Germaan-
T.
Inschrijving op 100 Aandeelen vanflOOO.—
Openbare Verkooping
Electrotechnisch Installatie-Bureau.
Moeders!»
Hoofdroos, Exzema
HSTERDAM
ROTTERDAM
Naamlooze Vennootschap
tot Aanneming van Werken,
voorheen H. J. NEDERHORST
te GOUDA.
Adr. de Groot
Rijwielen
y w «°s. «'S
Hoogstraat 2761
d^ohoek viaduct
Maatschappelijk Kapitaal f 500.000.
VRIJDAG 20 APRIL 1917
Huis en Erf,
Huls en Erf,
Huls en Erf,
Huls en Erf,
SOLIEDE
AFBRAAK,
Kleiweg 79,
Gouda.
Tweede Blad.
Vtif ons Parlement.
T0%"
Deze meer eenvoudige ateekuk
biedt groote bergruimte zonder
opvallend te zyn; zeer gewild
door de damee, die modern en
toch eenvoudig gekleed willes
gaan.
Deze uiterst practische mode mag
zich als bij tooverslag in de bizondere
voorliefde van alle dames verheugen
En geen wonder
want door de
onbeperkte vari
aties kunnen wij
ieders smaak tot
zijn recht doen
komen.
Door zijnen meer langwerpigen
vorm en zjjne ijjke knoopen
gar nearing wordt deze
zak veel voor paletota
gebezigd
Het moderne gr(jze fantasiecostuum zult U
veelal gegarneerd vinden met dezen zak
L3\j staat bijzonder mooi, onverschillig of
het eostuum geheel ruim vallend of door
de ceintuur iets aangenaaid wordt gedragen
ie gr°°
t».
,<4 y»\ oof
Nieuwendiikl
In de groote keuw,
die U juist nu in de
zooveel gevraagde
fantasie en gekleurde
costuums en paletota
bij ons vindt, worden
wij door niemand
geëvenaard. Alleen
onze etalages geven
U reeds de over
tuiging hiervan ea
daarbij voordeeligaje
altijd.
Hier toonen wij U deze moderne
gekleurde paletot. Zooals U ziet
bestaat de attractie behalve den
grooten kraag in zijnen smaak
vol gegarneerden zak.
1150 400
OraïRIOHT BIJ Aotï van 7 October 1914,
Goedgekeurd bij Kon. Besluit van '28 Skptembeh 1914 N° 23,
Staatscourant van 24 October 1914 N°. 250.
Uowijzigd bij bfsloit v.n de buitengewone algemeens vergadering van
aandeelhouder, van 7 Februari 1917, op welko wijziging
do Koninklijke bewilliging i» aangevraagd.
DIRECTIE:
H. J. NEDERHORST.
P. BOKHOVEN.
waarvan geplaatst en volgestort 300 Aandeden van f 1000.—
tot den koers van 125
ten volle deelende in de winst van 1917.
De ondergeteekenden berichten dat inschrijvingen op bovengenoemde
f 100000.AanJeelen i Hen worden aangenomen op 113(1 120
van 9 uur voormiddags tot 4 uur namiddags.
te bonne Kantoren, alwaar Prospectussen en Inschrjjvingsbiijetten ver
krijgbaar sijn.
Wed. KNOX DORTLAND.
GOUDA, 12 April 1917.
Pa. W. J. v. ZANEN - 20 O.-Haven
Atallar voor
:i Moderne Portret-Fotografie :i
te GOUDA,
op MAANDAG 16 APRIL 1917, des avonds
7 uren, in het Café-Restaurant „VREDE-
BEST" aan de Wijdstraat, ten overstaan van
den te Haastrecht gevestigden
Notaris J. KOEMAN,
van
No. 1. Een goed onderhouden
aan de Gouwe No. 84 te Gouda, groot 60
centiaren.
Te aanvaarden 1 Mei 1917.
No. 2. Een
aan de Boclckade No. 118 te Gouda, groot
44 centiaren.
Verhuurd bij de week voor f 2.10.
No. 3. Een
aan de Lange Dwarsstraat No. 49 te Gouda,
groot 30 centiaren.
Verhuurd bij de week voor f 1.60.
En No. 4. Een
aan het Weeserf No. 28 te Gouda, groot
38 centiaren.
Verhuurd bij de week voor f 1.20.
Te bezichtigen 13, 14 en 16 April van 10
tot 12 en 2 tot 5 uren.
Nadere inlichtingen geeft Notaris Koeman
voornoemd. 1069 45
alsRaamkozijnen, Binnen- en Buitendeuren
met of zonder kozijnen, Gootateenen, Hard-
•teenen dorpels. Groote partij JalouciCn en
Tuinstoeltjes ens. ens. te koop tegen billijke
prijzen. 1061 12
AdresH. GEERLOFS. Linker Rottekade
134, bij de Karnemelkshaven, Rotterdam.
Wascht het hoofd uwer kinderen een
maal per week met Pnrolseep en u
zult verwonderd zijn over den over-
vloedigen en prachtigen haargroei. Per
stuk 60 et. Bij Apoth en alia Dro
gisten.
