Het Stenografisch Verslag
tai's KniikKjki Fibriekn 0$ k*«rw
LIJNZAADKOEKEN
'GOH COURANT.
FirmaC. SMITS,
Hi KM 1 TI
lier oÉigs nis* gebild!
MÈizei
SCHRIFTELIJKE CURSUSSEN.
Een In- ti WiÉUs,
I. IJssel de Schepper
G. Prince
J. L. van Eijk
C. van Veen
Dienstaanbiedingen
Eenvertronwdadres
HET ADRES VOOR
IEDEREEN.
Advertentiën.
Openbare Verkooping
Adverteert in dit Blad.
Gou&sche Qourant
Openbare Verkooping
SchoenhandeL
In uil iimdl u'H«lt*
T-
■A-a-sasnp-A.»
NOTARIS J. KOEMAN,
Nieuwe Kaasprijzen
Nieuwe Tabellen
Prijzen van Kaas
IIIMTIIIITUI, liisihiit iikti ii lehli-
aftwripnilp ipiipü
Eeniges Kiezers.
Modevakschool voor Gouda en omliggende plaatsen
M gbpM fur dm Sk* Ie ten». IIIUB-'"""J
§0* Abonneert U op
Drikkerij A. BRINKMAN Za Markt 31, OOIIDA.
Dexe advertrntifie kosten slechts
bij voorultkelalipx:,
N. HESSING,
Onder leiding van bekende leeraars bij het M. O. worden
'o.m. de volgende schriftelijke eurSUssen georganiseerd:
j
Bureau tot Publieiteit vm Wetenschappelijk Nieuwh.
Tweede Blad.
De Nieuwe Rijks Hoogere
Burgerschool te Gouda.
Kleiweg 48, Gouda.
M.BAVENSWAAY ZONEN
Abonneert op
dit blei.
De Nieuwe Rijks Hoogere Burgerschool te Gouda.
De Heer en Mevrouw WIT
KAMP—Bebujn geven kenni» ven
de geboorte van een Zoon.
Hamarang, 5 November 1916.
te Gouda,
op Maandag 20 November l»t«,
'•avonds 7 uren in het Koffiehuis
„Vredebest" aan de Wijd straat, ten
overstaan van
van
al>
No. 1. Een hul» en erf »an de
Cornell» Ketelitraat no. 37 te Good»,
groot 80 centlaren.
No. 2. Een hul» en erf aan do
Korte Raam no. 227 te Good», groot
50 centlaren.
No. 3. Een hul» en erf aan de
Bnoijitraat no. 86 te Goud», groot
73 centlaren.
Allen verhuurd voor f 2.60 per
week.
No. 4. Een hul» en erf aan de
Smalle zijde van de Karnemelkaloot
no. 187 te Gouda, groot 68 centlaren.
Verhuurd bjj de week voor f2 26.
Te bezichtigen 17,18 en 20 Novem
ber van 10 tot 12 en 2 tot 4 uren.
Breeder by biljetten.
Nadere inliohtingen geoft Notari»
KOEMAN te Haaitrecht. 42
INOAANDE 15 OCTOBER 1916.
Ter drukkerij A. BRINKMAN A
ZOON, Markt 31, Gouda
VERKRIJQBAAR
voor de
met aftrek vaA
40 a/o voor het binnenland.
(Krachtens Ministerieel Besluit ingaan-
de 18 Aug. 1916.) 26
PRIJS 10 CENT.
Zeer mooie «oliede meubelen
al» Tafel», Stoelen, Kaïten,
Spiegel», Schilderijen, Theeta
fels, Buffetten,StQlameublemen-
ten In leer en peluch, Boeken
kasten, Tweepersoon» onbcsla-
pen Veerenbedstellen, Kapok
matrassen, Slaapkamermeu be
iert en», en»., alle» spotgoedkoop.
Rugbekleede Leerstoelen vanaf
tl'.60, Stqikait f20-, StlJI-
tafel f 9.60, Spiegel» f6.60, f 7.60
en». 20
klil. Rotterdam.
'Voor de verkiezing van vier leden van de Kamer van Koop-
|jtel en Fabrieken te Gonda op WOENSDAG 8 NOVEMBER 1916,
vervanging van de Heeren 1. iJaaai. oe Schepper, G. Priüce,
Ij, van Euk en C. var Veen, die op 31 December moeten aftreden,
wjirden dringend aanbevolen de Heeren:
ülll GUullUu IGUuU.
Het Stembureau houdt zitting
EEN tot VIJF UUR.
op het Raadhuis, des namiddags
64
Aangesloten bi| de vereeWlglng voor Mode-vekecholen te 's-Qrevenhage.
i. (Goedgekeurd by Kon. Beel. 26 Aug. '11 No. 46). -
Opleiding tot Coatumièra, Coupeuse en Leeraree.
van het Verhandelde in den Gemeenterend wan Gouda,
Bevat ALLE bij den Raad inkomende stukken, de beschikkingen <Wo,
en de »tenografi»cb opgenomen dUcu»»ie», allee bijeen in boekforman
ABONNEMENTSPRIJS
voor abonné's op dit blad f 0.25 per kwartaal bij vooruitbetahg,
voor niet-abonné'. f 0.50 per kwartaal by voonutbetaling.
pW Abonnementen worden aangenomen door de
OPGERICHT «re».
