Soe.-Dem.-Afb.-Partij, Afd. Gouda
WEGENS
Verandering
der Firiwa
MANTELS,
ZIJDE, JAPONSTQFFENI
D. SAMSOM, Gouda.
Vrijzinnige Kiesvereeniging „GOUDA".
VRIJDAG
TOT SPOTPRIJZEN.
Mr. W. J. L. VAN ES
en J. H. OOSTINGH.
C. G. SPIT
E. VAN DER WERF,
N. A. VAN DER REE,
E. VAN DER WERF,
JULI
D
B
D
D
B
B
fl
B
B
B
fl
Advertentiën.
Mr. W. J. L. van Esy
J. H. Oostingh.
C. G. Spit,
E. van der Werf.
N. A. van der Ree,
E. van der Werff.
Kiezërs,
■nmmwmnbnnnmnmbnmmmhnnnmmbnhbnnnmmnbmmmmmmn
N. A. VAN DER REE.
E. VAN DER WERF.
Bij eerste stemming.
Mr. W. J. L. VAN ES
J. H. 00ST1NGH.
Om Politiek gewin I
Wanneer Gouda's Raad
rechts wordt.
Stemming nor den Gemeenteraad.
Kiezers
Stemt LINKS.
De Vrije Artsenkeuze bij de Genees
kundige Behandeling.
Samenwerking van alle Vrijzinnigen.
HET STEMBIUET
mo«t ar Vrijdag zóó uitzien.
ES, Mr. W. J. L
tan
OOSTINGH, J. H.
In District II.
SPIT, C. G.
WERF, E. van der
In District III.
REE, N. A. van der
WERF, E. van der
Voor de verkiezing van zes candidaten
voor den Gemeenteraad op VRIJDAG 6 JULI
bevelen wij aan:
OmIVbóra
VAN
Voor de verkiezing van 6 leden van den Gemeenteraad van
Gouda op VRIJDAG 6 JULI a.s. bevelen wij met den meesten
aandrang aan, de heeren:
In District la
In District Hi
In District lilt
Sen raadslid als ds bear Van der
Ree moeten de'kiezers op prijs stellen
en 7.ij kunnen daarvan blijk geven
door in liet derde district opnienw tot
lid van den Raad te verkiezen het af
tredend lid
Wat wü ten opzichte vap den heer
Van der Werf schreven voor zijn
candidatuur in het 2e district geldt
ook voor het derde. Alleen zouden
wij hieraan nog dit willen toevoegen.
In dit district gaat de strijd van den
heer Van der Werf tegen zijn a.-r.»
tegenstander Dr. Broekhuizen. De
keuze tusschen deze beide candidaten
kan voor lien, die volgen wat in den
gemeenteraad geschiedt, niet twijfel-
jachtig zyn.
Van een lid van den Rtiad mag
verwacht worden dat hij bij de be
handeling der zaken niet grievend
optreedt tegen zyn politieke tegen
standers, dat hij zakelijk de vraag
stukken bespreekt en niet van de
Raadzaal maakt een politieke
arena, daarmede wordt nimmer
een gemeentebelang gediend. Het
goede dat ongetwijfeld ook in Dr.
Broekhuizen's bedoelingen zit, gaat
door zyn wijze van optreden absoluut
te loor.
Wjj mogen hopen dat de kiezers
boven den rechtschen tegenstander
hun keuze zullen vestigen op den
Boo.-dem. candidaat
Ten slotte, dat ieder Vrijdag ga
stemmen. Het komt er op aan dat
rechts bij deze samenstelling van den
Raad niet in de meerderheid komt.
De stembus is geopend van 85
uur aan elk der drie districten: dis
trict I: Stadhuis; district II: Gym
nastiekzaal van de oude R. H. B. S.
ingang Paradijs en district III: School
Regentesseplantsoen.
Wü willen er nog even op wyzen
hoe het mogelük is geweest dat in
1915 in het eerste district, dat een
overwegend aantal vrijzinnigen telt
de a.-r. candidaat ineens kon worden
gekozen en de beide vrijzinnige can
didaten eerst by herstemming hun
zetel konden bekomen.
In 1915 werden by eerste stemming
uitgebracht 902 geldige stemmen,
waarvan verkregen by eerste stem
ming de a.-r. candidaat 492 en de
vrijzinnige candidaten 411 en 425.