Te Gonda A. COOPS, Wijdatr.29;
Schoonhoven A. N- v. ZESSEN;
Boakoop Wed. I SPRUIT, J P VER-
KADE; Waddinxveeu A. v. d. HEIDE
Moordreeht J. v. GENNEP. 1146 18
door D. D. D. te genezen.
Vele lijders aan huidziekten hebben reeds
zoo vele middelen beproefd, zoovele doctoren
geraadpleegd, dat ze ten einde raad zijn en
geen geld meer voor een nieuw middel over
hebben. Het is juist tot die lijders van puisten,
korsten, pukkels, kinder exzema, psoriasis, droge
exzema, open beenen, ringworm dat wij nu onze
55 ets. flesch D. D. D. aanbieden. Honderden
in Holland hebben het reeds met succes gebruikt
en nog dagelijks melden genezen personen hunne
genezing aan hunne drogisten. Vele dank
betuigingen zijn ingezonden en het middel
D. D. D. wordt door de gebruiken alom aan
bevolen.
De heer Jb. S. te den Helder schrijft: .Ik
heb uw „D. D. D." recept aangewend bij mijn
dochtertje, welke uitslag had op haar hoofd.
Reeds bij de eerste proeflacon kon ik beterschap waarnemen. Uw middel heeft bewsssa,
het juiste geneesmiddel te zijn, daar ik vele andere middelen gebruikt heb en de dokter
mij niets kon geven wat hielp. Ik tal uw middel bij iedereen aanbevelen". Verkrijg
baar bij ANTON COOPS te Gouda. 1141 66
Waar niet verkrijgbaar, wende men zich tot de D. D. D. Company, Amsterdam.
1 Licht 1
Tel. 508
t Offerten koetelooe 1
Concurreerenale prijs
1 Kracht I
Tel. SM
ZATERDAG 14 APRIL 1917.
Vertegenwoordiger A. RIETKERK, Gouda.
1043
Electrieche Drukkerij A. BRINKMAN A ZOON, Oowta.
De Eerste Kamer heeft In twee dagen
tjjda heel wat afgedaan. Allereerst de alge
meene beschouwingen over de staatBbegroo-
ting waarbij de heer Polak een viertal pun
ten besprak, n.l. de verhouding van Regee
ring en Volksvertegenwoordiging in zake
het bultenlandsch beleid, de nog aanhangige
grondwetsherziening, de levensmiddelenpo-
litiek en ten slotte de financieele quaeatie.
Ten aanzien van het eerste punt drong hy
tan op meer en sneller publiceering van het
geen de Regeering deed, naar aanleiding
van torpedeeringen en aanhoudingen van
schepen, enz. Niet alles kan natuurlek ge
publiceerd worden, maar te groote schroom
valligheid is ook niet goed. Er zou meer ge
rustheid bestaan, indien het volk wist dat
althans zyn vertegenwoordigers op de hoog
te zijn van hetgeen er gaande of hangende
is. Contröle op het buitenlandsch beleid uit-
feoefend door de volksvertegenwoordiging
fbestaat haast niet. En toch achtte hy dit
eren gewichtig als de contröle op de bin-
nenlandsche gebeurtenissen. Deze oorlog
heeft zelfs geleerd hoe noodlg deze contröle
is. Hy hoopte dat de Regeering na den oor
log zoo spoedig mogeiyk op dit punt een
herziening zal voorbereiden die zoover mo-
geiyk gaat.
Door sommige menschen wordt beweerd,
dat de Eerste Kamer beter dan de Tweede
heeft weergegeven wat er in de harten des
volks Leeft ten aanzien van de grondswets-
herziening. Hy meende dat hier groote over-
dryving plaats vindt, vooral door het dag
blad „De Telegraaf", dat niet gelukkig
schynt te kunnen zyn vóór het ons land in
de ellende des oorloge heeft gestort.
Wat het volk wil op bepaalde belangrijke
punten van staatsbeleid kan de volksverte
genwoordiging slechts afleiden uit hetgeen
het volk by de stembus zegt. In 1913 sprak
het volk duideiyk en daarnaar alleen heeft
de vertegenwoordiging te luisteren. De heer
Polak wees op Engeland, waar het kiesrecht
zeer wordt uitgebreid en op Rusland, waar
een nieuwe staatsinrichting wordt ingesteld.
Zelfs in Pruisen is reeds het woord verno
men, waarby de noodige hervorming is toe
gezegd.
Het gaat dus niet aan dat in een land als
het onze getracht wordt een spaak in het
wiel te steken, waardoor de grondwetsher
ziening wordt tegengewerkt.
Ten aanzien van de levensmiddelen-voor
ziening wees hy er op dat zoo ergens dan is
?yP dit punt de critiek gemakkeiyk en de
kunst moeilijk. Iedereen die de leiding had
gehad zou belangryke fouten hebben be
gaan. Echter zyn er eenige punten die spr.
wil behandelen. Hy critiseerde de brand-
stoffenvoorziening, die onvoldoende was. De
ressources van eigen land zyn niet voldoen
de benuttigd en de Minister heeft niet gere
kend op de mogeiykheid van een strengen
winter.