Voedert nw Vee met de mivere murwe
merk „STER" enW.L, 28
en SOYABOONEHKOEKEN merk W. L.
Ditmuntende door hoog eiwit en vetgehalte en groote voedingswaard»'
Bere-THploma Par He 1900. Nepen Gouden Medaille».
MAANDAG 6 NOV. 1916.
hebben in de
■feeds Mem.
1—6 regels' f 0.35, voor elke regel
meer 6 oenta.
Opgaaf ultaluitend aan hetBureao.
stoffecren
b|j
S Peperstraat 24. -i- Gouda.
S Billijke prijzen, prima mate
riaal. Reparatie aan alle meu
Schoonschrijven, Machine»chrijven, Handels.tenograHe, en vele andere vakken.
NedeGMdsdT Fran.ch, Duiteoh, Engelsoh, Italiaansch, Spaansoh, Deensch-Noorseh, Zweedsoh, Russisch,
Maleisch, Latijn, Grieksoh, Esperanto.
EXACTE WETENSCHAPPEN EN TECHNIEK
Wiskunde, Scheikunde, Natuurkunde, Weerknnde Kosmografie, Werktu.gkunde, Eleotro-techmek,
Teekenen, Graphostatica, Vak-Duitsob, Vak-Engelsch, Bedrijf»- en Arbeidswetgeving.
4WmmÊËmmÊm.
I Tekenen, Herbalingsondtrwtfs, 17. L. O., Fröbelen. Slöjd, Spelleiden, Fotografeeren.
De hit" HnuSJde^mkk?nst en Voedingsleer, Linnennaaie^Kmderkleeding, Oostuum-
knippen en Costuumnaaien, volledige opleiding voor huisvrouw, Nnt£^ kand^rken.
OPLEIDING VOOR EXAMENS, AMBTEN EN BEROEPEN
d#^ rechten TL»
tMtinoen Politie Keuriogsdienst, Handel, Techniek; opleiding voor Bedrijfsleider, Accountant, Boekhouder-
Correapondont, Handelscorrespondent, Administrateur, Secretaris-Redacteur, Adspirant-lAndmeter Marconist
Reservekader. li.üX,0.'diploma, einddiploma H. B. S. 8. o.-einddiploma H. B. S. 61.0;, Staats-
a ^tanfmAxamon B diül Bouwkundig opzichter, Bouwkundig teekenaar, Gezel en Mr. Timmer-
^lohilde^ ^voor wèrktuigkundige. en Opzichte^ Waterstaat; verder geheele opleiding Rijksver-
zekeiingbank, Postspaarbank, Spoorwegen, Departementen, toelatingsexamen» T.H.S., Militaire Academie, enz.
MFTHODEi
Wekelijks wordt den ooraist een les toegezonden, in het algemeen verschillende °PZave" "v""r
voloende week" bevattende. In den regel worden die opgaven in de eerst volgende les uitgewerkt. Is
de collectieve-correctie niet mogelijk, hetgeen b.v. het geval zal zijn bij het maken van opstellen, vrye
vertalingen *T teekeningen, dan wordt de individuele correctie toegepast: de leerlingen zenden bun
werk aen den docent, die het binnen drie dagen zorgvuldig gecorrigeerd en van f^soonliik
rAtnnmoerfc Verder hebben de cursisten het recht van vragen stellen. Er bestaat persoonlijk
contact tusschen docent en cucsizt, en de teerling werkt onder de persoonlijke leiding vmi den leeraar.
Fr ziin leergangen voor beginners, voor eenigszins gevorderden en voor meergevorderden. Voor de
i versobillende examens bestaan speciale cursussen, soodat de leerling geen „ballast behoeft in te laden.
Bijzondere leerlangen, die men „oit liefhebberij" kan volgen, worden eveneens georgajtóeerd.
Het ^ormiml-Ies'geH 'ia f6.- per kwartaal, voor de cursussen ter opleiding voor een acte I-O. f 626,
.a. u a in nor kwartaal. Man name er goede nota van» dat onze conditiën be-
duTdeSd lager lijn dan die van alle andere InrichÜngen, welke onder leiding van bevoegde
docenten schriftelijke cursussen organieeeren. Bijna altijd zijn onze tarieven zelfs lager dan die
van de inrichtingen voor brlefonaerwijs, die met half- of onbevoegde leerkrachten werken. en
ïtinsren voor Drieiooaerwijs, uic me» i»«n- ui «uuvruvjuv TV".""" 77
die niet den moed hebben, de namen hunner medewerker» of hun bevoegdheid bekend te maken.
Naam en sdres^van onze leèra.rs, hun kwaliteit en hnn bevoegdheid vindt men in onze gratis-brochure.
