ier
MMS
Ilfalll
:de meubelen
len. Kasten,
jjen, Theeta-
ameublemen-
luch, Boeken-
x>ns onbesla-
Hen, Kapok-
tamermeube-
ipotgoedkoop.
-stoelen vanaf
f20.-, siyi-
l« f6.50, f7®)
20
CH.
No.
behalve
Zon-
Telefoon Interc. 82.
Uitgever» A.
Eerste Blad
leiweg 5.
ktschappij.
Conversatie,
pondentie.
MACHINES
il onze winkels,
Feuilleton.
Buiten de Stadspoorten.
en Feestdagen
ihines,
timachines zijn
brikaat, dat zich
halve eeuw voor
en industrieel
iandhaafd heeft.
EN Z00i Telefoon latere. 82.
Vrouwenkiesrecht
Brieven uit de Hofstad.
©ax -^d."^r©rt©xLt5.©"bla.<d. voor Q-o“q.cLsc èzx Ozxxstrelcexx.
Verschijnt dagelijks
Jaargang.
Zaterdag 4 November 1916.
uit drie i
3
van
6.
van
ode of per post
nrorft T«rrol«tf.)
alom.
uur. Ledenvergad*-
j de Ver. voor Vrou-
Schaakbord le-
„McrcuriuS.
i zien en door
eene punt de
i zin, die de
cent, schade zal
han-
boer
an-
luwenbeweging is
(recht slechts een
pricomt, betrekke-
Bet gaat er hier
•langstelling voor
e leven dan enkel
van den man te
AFEBER, v
mh M. o.
- GOUDA.
het vrou-
>m uit den
strijd van vele jaren ,velt eeuwen, zooala
het volk om de
i dan deze
vrouw om
dan om poli*
-„kent het om-
ECHT
VAN
keukengerei
nderdeelen.
idschappen
uigen.
t alles, wanneer
Dit nummer bestaat
bladen.
f 135
1.50
Naar het Duitach van
CLARA V1EBIG.
Bewerkt door I. P. WEH8EL1NK—
VAN R08SDM met autorisatie van de
schrijfster.
(Nakiruk verboden
PRIJS DER A D V ER TEN TI N:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer.
een nauw-
rewtauratle
waarin rrafstecrt de
t departement
e Apotheek
an Cohen
DAM,
Telef. 2306.
dhaia).
Ie Homoeopa-
chegeneesmid*
ken.Boekwer-
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55
Elke regel meer,0.10
B|j drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze teven twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 by vooruit
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.Ï5 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
hili nabij de Müi-
rdam.
gemeene bepalingen stelt de Grondwet
als besliste voorwaarde, dat de kiezers moe
ten zijn: „mannelijke ingezetenen, tevens
Nederlanders”, van ten minste 23 jaar. Door
deze bepaling is dus het vrouwenkiesrecht
munugêiyk en iedere wijziging, die het
„mannelijke” behoeft daarom nog niet de
invoering van vrouwenkiesrecht te beteeke-
nen, omdat een kieswet dit nader regelt. Die
weglating nu is zoo goed als zeker, waar
door de Grondwetsbamère voor vrouwen
kiesrecht zal zijn weggebroken en de eerste
stap naar dat kiesrecht zal zijn gedaan.
Maar de voorstanders en voorstandsters
van vrouwenkiesrecht zijn met dien eersten
stap niet tevreden. Zjj verlangen niet al
leen het wegnemen van beletselen, die aan
het vrouwenkiesrecht in den weg staan,
maar dat kiesrecht zelf. En niet vertrou
wend, dat de gewone wetgever het vrouwen
kiesrecht, zoo hem dat mogelijk wordt ge
maakt, nu ook zal invoeren, eischen zij de
vaststelling er van in de Grondwet, waar
mee tevens de kans wordt uitgesloten, dat
een beperkt vrouwenkiesrecht naast het al
gemeens mannenkiesrecht wordt ingevoerd.
