsch-Qostenrjjksche troepen be
zet. Een ernstig momnt is dus voor Roeme
nië aangebroken, een zware beproeving
wacht dit land.
Het is wel opvallend dat thans Wederom
de Duitschers hun bondgenooten uit de klem
hebben moeten halen. De Oostenrijkers heb
ben vaak gemokerd dat zjj het het zwaarst
te verantwoordën hadden en het meeste le-
Jrukkerij
ZOON —Goud*.
hét kiesrecht bestaat. Hierdoor zullen
op den duur veel geschikter kiezer^
gekweekt worden d&n dóór. c.e be
staande propaganda. Of moet men den
kiezer hoog aanstaan, die alleen naar
het hokje gaat, terwille van een be
leefde dame of heer, die hem vrién
delijk te konten vragen om
heer X of IJ* té stemmen,
goed is hem te beloven hem op het
uur, «at hem1 het beet convenieert,
per automobiel uit zijné woning te
halen? Terwijl men dan nog zijn hart
vast tynicit, dat hij abuis begaat.
Wie mef het kiazerawerk ver
trouwd is, weet, hoe noodig de op-
Kométp licht is ate opvoedend element
voor het Neterianoethe Volk inMaat-
Kundigen zin. Moesten wij het niet
oeleven in 1913, dat een gestudeerd
man tot one zeide: Ik. zou dezer Keer
zoo graag meestemmen, miaar... vol
eindig u.wen zin, voegden wij hem
toe, want in de kiesaangelegdnheid
adoberi Wij sinds lang atgeleerd on»
verbaizen. Ln toen kwaan er: Maar,
ik heb nog nooit geötemkB eb, weet niet
wat ik eigenlijk moet doqn als ik
daar in het hókje kom. Wij hebben
hei natuurlijk aan dezen delinquent
geleerd. Maar hoevelen zijn er mis
schien' niet, die in hetzelrpe geval
/erkeeren, maar daarvoor met dur
ven uitzonnen.
Geestelijke dwang mag nooit WoY-
uen uitgeoefend, en daarom kan Ilien'
niet verder gaan dnn opkomstplicht.
&r zullen, er altijd blijven, die het
Kiesrecht met willen uitoei^nen, juist
zooals men altijd menschen zal hou-
dgn, die de lin*erzjij<.e der Siraat
zullen verkiezen boven de rechterzij
de daarvan, zoolang daar het bordje
dagelijks aangenomén aan ons Bureati:
ten, den Boekhandel en de Postkantoren.
In de landen der entente zijn bij
herhaling stemriuen opgegaan, die cJen
gdlitairen oorlog, nA die®, vrede, wil
len voortzetten in een oeconomischen
strijd-, uitsluiting van de vijanden
van de markterf der enitenfe-mogend'-
heden, hpoge djfferentieele invoerrech
ten zotidien afe middelen «toeten wor
den aangewend».
In die landen dq» Céntralen wor
den van die stemlmen de echo'ft ver
nomen.
Maar de meer beaadigde, de wij
zere elementen ko«nen tot bezinning.
In deze tijden is1 gebleken, dat de
volkeren elkaar noodig hebben, dat
zelfs dfe grootste natie zich niet vol
ledig onafhankelijk van dc andere kan
maken.
In Duitefchland te bet dt. Carl von
Ttyszka .die, djt inziend», de d'w^ze
idee van „,7het zich vrijmaken van het
buitenland bestrijdt. Hij toont aan,
dat i'dlt streven Duitsfchland terug zou
brengen» tot een agrarischen staat,
die slechte een vafel kleiner bevolking
kan inbonden dan een nijverheitfe-
staat en altijd ondier dén drük komt
van een inaM^rieel, meer ontwikkdl-
de geinednseliaj).
Een hoogere"' muur van tarieven
zou de prijz&i sterk doen stijgen,
wat niet ^n het belang kan?ijn van
het verarmde vplk'.