Een ^^«riire^tarts'tak bewees, dat gemiddeld 90 der cureieten, die met schriftelijke toestem-
ming van de Directie van het Bureau of van hun leeraar examen deden, welke toestemming werd gegeven,
alt de cursisten werkelijk gewerkt hadden, voor huD examen slaagde. Wij geven onderwys per brief in
alle vakken, en wij leiden op voor alle examens; men klopt du»'nimmer bij ons tevergeefs aan.
BEROEPSKEUZE1
Wij hebben een speoiale afdeeling voor adviezen inzake beroepskeuze. Deze adviezen worden in
het algemeen mondeling, op vereoek eohter ook schriftelijk gegeven. Wy .taan in verbinding met des
kundigen op allerlei gebied, on sjjn derhalve in staat, ieder met raad en daad by te staan. Weet een
ionamenaoh niet, wat hij „worden" moet, dan wende hy zich zonder schroom tot ons bureauwy zollen
hem zeggen, in welke riohting hg zioh verder moet bewegen, ook in verband met de financieele omstandigheden.
NADERE INLICHTINGEN 1
Voor nadere inlichtingen, zoowel wat betreft onze afdeelingen Schriftelijke Cnrsussen riz onze afdeeling
Adviezen inzake Beroepskeuze, vrege men aan onze interessante gratis-brochure. Ons adres is.
Keizersgracht 163, Leliegracht 80, Amsterdam (Tel. Noord 10789, 3038). Spreekuur van den secretaris
iederen werkdag 10—12V,2—B'/i- Zaterdags alleen TO—12.
64 LEERAARS. 319 CURSUSSEN^ RUIM 6000 LEERLINGEN. 266
te Gouda,
in één zitting, op Donderdag 23
November 1916» des morgens 11 ures,
in het café „Vredebest" aan deWjjd.
straat, ten overstaan van dra to
Haastrecht gevestigden
NOTARIS J. KOEMAN
van
met schuur,
Italnland,
Gouda, wijk H no. 36 te Roeawjpt,
groot 36 «reM 63 centlaren.
Dagelijks te beziehtigen.
Nadere inlichtingen geeft Nolari»
Koeman voornoemd. 26
erf en
de Platteweg
Zoo
is dan veler hartewrasch vervuld,
heeft gekregen een nieuwe Rijks
Hoogere Burgerschool.
Het oude historische gebouw aan den
jjB&en Tiendeweg, dat'sinds 1946 als
j$ks Hoogere Burgeraehool heeft dienst
gidsen,- aanvankelijk met drie jarigen ra
tirfr 1881 met vfif jarigen cursus, is ont-
ntfmd ra veriaten. Dese Stads Doelen van
«lieer, waarvan in de historie vin Gouda
loo menigmaal gewag wordt gemaakt, kan
th""» weder een afgesloten periode van
bestemming in afin geschiedblad bijschrij
ven.
De Rijks Hoogere Burgerschool is thans
gevestigd in een nieuw speciaal daarvoor
„genekt groot gebouw, gelegen aan den
aieuw gemaakten verbindingsweg tusschen
Karnamelksloot en Krugerlaan, welke laat
ste laan da achterzijde van hét nieuwe ge-
(Opgericht 1879.)
UIT HJT Maqahijn va*
GORINCBBM.
Deze THEEËN worden
afgeleverd in verzegmtto
pijre van
een half en een JSea.na
met vermelding van Ho»*
mer en Prfis, vooizm»
nevenstaand M«f*j
gens de Wet
Zich tot
van geee
bevelend,
Je Ce BL
▼oorheen J. BREEBAABT Ïa
Het nieuwe gebouw, van rijkswege ge
sticht met steun van de gemeente Gouda,
4ie den noodigen grond afstond benevens
een bedrag van 76.000.maakt op het
eerste gezicht een massalen indruk, maar bij
iedere beschouwing aan de frontlij de heeft
dit in strengqp eenvoud opgetrokken ge-
teaw toch een cachet van voornaamheid.
Be ligging van het gebouw, dat een totaal
•ppervlakte beslaat van c.a. 4000 M2., is
gunstig. Het bezwaar aan de ligging
van de oude H. B. S. verbonden is hier ge
bed vervallen. Inplaats van een druk stads-
gedeelte is de H. B.-S. gekomen in een
fdeawe buitenwijk, waar alles rust ademt,
e* waar in de komende tijden volgens het
uitbreidingsplan der gemeente niet anders
'sn nieuwe woonhuizen aan
,die weliswaar nieiAve ver-
w geven met het oude stads
gedeelte, maar waarbij het toch is uitgeslo
ten dst het verkeer een nadeeligen invloed
tal kunnen uitoefenen.