Maar juist en vooral om die laatste moge
lijkheid open te laten, z(jn vele onder onze
volksvertegenwoordigers tegen de vaststel
ling van algemeen vrouwenkiesrecht in de
Grondwet, terwijl anderen, van ©ogenblikke
lijke invoering van vrouwenkiesrecht afkee-
rig, eveneens niet verder willen gaan dan
het wegnemen van de beletselen daartegen
uit de Grondwet Zoodat er alle kans is, dat
de vrouwen, zoo ze al dichter naderen tot
wat velen barer het beloofde land schijnt,
toch hare wenschen niet geheel vervuld
krijgen. En hiermee zou dan het einde van
den kiesrechtstrijd nogmaals tot een later
tydstip verschoven worden.
De vrouwen hebben op dit voortduren
van den strijd ook als een nadeel voor ons
politieke leven gewezen en ongetwijfeld is
dat nadeel zoowel door de regeering als
door een groot deel der Kamer gevoeld.
Maar waar een Grondwetsherziening, om
haar beslag te krijgen twee derde der leden
van de Kamer voor zich moet hebben,
moet in dit opzicht met de tegenstanders
terdege rekening gehouden worden en moet
men zich, om niet alles te verspelen, licht
met het bereikbare tevreden stellen. Het
komt m|j echter voor, dat dit uitbltfven van
het vrouwenkiesrecht niet alleen wegens
het voortduren, zij het wellicht in minder
feilen vorm, van den jarenlange kiesrecht-
strijd niet alleen voor ons toekomstig poli
tieke leven ,maar vooral ook voor de vrou
wenbeweging en voor de vrouw zelve een
nadeel kan xijn. Niet zoozeer, omdat zij het
kiesrecht voor haar geluk zoozeer noodig
heeft of omdat de toekenning ervan de
vrouwenbeweging, al zou die zeker ten goe
de komen zoover vooruit zou helpen. Maar
veeleer omdat door het onvervuld blijven
van dezen wensch steeds meer vele vooruit
strevende vrouwen in den strijd om het kies
recht het culminatiepunt van de geheele
Drukkerij
ZOON —Gouda.
vrouwenbeweging zullen bljjven
haar zich blind staren op at ei
vrouwenbeweging in breedtten
emancipatie der vrouw betefkeni
tijden.
Want ook deze strijd ‘voor
wenkiesrecht is een symptoor
strijd van vele jaren .velt eeuw
toch tenslotte de strijd vap het y
regeeringsmacht Maar teders
laatste strijd, gaat die de
gansch andere dingen nog da
tieke macht. Want h|j beteekc
hoog groeien tot een voller en breeder men-
schelykheid dan waartoe vroegere eeuwen
haar toelieten. Van de vi
de strijd voor vrouwenkit
gering en, naar het m|j v<
lijk onbeteekenend deel,
veeleer om, de vrouw in 1
en deelname aan het groc
in de politiek den gelijkt
doen worden. De vrouw moet treden buiten
den eigen kring harer kleine belangetjes
om mee te werken aan don opbouw van ons
aller leven. Daarvoor behoeft z|j geen maat
schappelijke werkkring te zoeken, maar
moet zij gaan beseffen, dat alles wat dat
leven betreft haar evenzeer aangaat als
den man en dat z|j daarvoor evenzeer de
verantwoordelijkheid draagt. Zij mag haar
belangstelling niet blijven beperken tot den
kring, ook al blijft zij allereerst huisvrouw
en huismoeder, tot haar teas, haar
jours, haar toilet, haar winkelen. Even
goed als van die daarom
toch z|jn zaken blijft behartigen, moet
haar aandacht gaan naar alle uitin
gen van het menscheljjk leven. Doet
z(j dat, werkt z|j en leef^stf met ruimer be
grip voor ruimeren kring ten de allernaaste
om haar heen, dan moet immers alle recht,
dat de man bezit, haar vanzelf in den schoot
vallen. Misschien dat de toekenning van het
kiesrecht, zal medewerken haar dartoe te
brengen. Maar laat zjj dan begrijpen, dat
dat kiesrecht thans voor haar eer middel
dan doel moet zijn, dat niet de toekenning
daarvan, maar alleen haar eigen wil haar
den weg kan openen tot een ruimer leven,
tot volle deelnme aan het beschavingsleven
der menschheid. K.
