1 1
s
attentie S. V. P.
ST7NICOLAAS-CADEAUX
tirrfcstfSï;
VOLKS-BAZAR.
ALLEEN «•-
MARKT 69.
Advertentiën.
DUITSCH.
T zoo staat de Régeering in den per
soon van den Minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel bloot aan critlek van
twde kanten. Producenten en handelaren
roepen :gij doet te veel; mopperaars uit het
publiek klagen: gij doet te weinig. Van
beide zijden is men het er gemeenlijk echter
roerend over eens ,dat wat gedaan wordt,
totaal verkoprd is.
Stadsnieuws*
Laatste Berichten.
Telegrafisch Weerbericht
Duitsche Taal es Conversatie.
i llwra„,„ENi p/otjmras, 1
«m» eau 0E«a olA8
Zie de EtalagteB.
lima Soelo zich met 36 volgelingen
hebben onderworpen.
lichte aardbeving in de I'reanger
Regentschappen en te Batavia.
(Officieel.) Bg het departement van
Koloniën ia ontvangen het volgende
bericht van den gonverneur-generaal
van Nederlandsch-IndiB.
In den naoht van 21 op 22 dezer
ia een lichte aardbeving in dePrean-
ger-Regentschappen en te Batavia ge
voeld. Geen beriohten omtrent schade
zgn ontvangen.
Het ketelongeval op de „Lyni".
(Offioieel bericht).
Blijkens een van den commandant
der zeemacht en chef van. het depar
tement der Marine in Ned.-Indië ont
vangen telegram zjju bij een ketelon
geval aan boord van de torpedojager
Lynx op 17 dezer lioht gewond de
maohiniat H. C. Timmera en één in-
landaohe stoker; gewond de sergeant-
machinedrijver J. H. Heisterkamp
(stamboeknnmmer 30047) en één in-
landsohe stoker, terwijl de stoker der
2e klasse H. 0. Bos (stamboeknnmmer
3000) en vjjf inlandsche stokers naar
het hospitaal te Soerabaia geevaoneerd
zijn.
Van deze vgf inlandsohe stokers
zijn er twee overleden.
WitM«NM in den lande
moet weten.
Beschouwing van den Minister van
Landbouw over de Levensmld
delenvoorziening.
Reeds van het eerste begin van den cri
sistijd «f is het vraagstuk der levensmidde
lenvoarziening op den voergroöd getreden
en heeft het de Regeering aanleiding ge
geven door het instellen van maximumprij
zen, het uitvaardigen van Uitvoerverboden
en later ook door het zelf ter hand Bei
ran den aanvoer, alsmede door het
koop verkrijgbaar stellen van bepaald!
tikslen te trachten de bevolking in
stellen tegen too laag mogelijke pi'
van het noodige, te voorzien.
ïp plaats echter van dankbaar te zijn voor
wat ah Regeering in dit opzicht deed, be
staat bij een groot deel der verbruikers on
tevredenheid. Zij' werpen op de Regeering
en ot> den Minister van Landbouw, Nijver
heid en Handel in het bijsonder, de schuld,
dat de buitengewone tijden, die wij beleven,
veel ongemak met rich brengen, waarin,
omdat er nu eenmaal niets tegen is te doen,
eenvoudig moet worden belust.
As» den andertm kant zijh er velen in den
lande, die over het van overheidswege in
grijpen in hun beroep of bedrijf Weinig zijn
gesticht, de daaruit voortvloeiende nadoe
len sterk overdrijven en da meening in«»w
trachten te doen vinden ,dat juist door de
inmenging van de Regeering m het bedrijf
ons vwk de gevolgen van den crisis sterker
ondervindt, dan anders het geval zou zijn
Onder het vele, dat de achter ons liggen
de oorlogsjaren duidelijk nan het licht neb-
hen gebracht, mag zeker wel genoemd wor
den de groot* be teekenis van den landbouw
voor oas economisch leven en de absolute
ontstentenis van inricht bij een groot deel
van ons fqlk in riles wat dien al Ier belang
rijksten bedrijfstak betreft. Ën dit gebrek
aan insicht bestaat niet alleen bij de wei
nig ontwikkelde massa, maar ook bij de in-
tellectueelen. Zoodoende Was het mogelijk,
dat met medewerking van een deel der
pers. vrij algemeen onder de stedelijke veis
bruikers de meening ingang kon vinden, dat,
ondanks den rondom ons land woedenden
wereldbrand, wri zonder het minste onge
mak de oude wijze van leven zouden kun
nen voortzetten, indien de Minister van
Landbouw maar niet, om op onrechtmatige
wijze een kleine groep van producenten Be
handelaren te bevoordeelen, zooveel levens
middelen het land uit tiet gaan.
Velen, die gewoon zijn zich in het open
baar zoowel in dé perk ris op vergade
ringen in bovenbedoelden sin uit te spre
ken, kan niet genoeg worden aanbevolen,
toch eens ernstig te onderzoeken of de voor
stelling, welke zij van de zaak hebben, in
derdaad wel de juiste is en er rich goed
van te doordringen, dat mocht zulks niet
het geval zijn, zij onverantwoordelijk sou
den handelen met voort te gaan bij het
volk meeningen te doen ontstaan of te hel
pen bestendigen, die wel tot ontevredenheid
maar niet tot verbetering van den toestand
kunnen leiden.
De bedoeling van dit artikel is enkele
kardinale punten, het levensmiddelen-
vraagstuk betreffende, in het juiste licht te
planteen, in de hoop ,dat velen daardoor een
anderen en beteren kijk op dit vraagstuk
zullen krijgen.
Het eerste, waarop dew aandacht zal wor
den gevestigd, is de zeen eigenaardige po
sitie waarin ons land teA opzichte van de
levensmiddelen voorziening! verkeert Indien
onze landbouw uitsluitend wsvkte voor bin-
nenlandsche behoefte, in dl» behoefte door
eene vrij extensieve exploitatie van den bo
dem geheel kon voorzien en yarby do loo-
nen door de mobilisatie niet waren ver
hoogd, zou inderdaad een toestand mogelhk
zijn ris sommigen wenschen en uitgedrukt
wordt door het bekende: „prijzen ris voer
den oorlog". Men zou de grenzen kunnen
sluiten en de prijaen op het oude niveau
hoeden zonder dat de landbouwers daarte
gen redelijke bezwaren zouden kunnen in-
male tijden voor het buitenland bestemd.
Daarbij komt, dat onze landbouw zeer in
tensief wordt gedreven en de grondstoffen
voor die intensieve productie, veevoeder en
kunstmest, vüreen belangrijk deel weer
uit het buitenland moeten komen, terwijl
de loonen mede sterk zijn gestegen.
Door een en ander worden zoowel de pro
ducten, die wij te weinig voortbrengen als
die, welke wij te veel produceeren, duur en
ontstaat een zoo ingewikkelde toestand, dat
men, zooris de ervaring in de afgeloopen
twee jaren voldoende heeft geleerd, bij
eenigszins roekeloos ingrijpen gevaar loopt
de tnoeilykheden te vergrooten in plaats van
te verminderen. Dit gevaar wordt voorts in
nog niét geringe mate verhoogd door het
feit dat niet zelden de eene landbouwer de
grondstof produceert voor het bedrijf van
zijn collega in een ander deel des lands.