Ten slotte behandelde hy het vierde punt,
de financieele politiek. Hy schatte de rente
en aflossing van alle schulden, die de Staat
maken moet op 60 millioen gulden 's jaars.
Daarnaast zullen echter npg vele groote
bedragen noodig zyn, voor de pacificatie
van het onderwijs, voor de salarisverbete
ring van de onderwijzers, enz. Voor de fi
nancieele politiek hangt er veel van af hoe
het einde van den oorlog zal zyn. Indien dat
het einde van den waanzin van het milita
risme brengt, zal het probleem kleiner zyn.
Is dit niet het geval, dan zal het probleem
met andere dan de gewone middelen moeten
worden opgelost.
Hy begrypt dat de Staat tot monopolies
zal moeten komen. Toch had hy liever voor
de voorbereiding een commissie van des
kundigen ingesteld willen zien, die in het
algemeen de quaestie van de Staatsmonopo
lies had bestudeerd. Hy drong daarop als
nog aan en hy hoopte dat de Regeering met
energie deze aangelegenheid zal aanpakken.
Aangevoerd door den heer Diepen
werd wat gediscussieerd over het voor om
tegen van protectie. Dit had weinig ora het
Hjf. Minister Treub gaf zyn oordel zoo
krachtig dat er geen verwikken aan was.
Vooraf heeft Minister Cort van der Lin
den nog eens de positie van ons land ge
schetst
wy handhaven onze strikte neutraliteit
en ieder weet dat wy bereid zyn ons grond
gebied te verdedigen. Dit standpunt schaadt
001vaak, doch ook wel de belllgerenten,
omdat het hen beurtelings treft en er dan
een partydigheid in schynt te liggen. Toch
rallen wy biyven volharden by dat stand-
Punt, bedektelijk noch onbedektelijk gun-
■ten te verleenen. Wy winnen daardoor niet
e liefde der strydvoerende partyen. Indien
volhouden, zullen wy behouden de
••Ming in in oorlogstyd èn na den vrede.
Mthoudendheid aan het volkenrecht, zal
volk van grooten dienst kunnen zyn by
opbouw daarvan.
De Regeering tracht steeds mededeelin-
Wn te doen van hetgeen door haar is ge-
7**°' nioet haar echter niet dwingen
T^tydig mededeelingen te doen. Aan
nota-wiseeling gaat dikwyis veel vooraf
de ~®8pre^ng- De goede behandeling van
ma* d°°r ontydige inmenging
a PubIieke P01"8 worden belemmerd.
r behartiging der buitenlandsche aan-
™fTh"len i» een koel hoofd noodig. Wil
.7® ^egeering niet belemmeren in haar
'Rent men niet te vergen dat z(j
publkeercn dan zy wetxachelijk
Over de Grondwetsherziening wenschte
hy thans niet te spreken.
Voor fiscale politiek, geiyk de heer Die
pen wenscht, achtte hy den tyd zeer ongun
stig. Na den oorlog cal Nederland de posi
tie van bemiddeling innemen tusschen
groote groepen van volken. Dan is stellig
een fiscale politiek, dit tot isolement leidt,
zeer uit den booze.
Minister Treub noemde den financieelen
toestand ongunstig, al wilde hy niet te
zwartgallig zyn.
Ten gevolge van de verscherpte bepalin
gen worden de belastingen al veel beter
aangegeven. Men mag iedere stUging niet
als een stijging der welvaart aannemen.
Hoe hoog de crisisuitgaven zullen zyn,
weet niemand. De Minister wilde ze voor
een oogenblik ook op een milliard schatten.
Terecht wordt gezegd dat een kwart door
heffingen wordt afgedaan.
De schatting van de oorlogswinatbelas-
ting berustte op gegevens van 1915. Af
gaande op de kohieren schatte hy ze niet
hooger dan 100 millioen. Of er over het
algemeen zulke oorlogswinsten zyn ge
maakt, wist hy niet. Voor zoover ze niet
door vennootschappon zyn gemaakt, is do
oorlogswinst slecht te achterhalen. De ver
dedigingsbelastingen te laten bestaan, acht
te de Min. niet verkeerd, al moet het ka
rakter daarvan dan iets gewijzigd in den
geest van een scherpe progressieve heffing.
Van monopolies verwachtte de Min. zelf
ook niet veel; alleen het verzekeringsbedryf
maakt daarop een uitzondering. Voor een
algemeene Staatscommissie gevoelde hy
niets. Het zou een prachtig onderwerp zyn
voor wetenschappelijke discussies, maar
daarop kan een Minister niet wachten. Aan
twee eiachen moet het bedrijf voldoen, wil
het geschikt zijn voor monopolie: het moet
goed wat opbrengen en het moet zoomin
mogelijk ingrepen in de economische ver
houdingen. Het bedrijf van de verzekeringen
is niet dood-geconcurreerd, blijkens het ver
zet dat nu al tegen de monopoliseering la
opgestoken.
In 1914 is door de Nederlandsche Vissche-
ry -Maatschappij en een winst gemaakt van
4% milioen. Deze maatschappUen bestrijken
ongeveer 2,3 van het Nederlandsch gebied.