B|j de algemeene beschouwingen, die in
de Tweede Kamer over de voorstellen tot
Grondwetsherziening gehouden z|jn, heeft
Mr. Troelstra er terecht op gewezen, dat
de Kamer in haar beraadslagingen thans
bezig was, het eindresultaat vast te stellen
van twee strijdprocessen, wier strijd lange
jaren de menschen in ons land hij had er
b|j kunnen voegen: „en daarbuiten” heeft
verdeeld. Immers, de wijzigingen, die in
onze constitutie worden voorgesteld en ook
wel haar beslag zullen krijgen, betreffende
de verhouding tusschen openbaar en bijzon
der onderwijs en het kiesrecht.
Financieele gelijkstelling van openbaar
en bijzonder onderwijs is het shibboleth ge
weest, waaronder de rechtsche partijen zoo
veel jaren lang tegen de liberale en andere
vrijzinnigen gestreden hebben, een strijd
die de groepeering der politieke partijen in
ons land geheel beheerschte. En uitbreiding
van het kiesrecht, een eisch, die langzamer
hand in dien van algemeen kiesrecht over
ging, heeft al sinds tientallen jaren op het
program gestaan van de vooruitstrevenden
van alle richtingen.
Waar nu echter met de vaststelling van
een grondwetsartikel ,die aan het bizonder
onderwijs gelijkstelling met het openbaar
onderwijs waarborgt, de schoolstrijd staat
beëindigd te worden, is het nog lang niet
zeker, dat, als Mr. Troelstra meende, bjj
deze grondwetsherziening ook aan de kies
rechtstrijd een finaal einde zal gesteld wor
den, doordat aan alle en de meest uitgebrei
de eischen te dien opzichte zal worden vol
daan. Naast den eisch van algemeen kies
recht is de latere jaren een breeder gefor
muleerde eisch opgekomen, waarin alge
meen kiesrecht voor mannen en vrouwen
gevraagd werd. En de houding der Tweede
Kamer maakt het niet waarschijnlijk, dat
aan dezen eisch thans zal worden voldaan.
Zoodat ook na deze herziening de vrouwen
en de naast haar gaande mannen nog den
strijd verder zullen hebben te voeren tot
aan de eindelijke bereiking harer wenschen.
Het Grondwetsartikel 80, dat de basis
is van onze gansche kiesrechtregeling,
bepaalt, dat de leden der Tweede Kamer
worden gekozen door de mannelijke inge
zetenen, tevens Nederlanders, die de door de
kieswet te bepalen kenteekenen van ge
schiktheid en maatschappel|jken welstand
bezitten en den door de wet te bepalen leef
tijd, welke niet beneden drie en twintig jaar
mag z|jn, hebben bereikt. Terwijl dus de na
dere regeling van het kiesrecht aan de kies
wet wordt overgelaten de beide volgende
alinea’s van art. 80 geven nog een paar al-
w Bouw- en
uur. Vergadering
ontesie.
wij geregeld
i ontvangen
ten, vermakelijkW
w I. «M MM*
daarna liep ztfj naar achteren in de
Kleine keuken.
Die was leeg. Het vuur brandde
wel in den haard, maar or was geen
eten opgezet. Daar stonden de aard
appelen, welke zij heden, in «te vroeg
te, had geéchild, nog in de Schaal
met water op de aanreeht en op de
tafel lagen de wortelen nog precies
zoo, als zij ze dien morgen uit den
tuin getrokken en Miekegebracht had.
„Mieke, Mieke!” Geen antwoord.
„Guste!” Ah, zoo, die was zeker
weer naar haar pianoles. Maar Mie
ke
De keukendeur kwam uit op het
erf, de moeder snelde naar buiten.
„Mieke, Mieke!” Dat moest rij toch
hooren, als zij in de buurt wad. Of
zi, misschien ginds bij Grete in de
keuken zat en door lachen en pra
ten den tijd vergat? Neen, dat kon
niet, Grete was te stipt, die zou haar
wei weggezonden hebben, al» het tijd
we». Waar wae rij?
