I
K.
reek.
saux,
iepen Odeurs,
amestasschen
De Oorlog.
Maandag 37 November 1010.
55e Jaargang
member.
LCT
Uitgevers A,
avonds 9 nar.
h
IX.
i
iat 7,
Gouda,
sum
Tetepb. 122,
berichten, dat
an allerhande
XT5.©tx“ws- ©±x voor Q-o^xd-su ©zx OncxstxelEezx.
- Verschijnt dagelijks behalve Zon- en Feestdagen.
Telefoon Interc. 82.
EN ZOON. Telefoon Interc. 82.
Feuilleton.
Buiten de Stadspoorten.
Naar het Duitsch van
CLARA VIEBIG.
^tit om t^arlomeni.
No. 13253.
f -
;n van
rteenng in:
1.
en.
INHOVEN.
in
V
college” en de
eente”
i alle soorten
sderen.
i het Kiescollege
eesten aandrang
KE PRIJZEN.
SELSTIJN.
het
nog
GENOEMDE
■EN.
oudk
Die
die
odeurs;
dsateurs
(sponsen;
poeder*
s; haar-
:s; haar-
enz. enz.
men
hoes-
RIEKAMER der
i ’s avonda van
f 1.25
1.50
38)
Op de
koh, ook
kleuren, zj o o groot boven
deur. Kleedën heeft zij in alle
dagelyks aangenomen aan ons Bureau:
ten, den Boekhandel en de Postkantoren.
Gill OSHI L COURANT.
PRIJS VAN HET ABONNEMENT:
Per kwartaal
Idem franco per post.
Met Geïllustreerd Zondagsblad
Idem franco per post.
Abonnementen worden
Markt 31bij onze Agenten
sluiten Hij wiloe don wetgevej niet
in den weg staan, dóén hem daar
naast niet dte vrijheid laten om lede
ren weg in te slaan.
Met «e amendementen was stellig
niets te bereiken geweest. Dit bleek,
vandaag (Üuiclelijk.
Van antirevolutionaire zijdé ia het:
onomwondlen gezegd; zij aanvaardt
geen enkel der voorgestelde amende
menten. Iedere uitwijding die de Re-
geering zou begaan in de richting
van de amendómenteib-van Kaalte of
Visser van IJzendoorn, zou het <J«z.e
tractie reed» ónmogelijk maken mee
te doen aan dit ge ióelte van het com
promis. Lat tl® amendementen Utto en
nerdmana onaanemelijk voorben zijn,
ligt voor die handi. Iedere poging om,
al is het ook in schijn, de openbare
school vóórop te stellen, wordt dóór
hen afgewezen. Rechtsgelijkheid pluit
ten eenenmale uit, dat het bestuur van
een School weer genoodzaakt worot
met dien hoedl in de hand de giunat
te vragen om een School te mogen
oprichten.
Volledige vrijheid en financieel e ge
lijkstelling of andérrt... voortzetting
.van den strijdt Aldus fidelt recht»
zjch het adagium; Geen gunst, geen
hatelijke etechen van deugdelijkheid,
geen erkenning-vragen of ander» lie-
ver niet».
Zóó ie het duidelijk verklaard door
de heeren Scheurer en V. d. Molen,
waarvan die eerste ook nog de mede,
deeüng heeft gedaan dat voor het
middelbaar en honger onderwi^ de
schoolstrijd zal worden voortgezet tot
dat ook daarvoor de rechtsgelijkheid'
en de financieele gelijkstelling i» be
reikt.
De vergadering is na de rede van
den Minister wijselijk naar huis1 ge
gaan. Drie dagen hebben de oppo
santen den tijd om na te denken over
hetgeen hun te dóen staat.
Het ware nu maar het beste, dat
alle amendementen werdén ingetrok
ken en dat Dinsdag vóór de pakize
artikel 192 onder applaus1 werd goed
gekeurd.