Bovenben moeten tal van grond
stoffen, b-V- koper en katoen, persé
worden ingevoerd, terwij het maken
van surrogaten met groote kosten en
weinig wérkelijk succes gepaaTtl gaat
en derhalfve 4*6 gemeensiohap doet ver-
armeii.
Het ideaal niet eensi een mooi,
maar wel een duur ideaal van
..zelfproductie en «fgeeU^tenheidl i#
de al lang versleten theorie van de
miercantili/teh, die meenden, dat de
handel aftijd die eehe partij bevooroor
deelde en de andere benadeeld».
trok een stoel naar zich toe en ging
dicht tegenover de ander zitten.
„Je kinderen zijnzeker naar Ber
lijn. Wilde je niet meegaan?”
„Wat ntoet ik olaar dohnY” Óm
Hannes mond kwam een émartelijke
trek. „Ik ben er te oud voor, en
te bedroefd1, wilde zij zeggen, rinaar
zij Slikte het in. „Er moet toph ie
mand thuisblijven..
„Ja, ja, natuurlijk!’’ Maar daarna
wi&t Rieke niet dadelijk iets1 te zeg
gen- Hanne scheen in ’t geheel niet
gestemd tot babbelen, zoodot het moei
lijk ging op het onderwerp te komen.
Er ontstond' een pauze. Maar daarna
nam Rieke een besluit: waartoe dat
lang gedraal? „Zeg een»,
ianne niet meer trouwen?
„Trouwen? Mfcchien
maar nu toch nog niet!”
„Nu, nu, waarom niet?
in de jaren. Als) men drie en dertig
id!
„Vier en dertig” zeide de moeder.
Wat, Marianne reeds vier en der
tig! Het was geen aangename ver-
rasiing voor vrouw Lengfnick. Volle
elf k\ar ouder een 'beetje veet
hoe kon zij zich zoo verrekend! heb
ben.
„Het te volstrekt niet noodig, dat
Mariannp trouwt, zeide vrouw Ba-
dekoWi „Die heeft het ook heel goedi”
z Vrouw Léngnick «pitste de ooren-
„Zi; heeft van haar oudle zeker veel
geërfd?”
anaréhistisehen aanleg
iedere® Nederlander, die hem er
hagen in doet yefceppen wat hemate
pliéht is opgelegd, niet na te Komen.
.aardigheid zal daarvan echter al
heel gauw afgaan, ampat uit anar
chistisch bedrijf in de eenzaamheid in
het stenHaokje moet wórden gedaan,
en dus al de bekoring Van „ik doe
hét lekker niet tegepover omBtanuersi
geuit, mist. Z.eer spoedig zal (ie man
iage zoldering bet vertrek dirukte, zat
vrouw lyengnicK eenzaam en spon
toekomstplannen. ïiaar l aul was nu
teruggek oenen, hij- was u'rie en twin
tig wel te waay jong Marian
ne was bij de dertig?
Kiéke i^engnick rekende op haar
vingers: Johann was zee en dertig,
dan was et nog een. jongen geweest,
die echter -heel jong wes gestorven,
die zou nu vier en dertig zij®, hm!
De .rekenaarster schudde het hoofd'.
Maar wat deed dat er toe? Een be
zadigde, versiiandige vrouw1 was juist
ieto voor Paul. Zij woest ook een
grot stuk geld hebben geërfd van
haar man, van den JJadekow uit
Britz, ongeveer een half millioen ta-
ler, want die akkers en weiden voor
de Anhaltör spoorbaan had hij ook
verkócht. Onzin, een half millioen.
Op zijn minst een heel millioen ate
het niet meer was- En het wge» erf
deel van Marianne kwam, er later
toch ook nog bij. Dat waé een
vrouw, bij wie <i'e drie en diertig ja-
l^n er niete op aankwamen.
Va$t besloten stond vrouw Leng-
nick op. Vrouw Badékow was alleen
thuis, zij zou eer.s overloopen.