De nieuwe R. H. B. S. aan de verbindings
weg Karnemelksloot-KrugerLaan zal in de
toekomst worden een hoofdpunt van de
aar te vormen stadswijk,
drie sijden door een tuin omge
ven .welke aan de buitentijden door een
fraai ijzeren hek met steenen pilaren van
den weg wordt afgesloten, staat het nieuwe
gebouw dat volgens het ontwerp van den
rijksbovwkundige J. A- Vrijman en den ad-
Jenet-rfhsbouwkundige H. H. van Eykelen
gemaakt is. Het gebouw, bestaande uit ara
mütenstuk met twee zijvleugels is in sobe
rst eenvoud opgetrokken uit baksteen, gra
niet ra zandsteen. Het monotone van het
gebouw wordt gebroken door den sierlijken
vorm die aan den ingang is gegeven, die
vbor een deel uitgebouwd, in het midden een
halven cirkelvorm heeft aangenomen, die
^7 de hoofdingang dekt waarboven een fraaie
erker het geheel een geheel ander karakter
komt geven. De geheel van zandsteen op
getrokken ingang geeft toegang tot het
midden van het gebouw, waarin op een rui
me, door granieten kolommen geschraagde
vestibule, aan beide zijden breede gangen
■fckomen langs welke zich aan de erae zijde
bevinden verschillende lokalen ra aan de
sadere gelegenheden, die in een dergelijk
gebouw niet kunnen worden gemist. Maar
deze vestibule geeft tevens direct toegang
tot een tweede vestibule, welke uitgang
beeft op de zeer ruime 42X 82 M. met klin
kers bestrate binnenplaats, waarop aan het
alteinde, door de K rugerlaan begrensd,
bergplaatsen zijn ingericht voor een groot
aantal rijwielen.
In het benedengedeelte van het gebouw,
sün ingericht 6 klasselokalen, het leslokaal
▼ter bet onderwijs in Natuurlijke Historie,
waarbij behoort een lokaal waarin de Na-
taurhistorische verzameling in fraaie èn
ge vitrines is ondergebracht;
voer het onderwijs in schei-
ras een zeer ruim inge
richt laboratorium, en een werkkamer
Voorts is er nog een
al van 18X8.3 Meter,
«en kamer voor opleiding
de «igt hl gebruik zijnde toestellen en
Vlak bij de vestibule zijn
_hte ruime directeurskamer,
spreekkamer en de kamer
waarin het schakelbord
er— «wcinscne installatie is geplaatst.
Aan hit eind van een der beide gangen is
ato het modernste van dezen tijd een don-
kamer geheel voor photographische
met gekleurd licht, gas, electri-
ea water, bemetens een donkere berg-
11 November. Gebouw Bouw- enjj
n.ingtoezicht. 2 uur. Vergaaw*
O mterfltarjdö-CosnandiBie.
Beleefd Tersoekee wl) ferefeld "Jj*
mededeellng te mofen OTtTanfe» w
vergaderingen, oonoerteo
den, enz., om dene den
te warmelden.
TermakeU^b'
Eleotrtache Drukkeri)
A. BRINKMAN ZOON -Goe»
e trsppenhuiien aan de beide lijden
*1—1 toezang tot de bovenverdieping,
*J52» de *-zjrrlinr vrijwel gelijkt op die
V.J luwde, trappen lijn even-
sis de gangen van graniet; lij sijn voorzien
2"» Saarwerk rnateBde houten leu-
Jrin, sn nat elkaar vormen zij een soiled
sa sierlijk geheel. Reven zijn k
r—wkslan, welke alle op den gang uit-
~™Jka»bovendien een leeiolual voor het
"swrwtj, tn natunrkuude, m»A aangren-
«aal, waarin de inztromenten |n
Wuul voo"M" *ep>u't*t M we,k"
fkbskbang van deze lokalen en van
oio voor hat onderwijs in scheikunde is re-
w IOBJUen voiuoct thans dan
t <«e aan Imt radarwfi.
i um "wlw kunnen worden ge-
V~° het zoo practiach en zoo vrucht-
Wslijh te daan aijn. Van alle
nieuwe middelen der techniek is gebruik ge
maakt, ode in het belang der hygiène.
Voorts sijn boven nog era kaartenkamer,
de bibliotheek voor de leerlingen, prachtige
teekenzalen voor hand teekenen ra voor lyn-
teekenen, die zoo sfin ingericht dat het in
derdaad verrassend is hoe practise^ ra
smaakvol, aanlokkelijk zouden wij willen
zeggen, ook op dat gebied het onderwijs
wordt ingericht De lokalen zijn zoo inge
richt /lat noch bij dag-, noch bij avondlicht
de leerlingen hinder van schaduw kunnen
hebben.
de hand van hen, die aanwezig sijn ais lei
ders in die inrichting hun taak te vervullen,
opgevoerd tot een hoop peil, tot
De nieuwe Rijks Hoogere Burgerschool
zij era sieraad voor onze streek, era wel
daad voor de ingezetenen, de trots van di
recteur en leeraren!
Het door dra rjjksbouwkundige J. A.
Vrijman en de adjunct-rykabouwkmndige H.