Zou het waar rijn?
wat móest vrouw Hahnemann, altijd
wachten voordat hij thuirtkwa-m
Bij Kiekeburtch wa» er altijd wat
te (.óen. Luister, zij kegelden reeds
in de kegelbaan. Romknelend, ta-
chend Dat was een spektakel Alle
negen aha dat waalboer Hahnemann
die hall een roe» nu kon vrouw
Hahnemann nog veel langer dan an
der» naar hem uitkijken.
Het kind wipte heen en weer over
ce dorpstraat. Nachtelijke stilte
hoorde elk geluid. Er brandde
geen ga» in Tempelhof, petroleum-
lantaarns) flikkerden dof, de maan
was ook weggeooho'len. .Maar de oogen
van het kind, aan de duteternj» ge-
wion, zagen alle». Zagen, hoe een
paar jongen» aam die huisbel van dien
dokter trokken en weer wegönelden
zagen, hoe schaduwen onder de lin
den opdóken, elkaar omarmden, naar
een Schuilhoek bij de slchuren «Hopen.
Een lood lachje speelde om Hulda.’»
mond hihi de paartje». Zij afloop
ze r.a, klein en grauw alal pen nieuws
gierige kabouter wat die wel zou
den uitvoeren Pa» wanneer een. bij
zonder scherp oor, een geritslel meen
de te hoeren, al» een jongen met een
„Voor den drommel”. zich omkeerde
of een meisje verschrikt fluisterdé
„Tw er niet iemand?” hield rij zich
terug.
- /’Wordt vervolgd.)
De vleermuizen vlogen in de avond
schemering; zij vonden in dó oude
schuren van het dorp veel schuilhoe
ken. Nu waren zij ontwaakt uit den
langen winterslaap en beproefden te
fladderen. Het wa» nog niet geheel
voorjaar, maar toch wart het reeds
zacht Een trader koeltje rtulrtdêdoor
de linden, hun kale takken strekten
|>op>tenrijkrtch coimimtiniquó
van 26 Nov. In dien sector tusöchen
Oröjva en dé Turn Severin, hebben
de Roemeenrtche bataljon», die van de
hoofdmiacht waren afgeaneden, hard
nekkig tegenstand gebooen. Noordelijk
van Bimkiik Valera staan onze troe
pen reed» in Bogdaneci en hebben
daar voordeeltti behaald. Op het Ze-
venburgslche zuidelijke front is in de
laatste weken geen verandering inge
treden. Heftige Roemeensche tegenaan-
Aan het Oosteljjk Front.
De Koemeenöche terugtocht.
Koqmeenöch staf bericht van 2 j
Nov.: Aan de Westgrens van Molda
vië trad geen verandering in. Op de
Noordgrens* van Walachije tot aan de
streek van Dragoriavele was het bom
bardement zwak.
In het dal van de Alt deed die vij
and herhaaldëlijk aanvallen over het
geheele front, doch werd afgestagon.
Onze troepen trokken ’rich op den
linkeroever van de Alt, in iie streek
van Dragasiani en Siatlmi, terug.
Lang» den geherien Donau werkte
het geschut- en geweervuur. De vij
and landdé bij Svistow en Zimnica.
Ten noorden dezer plaatsen werd zijn
voortgang door onze troepen gertuit.
In dé Dobroedsja wijzigde die toe
stand zich niet.
eerste verdieping een bal-
verguld. Villa Ethel staat
- de
ka
men en rij krijgt ook nog een fon
tein. Maar het irt een lief hartje, een
engel van een vrouwtje!”
Ida gaf geen antwoord. Het gebab
bel der oud» vrouw ergerde haar:
Wat ging het haar aan of die ie
mand een engel noemde?!
Hij zeide ook „engel” tot haar!
HOOFDSTUK VIII.
PRIJS DER ADVERTENTIËN:
Van 1—5 gewone regels met bewijsnummer0.55
Elke regel meer.0.10
Bij drie achtereenvolgende plaatsingen worden deze tegen twee berekend.
