No. 13234. Maandag 6 November 1016. 35e Jaargang. behalve Zon en Feestdagen. leriehten. Telefoon Interc. 82. Uitgevers A. BR Eerste Blad. 3 Feuilleton. Baifcn de Stadspoorten. 2?T5.®-m-w“s- ©xx ^.d.-vertexxtieToleLd. voor G-oxxcLsl ©xx Oxxxstx©3xz©xx. Verschijnt dagelijks AN EN ZOON. Telefoon Interc. 82. ^tit on» tfarlamant. il ■•i f I i Het Onderwijs». ons 192 moe- noo- mhar (barna zetde zij tl, ..,«1 eden, bedloot het ilniuHa,” die tt, trekken, in uta- trwttardeiij nln 1» ffeati tor- gdwaar- Dit nummer bestaat uit twee bladen. t 1.25 1.50 PRIJS VAN HET ABONNEMENT: Per kwartaal i Idem franco per post. Met Geïllustreerd Zondagsblad Idem franco per post. Abonnementen worden Markt SIby onze Agenten" Naar het Duitech van OLARA VIE BIG. Bewerkt door I. P. WES8EL1NK— VAN ROSSUM met autorisatie van de schrijfster. i (Nakiruk verboden.) organisatie Werd conflict medege- bij verschillende /erhoogingen zijn neel bij de Kon. om verhooging T per maand. verhooging toe, n die reeds lang Lloyd in dienst heer Knobel er dii punt ook nog rziming behoort. i. HoH. Llofyd. ün staking titge- eeliedenrpersoned andia” van de Het aaiuui sta- seerd zijn in den (Isx-hen Zeelieden- „voor vadeijB graf en slingerde krans en ruiker op dén schoot harer moe der. Wie kon boos op haar zijn? Het was haar eenvoudg in den zin ge komen bloemen te plukken, zij waa het veld ingdoopen, zij bleef en was nu eenmaal een kind! Haar moeder die geducht had willen knorren zweeg; kijven had toch geen doel. Mieke zou nooit en, niiriiner begrijpen, dat zij iets verkeerde had gedaan. Daarom zeidle dj aflechts.- „Mieke, je moogt niet wegloopen, zonder het mij te vragen, versta je?” En moeder naar, den ruiker, welken Mieke haar in den schoot had gewor pen, rook er aan en zette hert» daar na in het water: Dank jewel, kind!” Het waal een ellendie met Miéke, al len dreven den Spot met haar,maar zij bemerkte het niet! Integendeel zij was er zeer trotsch op; Sedert zij in het vooraar met lioer Brennert naar den akker was gereten, faren allen zoo cJol op haar! Dat maakte haar overgelukkig. Al» de jongens» haar nakeken, als dé mannen zelts tégen haar knipoogden of in het voorbij gaan een woord, dat niet bepaald fiin was, haar toegefluisterd werd», dan draaide zij zich al» een pauw. Haar moeder vervolgde zij met het ver zoek haar met haar verjaardag een rose kleedje te geven, waarom nicest zij nog langer in den rouw blijven over den gértorven broeder? Augus- een awenöelaar, geren Mohamefy innen Ratoekeda- d. D. v. N.I.” er van een wijd- eweging, die zich irie, Djonrii&nr, Mi.) (lOUISIHL COURANT. -IndiC. op Javk. ttdt aan de Td. rordt strenge be Pdienat bevolen, komst van den In Kertosomo sn KeJiri en Pa- geregel dheden ge- Toeloengagoeng, De onruststoker October overal anen te bewegen te verlaten. Het welke maatrege- nemen, om een zette de Minister voorop dat de beide beginselen, inzake het onderwijs be houden blijve; de Staat zorgt voor goec onderwijs en het bijzonder on- derwije te vrij. Hei eerste was juist en geschiedde in de praktijk het tweed© is eigenlijk nhrjmer verwezen lijkt. lïnfcners' hrt bijzondere onderwijs ken zich slecht» met groote inspan ning handhaven. De Staat mm te hulp en van het subsidiestelsel was* ue gel ijkitel ling de eonooquentie. Thor- becke heeft onvermoeid gestreden voor de vrijheid van onderwas, waarbij de gedachte van gelijk' recht voor allen vooVzat. Ieder stelsel zou vrijheid moeten bezitten om* zich te ontwlkke; Ier. en ieder kind1 moert onderwijs kunnen krijgen overeenko-mWtig de gezindheid der ouder». Reeds1 in 18E9 voerde Thorbecke den strijd voor dit ideaal. Thorbecke kon niet verder gaan, omdat verc.