H. van Eykelen ontworpen en uitgewerkt
plan is tot in details goed uitgevoerd onder
kunney komen om de offieieele opening te
vieren van een nieuw gebouw voor onder
wijs ra opvoeding, dat bestemd is tot „vor
ming van tal van jongelingen en dochters,
die het L. O. te boven, naar algemeene ken
nis, lmschaving en voorbereiding voor de
onderscheidene bedrijven deif nijvere maat
schappij trachten", zooals minister Thor-
becke het in 1863 uitdrukte; een kweek
plaats dus van toekomstige burgers, van
ontwikkelde, beschaafde en nuttige leden
onzer maatschappij. Ik sprak daareven van
een inrichting van „onderwijs ra opvoe-
Da Niauwa Rijk* Hoogara Burgartohool, galagan om dom varbiadingawag Koraamalkaloot-Krugarlaai
ofioiaal gaopand op Maandag 6 Novambar 1916.
HET GEBOUW VAN DE VOOEZUDE'GEZIEN.
Het midden van de bovenverdieping
word,t ingenomen door de docentenkamer,
die gelegen is boven den ingang van het
gebouw en waarvan de erker aan de front-
zjjde uitzicht geeft op de geheele voorzijde.
Dit is een mooie zaal, die zich ook voor ver
gaderingen bijzonder eigent. In het stem
mig gestucadoord plafond zijn vijf groote
lampen aangebracht, die de geheele zaal in
een zee van licht kunnen zetten. Het meu
bilair, de groote zware lichtbruine zware
portières geven aan deze zaal een uiterst
gezellig karakter. Het practische, dat in
alle lokalen zoo tot uiting komt, is ook hier
aanwezig. Voor iederan leeraar ia ar een
kist voor zijn boeken of materialen ,de bi
bliotheek voor de leeraren staat daar ter
hunner beschikking.
Op welke wijze met het nieuwste op on
derwijsgebied is gerekend, moge blijken uit
de plaatsing in de leslokalen van verschuif
bare en verstelbare dubbele borden, waar
waarvan één kan dienen tot het opnemen
van een bioscopisch beeld, waartoe gelegen
heid bestaat, tenvyl bij grootere beelden
een projectieruimte aanwezig is achter de
plaats waar het bord gewoonlijk staat, doch
dat dan van zjjn plaats wordt verschoven
langs een rail.
ubk de banken der leerlingen geven daar
van bly'k. Voor het meerendsel zijn het
banken voor één leerling en deze zijn dan
gemaakt naar gelang van den leeftijd, soo
dat ze heel gemakkelijk zitten.
Van af de bovenverdieping voert een hou
ten trap midden in 't groote Bteenen gebouw
naar den reusachtigen zolder, welke van
gewapend beton is gemaakt, en welke zich
over bet geheele gebouw uitstrekt. Dat is
de verzamelplaats van afies wat voor 't on
derwijs niet direct noodig is; wij zouden
het kunnen noemen: het reserve-magazijn
van de school. E)aar, op die hoogste verdie
ping krijgt men eenigen indruk van de so
liditeit van den bouw, daar ziet men de
massieve houten betimmering en verzeke
ringen van het dak, dat aan de buitenzijde
met EngelBche blauwe leien is gedekt, daar
ziet men de electrische ventilatoren, welke
in verbinding staan met de zuigkasten in de-
leslokalen voor scheikunde en natuuk|nmde
en in het labpratorium, daar ziet men-vook
de holle ruimte, die voorbestemd is omleen
klok te bevatten, die aan de buitenzydJ het
torentje hoog boven den ingang Van het ge
bouw zal kunnen versieren. De zdfttef is een
bergplaats van reuachtige afmetingen. En
overatt van den nok van het gebouw tot in
de kelders, is electrisch licht, overal is ge*
rekend *ret de mogelijkheid van brandge
vaar en het mag wel gezegd, door de veilig
heidsinrichtingen en voorzorgen, die zijn
aangebracht dit tot het minimum terug
gebracht. In de keldergebouwen, waarin de
centrale verwarming wordt gestookt, waar
de hoofdaansluttingen zijn voor electriciteit
en gas, waar de kolen worden opgeslagen
en nog bergruimten zijn van allerlei aard,
gelegen meer dan een meter onder het nor
male peil, is de inrichting zoo gemaakt dat
overal het daglicht doordringt waar men
dat wenscht.
In het geheele gebouw is streng vastge
houden aan den eisch van eenvoud, prac-
tisch nut en hygiène. En dat juist is het wat
zulk era prettigen indruk geeft aan het
geheeL
De totstandkoming van dit schoolgebouw
voor M. O. is een zaak van groote beteeke-
nis voor onze gemeente en voor de omge-
vihg. Want het "moet vaststaan 'dat van een
dergelijke inrichtingmoet uitgaan een
kracht, die ten goede moet komen aan de
stoffelijke en moreele welvaart van de om
geving waar ze staat. De inrichting op zich.
zelf vormt een opvoedend element, dat in
leiding van den eersten opzichter. P. van
der Steen, aan wien het geheele toezicht iB
opgedragen. De onderbouw werd bij aanbe
steding gegund aan de N, V. tot aanne
ming van Werken v.h. H. J. Nederhorst
alhier, aan welke vennootschap later door
het Rijk in irijkabeheer de verdere uitvoe
ring van het werk door haar personeel werd
opgedragen. Den 2en Noverrtber vingen de
eerste werkzaamheden aan en thans twee
jaar later is het gebod* geheel opgele
verd om in gebruik te worden genomen.