Dienstaanbiedingen per plaatsing van 1—5 régels f0.35 bij vooruit,
betaling, elke regel meer 6 ets. Reclames f0 25 per regel.
Groote letters en randen naar plaatsruimte.
Do opmiarrtoh der. Centralen.
Het Duitrtche communiqué van
26 Nov. luidt: In de nabijheid' «er
Qostaeekuet, ten. Noorden van Smor-
geb» alslmiede op het Scharafront nam
het vijandelijk artillerievuur toe. Rus*-
s'ifeche afdeeiingeh, oic dicht langs de
zee, in dó streek van Krastohiin en bij
Orierki, in het gebied der boven-'Btyr
optrokken, werdlen teruggedreven.
Legergroep Aartshertog Jozef: We
derom deden Russirtche compagnieën
J zonder eenig öucce» aanvallen bij
Battica Neagia in het G|yerg(yo-ge
bergte. In het Alt-dal iel Rammicu Va-
cea gciboinenOp« de höogteai ten noor-
wra van Curtea de Arged Heden de
Roemeniens nog hardneltkigen tegen
stand. In het gebied, tL<n Oosten der
benedón-Alt heeft dó* Duitdche cavale
rie onder aanvoering van luitenant-
generaal graaf Von Sdhmóttow een
zich tm «trijae opmakende Roetmeen-
rtche cavalerieudivisie verslagen en
dringt zegevierend voorwaarts. De
van dó Alt naar het Oosten voeren
de straatwegen rijn met vluchtelingen
en voertuigen b<?zaaid, welker weg
z,ich dloor de in brand gestoken dor
pen kenbaar mlaakt.
Met de over den. Donau getrokken
strijdkrachten iö voeling gekregen.
Bewerkt door I. P. WE8SEL1NK—
VAN R1O8SUM met autorisatie van de
schrijfster.
(Naldruk verboden.)
TWEED® KAMER.
'Dé Grondwdtsl herziening.
Twee en t w i n t i g J t e dag.
De d|islcuaigie stond vandlag op met
bijster hoog niVrau. Het maakt den
indrirk dat het onderwerp i» uitgeput
en teven» dat niemand zod n door-1
slaand argument en zoo n afooende
redactie weet aan te voeren, dat een
nieuw elemlent in de dttëdusbte wordt
gebracht.
1 Men draait er om heen, mem peu
tert wat aan de finestele»; er wordt
getracht de gevolgen van een goede-
en de nadoelen van een, slechte toe-
pa ising van de praktijk te schilderen,
doch alle» tezamen gaan wij geen
stap vooruit.
Wie In die geschiedenis gaat rake
len, vindt allicht allerlei voorbeelden
zoowel voor het een al» voor het
ander De optimist gelooft in het wel
slagen, omdat hij vertrouwen rteifen,
wil tellen; dó peehlmislt vreest mis-»
druik, nftdóel en Het in Hoé gemak--
kelijk van dón rechten weg die allen,
nu zeggen, uit te willen, kan worden
afgeweken.
En ook gaat de dieóusfeie ongere
geld1 en verward, hetgeen te vreezen
viel.
Toen aan dó orde wad de regeling
van wierkzaainhedón ter zake van dó
gronotweLheirziiening werd reeds1 ge
wezen op de mbgólükheid dat bij de
behtedejin^van artikel 19$ een goed
deel dbi- aigemieene beschouwingen
zich zou herhalen. Zij die vreesden,
hebben gelijkgekregen. De discussie
herhaalt zich en de Voorzitter heeft
al geestig herinnerd aan het woord
van Schaepmóh: dót iete' herhaald
wordt wet reeds goed gieaegd' is', is
niet zoo erg; dót echter herhaald
wordt, wat reed» goéd... herhaald isl,
gaat te ver. Hij zeide dit na ole rede
van dón heer Górhardl, die inderdaad
wat al te veel wart teruglgetredlein in
de algemieene beschouwingen. Uitzijn
rede halen wij twee punten naar vo
ren, die alleen de mlodte waard zijn.