Dat by monopoliseering de eerste twee of
drie jaar geen winst wordt gemaakt is
duideiyk. In Italië was dat ook het geval.
Ten slotte bestreed de Minister de protec-
tie-denkbeelden. Voorloopig kan men niet
zeggen hoe de verhoudingen na den oorlog,
zullen zijn. Maar dat het uiterst gevaariyk
is den vrijhandel los te laten, dat durft de
Min. thans wel te voorspellen. De positie
van bemiddelaar die ons land wacht, maakt
het noodzakelijk dat er geen protectionism»
is die ons land afsluit.
Minister Posthuma heeft enkele opmer
kingen va* den heer Polak beantwoord.
Over de kolen-distributie deelde hy niets
nieuws mede. Er is eenmaal een tekort aan
brandstof omdat de aanvoer te garing is.
De turfdistributie liep in de war door de
staking van de arbeiders en ander» moei
lijkheden. In het algemeen ondervindt de
distributie veel last van het gemis aan ken
nis omtrent de behoeften. Nu echter de nood
steeds grooter wordt achtte de Minister
concentratie der uitvoeren noodig. In de
productie-bepalingen kon de Min. geen na
dere wijzigingen aanbrengen. Hij achtte ook
het publiceeren van meer mededeelingen
niet gewenscht. Wat noodig was, heeft de
Minister altyd meegedeeld.
Over de invoering van den Zomertijd zyn
in deze Kamer enkele onbeduidende opmer
kingen gemaakt. Terwyl de h«er de Gy»e-
laar een vroegere invoering had gewenscht,
kwam de heer Dojes weer >andragen met
zyn landbouwbezwaren. Het merkwaardige
was wel dat de Minister uit verschillende
landbouw-districten biyken van instem
ming met den Zomertyd heeft ontvangen.
Er blijven natuurlijk eenige kleine bezwa
ren, doch, geiyk de Minister meedeelde, de
landbouw heeft zich verleden jaar weten te
redden. Waar dit noodzakelijk is, zal d»
Minister maatregelen nemen. In sommige
gemeenten is de regeling van de schoplty-
den in de war geloopen. Aan de onderwyg-
inspecteurs zal hy daarom opdragen, om
daarin te voorzien. Of de Zomertijd ook na
den oorlog gewenscht zal zijn, kan thans
niet worden uitgemaakt, dat zal afhangen
van hetgeen de landen om ons heen doen,
of Nederland deze regeling w»l zal kunnen
behouden.
Het ontwerp werd natuuriyk goedge
keurd.
Over de monopolies en het nut van publi
caties werd nog een genoegiyk uurtje om
gepraat. De heer Van Kol betreurde het, dat
de Minister geen staatscommissie wilde in
stellen om het vlraagstuk der monppolies
uitvoerig te bestudeerei» De heer Bergenia
meende dat d» Minister meer rechtstreeks
tot het volk moeSt spreken, opdat dit wat
meer op de hoogte kwam van de moeiiyk-
heden, waarmede de Regeering heeft te
kampen.
Nadat de algemeene beschouwingen wa
ren afgeloopen was aan de orde de begroo
ting voor justitie; daarby heeft de heer
Van Kol het z.g. „droit de réponse" verde
digd, het recht dat ieder die in een dag
blad wordt aangevallen, heeft om zich in
datzelfde blad te verdedigen. De Minister
zal dit vraagstuk eens onderzoeken.
Dit was alles over Justitie.
By Binnenlandsche Zaken, dat vervolgens
aan de orde was fiüsofearde de heer de Vos
van Steenwijk over het ontslag der Gelder-
malsensche raadsleden, die zj. ttn onrechte
maar weer waren gaan zitten op de zetels
die ze eerst verlieten. Dit was nu eens een
kwestie die als voorbeeld kan geMen voor
een geval dat niet in de Eerst» Kamer
thuis behoort. Hetzelfde gold voor de red»
van den heer Van Kol, die geld beschikbaar
wil stellen om met de wichelroede er op uit
te trekje ea voor h»t zoeken van watier. Da
Minister heeft da Commissie voor de Drink
watervoorziening met dit zaakje opge
knapt.
Na nog eenige losse vragen van dexe af
gevaardigde die de Minister niet beant
woordde ,werd ook dit hoofdstuk goedge
keurd.
De Kamer ging toen maar weer een week
op reces.
LAND- EN TUINBOUW.
Teeltboonen!
Behalve de aardappels moeten we nu
ook en vooral peulvruchten verbouwen,
dl» tot de voornaamste en krachtigste
vocdSiugsmiid) telen behoort n. Dat dieoen
l>oer en burger te doen. üe aardappel
teelt levert v oor onze bohoefte een meer
den voldoenden voorraad, en blijft deze
binnen onse grenzen, dan behoeft ons
aardappel rant ito en zeker niet te klein te
zijn en kan dit het gerotte- van wat an
ders vergoeden Ook groenten kweekt
men In HoHaadnoh groentantuin meer
dam genoog. Peulvruchten hebben we ech
ter daarbij noodig als noodzakelijke aan
vulling als «dwitvoertoei, wij zouden kun
nen zoggen: krach tvoedisol. Erwten en
boonen bevatten zoo ongeveer 16 K 17
p( t. edwit, eu zijn dus, wanneer het
vleonahgerecht gaat ontbreken, bijzonder
welkom al» totwpiji bij aardappelen, rijst
enz. Zij zijn w»n stevig hooMvoedm-i
voor nxmehen, die zwaren arbed heb
ben te v«rrichten. Vroeger, toen de aard
appel nog geen volkisvoedtóei was, maak
ie men meer gebruik van peulgewaesen.
en naar men wil. wu het toen levende
gudaebt, dank zij die voeding, sterker
eu krachtiger dan het tegenwoordige.