De beide andere candidaten verkre
gen by de herstemming resp. 480 en
500 stemmen. Op den candidaat der
sociaal-democraten waren by eerste
stemming uitgebracht 80 stemmen,
op den tweeden a.-r. candidaat 410
stemmen, en op den r.-k. candidaat
397 stemmen. Daaruit blykt due ten
duidelijkste dat een belangryk aantal
stemmen van vrijzinnigen toen by de
eerste stemming zyn uitgebracht op
den a.-r. candidaat, die men om per-
soonlyke redenen in den Raad wilde
behouden. Dat wy met die houding
van deze kiezers niet sympathisee-
ren, hebben wy destyds onomwonden
gezegd. Maar toen was er voor die
houding nog dit te zeggen dat de be
doelde a.-r. candidaat, de heer Van
Galen, gekozen was door het eerste
district, en dat men hem persooulyk
in dat district wilde behouden. Nu is
de toestand échter geheel anders. De
thans gestelde candidaat, de heer
Jongenburger, treedt af in het derde
district. Nu is de overweging der
anti-revolutionairen klaarblykelyk
deze, dat met de candidatuur-Jongen
burger getracht moet worden den ze
tel van den heer Van de Velde, die
19 jaren lang door een vryzinnig
lid bezet is, te bemachtigen en men
laat nu den ze tel-Jongenburger in
het dorde district open voor een r.-k.
candidaat. Wanneer nu de vrijzinni
gen in het eerste district dezelfde
tactiek volgen als ten opzichte van
den heer Van Galen, dat zy den heer
Jongenburger uit persoonlyke sym
pathie hun stem geven, dan bereiken
zy juist, wat zy toch niet willen be
reiken, n.l. dit, dat, wanneer de af
tredende leden in de verschillende
districten mochten worden gekozen,
de verkiezing van den heer Jongen
burger juist den doorslag geeft
aan de recliterzyde. De antirevo
lutionairen wagen deze specula
tie op de goede gezindheid van
de vryzinnige kiezers in district I
voor den heer Jongenburger. Laten
nu deze vrijzinnigen bedenken welke
gevolgen zy met hun stem veroor
zaken, hy hebben het in de hand om
deze a.-r. speculatie te doen misluk
ken. En werkelyk, de antirevolution-
nairen zullen den heer Jongenburger,
|a1 zou hy in het eerste district niet
worden gokozen, tooh niet uit den
Raad laten; uit deferentie voor hem
en ook uit het oogpunt dat het belang
der a.-r. party het eischt, ton na-
tuurlük voor den heer Jongenburger
door een ander a.-r. lid een zetel wor
den ingeruiuid. Naar die oplossing
most worden gestreefd en daaraan
moeten allen, die vrijzinnig denken,
médewerken.
De zetel-Van de Velde is steeds
een zetel der vrijzinnigen geweest
en kan dat zeer gemakkelijk blijven.
Daarom moeten alle krachten wor
den ingespannen dat in district I de
beide vryzinnige kandidaten er ko
men.
Stemt daarom in district I:
en
Ter karakteriseering van den over
moed van de antirevolutionaire kies
vereeniging hier ter stede, diene dat
zy één der aftredende leden, en wy
mogen wel zeggen haar besten kans-
candidaat niet stelt in zijn eigen dis
trict, waar hy aftreedt, maar over
brugt naar het district, waar een
vaéature is, die door een vrijzinnig
lid, dat zich niet herkiesbaar stelt,
wordt bezet; wy bedoelen den a.-r.
candidaat, den heer Jongenburger,
met welke candidatuur gepoogd
wordt, den zetel, thans nog door den
heer Van de Velde ingenomen, te ver
overen. Wanneer men nu deze candi-
daatstelling beziet in het licht van
den komenden tyd, waarin de a.-r.
groep eenige harer zetels zal moetén
afstaan aan de, dank zü de antirevo-
lutionnaire kiezers, nog zoo magere
groep der roomsch-katholieken, dan
moet het toch ieder wel byzonder
vreemd voorkomen dat thans met po
litiek gemanoeuvreer getracht wordt
daar een a.-r. zetel te winnen. Met
één zeggen wy, en dat is ook inder-
dad zoo, maar op de candidatenlyst
is er sprake van twee. Onder de
candidaten in het tweede district
komt n.l. nog een a.-r. gegadigde
voor, en wel de a.-r. arbeiderscandi-
daat, T. Kroon, wiens naam reeds
prijkte by de namen van het bestuur
der a.-r. kiesvereeniging op een
strooibiljetdat in 1915 is rondgegaan.