Vermelden wü ten slote dat de firma
Looyenga te 's-Gravenhage leverancier was
van de electrische installs#* verschillende
firma's hier ter stede het smeedwerk be
zorgden, de firma Erven M. M. van Ló9h de
aanleg van het gas en de waterleiding op
zich nam met de daaraan verbonden lood
gieterswerkzaamheden, dat de schoolbanken
geleverd zijn door de firma Gebr. van Wyk
te Assen, de fraaie gordijnen door de firma
B. W. van de Pavoordt, alhier,de instrumen
ten door de firma Wachters te Groningen,
de vitrines door Ultrajectina te Utrecht, het
betonwerk door de N. V. Wittenburg te Am
sterdam, de granieten vloeren door de firma
J. J. Sand, Den Haag, linoleumvloerbedek-
kingen door de firma Bern. Vos, den Haag,
de centrale verwarming door de Rotter-
damsche Centrale Verwarmings-Mjj. te bot
terdam, terwijl door verschillende andere
firma's nog leverantiën van anderen aacd
bij den bouw der school zijn gedaan.
De Opening dar School-
Hedenn&middag te 8 uur is de nieuwe
Rijks Hoogere Burgerschool door den Di
recteur der school, Dr. S. 8. Hoogstra, offi
cieel geopend in tegenwoordigheid van vele
autoriteiten ra verdere genoodigden. In de
ruime gymnastiekzaal, waar stoeien waren
geplaatst, namen plaats hst Kamerlid voor
Gouda, Jhr. Mr. W. Th. C. van Doorn, de
burgemeester dezer gemeente, de heer R. L.
Martens, de gemeente-secretaris Mr. J. van
Heusde, de Wethouders en de leden van
den Raad, de Inspecteur van het M. O. Dr.
G. H. Coops, de adjunet-rijksbouwkundige,
de heer H. H. van Eykelen, de Commissie
van Toezicht op het M. 0„ de Rector en het
Curatorium van het Gymnasium, de ge
zondheidscommissie, leeraren en verder al
len tot de school behoorende, de directeu
ren der N. V. tot aanneming van Werken
voorheen H. J. Nederhorst, de opzichter van
het werk de heer P. van der Steen en de
pers.
Nadat allen gezeten waren, hield de Di
recteur der school, Dr. S. 8. Hoogstra de
volgende toespraak.
Mijne Hoeren,
4 Vergun mij U allen hartelijk welkom te
hSfeten bij de offieieele opening onzer nieu
we Rijks H. B. S. en U dank te zeggenrvoor
Uw gewaardeerde belangstelling, die ik
aanvaard als een uiting Uwer waar-
van het M. O. in het algemeen, eh
de Goudsche Rijks H. B. S. jn het bij-
Ier. Ten hoogste waardeer ik de tegen
woordigheid alhier tan den Heer Inspecteur
van het M. Ofi in deze inspectie, dr. G. H.
Coops ,en van den geachten afgevaardigde
ter Tweedé Kamer deT Staten-Generaal
voor het district Gouda, Jhr. Mr. fan
Doorn, die zoo herhaaldelijk zijn warme be
langstelling voor zijn district toont.
Het is era verblijdrad verschijnsel, dat,
terwijl de verschrikkelijke oorlog in zoovele
landen van Europa dood en verderf, ver
minking en verwoesting zaait, ons Vader
land nog voor dezen ramp gespaard bleef
en behalve aan het „frarare helium" zich
ook nog wijden kan aan werken des vred#s;
dat wij hier ongestoord en rustig samen
dit
ding", twee begrippen, die dikwijls afzon
derlijk genoemd worden, doch eigenlijk één
en ondeelbaar zijn, immers de school behoort
de voortzetting en aanvulling van het
hulsgezin te zijn; z(j neemt dus de taak
ouders: het grootbrengen, d.i. het
hunner kinderen „met God en met
deelteltyk over en vult die aan. led
nu weet welk een moeite, welk een
ning en welke zorgen het streven
bereiking van dit schoone ideaal,
levensdoel, met zich meebrengt,
zwaarder dan is da taak van den 1 eeraar-
opvoeder, die zooveel jonge menschen van
verschillenden aard, van ulteenloopenden
aanleg, van afwijkend karakter, van hetero
gene neigingen aan zijne dageljjksche lei
ding toevertrouwd ziet. Inderdaad, er kon
geen passender spreuk staan boven onse
oude school dan het devies van het Goud
sche wapen: Per ardua ad astra".