Do tijd van erwten zaaien of poten ts
vrijwel voorbij, innar voor booneu heeft
rueu nog ai den tijd. n de teelt hier
van bepaaldelijk van bruine boonwn
willen we ton zeerste aanbere.en. Zij
kan door leder, «He een lapje grond
heeft, worden toegepast, want ze is ge
rankktilijk en vordert weiiug kennis. Slok
ken zijn er nl bij noodig. Bruine- boo
nen groe*en gemakkelijker dan wi te en
bederven minder spoedig, ais het In den
oogsttijd veel regent. Zij tieren vooral
op de klei. maar willen ook zeer goed
op zandgrond, tp kl«4 neemt de rijen
50—ik) c M. van elkaar, op het zan-i.
wnar de p'anten minder forsch worden.
10—60 c H. Mm legt de booimn in pol
letjes van 8—4, op ondarllngau afstand
van 25-30 cM.
De pootlijd Li niet vroeger dan n Mei
men knn nog boonrn leggen tot in de
eertTc helft van Juni. dus ook op grond
wfli-r certl eon ge-wn» stond, dat men
he»ft vervoolerd (sn-Jrogge', Fratvche
Havrr). of waarop een geWM mWukg
\or ..gevrert", 1 agrf cf indere oor
rpk U'tn-«riend leenen rich voor d
broneir.H It ond- r de huidige orawandig
h ''en. nu er weinig in-*at Is omre p t
te grnFgro".dende erf of zo'e lever-
ve 1 plant en voerWl. In doste rlohtlng kan
t vet g.c'ern wrr*'in en a 1 rol
wel wnt g-'aan word-n, indin bij d-
npwn'king -laaitoe dror d-n M n-wier <V
vervkerng worde g g v «nArt men b«
houden m«g. wat voot éKm behoefte
werd geteeld. De kleine dillettan telera
moeffu niet gedupeerd worden door den
Staat, optrok inde a'a M-weuriua. C.aarue
zu'b n velen, gedwongen door dem nood.
n tu'niertn voor eigen gezin, maar
geen lurit gevoelen dit te doen voor «le
Staart «markt.
Wie over kunstmest beschikt, geve an«n
le boonen per Are (100 vierll M.) 5
—6 K.O. super en evenveel kalizout.
Ook wat stlkstofmeet. b.v. 2—3 K O.
per Ar«. is gewenscht. Is de grond
reeds gekalkt, dan Ih dituitstekend peul
vruchten hoi uien van kalk. ohler niet
vb ii een v-Tsohe kalkhoinixiiiig. jj|.
Te weinig Stikstof.
We ontvingen van het Iftllchtlügwbu-
reau voor ChlIIsalpeter" in Den Haag
een ..Grafische voorstelling van den
Doop aankoop van ChllDftlooter iu 1913.
dtia vóór dón oorlog." Deze simpele
kaart met de eenvoudige voorstelling ia
veelzeggend voor de landbouwers in en
kele provinciën. Zij geeft elf vierkanten,
du a zoovoei ais hét aantal onzer pro
vinciën is. verschillend In grootte, naar
gelang het verbruik van coöperatief aan-
gekochte hoeveelheden ChilisMpeter in
iader der provinciën bedraagt. K4k vier
kant omsluit op zijn beurt een ander,
een kleiner; het grootste, voorstellende
•le provincie Groningen (10 bij 10) om
sluit dus alle andere. Groningen staat
irt het verbruik ver boven aan; daarop
volgen Zeeland. Drente en B-rabant. Mid-
dertbi staat ZuM-Holland (5 btj 5). dus
ëén vierde van Groningen. Dan volgen
Overijsel, Limburg, Gelderland, Noord
Holland en Friesland, terwijl Utrecht ver
onderaan komt (nog geen anderhalf bij
anderhalf). Naar aanleiding van deze
belangrijke en leerzmne voorste.,ling heb
ben we eenn en-en de cijfers opgeslagen
welke b dreffen het verbruik of liever de
hoeveelheid geoontro'eerd* hoeveelheden
peter in normalen ti d, in het
(aar vóór den ooTlog. van Januari tot
1 Juni 1914. D» ge-'ontr^ieerde ment
stoffen geven hier wel een maatstaf,
wsnt de dure BtlkMofroc* poffen worden
meerendeols onder contrftle gekocht Tn
genoemde periode bedrocg-m de geeon
troleerde hoeveelheden Chili voor odr
geheele land ongevoer 49 ui4 Hoen K G.