ér gaan, dan de vrijheid verleenen een tegroote sprong zou geweest zijn. Maar is» het daar om thans1 liberaal om, Kdijk dé heer Eerdnmw wil, tot 1B4>8- terug te gaan? Het ongebonden oruderwljg i» onbruik baar voor hen, die hef geheels pnder- wijs willen doordringen van uen geest van hun kerk Daarin ligt geen af keuring van de openbare school. Met nadruk kwam de Minister tegen die opvatting van den heer Ketelaar op. J De Minister ontkende dat de open bare atehool de nationale school is on de eenheid kan tievoruéron. Veel eer wordt de eenheid bevorderd door de vrijheid; men krijgt het land lief, waar men vrij te in zijn geloof. Vervolgens bestreed da Minister deze dubbele vrees van de tegenstan ders, dat n».l. het geld uit de stehat- kLt niet ten goede zal komen aan het onderwijs en dat het openbare onderwijs in gevaar zal worden ge bracht. Herhaaldelijk is gebleken, dat alle partijen ever, sterk zijk in haar verlangen naar goed onderwijst; het leven drijft zelf onverbiddelijk naar goed en steeds beter onderwijs. Kort zichtigheid zou dit lijdelijk kunnen tegenhouden, maar daarvoor heeft de Irond'yvet deze waarborgen, daf de Staat toezicht houdt op het onderwijs ®n op de bekwaamheid en dé zedelijk heid van de onderwijzers). Deze ont breken in de Bolgisthe Grondwet en daar ié dit gebrek ook reed» gewoeld. Den eiséh van gelijkstelling'en waar borgen achtte de Minister onwaardig. Er Schuilt een wantrouwen in dat verlangen en dat deelde hij niet. De eisteh h overdreven en gevaarlijk. Wie zal dp naleving dér vqoi arbiter beeéh ouwen Er mule te vinden, wviardfoor PRIJS DER ADVERTENTIÊN: Van 1—5 gewone regels met bewijsnummerf 0.55 Elke regel meer0.10 B|j drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend. Dienstaanbiedingen per plaatsing van 15 regels f0.35 by vooruit betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f 0.35 per regel. Groote letters en randen naar plaatsruimte. en. rkte een slurveil- dat mén bezig café aan de Bui- c Veersteiger te brengen naar een Je roeiboot. aan diefflital en die er mee be- iar het politiebu- raan zij voldeden. ondier bewaking nader onderzoek hier een p°8ü*< gold en terzake dan ook proce»- ?gen den schipper ird te Dordrecht, waren in kwestie van eenige hon- ar België te zul- e te Gent al te n 7 kleine bustel i 2 pakken, «He ijn in beslag ge loot behouden» van den Raad urg op 13 Octo- ingekomen stuk- aan van een adres i 10 a 12 ande- t werd, de open- leffen. Op voor werd dé behaó- 20 October. L aar- ïrs van thans en ide kindeven, het wohool en dé fb- ogen, Lelden van n Volksonderwijs1 komen voor het Hun betmoeiïngen mond met alge- oo t de Raad de handhaven op dier Grondwet en jplwet bövendien s van het nietw jepaaid op f HQÖ zijn volgens de verordening. meen te Rijmsburg oorsianders van ijs zijn handel- (poring zijn voor i voor hbt open- gevoelen, maar en bevordert de meer dan de in- en-bare school wil- lie de zeep éedert •zit had, heeft bij hipper er nogiaan zeep niet mocht en de Schipper en gegeven, dat pdoeling wad, Jod dé vasthouden tot gestegen zousfln- dé politie afgdeg- wad zijn bedba TWEEDE KAMER. G r o ni (1 w e t a h e r sa'i e n i n g. Elfde