De boven omschreven toestand vindt voor
een groot deel zijne oorzaak in de gesteld-
ïeid van onzen bodem. Vergeten mag daar-
jlj niet worden, -dat het vooral de woord
voerders der stedelijke verbruikers zfln
geweest, die in den tijd van de landbouw
crisis, om graanrechten te weren, de land
bouwers hebben aangemoedigd nog meer
den graanbouw te vervangen door de pro
ductie van exportartikelen.
Begrijpelijker wijze bestaat er nu groote
neiging om eene ontwikkeling in tegenover
gestelde richting te bevorderen en reeds is
le eisch vernomen, dat de Regeering den
andbouwers zou moeten voorschrijven een
leker deel van hun land met broodgraan,
ppeciaal met tarwe, te beteelen.Zij.die dezen
èisch doen hooren, vergeten echter, dat niet
elke grond voor de teelt van een bepaald
>was geschikt is, voorts dat een land-
_juwbedrijf een organisch geheel is en bo
vendien ieder gewas, ook waar de grond in
het algemeen er niet ongeschikt voor is,
Eiepaalde eischen stelt wat voorvrucht,
irtoestand enz. betreft. Dé kennis
an is in den regel slechts bij den be
drijfsleider en in elke geval niet by de Re-
geering aanwezig. Ging deze door dwin
gende voorschriften tegen het advies van
den bedrijfsleider in, zoo zou daarvan onge
twijfeld velerwege misoogst het gevolg zijn.
Het eenige, wat de Regeering dan ook heeft
Ésmeend te kunnen doen, is in de Distribu-
ewet te bepalen, dat de verbouw van som
mige gewassen kan worden verboden of be
perkt.
Men make zich echter ten aanzien van
de in dezen te bereiken resultaten geen
Overdreven voorstelling. De met tarwe be
titelde oppervl. bedraagt hier te lande nog
geen 60.000 H.A. Met de opbrengst daar
aan kan het Nederfandsche volk voor ruim
i maanden van brood worden voorzien.
In 1916 was met handelsgewassen en
suikerbieten beteeld 84.000 H.A. De voor
ziening der binnenlandsche behoefte met de
producten dier teelten zou wellicht inkrim
ping tot de helft toelaten, waardoor dus
42.000 H.A. vry *>u komen. Ongetwijfeld
échter zou men zoo ver piet kunnen gaan
sonder menig bedrijf te desorganiseeren,
Twijl het ook wel sSeker is, dat niet alle
•y komende grond een voldoende tarwe-
»gst zou géven. Alles wel beschouwd zou
»t oiterate Wat bereikt zou kunnen wor-
sn dan obk eene toename van de met tarwe
teelde oppervlakte van 80.000 H.A. s"ijn,
at düs wil zeggen, dat, in plaats van tWee
laandea, wij in 't vervolg drie -maanden
oed van binnanlandscha %»rw»rn^m
innen eten.
Wil men eene uitbreiding van den tariee-
v ,die inderdaad voor een belangrijk
in de behoefte aan broodgraan zou Trun
in voorzien, zoo zou men op groote schaal
iraslaad moeten ombreken. -
Dwingende voorschriften daaromtrent
gouden echter nog noodlottiger gevolgen
pebben dan ten aanzien van de bet^enng
Aan het bouwland. Een gropt deel van ons
grasland Is niet voor bouwland en in elk
geval niét -voor tarweteelt geschikt. Voorts
behoort Voél Wel daartoe geschikt grasland
by bedrijven, die uitsluitend de veehouderij
beoefenen. Inrichting der gebouwen, gebrek
aan de noodige werktuigen en vooral onbe
kendheid met aen akkerbouw maken hier
omzetting van gras- in bouwland binnen
Vjorten termijn onmogelijk.
Feitelijk zal men het voor tarwebouw ge-
bchikte bouwland dan ook .alleen ten koste
van het grasland kunnen uitbreiden In die
kleistreken, waar het gemengde bedrijf
(akkerbouw en veeteeltwordt uitgeoefend,
ïfu moet echter wel in het oog worden ge
houden, dat men in het omgebroken gras
land niet dadelijk tarwe kan zaaien, doch
men daarmede in den regel wel een paar
jaren moet wachten. Zeer waarschijnlijk is
dan echter de oorlog voorbij en heeft zich
de conjunctuur gewyzigd, zoodat het weer
voordeeliger is het omgebroken land als
graslahd te exploiteeren. Hierbij komt, dat
het gemakkelijker gaat grasland te scheu
ren dan van bouwland weer goed grasland
tA maken.
Uit een en ander blijkt dus wel, dat aan
het omzetten van grasland in bouwland yeel
risico verbonden is. Wilde de Regeering den
landbouwer tot dit omzetten verplichten, zoo
zou zij tevens dit risico moeten dragen. Vrij
willig zal de landbouwer er slechts toe
overgaan bij het vooruitzicht van zeer hoo-
ge graanprijzen. In beide gevallen zou men
lluigs dezen weg dus slechts tegen zeer
hoogen prijs de noodige tame kunnen krij
gen.
Velen, dié het bovenstaande grif Hoege-
ven en zich er bij neerleggen, dat de prt
Jicten, waarVan wij binnenslands te we
g produceeren, duur rijn, meerten dit toch
njet te kunnen doen ten aanzien van pro
ducten, waarvan ons land -veel meer voort
brengt dan voor de binnenlandsche. con
sumptie noodig is. Schaarschte prijs
stijging van deze producten had toch door
het absoluut stopzetten van den uitvoer ge
makkelijk kunnen worden voorkomen, zoo
beweren zij.