De „ardua" waren dagelijks voelbaar en
doken menigvuldiger op naarmate het disei-
pelental klom'en het „ad astra" was wer
kelijk in zicht noodig als stimulus om niet
in voorbeeldigen ijver en toewijding te ver
slappen. Dit kwam niet voort uit grootere
ongehoorzaamheid of lastigheid van de leer
lingen bij het voortdurend stijgen van bun
aantal, maar uit de steeds meer in bet oog
sprekende leemten van het gebouw. Vijftig
jaar geleden, toen het M. O. bij ons het
levenslicht aanschouwde, toen het al tasten
de en zoekende den rechten* weg -trachtte te
vinden, het aantal leerlingen nog gering
was en de laatste wetenschappen nog de
hooge vlucht van heden niet hadden be-
bereikt ,was het oude gebouw», dat de Ge
meente voor het M. O. van het Rijk in
bruikleen afstond, groot genoeg voor de 24
leerlingen, die het huisvesten moeft, de
leermiddelen voldoende voor nog niet ge
voelde behoeften. Doch de Regeering bleek
een goede keus gedaan te hebben, toen zij
Gouda aanwees ais een der 16 meest ge
schikt gelegen plaatsen, waar een R.H.B.S.
gevestigd zou worden, want de Goudsche
school bleek alras een onderwijsinrichting
voor Gouda en omstreken te zijn:
het aantal buitenleerlingen hield gelijken
tred mét dat der Goudsche, bedroeg in den
eersten tijd tot 1900 gewoonlijk 1|8, thans
geregeld van het totaal aantal.
Een belangrijke verandering ondergingen
school en gebouw in het Jaar 1881, toen de
8-jarige cursus tot een 6-jarigen verheven
werd, wat een vergrooting van het gebouw
tengevolge had, waarvan de kosten 24.000
door de Gemeente Gouda gedragen werden.
En andermaal offert deze Gemeente 30.000
op het altaar van het M.O., als in 1901 ge
brek aan rurrfïtëNje uitbreiding van het ge
bouw méVwJ lolcaleh en een flinke gymnas
tiekzaal noodzakelijk maakt. Deze uitbrei
dingen maakten het\pebouw wel grooter,
maar ook ondoelmatij
behoorlijk toezicht
aantal toenmaals II
Het is een gewoon
bouwing van scholen, voorkt in steden, dat
de doelmatigheid der inrichting opgeofferd
wordt aan de uitbreiding, zoo vaak aan be
paalde en beperkte voorwaarden gebonden.
Toen ik in 1908 alhier mijne betrekking als
Directeur aanvaardde, bleek mij alras welke
bezwaren het gebouw als school aankleef
den, verwend als ik was door de veie ge
riefelijkheden van era nieuwe, practiach
en doelmatig ingerichte school in mijn
vroegere standplaats Kampen en eenigszins
teleurgesteld, omdat ik de vaste overtuiging
had en nog heb, dat bij bet ontstaan van het
M. O. dé Regeering de Rijksscholen als
modelinrichtingen bedoeld heeft In het jaar
1804 bracht ik deze bezwaren voor het eerst
onder de aandacht der Regeering, die tal-
njet het oog op
i \do leerlingen, wier
fr^hjjnsel bij de ver
ken jare
de noodige variatie 1
,4e gestadige i
holt den steen uit" Dat ik reeds na II Jra»
mijn doel bereikt heb, mag, volgens sommi
gen, voor mij een reden tot tevredenheid^
syn. Voorioopig bleef mijn klaagstem, die
eens roependra in de woestijn. Daar krijg
ik in 1909 oen«krachtig bondgenoot; de Com
missie van Toeaicbt op het M. O. alhier,
door hare geregelde bezoeken volkomen op
de hoogte van den droeven toestand, richt
zich met een zakelijk adres tot de Regee
ring, waarin alle bestaande bezwaren op
voortreffelijke wyxe worden uiteengezet en
aangedrongen op wegneming door den bouw
van een nieuwe school. „De Commissie",
zoo schreef zij, „is in haar oordeel eenstem
mig, dat harerzijds nimmer tot uitbreiding
of verbouwing mag^ geadviseerd worden. Zij
meent, dat aan ai de genoemde bezwaren
(zoowel van paedagogischen als onderwijs
kundigen aai^) alleen kan worden tegemoet
gekomen door verplaatsing van de inrich
ting 4-i- door het stichten van een nieuwe
school op een ander, ongetwijfeld wel te
vinden, terrein."
'Het is mijn vaste overtuiging, dat de
Commissie van Toezicht door dezen stap,
die niet -overal bijval inoogstte, krachtig
heeft medegewerkt tot het,verkrijgen van
een gebouw, dat vrü is van al de door haar
opgesomde bezwaren. Een woord van war
omen dank atn dese Commissie voor den
steun, dien ik in mijn pogen van haar onder
vond, en voor de serieuse behartiging van
de belangen va%het M.O. te dezer stede.
Door dit adres der Commissie bleef de
zaak niet meer inter muros. De geachte af
gevaardigde ter Tweede Kamer der Statra-
Generaal voor het district Gouda, Jhr. Mr.