Daarvan was voor Golderland slecht*
het 70-tte deel baaerudi, 700 000 KG.
voor Groningen, dejty «n derde vwn d«
groot'e heeft van Gelderland: 17 rni'lioeo
K-G.l Dat zi.o wel zeer sprekende cij
fer». Waaruit men. wet-nde wefkegroo'e
behoefte d* zandgronden ln GeHerland
vooral hobben aAn atikatohwwt, moot eon-
cfudeeren. dat aan die behoefte bij langr
na nief voldaan wordt. Ja. G eider land
etaat wel achter Neem bijv. Dreute
waarmee Gelderland liet beet ie te ver
gelijken wat den aard van den bodeui
betreft. Drente ie ruim half zoo groot
hH Geide lotwl 91 kocht aan 9 millioen
K G. Chili, dus bijpna 13 maal zooveel
als Gelderland. Overhel heeft tweeder
de der grootte van Gelderland, maar ver
bruikt nog ruim 2 maal zooveel ChiU-
salpeter anderhalf millioen K.G. Utrecht
maakt een even armzalig figuur als
Gelderland. We weten fjlrouwms, dat de
landbouw toeütanden in die provincie ach
terlijk iljn liet tegendeH I» het gwrai
la de Noordelijk» provinciën. UMtr.
waar Juist bet kuo»uno»t verbruik. 1*4
grootot l«. I» ook de productie Ik* boog*
opgevoerd, ea verkrijgt men oojprtea.
welke men In andore prorlnoiftn nog ntef
heeft inogen bereik «1.
Wat htertmvon gecqgd word oiutreut
dm aankoop van OhUUedp««>v. ftddl
ook voor dien \atu iw anauoniak Ook
de cijfers der, geoontrohswde ho«ve«4he-
den dezer meWstof doen de aobterlijk*
h.ód van eofim ge provlnotSn bij de
noordelijke, gewesten rim.
DU bi ongetwijfeld tot groote schade
van de productie en van dén landbouw
•4aud Het lijdt geen twijf«d of door rij
kere stlkitofgiften kuunen lu vele dee-
len van oiw land do oogsten niet onbe
langrijk worden verhoogd. Op 't oogen
blik U er niet aan te denken ln die b«-
fgaapde Wiikstorbehoefta te voortieo.
Straks, na den oorlog, moet de aandacht
daarop worden gerkJit Dan moeten
aoluerlijke provinciën het voorbeeld van
Groningen, llreute en Zeeland volgen.
C- B-
Uit de Goudtche Getehiedenii.
IX.
Onze glasschilders.
Als wij opreken vsn de .oiuleoJio glas
schilders, deuk.n wij oilereerFg aan Dirk
t-n Wonter 'rabiVh. Van do eeratw heeft
onze kerk negen glazen, w>- 6, 7, li,
16. 16. 16. 22. 24 en 30, terwijl Wouter
ar vier heift, n.l. no 6, 8, l'i eu 13.
Wouter schijnt veel gereisd te heb
ben. 0 r. is hij ln Frankrijk eu Italië
giwecst: en ln het to»4<e«TPn was hij zlln
biocr de be as. moe r bakleo wam» uit
stekende glasschilders, Ac onze kerk een
groote vermaardheid bobben gogevea door
hun glawn.
Dat zij vaardig waren Ui 't werk
blijkt wel hieruit dat IMrk ze» gloaen ln
dtle ia mi maakte ln 1565 dot van de
«looping van Christus, 't jaar daarop
rog twee, en ln 1557 drie. Wouter maak
te zijn vier ln Jaren.
Wanneer zij geboren ztfri te nM be
kend. evenmin de datum van Imn ster
ven Maar wel weet men dit Wouter
wooade acht ar de V'teohmnrkt ln do «s-r
sle huls op d« noortfcei.do a'« men van
de Gouwe komt. Hij trouwte eonm^aje
uit het geelflcibt van Frojer». Ziji zoon
werd bttrgeineeeteT
Dirk bleef ong-trouwd. hij woonde oen
de wewtzide van de Gouwe, over de
turfFrug- Van h«n weet meg dat hijtu
l6(K) neg teelde
Hoiwel zij gr«ve kun*<'naars war«ti
v rvlmden zij weonlg Bei-'< n hvW n z
een g'azeiunakerwwlnk41en vard6e»ten ln
hrofdcaak daarmo« bun brooL M-nwe
ex- bet g a« ebik'erin plaate heeft op
ver» 'hil'« nde stukken glas worden d'
kburrn gebrsebt en daarna tel glas n
•'m oven gebracht, door d* hitte wn»l
ten gla* en verf samen, dan wo-d«n «V
er. -dill' J <te stukk(T) ln kyd gevat en
irt e«ti geheG gemaakt.