Hun kan het volgende worden geant
woord. Het mag waar zijn ,dat verschillen
de van de hier in overvloed geproduceerde
artikelen duurder zijn dan voor dm oorlog,
deze duurte bestaat meer ondanks dm
uitvoer dan door den uitvoer. Bij tal van
voortbrengselen toch wordt van de op het
Nu is echter de toestand niet aldus. Een
groet deel der laridbouwvoortbrengaelen,
welke wij noodig hebben, in de eerste plaats
het broodheren, moet uit dèn vreemde wor
den aangevoerd. Veel van hetgeen 'wij
voortbrengen is daarentegen ook in nor-
uitgeyoerde gedeelte gemaakte winst toege
legd op de voor 't binnenland geleverde hoe
veelheid, waardoor het moge!fik is geweest,
dese tot dusver beneden den kostprijs door
de producenten te doen leveren. Het ligt
vpor da hand, dat dese regeling hare uit
werking op den binnen! andschen prijs .-ver
liest, naarmate, hetzij door strenge uitvoer
verboden, hetzij door verminderde productie
ten gevolge van onvoldoénden aanvoer van
•veevoeder en kunstmest, de uitvoer afneemt
Nu zfiti in déZe tijden uitvoerverboden hoof
dig en nuttig. De Regeering heeft dan ook
bij hare levensmiddelenpolitiek ninPner ge
schroomd er gebruik van te maken wan
neer echter gevolg wan gegeven aan de
reeds kort na het uitbreken van den oorlog
gehoorden eisch, dat de uitvoer ook van die
voortbrengselen, welke hier meer dan vol
doende worden voortgebracht, finaal moest
worden tegengegegaan, zou daarmede
geenszins het algemeen belang gediend zijn
geweest, doch ons volk ongetwijfeld veel
meer onder de crisis hebben geleden dan
thans het geval Ifc
In den eersten tijd zou na het volkomen
sluiten der grenzen voor den uitvoer van
genoemde producten de pry" tot een onge-
cend laag peil zijn gezonken. Deze prijs zou
echter de productiekosten niet hebben ge
dekt Het gevolg zou zyn geweest vermin-
dering der productie, totdat de geprodu
ceerde hoeveelheid tegen een loonenden
prijs binnenslands zou kunnen worden af-
jezet en deze prijs is voor vele van die
irtikelen belangrijk hooger dan tot dusver
werd betaald. Het stop zetteiffvan den uit
voer zou dan ook vrij spoedigrin plaats van
et prijsverlaging der bedoelde artikelen
hebben geleid tot prijsverhooging.
In de tweede plaats zouden vele uit het
buitenland, speciaal uit oorlogvoerende lan
den te betrekken benoodigdheden van aller
lei aard, waarschijnlijk niet kunnen worden
verkregen of althans niet tegèn de tot dus
ver betaalde prijzen, indien het buitenland
gem levensmiddelen uit ons land kon in-
toeren.
En in de derde plaats mag met worden
vergeten, dat het plotseling stopzetten van
den uitvoer het geheele economisch leven
zou hebbén ontwricht en groote groepen der
bevolking direct of indirect broodeloos ge
maakt. Juist de voordeelige voorwaarden,
waaronder wü onze landbouwproducten
konden, af zetten, heeft in breede kringen
welvaart gebraeht, welke weer gunstig
heeft gewerkt op den algemeenen economi-
schen toestand, Waardoor die hoeveel hij
toor sommige personen ook te wenschen
mag overlaten tot dusver veel beter was
dan ook maar iemand bij het begin van den
oorlog zou heben durven voorspellen.
Wat hier is gezegd van een finaal uit
voerverbod geldt ook, al is het in mindere
mate, voor een sterke beperking van den
Uitvoer.
Door gebrekkigsen aanvoer van grondstof
fen ontstaat meer en meer een zoodanige
echte ruigang der productie, dat verininde-
ring van den uitvoer onvermijdelijk is.
De consument zal dientengevolge, zoo de
Regeering hem niet door een toeslag te hulp
komt, zoowel voor de producten, welke wij
tot dusver uitvoerden als voor vele artike
len, die wij moeten invoeren een hoogeren
ijs moeten betalen .Bedenkt men daar
_jg by, dat de inkomsten over het alge
meen zullen verminderen, dan kan men be
grijpen dat de moeilijkheden onzer levens
midddenvoorzleniAg grooter worden naar-
mate de uitvoer afneemt.
Met name zal zich dan in hare volle
kracht de enorme stijging der productie
kosten in den landbouw doén gevoelen.
Vele stedelingen kunneri zich die stijging
iet goed1 -voorstellen en dénken, dat al he
eretfeneèr ér over in landbouwkringen
echts voortkomt uit de zucht om prijs-
bruik opkoopen en uitvoeren om de winst
in de Staatskas te storten.
Behalve op de geweldige sommen, noodig
om dat bedrijf te financieren, in verband
ook met de noodzakelijkheid dat men zich
niet alleen tot den landbouwer sou kunnen
bepalen .zou dit plan reeds moeten afstui
ten op de omstandigheid, dat, zoo men de
rtiddelde productiekosten als basis nam,
productie sterk zou inkrimpen, terwijl
tymngawpmmelijVs te maken. 2&j verkeeren
luctie it dit tót zekere hoogte ook zoo.
[aarmate „echter li* productie intensiever
iordt, treedt fe, natuur terug en spelen
teen bekend is, zeer intensief gedreven. Dit
rengt mede een kolossaal verbruik van
Veevoeder en kunstmest alsmede de aan
wending van veel menschelijken arbeid. Van
Ale drie nu, en vooral van de eerste twee, is
de prijs enorm gestegen.
1 Daarbij komt nOg, dat deze prijsstygmg
éoor de onderscheiden deelen der geprodu
ceerde hoeveelheid zeer ongelijk is.
In eene Btreek met een van nature zeer
rijken bodem, die dus weinig kunstmest
noodig heeft om hooge opbrengsten te geven
kullen de hoogere kunstmestprijzen de pro
ductiekosten veel minder doen stijgen dan
op arme grónden, waar alleen door het ge
bruik van Veel mest goede oogsten kun-
Tn worden verkregen.
En voorts zullen ook op denzelfden grond
t productiekosten van bijv. de eerste tien
L. graan minder zijn gestegen dan die
van de volgende tien.
In een bedrijf, waar de varkens hoofdza
kelijk met afval en producten uit eigen be-
«k-yf worden gemest zullen de productie
kosten van het varkensvleesch belangrijk
Ïinder zijn toegenomen dan daar, waar uit-
uitend tegen buitengewoon hooge prijzen
aangekocht voeder aan de varkens wordt
verstrekt
Ort kort te gaan, men kan zich den toe
stand ongeveer zoo voorstellen, dat bijv. de
voortbrengingskosten van het eene derde
deel der totale productie van eenig artikel
per eenheid rijn gestegen met 1, die van
het twee derdedeel met 2 en die van het
derde derdedeel met 8.
De totale stijging der productiekosten
zou in dit geval in den prijs worden ver-
jfoed, indien deze steeg met het gemiddel
de der bovengenoemde bedragen, nl. 2.
Terwyl de voortbrenging van het eerste
derdedeel dan selfs extra-winst opleverde,
spu echter het laatste derdedeel verlies ge-
vfen. En aangezien geen producent met ver
lies wil Werken, een landbouwer denkt in
deze precies als een ander mensch, zou de
voortbrenging van dit-laatste derdedeel ach
terwege blyven. Hieruit volgt dus, dat de
prijs van eenig artikel, wil men de produc
tie niet zien verminderen, minstens zooveel
moet stygen, als de vermeerdering der pro
ductiekosten ip het ongunstigste geval be
draagt.
En hiermede is tevens verklaard dat voor
ohingewyden bestaande schijnbare tegen
strijdigheid tusschen het maken van oor
logswinst door de landbouwers, terwyl deze
tévens klagen, dat de productiekosten niet
worden goedgemaakt
Ging men de prezen der landbouwproduc
ten zoodanig drukken, dat door de land
bouwers geen oorlogswinst meer werd ge
maakt zoo zou dit leiden tot belangrijke in
krimping, der productie.