Van Doorn, wees er, na een ondersoek in
loco ,de Regeering nadrukkelijk op, dat de
belangen van het M. O. te Gouda ernstig
geschaad werden door de vele bezwaren aan
het schoolgebouw verbonden. Minister
Heemskerk begon in te zien, dat 't niet
meer ging dese zaak blauw blauw te laten;
Zijne Excellentie opende onderhandelingen
met het Bestuur onaer Gemeente, die maar
niet vlotten wilden, scheen boos te worden
en dreigde mir nichta dlr nichts met
verplaatsing der bestaande inrichting.
Een compromis kwam eindelijk tot stand;
door het aanbod van ons Stadsbestuur om.
behalve den benoodigden grond eene subsi
die van 76.000 in eens te geven was de
bouw van de nieuwe school versekerd, waar
voor de Tweede Kamer der Sta ten-Generaal
de verder benoodigde sommen voteerde in
het najaar van 1918.
Met opzet heb ik telkena de sommen ge
noemd 4te het Goudsche Stadsbestuur bü ds
verbouwing en vernieuwing onzer Rijks H.
B. S. voor de behartiging der belangen van
het M. O. alhier beschikbaar heeft gesteld,
om u het bewijs te leveren, van zijn
proctischen zin; immers, het heeft zich hier
door, zoowel vroeger als thans, een prach
tige en solide belegging van haar kapitaal
verzekerd, den «tof f «lijken Mooi der stad
in niet geringe mate bevorderd, haar in
staat gesteld op omterwysgebied te kunnen
concurreeren met dPomliff«nde groote ste
den en dra zonemeaMochteren der burgerij,
Wier belangen het heeft te behartigen, een
voortreffelijke* gelegenheid verschaft ter
verkrijging van algemeene kennis, bescha
ving en voorbereiding »voor de onderschei
dene bedrijven der nijvere maatschappij".
Edelachtbare Heer Burgemeester en le
den van den Raad! Onder dankbetuiging
voor wat Ge reeds voor het M. O. hier ter
stede gedaan hebt, beveel ik onse nieuwe
Rijksschool en hare belangen In Uwe onver
minderde-belangstelling en warme sympa
thie aan.
„Eendracht maakt macht" is de spreuk,
die de wordingsgeschiedenis dezer school
het best illustreert Wanneer ge, mjjne
Heeren, straks de geheele inrichting In
oogenschouw neemt, zult ge zien, dat alle,
„ardua" hier verdwenen zijn. Het gebouw,
rustig gelegen, ontworpen door den Rijks-
bouwkundige, den Heer Vrijman, munt uit
door eenvoud van lijnen, vermijding van
overbodige weelde, practische inrichting en
in zijn geheel door „deege degelijkheid", een
lust om te zien. De onderbouw werd opge
dragen aan de hier bekende firma Neder
horst, de uitwerking der plannen van dén
bovenbouw totTn het minutleuse is Ret werk
van den «djunct-Rijksbouwkundige, dra
Heer Van Eykelen, met wien ik voor «lit
doel menige bespreking gehouden heb.
Geachte Heer Van Eykelen 1 Trots de
moeilijke, vaak bezwarende tijdsomstandig-
hedèi, waarvoor eigen inzicht en meening
vaak gedwongen waren te wijken, hebt Ge
fk spreek deels als leek, deels als deskun-
dinge, waar het onderwjjs-aangelegenheden
betreft uw taak op voortreffelijke wijze
verricht. Aanvaard mijn vriendelijken dank
voor de hoffelijke welwillendheid, waarmede
Ge mij by onze besprekingen tegemoet
kwaamt en voor de inwilliging, waar moge
lijk, van mijn liefste wenschen. Ik verzoek
U myn beleefden dank en de betuiging my-
ner tevredenheid wel te willen overbrengen
aan den Ryksbouwkundlge, den Heer Vry-
man 4ie my meldde, dat hy wegens druk
ke ambtsbezigheden verhinderd was op dit
oogenblik hier tegenwoordig te zyn. De uit
voering van het werk geschiedde onder op
zicht ^hn den Heer Van der Steen, van
wiens praktische bekwaamheid en nauwge
zetheid het geheele gebouw en elk onderdeel
getuigenis aflegt. Ik breng u een woord van
dank voor uw degelyk werk en voor uwe
bereidwilligheid, wanneer ik hierop een be
roep deed.
„Eendracht maakt macht". Dit ondervond
Hi een dezes dagen op zfeer aangename
wyze, toen vier Boskoopsche kweekers, de
heeren C. B. v. Nes, H. Koster, L. J. Endtz
ra D. Frets my uit toegenegenheid voor
de Inrichting, waar hun kinderen hun oplei
ding gevonden hebben of nog vinden, alle
inlandache heesters en pl|mten, benoodigd
ter verfraaiing van den tuin of ten dienste
wan het onderwijs te myner beschikking
stelden. Onder zooveel goede plantra moeten