Warneer nu bi r aan klavr was g»
beurde hrt wel dat een van de broeders
er te* In sag «lot hij rnl.vler mboF
vond. Dnn nam hij h-M er uit en mankte-
bet over daarvoor owtetegen zij koeten
noch tnoHte: en boewei zij broer*
ren worrit van ten ver'eld dat zit zich
/eer naijverig op elkander tootidon A a
de een soms een moe liik geval hnd. en
nan den ander oui raa.1 vrotg sohrif
tel ik. want zij kwaaneti w r zed n bij
elkaar dan antwoordde de and w ..Ik
heb 't gezocht, doe ook zóó. waarin-
de vrager even wijn Weef als hij wa
Gebeurde liet eens dat tij btj elkaar ln
den winkel kwamen dan dekten zij het
work too. opdat de eone broer uh-t zou
zien waaraan de Wider bozig wa*
Niemand minder dan Vondel heeft de
ze schilderH geëerd
Op Wouter s werk Heb'.te hij
Offert Wouter root 1 I1m
Doove verf schijnt beroete v^ter (vuur)
Ki-t hij 't raasohjam mot Mennfas.
i>yn pinceel vol aturt en swler
Draaft te moediger en stouter
Stel het beeld op 't schilder sou te-r (altaar)
Op Dirkrann-n
Diderik's uurglas Is vwrlooptm
Noch volkerd hij met Ft. Jan.
't \'o|k te leeren en te doopm.
Daar het gtrlinme1» (krioHen) oro dien man
Zo vol Ijver ate boetvaardig,
Is die hebt geen kunstkroon waardig
M<*n hoeft hrt wel eens over een Goud
sche schilder die blind werd In zijn
der-lom. Van de goh reders C rabeth Is
dat niet bekend Wei werd Wouter ln
later jaren hulpbehoevend.
De glowoohilder die blind werd
Adriaan Gerrltez de Vtlje. van-wkn
de kerk ook verschlllenife ramen zijn
HIJ verloor bot geziclu ln 1643.
BINNENLAND.
v nrgoilcriag von V rtj»luaig«si, op
Doaderdsg 18 April to VUiteJnfou r»
houdrt», ovortulfpu,
lo. «Mm het ld««e vrijxinnsgb.Ll ln feen
ik el dor teMtiwuwkn polltiók» partijen
ultefuRëod wordt gmaiutcn
2o. iht k raak Air vrijzinnigen go-
mdiaa-l altLaivs nl<4 givMiswi wordt <loor
het op dvfl voorgrond Mellan van da
soherpa afsöbelAng d«w veiMohlUnufe frac-
tlëa onder vTijziouigea, «prockl als haar
UH-mlng uil dat het wetMoteJUk I». dat
de Vrijzinnige Concentratie blijft voort-
beatoan-
Gravin DumonceauDa Foraatler. t
Te 's-Gravenhage is op ruim 80-Jarig«n
loeftgd overleden mevrouw gravin Dumon-
coau, geb. burggravin De Foraatler, sedert
1878 dame du palais van H. M. da Konin
gin-Moeder.
Zy is da echtgenoote van luit»nant-g
raai C. H. F. graaf Dumonceau, adjudant-
generaal en chef van h«t Militair» Huis van
H. M. de Koningin.
Ned. Ond. Genootschap.
De algemeene vergadering van het 'Ne
derlandsch Ondevwijzarn-f «enooedchap zal
gehouden worden op 31 Juli. 1 en 2
Augustus te Amslttrdstn.
De vrijzinnige concentratie.
Te VHaeingvn hebben Donderdagavond
da hoer«*n ordroinN en de Mural t, leden
der Tweede Kamer, g^wproken over
F\enredige ertegenwoon'fging. In m*i
vergadering, belegd door Jen Vrljzinnl
gen Bond, welke Bond ten doel heeft,
bet Vrijzinnig idea le bevorderen Bonder
zich op een te-paald politiek otaiM
te plaassen. De heer de Muralt ha
a. er op gewezen. Jot do Bond ln do*.-
vorm g»en rednn van hogaon meer zal
hebben. De heer erdkuau» bepleitte aan
sluiting btj de Unie. Fr oaUpon zich
om vrij hdüg debat Te« doüo word da
KLUSTE KAMER.
Vergadering van Vrijdag 13 April.
Vervolg.
De Mlulote* van HnnnaUta do heer
Treub dupUceettde en dk-ckte mode,
oh li vergiet te hetdnm wat betreft da
opbrengst van da Oar iogwwliwtb «looting.
De opl/ri-ngst zal ulet zijn 40 maar
50 mil Hom.
Te varwaubtcn U echter, zcl«te de Min.
dat de inkooancc in 1917 tegoeden de
raiufng tullen Ukjfveu ln verluotl iu«*t
den vanadierptcn <hilk boot «ikoor log
Trgvn ecu t&bokAiuonopoJie blijft de
Miftloter rich verzet ten. Van wctcnachap-
peltjk theoretisch Otaudpunt Ztdde de Mi
nirter te het vraagrtuk der staateroono-
polle» van bijzonder tefang maar het te
nog nicf zoo rijp dat de staat ar zich
mede b«*uovi«» kan.
De InMti-lluig wwr coaauksole door de
S. D- A. P. voorgestaan laoitt de Ml-
metrr toe. De Mkuou-r zal uiit alleen
Int roVIP der directe maar ook <h>r
tuüx'iote IsdoNtingou t« baat uwucti out
dc middelen te versterken.