Vrouw Badekow woondë aan de»
linkerkant van het, één verdieping
hooge, hufté. Het huis was door de
deel in twee helften verdeeld, de bei
de vertrekken links van den ingang
had de moester voor zich gehouden
en daarboven die groote zolderkamer
voor Auguste en Mieke. Het geheele
•’De onderaardéche gang, waarin roe-
kelooze dorpsjongens traehtten door te
dringen, was vervallen. De bezitting
der Tempeliers was door te veel nan-
den gegaan. Niets van hetgeen zij
hadden aangelegd* was gebléven, dan
de "gracht, d’e nto^rasöig,
evenals .vroeger, dén ouden Tdmpler-
Hof nog omigaf; en achter Gottfried
Liêtzowé moestuin het kerkje, het
welk tile geestelijke ridderö eené aan
het Klarenmeer hwMén gebouwd', ter
eere n zichzelf en te®, nutte hun
ner tiéndplichtige dorpelingen. Maar
het Klareninéer was' een dorpapoel
géworden
In het stamhuis der Lengnicks zat
Rieke Lengpick. Zij waé geheel al
leen. De intocht was reed* uren
afgeloopen, maar knecht noch maagd
wafen terug, do koetsier had zich
ook ternauwernood tijd gegund het
paard uit te spannen, hij waéalweer
WK verdwenen, weer naar Berlijn terug.
in het hokje ook willen stemmen, en
dan heeft men hem dlaar waar hij we
zen moet, want dan zal hij zich
gaap afvragen op wien hij stemmen
moet, en waarom hij <pat doen
moét. In dit opzicht achten wij
deh opkoustplicht de beste propagan-
De stemplicht, zoo zegt de (A.-K.)
„Rotterdammer 'te, z^odlra men %r
ernst mee maakt en hem beschouwt
als fle dóór dwang te handhaven ver
plichting, om door stemmen zijn mee-
ning te doen invloed uitoefenen op Bet
staatsbeleid^ d'jyang in het geestelijke,
en als men dien slechte ate opkomst
placht beschouwt, loutor vertooning
en dus eer. paskwil- Alieé welken naam
dan het voorstel van de Regeéring,
dat slechts opKomstplioiit bedoelt dus,
zou moeten worden betiteld.
Theoretisch heeft het. anti-revoluti-
onaire bjad gelijk» en een breede
schare van kiezels,' die naar het
stembureau i&ou. trekken, om een waar
deloos biljet in de bue te werpen,
zou inderdaad een lugubere veirtoo-
ning zijn. De practijk zal dit -echter
peel anders leeren, en men? kent den
NederlanaBichen landaard niet, als
«ton veroiulersteit dat zoo iets ten on
zent zich oóït zal voordoen. Prinei-
pieelé tegens'ianucrs’ vap het uitoeie-
nen van het kiesrecht kent onsi land
niet veel; zetts de anarchisten en
syndicalisten o ver winnen hun zooge-
paamdtn af Keer daarvp®, ate zij daar
mee den, gehaten man der D. A.
t'; ofureuk Kunnen (mön. Wie in Ne
derland niet gaan stemmen zijn üe
onverschilligen en de te veel aan ne
ring of bedrijf gebondenen; dezejaat-
sten zal men echter ree«.e naar üe
éteïnbub zien gaan, ate men, zooais
eiuers, den stuitoag tot Vacantie-tfag
maakt.
Maar de om^rschiilige, wat zal
Or «tot hem geneuren? Misschien, dat
hij (ie eerste maal zijn biljet waar
deloos maakt, ter voldoening aan den
ietwat anaréhistitfchen aanleg v^n
ne-
GOUDSCHE COCRANT.
PROS VAN HET ABONNÏ
Per kwartadl
Idem franco per post
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post.
Abonnementen worden
Markt 31, bij onze Agenten
pRIJS D^,R ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer. r f 0.55
Elke regel meer,0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van.l5 regels f0.35 by vooruit,
betalingelke regel meer 6 ets. Reclames f 025 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
grootere rechtergedeelte eq. wat er
nog veraer aan Kamers' en hoeken
was, behoorde aan Johann Heinrich.