Hij verkaardó zich sterk tegeneen so
cial kt irtee school omdat hij het een
aans’ag acht op bet recht van het
kind, dat mien het wil dwingen naar
een bepaald mtodel. Het tweede punt
is’ dit: hij achtte het negotie-politiek,
dat men bij het verleónen van finan
cieels gelijkstelling slprak van glelijke
eischen voor goed onderwijs!. Dat alle
ondterwijrt goed1 irt, moet z. i. zoo ze
ker zijn, dót daarover niet meer ge
sproken mag worden.
ging slaan, kon zij juist naar bin
nen zien. Zij floot zadhtjert die- das
honden. Zij trippelden voorzichtig
weg van het huis.
Eerüt naar het huik van Gottfried
LietaoWdaar kregen de kindóren
juirtt hun avondbrood. Hè, wat wa
ren dat heerlijke boterhammen, en zoo
dik belegd. M*ar Frit» wae weer on-
deugendi. Die was alt.jd zoo ondeu
gend. Het luisterende, kleine gezicht
je werd oud, bestraffend keek zij
naar binnen-, nu trok de bengel zijn
zurtje weer aan het haar, zooalö hij
het haar onlangé ook gedaan had,
die moest een» een Hink pak slaag
hebben. Maar zijn vader, die tegen
der., haard leunde, lachte maar, en
dreigde met den vinger. Die wad veel
te goea- of hij goed wa»! Hoe zou
dat wel zijn, al» een vader goed
waal? j
Het kind deukte zich dichter tegen
de ruit, het neusje hief zij geurend
op. De darthonden speurden ook. Door
het vensterglas) drong een gen maar
buiten. Alle drie keken begeerigf naar
binnen.
De moeder zette rijst op tafel, de
da hondón lekten zich smakkend den
bek er dfempte ook een versfche
worst.
Al» verbijsterd staarde Hulda rtteeds,
steens mnar naar binnen; nu rtneed
dó vader dó worst door midldem, hij
liet iedór kind' een stukje van zijn
vork proever». Wat dom van Johan
na, dte niet» wilde hebben! Die waa
vindón van een bevredigende redactie
en <at toen, terwijl'’ het dprekerslijst-
jo nog lang niet afgedaan wart, de
Minister het woord vroeg om „ter
bekorting van dó disóusWie” zijp* mea
ning te zeggen over de aroendóöiren-
ten.
Na vi.f minuten lagen de amende
nenten Otto en EerdmarnJ te zielto
gen; in dó richting van het amóndó
ment-var. Kaalte had dó Minister een
nieuwe wijziging gecreëerd, die aan
allen tegemoet kwaïrri.'1
Het ging' dón. om twee belangrijke
punten. In dó eerste plaat» om depo
sitie van dó openbare school. Men wil
do zekerheidl dat deze niet in het ge
drang zal komen. liet viercó lid zal
dan luidón: In elke gemeente zal van
overheidswege voldoend openbaar on-
aórwijsl worden gógeven. Volgen» de
bij dó wet te stellen regels kan af
wijking worden toególaten, mfitfi tot
het ontvallen van zoodanig onder
wijs gelegenheid wordt gógeven.
Hier wondt du», -r- en dit isi het
belangrijke in het midldtai gelaten
op welke wijze dóf gedegenheid wordt
gegeven. Het kan zijn door Samen
werking van naburige gemeenten het-
rij op kleine dchaal buiten rtchólen.