Bovenstaand betoog pleit ook tegen het
meermalen geopperde denkbeeld van een
Staatsexportbureeu. De voorstanders daar
van stellen zich voor, dat de Staat zal be
ginnen de grens te sluiten en daardoor de
prijzen te laten vallen, totdat rij gekomen
zQn op de hoogte van de productiekosten
I met eene matige winst De Staat sal dan
JxMHnU w* <|M i» wor oti« eigen ge-
bij
baseeren van den koopprijs op de
productiekosten der onder de ongunstigste
omstandigheden geproduceerde hoeveelheid,
het doel, den producenten de oorlogswinst
te ontnemen tem bate van de schatkist niet
zou worden bereikt.
Nu rijst misschien by deze of gene de
vsaag of het dan niet mogelyk zou zyn
aan iederen producent voor zyn product
zoodanigen prijs te geven als met zijne pro
ductiekosten overeenkomt. Ten einde dit te
bereiken, zou men dus aan alle producenten
moeten gelasten zooveel mogelyk te pro
duceeren. Aan het eind van het jaar zou
het bedrag der gemaakte kosten moeten
worden vastgesteld en overeenkomstig dit
bedrag de prijs bepaald, die voor het pro
duct zou moeten worden betaald.
Ten einde in het licht te stelen, op welke
bezwaren dit zou stuiten, moet worden stil
gestaan by een ander punt, waaromtrent
by een groot deel van het Nederlandsche
volk al zeer verkeerde inzichten bestaan.
Men stelt zich nameiyk voor, dat tegenover
de groote massa voor een groot déél wei
nig gegoede consumenten staat een klein
aantal rijke (bf althans rijk hordende)
Ïroducenten van levensmiddelen Ten einde
e onjuistheid van deze meeningen het licht
te stelen, kan worden volstaan met te ver
melden ,dat het aantal voor de markt wer
kende land- en tuinbouwbedrijven zeer dicht
de 260.000 nadert Neemt men nu nog in
Aanmerking, dat de omstandigheden, waar
onder in de verschillende deelen des lands
het bedrijf wordt uitgeoefend, door allerlei
oorzaken hemelsbreed verschillen en dat
zich daarby factoren doen gelden, die aan
elke berekening en elke controle ontsnap
pen, dan zal het iede rduideUjk worden, dat
eene afzonderlyke verrekening met elk be
drijf in den bovenaangegeven zin eene on
mogelijkheid is, alsmede dat het te veel
willen regelen van het bedrijf van een cen
traal punt uit en volgens vaste lijnen by de
geringe kennis en ervaring, welke de Re
geering ten aanzien van deze haar Vroeger
geheel vreemde taak heeft, waarschyniyk
zou uitloopen op desorganisatie der pro
ductie en den ondergang van vele produ-
Vergeten toch» mag niet worden, dat het
overgroote deel van bovengenoemde produ
centen zyn kleine menschen, die door een
leven van zwaren arbeid en groote sober
heid, waarvoor de meeste stadsarbeidera
feestelijk zouden bedanken, zich staande
houden en soms ook tot eenigen welstand
komen.
Deze kleine ondernemers nu vindt men
uist op die gronden en in die bedrijfstak-
jen, waar de productiekosten het sterkst
gestegen zyn en waar de voortbrenging van
die artikelen domineert, welke de consu
ment in de eerste plaats tegen lageren pryS
verkrygbaar wil zien gesteld.
Uit het bovenstaande hiykt, voor welke
moeiiykheden de tydsomstandigheden de
Regeering plaatsen.
Volledige bedryfavryheid kan niet worden
toegestaan. Doch ging men in dé beperking
Aan deze vryheid zoover als sommigen ter
bestrijding van schaarschte en duurte wel
aanbevelen, zoo zou ongetwyfeld juist het
tegengestelde worden bereikt van wat men
bedoelde.
Uitvoerverboden zyn noodig. Had i
(Jen uitvoer niet beperkt, dan zouden de
consumenten hier te lande dezelfde prijzen
hebben moeten besteden ris door het oorlog
voerende buitenland worden betaald, wat
Voor velen tot honger en gebrék zou heb
ben geleid. Een finaal uitvoerverbod of zelfs
ipaar eene veel grootere beperking van den
uitvoer zou echter allerminst aan de bin
nenlandsche levensmiddelenvoorziening be
vorderlijk zyn geweest.
Maximumpryzen konden niet worden ge
mist, maar de vaststeling daarvan moet met
byzondere zorg plaats heben, willen zy kun
nen worden gehandhafd zonder productie
en den invoer te schaden en zonder de by
productie, invoer en distributie betrokken
personen in het gedrang te brengen.
Een en ander moge voldoende zyn om het
publiek t^ doen beseffen, dat de maatrege
len inzake de levensmiddelenvoorziening op
deugdeiyker grondslagen rusten dan de
daarop geoefende critiek wil doen geloóven,
dat by elke regeling het voor en tegen
nauwgezet is gewikt en gewogen en het be
lang van het geheele Nederlandsche volk
tot eenig richtsnoer genomen, maar ook,
dat het onmogeiyk is alle uit de tydsom
standigheden voortvloeiende moeiiykheden
inzake de levensmiddelenvoorziening weg te
nemen.
22 November 1916.
Ten einde hét mogelyk te maken, dat in
de behoefte aan kiempen hiér te lande
tegen niet te hoogen prys koji worden voor
zien Js door de Regeering een verbod tot
uitvoer van deze artikelen uitgevaardigd.
Hierdoor zou de geheele productie aan
klompen voor het binnenland beschikbaar
blyven en derhalve mocht verwacht worden,
dht klompen tegen biliyken prrys zouden
worden aangeboden. Echter is deze ver
wachting niet bewaarheid, zoodat biyk-
abar door enkele personen voorraden klom
pen worden vastgehouden, in de hoop, dat
t« eeniger tyd een vergunning tot uitvoer
van dit artikel zou worden verleend en dat
dan tegen hooge prijzea in het buitenland
een afzetgebied zou kunnen worden gevon
den.
In verband hiermede wordt thans nog
eens ter algemeene kennis gebracht, dat
opheffing van het uitvoerverbod van klom
pen is uitgesloten. Houders van voorraden
klompen wordt dan ook in hun eigen belang
aangeradfen deze niet met speculatieve be
doelingen op te houden. Mocht biyken, dat
de prijs van klompen niet weldra lager
wordt, dan aal de Regeering verplicht zyn,
krachtens de bepalingen der Distributiewet
in te grijpen ten aanzien van hen die zich
aan vasthouden van voorraden schuldig
maken. (St-Ct)
Naar het schijnt, doet onder de betrok
kenen by den takkenhandel het gerucht de
ronde, dat er uitvoer van 800.000 gebruikte
jutezakken naar Duitaehland eerlang zou
geschieden. Aangezien dit gerucht tot ver
keerde gevolgtrekkingen zou kunnen lei
den, wordt aan het Vad. van de meest be
voegde zyde medegedeeld, dat, voor zooda
nigen uitvoer toestemming der Regeering
niet verkregen is en ook niet verkregen zal
worden.