dag. Drie en deftig spreker», precies' een derde deel van de Kamerleden, hebben hun meening geuit over cé voorstellen tot grond wetsherziening en thans i» dan de minister van Binnenlandsche Zaken aan het woord. De Jaatete dag wa» niet e<n dag van vrede. Noch de rode van den heer Otto, noch die van den nestor Lieftinck, waren in pacifistische stem ming. Integendeel: zij verdedigden de openbare school als het meest gebe nedijde instituut, dat nimkner door de beste bijzondere kan vervangen wor den. Niéuw U het standpunt niet en de heer Otto gaf dat aanstonds toe. Hij voorzag alleen, dat van deze pacifi catie de openbare school het kind van de rekening zal worden. Voor-op stelde hij een viertal stel lingen, waarin zijn standpunt is ge- tormuléèrd*. 1. het practische effect van het regeeringsVoorstel in zake art. 192 zal zijn,, dat de bijzondere school regel, d'é openbare aanvulling zal worden; 2. voor land en volk zal daaruit groot nadeel voortvloeien, hetgeen indlruisCht tegen de juiste op vatting van den plicht van den Staat; 3. er bestaan geen noadzakeli^ce mo tieven om de voorgestelde regeling te aanvaarden; zij ié geen consequentie van de regeling van 1887, doch een uitvloeisel van het feit, dat de open bare School als' een moderne secte- school voor een groot deel der natie onbruikbaar zou zijn, terwijl oevoor- deelen van de rögeling niet opwegen tegen de giroote nadeeien; 4. overwe gingen buiten de zaak zelve geleden, maken dé regeling niet tot een poli tieke noodzakelijkheid. Heftig verzette de heer Otto zich tegen dén Minister, die in de Memo- rie van Antwoord op laatdtinkendten toon over dé bestrijders' sprak. De Minister liet de openbare school Ins en gaf haar nqg een ^ohop toe. Wat dé tweeklé stelling betrof, wees dé hepr Otto er op, dat de verdeeld heid in on» land er zeer néor zal wbrdten. aangewakkerd. En daarin schuilt een enorm’ nadeel voor 16) Was het wel goed de sufferige Mie ke mede te nemen? Ach wat, zij zelf had- het immers gewild! Wat kon hij daar toch tegen doen? De kar sichonilmelde geJdcht op den slechten weg, bij eiken stoot, welke de op de plank ziftenden in de hoog te wierp, juichte het meisfjeluid, ën ate zij togen den man werd geslin gerd, lachte zij nog veel meer. Mie ke wa» als ©en gummibal, zacht, rohd, Jtaettach; de man bad er pret in, “•ar geducht te doen schudden: die J®» «en duwtje velen. Eindelijk kneep h'j haar 4n arm on heupen en ook daarbij lachte zij. Toen Mieke lang na den middag yer"^ 011 verfomfaaid weer terugkwam had zij op het hoofd een krans1 van korenbloemen cie stond haar neel goed en in de hand een grooten ruiker: papaver», winden, aster», en '■Itertei grattoen. „Dakr,' zefde zij, Tyaalfde dlfcg. De Minis- >rok€(4. Veel van „zwêntnen en op raag bleef hij het önt- Jj. Over het algemeen iiaijn rede krachtig en overtui- Vandaag kwam aan herinneren, bij uè Grondwi -o Hij onthaalde de Kamer op... historische beschouwingen over-de ontwikkeling van de ‘vrouw, die leiddde tot den strijd voor emancipatie. Het kieereeht voor de vrouw te i. niet te schep pen van een nieuw recht voor de vroufr, doch wel het herstellen van eet* onrecht. Overigens betoogde hij, dat geleidélijke invoering noodfcake- lijk te; hij wii&e beginnen met een capaciteaton-kiesrecbt op dertig jaar. T vf a a 1 f d e d wg- De Minis ter heeft ge^proke». Veel van het debat Het hij ,,z.wéurtnien en op me nig netelige vrr woord