De tweede wijziging betreft oe
kwestie dór waarborgen. Zij luidt:
„Deze eischetu worden voor het al
gemeen vormend1 onderwijs' zóódanig
geregeld, diat -de deugdelijkheid van
het bijzonder onderwljj en van het
openbaar onderwi,» even afdoend zal
worden gpwaarborgd.'. Bii deze rege-
‘_.g wordt dó vrijheid var. richting
van het bijzonder onderwijs betref
fende dó keuze dór leermiddelen en
de aanstelling dór onderwijzer» ge
ëerbiedigd.
In dlezó wijziging id du» in het
midlden gelaten of de eirtchen dezelf
de of gelijk waardige zullen zijn, ter
wijl daarnaast onomrttootelijk vast
staat d'at de vrijheid van richting ge-
eerbiedigti1 wordt
Het komt on» voor dót die Minister
hier tusóóhen alle klippen dloorzeMt.
Het artikel befcit dó izoozeer ge-
wenrtchte lenigheid en maakt dót het
bijzonder ondórwij» zijn eigen karak
ter onbeperkt kan vaststellen. Defor-
inuleeringmóest objectief zijn, omdat
noch naar dó ééne, noch naar die an
dere zijdó wantrouwen wordt gezaaid
of verondóröteldl. Dat wart het wat de
Minister vooral laakte lm dó amende
menten: zij waren voortgekomen uit
wantrouwen. De vree» dót later mis
bruik zou worden gemaakt van de
vaagheid1 van het artikel wilde de
Minieter niet beoordóelen, dóch hij wil
de voor alle mógelijkheden de dóur
Aan het Westelijk Front.
Het Engelsohe staf bericht meldt
dat er slecht weinig actie in de krijgs
verrichtingen is.
Gedurende den nacht poogde een
vijandelijke afdeeling ten Oosten van
Beaumont—Hamel voort te dringen,
doch werd teruggeworpen.
necieuiaal zoo dom; zij wa» altijd de
laag te in de kladsó. Het oude ge
zichtje kreeg een minachtende uit
drukking, maar daarna glimlachte rij
trotech: ja, Huldia wa» altijd de eer
ste. Maaa* net lachen was vreugde-
lo a. Wat gnf het ‘a men de eer
ste was en niemand thui» verheugae
er zich oven Neen, zij vond het nu
niet prettig meer dó eerste te zitten;
liever het laagste te zitten al» Jo-
han .a en worst krijgen met vader»
vork.
Johanna’» vlecht was1 lort giegaan,
moeder vlocht ze opnieuw en bond
er het blauwe lint weer aan on nu
nu streek zij Johanna zelf» over
het haar!
Met óen rtprong wa» Hulda weg
van het venster, dó dashonden haar
na.
Hadden rij, olie binnen waren dé
beslpiedster opgemerkt, kwami er
iemand noorbij Neen. En toch vloog
het kln*J weg, »nel al» dó wind.
Nu sloop het verder. Het kroop
door de poortje» in de heggen, welke
altijd open bleven. Hef gluurde door
alle venster», maar het hieldl zich r.tet
meer zoo lang op.
Bij dé Schellnackö zat dó oude
grootvadér In dón leuningstoel,
hoorde hem bniten op straat
tón. Hij had het water. Nu, ja, óte
zouden ook blij zijn al» hij opgóstapt
was. Zij haddten veel last van hem.
Bij Hahnemann wart dó vrouw al
leen thuirt, die zat te breien. God,
In do rede van den heer van Id-
ringa, den tweeden rtpreker, kwam
weer een» dluidleJijk aan den dbg,
hoe die afgevaardigde zeer ouder
wet, th i» in zijn beginöelen. Hij voelt
ten aanzien van alle rtubsidie» eigen
lijk het meest Voor het standjpunt van*
de oude anti-revolutionairen, die ?f-
keerig waren van. allen geldólijken
slaattLteun, omdat rij ineagen steeds
een dfeel van hun vrijheid daardoor
te zullen inboeten. Hij aanvaardde in
to. schen dé financieele gelijkstelling
gretig omdat daardoor nu eens dui
delijk dé gelijkwaurdiglucid van het
openbaar, en het bijzonder ouderwijs
wordt aangégeven.