TWEEDE K.AMEK.
Vergadering van, Vrijjdög 24 No
vember.
vervolg.
G rondwietfltoersieaiagt.
De Minister van Bimnenlamdoche
Zaken de heer Cort v. dl. Lin
den zeide het woord te moeten vra
gen om dlat ter bekorting van de dis- 1
cui lrie» het beter y dat de Minister
thane reedW zijn nneeming zejjt.
Het amendement de Beaufort vond
gpr. moeilijk te beantwoorden, aet
anvemdfememt van dén heer Nolend be
antwoordt te de Minister in bevesti
genden zin. De interpretatie van dien
ia eer Eerdunana is naar dte inieev
ning van 'den Minister niet juist,
ook is dte uitdrukking v&n tien
fieer Eerdmians1, vrijheid1 van richting
niet onduidelijk gezegd. De overheid
heeft hier de macht en de vrijheid
van, beoordeeling een voorbehoud té
niet mbgiedijk.
Het amendement-O tto heeft veel nieu
we uitdirukkingieo, welke de Minister
niet gewentecht acht bij een paitieele
herziening. Het iff niet mógelijk het
karakter vaat te leggen van het onder
wijs, alleen door een ruime opvatting
van de practijk kan men een enghar
tige opvatting va» het b^rip neu-
traliteit tegengaan. Spr. ontraad! ten
ffterkffte het amendtement-EerdBiwin»,
omdat het niet aangaat de vrijheid
van den onderwijzer te beperken en
het aan zajn taiat moet worden over
gelaten te handden zooals1 een open-
oaaf onderwijzer past. Het tweede
amendement van den heer Otto vindt
de Minister onaannemelijk. De forrniu-
leering van de positie van de open-
oare ffchool irjoet tot ernstig be
daar leiden. De verdere wetgeving
moet dloor een zelfdten geefft geleid
worden en worden, beheenffoht. Een
nadere omffchrijving is" daarom noo
dig die geen wezenlijke vbrandering
aanbrengt en eenige concessie doet.
oieen der aimiendiemienten voldoet aan
(feu wenricb van dten Minister.
Voor de positie van de openbare
school vreefft men, dlat niet overal
voldoende openbaar onderwijs zal .wor
de» gegeven. Die interpretatie iff niet.
bedoeld'. Waar geen kindevpn. zijn
«oor wie openbaar onderwijs wordt
verlangd, beïweft geen openbare sehooli
tb bestaan. Het ghat duff alleen om
het kleine aantal. Later dient iudeze.
tallen te wordten ^yoorzier... D .or
Cu werking vani gemeenten kan
wellicht ietff verkregen worden,
men dat in de Grondwet uit
drukt, dan verandert men niet» aan
hetgeen, dte StaatffronwniuBie heeft be-
qoekk
De wijziging dS? de Minister zich
Ïrnkt, komt neer ^op het volgende,
linea 5 zal gtevoigdwordten door een-
ineff:
„Deze eistehen worden over het
algemeen vormend' lager onderwijs
zoodanig geregeld, (fat d'e deugde
lijkheid van het geheel uit de ope»-
bare kaal bekostigd bijzonder onder
wijl* even afdoend wordt gewaar
borgd.
Bij dleee regeling wordt de vrij
heid van richting van het bijzon-
dier ondtarwijff betreffende die keu
ze dier Iteermlddteien en dte aanstel
ling der onderwijzerslgeëerbiedigd."
De Miniffter hoopt dét de hoeren
bevredigd zullen zijn en hun amen
dementen zullen intrekken.
De vergadering werd) daarna ver
daagd tot Dinsdagmorgen half twaalf.
GOüBa, 26 November 1916.
Be steenkolennood en beperking van
verbruik van gae- en eleetrlellelt.
De Minister van Landbouw heeft in
een nadere circulaire aan de burge
meesters er op geweten dat ter ver-
kr(jgmg van de volstrekt noodaake>
igkfl besparing van de brandstoffen
noodig is de te treffen maatregelen
niterlfik 7 Deo. in werking te
doen treden.
Ais doeltreffende besparingsbepalinr
gen komen volgens den Minister ik
aanmerking;
1°. de verhooging van de gat- en
eleotriciteitaprijzen met een zeer aan-
merkelijke belasting van verbruik over
een vast te stellen minimum
2°. het stellen van dringende rege
len, waardoor de gas- en electrisobe
verlichting van winkels, koffiehuizen
en hótels bij voortduring zeer beperkt
en nh een bepaald unr verboden
wordt.
Vereeniging voor Vrijzinnig
Hervormden, nfd. Gouda.
In de gisteravond gehouden ver-
jsdofing van de afd. Gouda van de I
éïêreeniging voor Vrijzinnig Her- I
veemden in Zuid-Holland werd het I
-ftoedend bestuurslid, de hem* Ds. H.
Cennegieter, herkozen en gekozen tot
In de plaats Van den hèer fl. J. de I
Voogt, die verzocht had niet meer in
uamerking te komen, werd gekozen
de heer G. van Sohenderen, aan wien
de functie van penningmeester werd
"^OTder^esloot der vergadering van
het batig saldo een gift van f 25 af
te staan aan de Oommissie voor Vrij
zinnige Militairen en Militaire tehnizan
en f B.- b'j 18 dragen aan den Vrij-
zinnig-Christelijke-Stndentenhond. J
Bjj do besprekingen van de werk
zaamheden voor het loopende jaar
worden twee lezingen op het pro-
grtmme van dezen winter gezet, één
te honden in samenwerking met den
Ned. Protestantenbond, waarin als
sprekers zullen optreden de heeren
Ds. H. Cannegieter en Ds. Knuttel,
ei», prod, to Ter Borg ton bate van
de Vereeniging tot steun van ver-
w»arloosde kinderen, en de tweede te
honden door Ds. H. Cannegieter alleen,
waarin deze behandelen zal het onder
worp „Het leven na dit loven".
Adres-H. de Jong as. betreffende de
stroomlevering.