séhuldig. was 'J gend, alleen daar, waar hij den aan drang tot het stellen van deugdelijk- bteidseiechen afwee», scheen het be toog on» verward en meer soHstUch dan logisch, meer jWidtech dan reëel. Duidelijk wa» het streven te be speuren om de partijen nog dichter bij elkaar te brengei? en alles weg te vegen wat verwijdering zou kunnen brengen. De rerJe wus sterk-pacifis- tlach, waarbij dé verbetering van het onderwijs in hét algemeen het ideaal was. Önr daarnaar te streven riep hij in zijne peroraïte allen op en met een citaat uit dé mie van dr. Bos eindigde hij. De beantwoording was duJ goed en scène ,g«zet en miste stellig haar uitwerkfing op het inee- rendeel der ledgtt;.jJ0'.' De Kamer hoordé dé redé zwij gend, weinig interrtmpeerend, en met aandacht aan. Wat zij heeft ge wrocht in de geesten der luisteren oen, zullen wij wellicht Dinsdag ver nemen. De Minister begon met zich grpo- te beperking op te leggen. Alles wat bij dé artikelen tdrsgkeert, liet hij tij delijk rusteiq Waanxn hij de herzie ning niet omJVangrijker maakte, wemchte hij ook niet verder te be spreken, oróktet het geen nut hail. Herziening van de Troonopvolging was niet te wachten en de motieven voor dit beHuit, wilde hij meedeelen, omdat oit niet in «Hands belang zou zijn. Inzake het verband tusschen art. 80 en art. 192 wee» de minister er op, dat er geen i n n e r 1 ij k ver band bestaat. Het kan ook niet wor den gelégd, alhoewel voor de regee- ring beidé deden één geheel vormen, omdat de herziening!* één geheel te- Zélte zoo sterk ik het verband, <Jat de Minister weigert zijn medewerking te verte enen, irnfieri één van beide II .WWJ te tooide zich ook; vooral ais zij voor de pianoles! naar Berlijn gii^j. En zij ging* dikwijls!. De onderwijze res had gezegd: Zij moest nu liever driemaal dan een» per week komen. Wilde zij (fan pian^onderwijgeres worden, iêiHand, dhr Tn ffiipr onder houd voorziet, .xwordat zij haar vin- ratt^n in den dfeftaapsxooi oen? -Moeder .dir'in ffi (oordat zij gen» ate ratten in dén t over dé toetsen laat rennen? goeder Badekow schudde het h<x>fd: teDot is toch niét noodig, GuMe!” Maar Auguste was beleedigd, haar oogén vulden zich met tranen! Ook dit wilde men haar ontnemen? Wat had zjj anders»? De andere dorpsmeis jes, met wie zij ter school was ge gaan, waren allen getrouwd, op haar achttiende jaar had Miene 'Kiekehuséh den bierbrouwer en Trudje ilahneman trouwde op haar negentiende jaar geen een was veel boven de twintig geweest. AugUste werd bijna grof, zij, die zich nooit vermeten had een woord tegen haar moeder in te bren gen, stiet nu onder toornige tranen uit; „Wat weet u ervan, hoe het te moede W! Oh, ik ben zoo onge lukkig!” Zij weehde hartversteheu- rend. „Moeder, u kunt mij gelooven,*’ zei- de Johann, bij wien vrouw Badékow zich befclaagtfe. „Zij te alleen zoo dwaas» omdat zij died windbuil, dien, Pastehke nog altijd in het hoofd heeft. Tegen nrij pruilt zij ook/ Ik héb den kerel er eens uitgesmeten ate hij wil kan hij nog een tweeden keerde R. S. G. 6 van ffahrt Gft^tecbaK; ff van Duitechlai» zou innemen. kken. D. Ct i volk. Hij acht het regeeringsvoorstel on-liberaal, omdat het dé vrije ont wikkeling belemknert. Gezegd te, dat de concurrentie ftteschen openbaar en bijzonder ondérwijs wel zal zorgen, dat het onderwijs» goed te, n«aar die zekerheid kan de heer Otto niet aan vaarden Bovendien gaat die bewe ring niet op, wanneer de