De moeder tuunte rond. De groo
te hoeve lag eenzaam in den «tillen
zor.nesfchijn. Gduidloo» tippelden wit
te duiven met roode pootje» rond om
graankorrel» te zoeken. De deurnaar
den tuin stond open, maar zoo ver
men het lange met gra» bezette pad
tuéWhen rie kruisbeeeenatruiken kon
o verzien, neigen» was Mieke te ont
dekken.
Met een zucht ging vrouw Bade-
kow fertg naar haar keuken, zij
kookte nu zelf. Zij deed het graag,
het wm voor haar een genot. Slacht»
wa» nojg
een Bade-
naar
Met verlangen keek de jongeman
naar de kamenteur, maar hij dorst
nu niet gaan. Hij stond verlegen, ter
nauwernood durfde hij te ademen.
Daar glimlachte de oude vrouw
«ven toe; hem de hand toeste
kend, zeide zij weemoedig: Dank je
wel, Paul. Nu kunt gé gaanf”
Hij Schudde haar krachtig do hand,
want hij was blij weer naar buiten
te kunnen gaan.
geurden. de linden! Dezen
«neen! En hedenmiddag zou hij den
Engekchman weer aantreffen; zijhad-
ocn afgebroken boven, op de Bock-
bronweg, daar kon men het veld ver
overzien. En hij zou zijn dochter
meebrengen! Een levendige glans
kwam in de waterig-blauwe oogen
van Paul, zijn mond verbreedde zich
tot een blijden lach. Dat was nog
goed afgeloopon. Zij bod’niet
geweend I
Maar nu weende ifanne Bodekow.
uie niet üe duken moeten oiudprin
gen, dit doen op een wijze die s»rookt
met het belang en het verlangen vaii
van de belastinguetalers?
Wi, invitteren den lezer on. eens
een kijkje te nemen in het kabinet
van den Minister van Marine. Een
venülag daarvan vinden wij in het
jaarverslag van de Rekenkamer. In
den winter 1914—15 is dat kabinet
gerestaureerd, t Was dus in deu mo»
oilisatietijd, op een oogenblik dal
ieder op zuinigheid bedacht was. In
uat verslag dan ieoen wjj ieW over
de kosten. „Hoewel uit cé declara
tion niet steeds van de beateunudng
var. het geleverde bleek, aktuS vangt
het aan. Merkwaardig, niet waar, eiï
eenigsizins verdacht, dat <le «eclara-
tibn de uoodigd heliierheid nuteten.
De Kamer, zoo gaat het voort, meen
de toch te mogen aannemen, dat ten
behoeve van voormeld kabinet onder
andere waö aangesehaft:
1. een tapijt ad 360 gld. groot 3
bij 4 M. 3U gld. per M2.;
2. een eikenhouten parketvloer ad.
600 gldi.
3. een wand met schoorSteenbetiim
nsering van blank eikenhout ad f 1220
gld.;
2
gld.;
ting aan dat 50U) gld. van de 7200
gld ie heengegaan aan maieriaal.
Wij zullen over dit geval maar
niets zeggen: het is zoo bar en zoo
schandalig, dat ieder wei een critiek
zal leveren, die met de onzen géliik-
luidend is. De Kamer van den Mi-
nicter van Marine heeft kaufntón-
nisch berekend voortaan eenjaar-
huur van pl.m. 450 gld., een bedrag
waarvoor men in Den Haag een zeer
confortabele woning kan huren. Wij
willen alleen deze enkele opmerking
niet achterwege laten, dat een Mi
nister munt Maat uit de tijdsoinirtan-
dighetlen om daardoor Mjn eig«n com
fort te verbeteren.
Wanneer de Minister van Marine
zoo zonderling met die duiten van de
belastiingbetalera omstrlngt, 1» het geen
wonder dat zijn ondergeschikten er
ook een loopje mee nemen. Zoo le
zen wij dan weer, <tat een griffier
bij een nmrine-direetie per dag pre
cies f 2.95 aar. porto s noodig had.