B. en W. sohrijven d.d. 22 Nov.
Xden Rand, dat door 'hen, naar
eiding van door het college bij I
f do Commissie van Bijstand voor de I
Lichtfabrieken ingewonnen inliohtin- I
gen over het adres van H. de Jong
o.s.betreffende het afsluiten van bp- I
zonde» overeenkomsten van atroom- I
lfvering, hetwelk inkwam in de ver- I
gadering van den Raad van 20 Oct. I
jj., in overweging wordt gegeven te I
besluiten dat geen termea aanwezig I
zjjn om in dezen tusschen béide té I
treden. I
De door de Oommissie van Bijstand I
aan B. en W. verstrekte inlichtingen
Uiden aldns1
Uit het behandelde ter gelegenheid 1
van de verhooging der gas- en elee- I
triciteitsprijzen in de vergadering
van den Rand van 12 Mei 1916 is U I
bekend ,dat onze Commissie een
j schrijven had gericht tot de bijzön- I
dere contractanten van eleotrisoheti
stroom, wier contracten nog niet op- j
zegbaar waren, met verzoek te willen
gedopgen, dat daarin de zoogenaam
de kolenclausule werd opgenomen en
onder mededeuling, dat zij anders met
bereid zou worden gevonden om na
afloop van het bestaande contract
een nieuwe bijzondere overeenkomst
met hun af te Muiten, ook niet,, als
dan die clausule zou worden aon-
3 vaard. Het is U ook bekend, dat deze
handelwijze onzer Commissie niet de
goedkeuring wegdroeg van de raads
leden, de Heeren Dercksen, Donker
en Van Galen, die daarom in die ver
gadering een motie voorstelden,
waarbij die niet-goedkenring werde
uitgesproken. Deze motie werd echter
door den Raad met 11 tegen 7 stem
men verworpen, zoodat de handelwij
ze onzer Commissie feitelijk door den
Raad was goedgekeurd. Niettemin is
zij zoover gegaan als zij kon Ottn de I
I bijzondere contractantsm, die aan I
haar verzoek niet hadden willen vol-1
doen, tegemoet te komen. Haar in bo-1
vengenoemd schrijven ingenomen I
standpunt om met hen na afloop van I
het bestaande contraot, geen bijzon- I
dere overeenkomst Voor stroomleve- 1
ring meer te willen afsluiten, heeft I
zij n.l. verlaten en rij heeft zioh be- I
reid verklaard een nieuw contract af I
to sluiten waarhij de contractanten I
zich verplichten aan de Centrale het I
bedrag te vergoeden, dat deze min-1
der aan het tegenwoordig contract I
zal blijken te hebben geïnd, dan het I
■h geval zou zijn geweest, indien van 1
j» Juli 1916 af daarin de zoogenaamde
keleneiausuie van kracht ware ge-
W66St
Hiermede zijn een deel der belang
hebbenden echter nog niet tevreden,
zooals blijkt uit het onderhavige
adres. Wij vertrouwen echter, dat llw
College ons standpunt zal bilüjken en J
«tellen daarom voor den Raad in
overweging te geven in afwijkenden
dn op het adres te beschikken.
Waddinxwaen.
De burgemeester dezer gamwmte, de
keer G. van Dort Kroon, heat in
het Dlacon«Éfenhuls> te Lehfeneeiv «m-
*ige operatie «L<kng«an.m0poraUe,
Iten xt»r «öed gëBlaa#*
richteix omtrent den toestand van aen I
patiënt zijn' zeer gtenfftig1. 8. Ct.
Haastrecht.
Gemeenteraad.
De Haad dezer Gemeente vergaderde gis-
teravond. Slechts vier leden waren tegen
woordig, de heeren Smit, Hoogeveen en
4 .Soera waren afwezig.
Ingtlmnfn was een gchryven van rs. en
W—HaVam)ap«t L n i 11 f i L.& 1 „,i „1, i I
'an negenuorp, nouacnut net Deneni
dat het contract inzake de scMóolgeldrege- I
ling met 1 Januari a.a. afloopt, B. en W. I
echte* wfel geneigd zijn het wederom met I
een jaar te verlengen. Deze verlenging werd I
goedgekeurd. Besloten werd in denzelfden I
I geest een schrijven te richten tot de Ge- I
meen te Reeuwyk, omdat het contract mét I
die Gemeente ook afloopt met 1 Januari. I
Mededeeling werd gedaan van een schrijven I
van Ged. Staten waarin by enkele admini- I
stratleve wyzigingen ook een aanmerking I
voorkomt op de jaarwedde van den gemeen- I
tesecretaris. De Raad besloot destyds deze I
wedde tebepalen op 900.— en drie jaar- I
lyksche verhoogingen van 60 en aangezien I
de secretaris reeds 12 dienstjaren heeft wAs I
het salaris derhalve 1100. Nadien is echter
I by Kon. Besluit bepaald dat deze periodié- I
I ke verhoogingen 75 moeten zyn zoodat de I
I jaarwedde thans wordt vastgesteld op 900 I
I en 4 driejaarlyksche verhoogingen van 75
I is dnB 1200. Deze wyziging werd goedge-
I keurd.
I Mede is door Ged. Staten een bemerking
I gemaakt op de raming van het electriqeh
I bedryf. Geraamd was een batig saldo van
I 600. Ged. Staten wenschen als inkomsten
I geraamd te zien niet meer dart de bedryïs-
I uitgaven en rente en aflossingen, te zamen
I 2000 en' rente en aflossing. De inkomsten
I worden nu met 600 minder geraamd, wrik
I voorstel werd aangenomen.
I Het voorstel van B. en W. om wederom
I aan den gemeente-ontvanger een jaar uit-
I woning toe té staan omdat er geen geschikt
I huis alhier te krijgen is werd mede goed-
I gekeurd. Door den Gemunte-ontvanger was
I aan H. M. de Koningin een adres gezonden
houdende dit verzoek welk adres aan den
Raad der Gemeente was gezonden met var-
zoek om advies.
Tot lid van het Burgert. Armbestuur werd.
herkozen de hèer H_ T&ul, tot lid van het
Rozendaalsche Armbestuur de heer N. P.
Herbenoemd werden tot lid van die Com- I
missie tot wering van schoolverzuim dè I
heeren j. Koeman, Bdere en M. Grave- I
land.
Uitgeloot werd no. 7 van een geldleenüjg I
staande ten name van Mevr. Le Fèvre de I
feelloten werd'aan de firma Gebr. Bag- I
ker alhier een contract voor te leggen tèt I
levering van electriciteit. Dit contract moét I
voor 10 jaar worden aangegaan.
Den Voorzitter deelde nog mede dat het I
«mtnl aansluitingen aan het eléetr. net I
buiten de kom der gemeente zich gunstig I
laat aanzien. Er zal onderzocht worden of I
j het rendabel is het net op kosten der gi-
meente door te trekken. I
Daarna ging de Raad ever in gèhrime
zitting ter behandeling van eenige reclames
Hoofd. Omslag en Schoolgeldheffing.
Né heropening deelde de Voorzltér mede
dat de Oroslagvan Jac. Oskam 4 mnd. is
afgeschreven. J. Oskèm 2 mnd. is afge-
I schreven. A* v. d. Hoek, 4 mnd. is afge-
schreven. Wat betreft de aanslag van het
schoolgeld aan C. Bos* geheele Ontheffing
I wegens tusschentyds verlaten der gemeen-
I te. Aan L. Verkuik id. id. A. S. Spruit, id.
I id. Reclames Hoofd. Omslag: J. Brouwer
I de Koning, teruggebracht op 1600. Bart.
ft'Boere geheele ontheffing. P. de Jong, terug-
I gebracht op f800. M. Oskltm, geh. onthef-
I fing. J. D. Oosterling, teruggebracht op
I 750. M. Verburg, teruggebracht op 1260.
I H. Borat, teruggebracht op 6100. D. de
I Jong, teruggebracht op 2806. A. H. Bur-
I gers, teruggebracht op 1060. J. Uittenbo-
I gaard, teruggebracht op 800. H. v. d.