Zoo had vrouw BadeKdw het zelf
bepaald, toen haar zoon trouwde; hij
was dé oudtó-te, hem zou de hoeve
toch eené behooren. Op een klein ver
trek aan dé achterzijde had zij nog
Lkeylag gelegd,1'dlat had zij voor zich
als keuken laten hirichten. Hoe ge
negen zij haar schoondochter ook
was, jomg eq. oud deugde niet bij el
kaar, haar eigen jiotje knotte zij lie
ver alleen.
.Vrouw .Badekow had vrouw Leng-
nick dé straat niet over zien komen.
Haar gedachten zweefden ver van het
geen haar omgaf. Buiten in het voor
huis stoeiden de tweelingen, zij gie-
gëlden achter de deur, gr|ootmioeder
hoorde het niet. Paul Lenglnick was1
teruggek omen, zij zou Rieke verzoe
ken hem toch dadelijk naar haar toe
te «enden mfiéschien had ?hij haar
nog ietsi over! té bréngen van haar
Wilhelm?
Er wérd kort en krachtig geklopt.
Vrouw Badekow sichrok op. Haastig
verhief zij zich van haar stoel. Wie
klopte daar?„Rieke, gij?” Er wast
iete als ontgoocheling in de stem.
„Goeden avond, Hanne,zeide Rie
ke. Het klonk zoo yriendWijk, atehet
van haar sléchte' kon. „Zijt gij ge
heel alleeni?”
„Hm.”
„Nu, dlan kunnen wij een beetje bij
elkaar zitten, hé?” Vrouw! Lengnick
De ontwikkeling der samenleving
heeft detze théorie tot onwaarheid ge-
stemlpeld.
Dr von 'ïyslzka te niet bevyeesd
voor de afzon'mringé plannen van de
entente; indien die maatregelen ook
al zouden wojrden genomen, dan zou
den ze de lande® pér entente «econo
misch zóózeer sthaden,’ dat men ze
al spoedig zou moeten intrekken. -
Wie den v^ede wil, moei de oeco-
nonns'che «amen,werking der volkeren
willen en Dujtschland kan (Joor een
v/ijezpoiitiek, welke die samenwerking
bevordert, toqnen,' diat het ernstig be
reid is in de wereld het rijk van den
vrede te stichten,'*
Ook dn Engeland komt men tot’ be-,
zinning. Aan een maaltijd te Man -
Chester hield graaf Beauchamp een
rede, waarin hij verklaarde, dat hij
geen tepk®n\_W5 van de instgrting
van de Iradifioneele yryhandete-poU-
tiek van Gi^t-B.rittanpië.
Hij wee» ‘^op, wat Engeland in
dezen oorlog aan den vrijhandel dapk-
•tè, hoe zijne protectidnisttache bond-
genooten tot Engeland Waren geko
men opr financieeie hulp; welke het
Kon. geven.
Toen sprak Sir John Simon. Hij
verkondigde de meaning, dat het eeni
ge wat men kón beredKen door (ten
nandel met jJuitechland! te belemme
ren, wAs, dat handel tusschér.
Duitschland éh de ónrijdlge landen
toenaam. G, r
Engeland nüoept zijn eigen handel
niet belem)merpn; zijn uitvoerhandel
was in d»zeh tijd de redding van het
ian</‘ geweest
Als de oorlog geëindigd zal zijn,
moet hij geëindigd blijven, De handel
owtaat voor het wederKeerig’ voor
deel.
Het- is te verwachten en te hopen,
dat déze juiste begrippen omtrent het
wezen vafc het internationale ruil ver
seer, ingang zullen vinden bij dê re>
geeringen, die na den vrede, ai haar
Krachten zullen moeten inspannen om
j de ^welvaart' der* volkeren weder op
j peil- te brengen.
(Wordt vervolgd.)