Uitvoerig en met rijn bekende rad
heid verdódtglde dë heer dé Muralt
nog edn» het amen dóment-Eerdlmian».
In het contract waar honderd1 pro
cent gegeven wordt, wordt géén
„waarde” daartegenover gleeteld. Die
waarde moet beetaan in eisóhen van
deugdelijkheid voor het bijzondier on-
derwijö.
Speciaal wqnriehte deze afgevaardig
de dót het leerplan .in het tertroouter
zal worden gbedgekeurd. In hetalnten-
demtenf-Eérdmian» is déze gedachte
va£itgetegd. De heer dó Muralt be
hoort tot dó peöbimortten, dte vreezen
dat van de vaagheid der redactie
misbruik zal woroen gemaakt.
Teger.over hem staat weer de heer
de Jong, ook een ondórwijriman, die
het weer niet met collega Gerhard
eens i i en alle antendietmenten die een
wijziging bedoelen vandé artikelen enwqih
vcnjchfcTpïng der bedoeling van het ung
coïripron-jrt, bestreed.
Zon<lerllng i» dat ook than» weer
de gedachte verrijst om het oudé ar-
tikel te herstellen en daaraan eenvou
dig oe financieeie gelijkstelling toq
te voegen.
Indien dit mogleliik ware, zon wel
licht weer een nieuw gezichtspunt ge
opend wordón,.
Wie weet of dit niet het toover-artikel
i», dat nog rieóde stehuil gaat in
den jaslzak van c'en premier.
Waarom1 hij er niet dadelijk mee
op de proppein komt? Dat sóeedlwel
licht veel dideuseié af, of ment vreest
weer herhaling daarvan
Drie en twintigste dalg.
Het wonderartikel irt dón toch einde
lijk uit dén zak van dén Minister
voor den dag gekomen. De héerNo-
lent' heeft dé kunst verstaan van het
daaruit te vooröohijn te góocheien.
Waarom het zoo vreemdsoortig móest
geSchledón, irt dtoister. Een feit irthet,
dat dé geachte afgevaardigde uit Vén-
lo een hatt uur lang had staan keu
velen over d» mógelijkheid van het
zich zilveracihtig in het maanlicht
uit. Wolken, die aand^reven, vemüia-
terdón het nu en dan, maar al» het
helder bheen, kon men de kleine ge
stalte duidelijk zien, die in het prieel
van Kart Lietzow zat. Daais zat ze
op het ingevallen bankje, had'rechtte
een dashond tegen zich aangedrukt
en link» een; zij keken alle drie naar
de maan.
Hulda vertrouwde zich niet in huis
...rij wa» boort. Niet, dat zij dezen
keer had gieelagen... kléte, klef»,...
het deed er niet toe, waar het raak
te, zij haé' alleen maar zoo gekeken.
Met beidé handjes hield' de kleine de
oogen dicht: O, daar wa» zij bang
voor! Zij huivende. Ach, en zij zei
de toch nietel” Al» vader een» vroeg:
„Waar is zij heen?” of al» de meid
vroeg, of dó knecht, of wie dón ook:
„Waar 1» rij nu weer heen?”... zij
behoefde niet bang te zijn. Hulda wa»
bij de hand', die zeidó gauw: „Zij is
naar haar haar vadér in Berlijn, die
iriaakt het niet lang meen” of rij be
dacht een andere uitvlucht. Hulda
was niet dom.
De kleine hief haar bleek,
wij» gezichtje naar dé maan,
daar boven wart haar vriend,
mocht zij giaarne lijden. Dié zeide ook
niets Dié zweeg altijd en zag toch
zooveel!
Geluidloo» liet Huldia zich van de
bank glijden. Zij wildé ook vweer Wat
zien; het wa» grappig door de ven
sters te kijken. Als- zij op dó- teenen
40