^jen moet n.l. weten dat voor be
dragen beneden drie gulden geen be
wijsstukken noodig zijn,. Het verbaas
de de Rekenkamer dat die griffier
lederen dag precies hetzelfde bedrag
aan porto’» noodig had. Er werden
inlichtingen gevraagd en het resul
taat was <ilat twee staten werden toe
gezonden waarin dé gewraakte uit
gaven, geen van allen meer dan 3
gld.- bedragende, waren geépecHfioeerd.
De Rekenkamer publiceert dit geval
onder het opsbhrirl: opmaken van de
claratie ia strijd met de werkelijk
heid. Owrimentaar overbodig!
Elders vindon wij vermeld, <ilat ne
rekeningen van «len ohef van den ma
gazijndienst der marine te Aynster-
dam over het jaar 1913 eerst in het
begin van 1916 ziijn ontvangen. Dien
tengevolge is het de Rekenkamer ón
mogelijk opgave te doen van de gelds
waarde van den In de magazijnen
aanwezigen voorraad te noen.
Het departement van Koloniën
schijnt bijzonder verzot te zijn op te-
lefoneeren. Het heeft niet mififfcr dan
veertien draden naar het telefoonbu-
reau. Dit is nog mew dan het zoo
overladen departement van landbouw.
«Jaars wordt 1600 gld uitbetaald aar.
telefoon-aansluitingen. Men zou zoo
verwachten dut <Mt (fepartement dat in
geheel andere 'positie stiat, juist wei
nig met dé buitenwereld heeft te ma
ken. Nu is het ons beken», dat ner
gens zoo gdanterfanterd wordt als
op dit departement We weten ook,
dat een groot «teel van de gevoerde
telefoongesprekken buiten den dienst
omgaan. Imtertijil deelden wij mede,
«lat een ambtenaar gewoon was de
•ocoxLin.
Belastingbetalers verstouten zich wel
eens, al» zij hun zvar-verdiende pen
ningen achter het loketje van den
fiscus zien v«-nJwijnen, om te vra
gen wat er van hun geld terecht
komt. Die vraag W ongemotiveerd:
wij genieten imkners dagelijks tal van
zegeningen var. den. Staat, die slechte
goed kan doen, wanneer hij warm in
r.e financiën zit!
Een enkele maal mag echter wel
eens de twijfel boven kooien. Of zij
een plafondiietinttnerlng ad 384
5. een meubileering in oud eiken
hout tot een gezamenlijk bel rag
1957 gld.;
n een eleetfische installatie
ruim 344 gld.;
7. verschillende werkzaamheden ver
band houdemte met gemelde restaura
tie 1953 gid.
E« totale kosten, der restauratie
en msibfleering van het kabinet be
liepen, voor zoover wad na te gaan
72M gld.
Ziedaar, geachte lezer
keurige opgave van <te
van één kamer, w™.1..
minister van het departement van
Marine.
Dte Kekenkamer vond het toch al
te bar en maakte opmerkingen. De
Minister van Marine antwoordde toen
het volgende; „de werkeloosheid in.
bouw- en meubelvakken was oorzaak,
dat de Rijkdbouwme<ater het initiatief
nam om de reeds lang noodig geach
te herstelling van het kabinet In den
winter van 1914 ’15 te doen ultvoe-
ren.
Dat W wel het «teanste antwoord,
dat er te geven vlei. Immers, wie
aan de werkloosheid wil tegemoet
komen, moet werk laten verrichten,
waarbij zoo min mogelijk materiaal
noodig is en zooveel mogelijk arbeids
kracht. We durven gerust <te schat
om Mieke bezig te houden had' zij er
van afgezien, maar heden zuchtte zij
er bij Het was een waar krui» met
Mieke, niete, nietd, in het gehed niels
wik bij haar van langen duur. En
handigheid had zij voor niets. Een
hiel aan de kou» kon zij nog in het
geheel niet maken, alleen waseh- en
AtofdOeken breioe zij goed. Men had
nog altijd gehoopt, dat het later be
ter met Mieke zou worden toen
zij veertien jaar was, had zij den
8t. Vitmdhi.» gehad, maar was het
wil beter met haar geworden? De
moeder ging weer naar biiten op het
erf en riep al» te voren, nog lui
der
.Mieke! Mieke!”