I Vooran, teruggebracht op 618. T. Brouwèr
I de Koning, teruggebracht op 750. A. P.
I van Dalen, teruggebracht op 800 H. v.
I d. Ben, gehandhaafd» A. Schep, id.
De vergadering werd daarna gesloten.
Voetbal.
Naar het tich la«t aanzien, komt
er ook morgen niet veel van het
wedstrijdprogramma terecht, de regen
aal wel weer veraaheidene terreinen
onbespeelbaar maken. We verwaoh-
ten tenminete wel, dat hier in Gouda
het Gooda-, A.W.-, en Zwaluwen-
terrein afgekeurd znllen worden ter
wijl ook Schoonhoven wel niet zal
doorgaan. Er zon dan alleen over-
blijven het Sportterrein en het
Woerden-veld. Op het Sportterrein
moet Olympia 2 spelen tegen Woer
den de Oiympianen wisten na hard
werken in Woerden te winnenoJ
het nu zal gaan, valt niet te zeggen
wél meg de G.VJB. zorgen voor een
degeljjke leiding, want vergissen we
ona niet, dan speelt Woerden een
fori oh partijtje. Zwaluwen 2 moet
naar Woerden 2 en aal wel geen over
winning kunnen halen.
Hoe het met het Conoordia-veld
ataat, weten we niet goed, maar gaat
daar de wedstrijd dfoor, dan ataat
Olympia een zware partij waohtan
te meer nog, daar Bouwman nog
niet kan roeien wegens zyn knie
blessuur. Waar Olympia hier Con
cordia wi«t te slaan met 2—1, daar
zulleatinze Gouwenaars in Delft met
de Club van Jan Thomé moeten op
passen en hun uiterste best moeten
doen, om gsljjk te bljjven. Wjj wen
schen haar suooee 1 -
T.O.P. moet naar Utrecht, naar
Velox, een kwade tegenpartij die met
D.O.O. voor T.O.P. juist de hinder
paal kunnen zjjn. Zullen nu de
Bbuwenaara hun auooee voortzetten
I en de meerdere blijven
TOOüTSElXi-
,De W imkeldlochteji.
Be/ gezeleuhap-RGyaard» hertt hier
giateneiMvomï een opvoering gegeven
Vaii het tooneetepel „De WinkeMoch-
ter" van Fran^oiei F'oBSon en Fer-
namd Wichèler.
pit tooneelfipel van Belgischen, oor
sprong dat hier voor de eeraemaid
is gegaan, ia eea ea £al levendigheid,
een typeering van don landaard van
onze Zuidelijke buren. En ctezekwam
de» Je meer tot zijn recht door dat
de" vóórnaamste vertolker» warén van
Belgi-Öhen stam. Alleen mevrouw
Royaardh—Sandherg, die de rol van
Ulaire Frettoi» Vervulde, en deze zeer
verdienMedijk speelde, gal Wijk niet
in dim kring te behooren, daarnaar
HolIandBCh niet voegde bij hetVlaaim-
Lohe geklap en het mengelmoe» van
iFranoCh-Vlaapfffc. De plaats door
Mevr. RoyaardB bezet, behoort dten
ook toe aan Magdtt Janskkms, Be als
I regel nis fiairo Frenois optreedt, maar
I 'thane door een opvoering elders hier
I niet kon kotoÉj».
I Niettemin, voor «fee opvoering njn
wil zeer. dankbaar, wij hebben er bij
zonder var. genoten. Het «pel der ar-
tleten, gevoed bij
goed verzorgde aankleedtng heeft het
publiek weten te boeiesi van hrtbe-
gin tot het einde* nirttegenetaandehet
gesprokene voor velen, aanvankelijk
niet te volgen was. Hubert- la
K o o h e, aanvankelijk optredend ala
de koopman van eed ottdwweteeb
meabelmagaziin, wieua .zaak ft. heel
Jeoht voorstond, later Wor zijn win
keldochter Claire Promo», Jacque
line K o y a a r d! S8 a n dl b e r g,
die een, goede genius voor hom! werd,
opgevoerd tot den houder van een
eeiwte-rangS-mngttzijn en ten Slotte als
hoofd van de stoeterij van zijn oom-
pak non Almelin (LouiS Sa a iborn)
heeft prachtig spet gegeven. Eerst als t
type van «ten door zorgen gedTukten
man, later Ijl beter dioen geraakt, zioh
zeil begiiuienci te gevoelen, en ten
riotte parvenu in den hoogfften graad,
was Hubört La Rtrche prach
tig in houding m gebaren: zijn actie
was een er* al leven en gloed'.
Maar ook Mevr. Ro&naaraff
vertolking vaö de Winkeldochter was
intern Want. In het «erate bedrijf in
I dier» oudten winkel, die zij in een ooi-
miezien in em moderner aanztem weet
te scheppen, het reSolute in haar op
treden, het zioh zelf zijl tegenover
anderen, en lier de vertolking van
hetgeen er omgaat in het hart van
de weed, dto zooveel vreugd» en gft
I luk aan anderen bracht «n zich zelf
voelde dB mindere van die anderen,
gaf zij daarbij mooi spel te zien. En
toch miste zij daarbij wat een andtaw
I in baar plaat» aan meerdere warmte
I in tóe rol had kunnen leggen-
Louis S a a 1 h o r, r. speelde uit
nemend de rol van Ametin, «Jen bon.
vivant, die later door «ten ftarieuzen
invloed van „de VViakN.tochtór J za-
Ikenman weed- van top tot teen. Was
het wonder dat hij, de oudere van
I dagen, nog ir. gloed' geraakte voor
<i*t mets,», dat sqn levensweg And
geotleiMi.-1 Maar naiuuilljk was net
maartij dat hij begrijpend, tJat niet
zijn plaats was naast haar, maar die
van een jonge man, zkh teri«orong
en haar «.honk het geluk waarnaar
zn snakte.
Wij hebben Maria VerStrae-
t e wen optreden a!s «te drukke ure-
vrouw Deuidlder, Julia «ieUruy-
t e r als haar «Jochter Luoette, C o -
ba Blankenstein als mevrouw
D u jn o n t, bet trouwluSdge weeuw-
tje, Annie W e s t d ij k a!s> haar
onbenullige dochter Uermaine, J o -
h a n O o b a u als de student André
Do Kidder en Flor la It o c h e als
Tone «ie bediende van (Rietave de
Kldlder. Deze laatste gal hce( siyanpa-
thiek spel. Het stuk liep prachtig.
-De decors van „Het Toemat" wa
ren typisch en heel goed. Daaraan
was veel zorg besteed.
De opkomst van het publiek had
grooter kunnen zijn. Deze opvoering
had het zeker verdend.
Wij zouden gaarne zien dat dit
gezel-tehap pog eens weer kwam en
dat dan de kenze zou vallen op
„Fiontje Beulemanfl", eenstuk, waar
mede zeker succes zou worden be
haalt!.
Marktberichten.
Groeaienvelling.
CoVp. Tulnlersvereenlglng
„Gouda, eu omatreken" te Gouda.