openoare school in een gemeente verdwéften^ te en er dkis van geen concuirrentié meer sprake kan zijn. Op de waarborgen-kwesltie ie de StaatecamJmiisMie bijna gestrand epai- leen doordat de ledén der linkerzijde zich er bij hebben neergelegd, is het voorstel er gekomen. Waarom wil de rechterzijde geen waarborgen geven, vroeg de heer Otto. Is het, omdat zij al gevoelt, dat een vrije school met ‘staatsgeld niet vrij is»? Van de pacificatie komt niets», be toogde hij. En daardoor te de grond voor de gelijkstelling vervallen. Hij wilde wel medewerken om art. 192 te herzien, mits de Staat de noodige controle behoudt en de mogelijkheid van onderwijsstaatszaak niet wordt te- gengehou/fen. De grijgé, altijd» geestige nestor Lieftinck schetste in een scherpzinni ge en gtiitige rede dé beteekenia van het onderwijs». Neutraal is1 geen on derwijs»; het wordt bezield door den geest van den onoérwijfzer. Deze af- gevaardigdé te nog tegen alle sKibai- diee, ornaat hij geen gelootetheorieën wil eubaidieeren. Deee theorieën lei den Meed» meer naar ophitsing en acfcëtóftng, er. alleen, dé openbare school, die, volgens de wet opge - richt, een ideaal voor allen is», brengt eenfheid en eendracht. Het standpunt van d»0zen afgevaar digde te het zeer oudé, het veroude rende; juist dat standpunt, dat door de pacificatie wordt overwonnen. De heer Lieftinck staat in dé Ka mer op een eenzamdn post: hij is wel dé laatste der Mohlkant^r op on- derwijsigeiïied. 'Hetzelfde geluid was in de elf dagen disteusiste nog niet gehoord en zal ook wel te zwak blij ken om nog weerklank te vinden. Het standpunt van den heer Otto vindt reeds weinig steun: het i» iets» corcilianter, hoewel de gedachtengang ervan toch eigenlijk dezelfr.é is ate die van dén, heer Lieftinck: eerst komt de operJbare stehool, dan komt er een heele tijd» niets en dan komt het verwenséhte secte-séhoolt.ie. Jukt het wegnemen van dien lan gen afstand» te het doel der pacifica tie. i We' haddén in langen tiid»nietelmeer van hot vrouwenkieereieht gehoonrf. guéde terug te komen ik héb er den gansichen nacht niet van kunnen slapen zij zal hem toch niet ont moeten ate zij naar dé planoleetgaat? ■/ij blijft altijd' zoo lang weg»!” V,,Vervloekt!” Johann zag er ont- hw0 uit, maar daarna sohudkie hij het hobfdl: „Neen, moeder. Dat haalt ge u in het hoofd, maar zoo ver vergeet Guste zich niet. Wat zou V.rete er van denken?” Hij wilde naai» 'Ié déur gaan. Maar zijn moeder hield hem terug. „Neen., neen laat maar. Al is zij je vrouw ook een goedé vrouw «ij te toch eene Schellnack. Wat ik mo met je bespreek over Guste en en r.u, In het geheel over de familie, dat blijft onder ons', Bade- kowsi.” Johann knikte towtemfcmwf, hij be greep het volkomen. „En dlan, Johann <ler «prak met gedémpte stem „dan moet ik ja vragen, op dén eer sten vijfduizend taler voor mtj loste ineer h<?h Cï,Th<a,lt ge,d (li -Waarvoor heeft u het dan „Ik jk heb het noodlg zij aarzelde, maar dlaama zeidé zij vastberfoten: „Ik wil het aan Jacob geven... Jacob geven al weer? Is die weer komen bedetery??’ mocht vallen. Beide wijzigingen aéht- te de minister evenzeer in s» land» belang en van beginsel-verzaking kan voor de Regcering geer, sprake zijn. Het algemeen kietfrecht is niet ‘al leen een voortzetting van het steeds gevolgté stelsel, déch tevens de er kenning yan de veranderde maat schappelijke theoriën en toeetandtn. Het kiesrecht is reeds een massaal kiesrecht, doch binnen zekere gren zen. En voor het behoud» van die grenzen bestaat geen rechtsgrond* Jukt dtoor «Ie politieke opvoeding fitijgt het niveai van dé onderste lagen der py ra m»ide. Het hb-itorteüh- mater la Lteme verwerpt ae rniniLter, en hij meent dat bet reed i verouderd te of*bezig is te ver ouderen. Alleen dit heeft het duide lijk geleerd», dat er onweerstaanbare machten leven in de mnateéhappij, .waaraan de individuen zich hebben te onderwerpen. Overal ontwaakt een warirt gemeenschapsgevoel; men ziet het in de oorlogvoerende landen. En juist tegenover dat ontluikende ge voel te het noo<fig, dat niet langer een deel der hatie van medezeggen schap wordt uitgesloten. Eerst na het Algemeene Kiesrecht is dan ook een herziening van het parlementaire stel sel/ te wachten. Met het organisch kiesrecht nam de Minister een loopje. Het lijkt slechts Iets andere doch het te pre cies hetzelfde ate het individualte - tteche kiesrecht. De géziitehoofden> zul len tegenover elkaar staan- geiijk de gewone Individu, verschtt te er niet. De beweging toot vrouwen-kies- recht achtte hij een beséhavingéver- achijnuél; bij alle beschaafde volken neemt ze toe en men dient ze te be schouwen in het licht oér internatte rAle verhoudingen. Daarom gaat het niet aan in de Grondlwet een bepa ling te laten staan, die voor geheel anderen tijo te geschreven. <üe vrou wen nomen reeds' deel aan het pu blieke leven,, aan de verkiezingen; zij zijn reeds bezig zich daarvoor te organiseer en. Er wordt dés» niets' nieuws ingevoerd», rJooh slechts er - kend, wat bestaat. Daaruit volgt niet dat dan het kiesrecht in de Grondwet moet wordén vastgéieg/l1. Wil men het Invoeren, dan moet het algemieen zijn erj oaarvoor is de grond niet aanwe- zlg. Het mannenkiesrecht is stap voor stap ingevoerd. Dit is voor het vrou we nkies»recht niet meer moge!ijk, doch hette een. politieke onmogelijkheid het thanfc» algetmeen ih te voeren. Iedere poging daartoe verklaarde dé Minis ter o na an n e>mel ijk. Bij 4é bespreking van 'art. deur van buiten bekijken! De anders» zoo kalme man wond zich tot een geduchte woede op. „Ja,”, zei ilanne Badekow en leg de de hanc1 op den niéuw van haren oudLite. „Je hebt gelijk, het M een on* beschaamdheid van, zioo’n, menac.h Gus te vast te houden. Maar dat zij zoo nukkig W, dat begrijp ik wel, en het doet irnij verdriet. Grete, je vrouw heeft reecte een tweeling en ze te nog twee jaar jonger dlan Guste. Kijk het meisje eentf goed aan. Zij zilt er bleek en slecht uit! De moeder zuchtte. „Men wil toch niet andere dan zijn kinderen geluk kig maken, mlaar het schijnt dat hoe men het ook doet, njen het verkeerd doe» 1‘tedert ik Guste zooveel piano lessen. laat geven is niet meer met ze om te gaan. „Met haar om te gaan”, verbe terde cé zoon. „Nu ja met haar om te gaan”, vrouw Badekow werd boos. „Begin je ook al wo? Sindé Jacob n’en grooten winkel te Berlijn heeft, ver betert hij mij voortdurend, en ik zeg Zij sloeg op haar bortt: „ate mén hier uit het ouoé hart oprecht Spreekt, dan komt het op het ande re niet aan.” „Daarin fcerft u gelijk!” Johann voelde zich zeer beschaamd, hartelijk sloeg hij den arm om zijn moeder „Wees waar niet boos, moedertje!” „Wet neen!” Haar toom was reeds veroweneo. „Maar dagelijks aangenomen aan ons Burea<i: ten, den Boekhandel en de Postkantoren. h

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1916 | | pagina 1