Met betrekking tot den aandrang wu
ln protectkxnistteohe rlditing verder te
gaan wrea de Mlniater op de wijalgin-
14ti in hot econoadecha levin Ae ook na
een oorteg van mvlo««d sullen zijn Het
te voorzichtige politiek oro nu inco ziet
welken kaut het uitgaat da poorten open
te honden, maar men kan tooh wei in
een speclaoJ geval het tarief herzien.
Toen de Minister d« vorige maal Mi-
nieter wan heeft hij recda «en Comroirale
benoemd ter herziening van het tarief,
tharui zal de Minteter t ter jpondlg het
roauUaat van dat werk kunnen zien
Ten aanzien van eon contrail uitvoer
bureau voor lovansadJdaun deelde da
Mmtettr ntrde dut een rtiding ln zake
dv u.tvoerreohlen, zoodat de exporteurs
teta zullen afdragen voor de .tohatkh*,
wordt overwogen.
r wordt een uaorokxvze vennootschap
opgericht, die alle coww'iwen krijgt en
du* feltebk de eenige exporteur h» Deze
zal dnn geroakkidijk kunnen nagaan wai
uitgevoerd kan wonleu, ln verband met
de behoefte van h»H eigen laud. V an de
zirie der regeering zullen regecringsoom-
mlasarlsaen worden beno«n«l. De bedoe-
l.nw Is. dnt zij. Ac bun kapltaa. in dezo
N. V. wort en, een zeer matige rente
ontvangen De reet der inkomsten koiut
na tutu lik hi de Btanafcss m bdtoor
lijk* vnrgoeAng vsn kon»»» e» van
w'rutt wordt gewaarborgd, maar de reet
komt lu de auhatktet. De Staat wordt
Hun wellicht zelf O. W-er, maar hoe
meer de Ha at ventten*. tU« te beter.
Minister Posthuma daarna aan hpj
woord komende, wee» op de werking
der vfireenigingiti hoe <U- fon teen zullen
wonden aarvg^werul voor de blnneuUmt-
aohe (llwtriliulie. Ite vereeniglngcn zijn
grvonnd voor den tijd van 3 larm. Ón
der de V V die met den uitvoer be
ls.* wordt zullen ook goederen, die In
gevoerd wordcugobrsoix worden. totxUi
-mi geheel ovvrzioht van den uitvoer
moge! l|k te.
De algemeene bewhouwingeu over de
.Staatwb4>grootlng we/dep g.v»lott«n.
Aan de ord* kwain daarna «le be
ft rooting van JuKtvtltv"*
De heer Verheven rt b««pl(|tte
het vastwiellen van een le«4ti>Ngrrerk<« voor
rochterl ijk e ai n btcn a r<vi
Na enkele replieken wet-den de alg«»-
tneene bcMoJmuwlng,-u geeloUm en Ivoofd-
stuk I aangenomen.
Aan de onle kwam diarua de bcgroo-
tln* van Binnervlandterlie Zaken.
De heer de Vos van StoenwUk
c.b. we.-w op het conflict In den Cu»
nii-MMeraml van Gektertmaloen. dol I«*l«!d»
tot aftrede* van alle raadiriedv-ti en hoe,
nadat een ooaf'wentie guhouAen w a* met
den onBiibatarte van de KonlnsAn alle
raadeleden woer op dat bcMutt trn-ugkeer
den I'kvoerig betoogde spr. dat iwn op
een zoodanige ontelaguetae ub-t mag te-
rugkooH n.
De hci-v van Kol ad. wijdde nog
eenige Ixvsoèioaiw Ing* n aan de vluchtoor
den. en had weer enkele klachteu van
hel vlu dMoord te Nurw*p«-<t.
De Min v.' Bltinirul. Zaken
bestreed de opvatting vsn den heer do
o« vsn Ftëiniwijk inzake h* gel.«ur>ie
te Gc'derntetet-n. near spr. tntctiing te
een benluit eer«t onherroepelik kervonr-n
indien Ae verktewln* v\K)r 'te opvo'.gm*
voor deze raadsleden re*»te waa vast-
geeteld. De Minister acbtie hrt nl't Be
raden then* lets te ze>v*«*noavr de rluobt
oorden Anar er een prw* aanhangig te
ttNMChen den eznlotsnt dbr eV>*rWhe
verVchiIng te de on h t Riik Inzak*
bet (conflict tu»«chen den ainuwner der
cen'rsle verwarmtng «n den regeortng»
«vwnmt# «rte vorkloarde de Minteter dot
naar zijn meonlng «tere moeWlthndea
npoe<Hg lot een gjrv-wige opkvrdng zul
len konren.
HoofdMuk 5 der Ijogrooting werd daar
na z- h aangencNoon.
RECHTSZAKEN.
D« Krijgwraa»! te 'a-Gravenhage heeft
vrijgMprokeo d*n eervol on, slagen rit-
met-Tier dor huzaren G. W. Vroede, aan
wien ten lantc woa getegd het door zijn
eohnld. ate oomroamlaiit van het bowa-
klngvriotochttseia. d<Kii oo*Mnat>ptn ton
een geïnterneerd Dultach uffb ler-v liegr-
nier. uit b*i fort Wierwkerwchan», welks
officter rchtsr later weder werd aan
gehouden