Andijvie per ioaöb.,p aetJé/i f i%
Kropsla per 100 at. 60 ot., Hadijs p.
mand 11 et., Raffije per 10 bo» 12
—17 ot., Selderij per 10 bos 7—ld
ei., Peterselie per mandje 15ct.,knol-
seldCrie per bos 10 et., Prol per 10
bos, 7—34 et., Chalottam per 100
pond f3.50, Uien per 100 pondf-2.75
f 4.26, Kroten per 10 boe 1820
et., Kroten per 100 pond f 1.40—
f2.26, Knolrapen per etuk 1% i'A
ct., Wortelen per 10O boe 12.50—
f4.55, Wortelen per 100 pond f 1.95
—f2.80, Bloemkool le stoort per et.
10U —17)4 Ct., id. 2e Soort pek st.
5M —9)4 et, Boodle kool per st. 1'/,
-3 ct ..Witte kool per et. 2-r,% ct.,
Sovoole kool per st. 2)4—4% ct.,
Groene kool per et. 1% 4 3/7 et.
Boere kool per et. 1—2% ot., Spruit
jes per 1)00 pond f 8.0O—f 8.75, id.
per zak 11.55—f2.50, blauwe drui
ven per pond 1180 ct„ Kipedeiren
per 100. etukB f 15.50.
Nieuwe Tulnlersvereenlglng Gouda.
Btotmkoot per atuk van 614—16 ct. Roo
ds Kool per stuk van 3—7 ct. Savoye Kool
per .tuk van 214-6% ct. Groene Kool per
ituk vnn 1- Set. Witte Keot per atuk van
2-e ct Boere Kool per sMt van 1—214 ct.
Andijvie per 10O boa van f 0.80—1M. Sa
lade per 100 krop 3. Pret per 10 bo» van
20-36 et. Uien per 100 porni van 4.76—
6.60. Spinazie per mand 86 ct. Wortelen
per 100 bo» t 7.608.26. Kroten per pond
van 114-3 et. Kroten per 10 boa van 80-40
ct Selderie per 10 bos ven 14—22 ct. Knol-
selderie per bos vnn 6—12 ct. Spruiten per
gak van 0,80—8. Goudrenetten per pond
van 7^-12% ct. Zoete Appelen per pond
van 6—8 ct. Stoofperen per pond van 8tt—
9% ct.
Aan het Westelljk Front.
E r a n a o h legerbericht.
PARIJS, 24 Nov. (Offioieel). Het
was op het geheele front ruatig. Twee
Duitiohe vliegmachines werden naar
beneden geaohoten.
Aan het Roemeenache Front.
Troepen van Maokenien overschrijden
don Donau.
BERLIJN, 24 Nov. (Officieel). "Wy
hebbfen de Alt bereikt.
Troepen vaU Generaal Von Maoken-
aen hebben den Donau op veraoheidene
plaatsen overschreden.
Ezele voor Oostenrijk.
Gisteren ia er uit de omgeving van
Nijmegen een waggon eaela, beatemd
voornet Oostenrqkaohe leger, naar
Oostenrijk afgezonden.
Er werden hooge pnjzen voor be
steed. Men betaalde f 100 f 280
voor een ezel.
HAMBURG, 24 Nov. (Part.) Het
Hamburger Frembenblatt" verneemt
nit Lugano, dat volgen® een aldaar
In omloop zynd gerucht de Koning
van Griekenland zou zijn vermoord.
Het blad teekent hierbij aan, het
berioht onder voorbehoud mede te
deelen.
De fuele by de Spoorwegen.
In de heden te Amsterdam gehou-
den vergadering van Aandeelhouders
der Maatschappy tot Exploitatie van
Staatsspoorwegen', waarin vertegen
woordigd waren 870 aandeelen, recht-
gevende op het uitbrengen van 1S9
•temmen, werd met algemeene stem
men besloten tot de" bekende samen
werking met de H, IJ. S. M. met de
N.C.9.
Landstormof door den trein gldood.
Iji den afgeloopen nacht Is dei land-
-etormpliohtige D. J. vaR Lieïöde, 28
jarig landbouwer uit Amerongeu, die
dienst deed op de "Waalbrug te Nij
megen, door een rangeerendeu Jr%in
gegrepen. Het hoofd Wa» van de romp
gesoheidende man wal onmiddellijk?
dood. i
Verhoogde 'Spooorwegtarieven 1
Naar de Tel. vernemfc is Myte spoorweg
maatschappijen een omweriöng van de ta
rieven in voorbereiding. Dat de fusie der
beide groote maatschappyen en het daar
door verdwijnen van de concurrentie hierby
van invloed zml xyn, ligt voor de hand. Naar
ons ten minste werd medegedeeld ligt het in
het voornemen om de tarieven voor die tra
jecten, wrike vroeger langs de ïynen van
een andere maatschappy sneller te bereiken
warén én op welke lijnen me» derhalve hét
kilomefcrisch tarief met het oog op de con
currentie niet kon toepassen, thans normaal
volgens den gewonen Wlometerprys te v»r-
hoogen.
Hierdoor zaV dus b.v. de reis van Amster
dam naar Röterdam duurder Worden dan
tot nu toe het geval is.
Ook de verbindingen met het Noordiert vla
Zwolle zuilen door het niet meer concur-
reeren met dé kortere zeeroute, waarschyn
iyk in prys worden verhoogd.
De vraag is natuuriyk of de regeering
aan een dergeiyfce prijsverhooging hare
goedkeuring zal hechten. ,daar het sieb laat
aanzien, dat de fusie by de behandeling
der Waterstaatsbegrooting nog wei ter
sprake zal komen. ,.r
t)e ffpior.maigeiza<ak te Vllffffinglött. ni
Men mföldt onffl; Eén der Belgen,
geaïreffteerrt in verband' roet dtereeda
gemriilé ffpionnagffzaak te VHsuingen/
ie giffteren ter beffohikjeing va» dte,
uttitie te Midklelburg gesteld. Blijk
baar ia iWjö spionnageiidenflt «en
wijn vertakte, althkhff dte politie gaat
nog ffteedA door diet arreifftatieff' en
huiszoekingen. Hedien is we.ter een
Belg tijddi_k te Aardenburg wonen
de, aan dte politie te yiiffsinge» over-9
gegeven. Wij vernemen, datnogljneer
arrestaties te wachten rijn.
Stoomvaartlijnen.
Mij Nederland.
Kangean, uitreis pass. 21 November
Finisterre.
ven het Koninklfik Meteriologiso'i
Inatitnut te DE BILDT. 4
Verwachting tot den volgenden dag:
Matige tot kreohtige tijdelijk storm
achtige zuidelijke tot westelijke
wind betrokken met kana op regen,
later tjjdelijk opklarend, zelfde tem
peratuur.
Oh. LAFEBER,
li lemur Duitaoh M. O. C*5-
Houtmansgrucht 19. - GOUDA
g Du» voor Gij Uwe inkoopen doet, beeoekt eer»t de yoLKIBIIZAR, Alleen Markt 68.
8 Aanbevelend, Ju V. Ju HEBDEN^-