Mieke Badekow kon het geroep
niet hoo-ren, zij was naar den akker
gereden; rij dlacht er in het geheel
niet aan, dat zij moeet koken. Een
paar uur geleden toen zij in den tuin
drentelde eigenlijk wilde zij alleen
maar Soepgroenten halen, maar zij
hield zich op had zij achter over
r.e heining, welke aan den landweg
grensde, boer Brennert gezien. Hij
zat op zijn kar, voor op de plank
en wilde naar den akker rijden. Wat
was dat een knappe man!
Mieke'» kortzichtige oogen knipten;
zij haalde haar bril uit den zak om
hem beter te zien. Stralend van ge
luk stond zij bij de heining hij
had haar toegelndhen, rij lachte terug.
Brenriert hield in. Hij amuseerde
zich: die docht zeker, dat zij hem
zoo goed beviel? „Nu, wilt ge mee-
Tranen stroomden over haar gelaat,
zij was toch alleen, pu weende zij
uit- Een d5ep-innerlijk‘ Snikken schok
te haar, haar jongen, de achtbare
zoon van een eerwaardig geslacht,
een Ba<.ekow, lag nu ergen» onder
vreemde aarde, als een landlooper,
niemand kende de plaats. En al reis
de zij er heen op haar ouden dag,
can zou ook zij hem niet vinden. Zij
hadden hem onder vreemde aarde ge
stopt; hij lag niet bij zijn vader, bij
zijn grootoudere, bij zijn overgroot
ouder 1 voor de kerk te Tempelhof.
Daar lagen al dé Badekow» reed»
sedert 1500. Zij zou er ook ligg'n,
alleen haar Wilhelm niet. En dat
wae voor haar het bitterste. Als zij
nu naar het kerkhof ging, de gra
ven begoot het was haar Heft te
wandeling geweest dan zou zij
steeds een steek in het hart voelen.
Neen, dat kwam zij niet t« boven! Zij
weende, zooais andere een jongimenach
weent, luid, heftig, al» troosteloos,
weende totdat het gduf van den to
ren den middag aankondfgde. Toen
veefcdé zij haastig hel gelaat af. God
in den hemel, wat deden de meisjes?
Men hoorde geen gerammel in, de keu
ken., men rook ook nog niets, kook
te Mieke dan niet? En waar zatAu-
guste? Zij hamerde niet in de goede
kamer op de piano.
Vlug stond Ranne Badeicow op,
nam alleen nog «Mi tijd met de be-
vochügide handpalm hét eenigrtrtne
losgemakte haar glad te strijken
GOlllSI’lI E COURANT
PRIJS VAN HBT ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per pest.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post.
Abonnementen worden
Markt 31, bij onze Agenten
dagelijks aangenomen aan ons Bureau:
ten, den Boekhandel en de Postkantoren.
rijden?’Hij zei het nruif voor de
grap en had er in het geheel -niet
aan gedacht, <tat zij zijn lachende
vr|ag ernstig zou opnemen.
Maar zij nam ze ernstig op. De
knappe man wilde met haar naar
den akker rijden,-<te klaver bloeide
er waren ook roetig korenbloemen
zij zou een krans’ voor zich win
den, een ruiker plukken,! ,,Ja, ta,”
zeide zij haastig, ilaarwangen gloei
den, zij maakte aanstalten om over
de heining te klonteren, want zij wist
te goed, dot moeder het niet zot toe-
Maan; zij kon niet voor door het
huifc’ gaan.
Hij hielp haar. Zoo leta
nooit gebeurd, het meisje, t
kow, klom over de heining
hem toet
Zij geneerde zloh in het geheel
niet. OnrlehiiMig Het zij haar dïkke
kuiten In de witte kousen zien. Een
punt van haar onderrok was aan oen
spijker var. het latwerk blijven
gen en stroopte in de hoogte;
Brennert morêt h'sar losmaken, an
ders had zij Spartelend gehangen als
een visich aan den haak.
LMhend zat zij nu nonet den man
nf de plank der kar; hij sloeg op
’paarden, dat ze razend aa-nzetten.
Hij gevoelde zich toch niet geheel
op zijn gemak.
40