Maar deze candidatuur is toch eigen-
lyk maar franje, en dient alleen om
wat goede gezindheid te toonen voor
dén christelyken arbeider. Een suc-
ces-candidaat zal de heer Kroon
zeker, niet worden, al moet hy dienen
als stemmenvanger voor de a.-r. ar
beiders, die in het tweede district op
den 8oc.-democratischen candidaat,
den heer Van der Werf, mochten wil
len stemmen.
Wy brengen het bovenstaande on
der de aandacht der kiezers, die daar
uit kunnen concludeeren dat óf de
a.-r. party lydt aan overmoed door er
vast op te rekenen dat het eerste dis
trict den heer Jongenburger zal ver
kiezen boven een der vryzinnige can
didaten óf men acht het eerste dis
trict voor dezen candidaat veiliger
dan het derde, waarvoor hy aftreedt
en dan is het een teeken van zwakte.
In zulk een geval heeft de a.-r. par
ty met de verplaatsing van den heer
Jongenburger de bedoeling het stern-
mental der vryzinnigen te verzwak
ken.
Vryzinnigen van het eerste dis
trict, op uw post, dat zulks niet ge
schiedt!
Het ie goed om wat vooruit te zien, dan
bekijkt men de dingen van het oogenblik
ook met een ander oog. Men kan dan alvaat
onderstellingen maken van hetgeen komen
kan en dat heeft zjjn goede zijde omdat
een prepareeren daarop toch wel iets voor
heeft
Zoo hebben wij gedacht dat, als onze link-
sche kiezers weinig animo mochten hebben
om Vrijdag a.s. ter stembus te gaan,
het dan wel eens heel goed mogelijk zou
zijn dat de Goudsche Raad van een linksche
een rechtsche meerderheid zou krijgen.
Dergelijke dingen zyn bij een stembus, die
toch zoo grillig kan zijn in zijn uitslagen,
altijd mogelijk.
Stel nu eens het geval dat Gouda's Raad
rechts zou worden, dan zou er best kans
zijn dat wij, burgers van Gouda, in 't alge
meen gesproken, vogels van zoo diverse
pluimage, zouden worden vergast op de
toepassing van een program, zooals de Anti
revolutionaire Kiesvereeniging te Middel
burg dat in 1916 in het Maandblad „De
Gemeenteraad" publiceerde. Wü nemen
daaruit de volgende specifiek antirevolutio-
6
De stembus is geopend van 8—6 uur.
Gaat echter vroeg stemmen, ge verge-
amkkelijkt daardoor zeer het werd der
contröle.
Indien uw stemkaart is zoek geraakt, dan
kunt gij aan uw stembureau een nieuwe
kaart vragen.
Moet ge Vrijdag a.s. afwezig zijn, wil dan
zeker vóér uw vertrek ter stembus gaan.
Moet ge in den vroegen morgen vertrek
ken, wend U dan Woensdag of Donderdag
avond tot het Bureau in het „Schaakbord",
dat U zal inlichten hoe dit kan geschieden,
terwijl ge toch kunt stemmen.
Helpt mede de verkiezing te bevorderen
van de candidaten, door de vrijzinnigen ge
steld en gesteund.
Inlichtingen op den dag der verkiezing
worden verstrekt op het
VERKIEZINGSBUREAU,
Bovenzaal „Het Schaakbord",
Kleiweg.
naire artikelen en bieden die onze lezers ter
aandachtige overweging aan:
Art 1. De Gemeenteraad behoort de Sou-
vereiniteit Gods te erkennen en die in
de eerste plaats te belijden door zijne
vergaderingen aan te vangen met ge
bed.
Art. 4. De Gemeenteraad bevordere met
alle hem ten dienste staande middelen
de Zondagsrust en were van het pu
bliek terreia al datgene, wat de heili
ging van deh Dag des Heeren in den
weg Btaat.
Art. 5. De Gemeenteraad neme alle maat
regelen, die kunnen strekken tot ver
heffing der openbare eerbaarheid.
Er zij een nauwlettend toezicht op
den aard der opvoeringen in Schouw
burgen, bioscopen en andere openbare
inrichtingen1» van vermaak.
De Kermij worde afgeschaft; zoolang
dit niet is geschied, wordt zy des Zon
dags geheel gesloten.
De Gemeenteraad neme maatregelen,
die de „Schandaal-colportage" tegen
gaan en var; de openbare straat weren.
Art. 10. Opdat het huiselijk- en gezinsle
ven tot zijn recht kunne komen, zie de
Gemeenteraad toe dat slechts by hooge
uitzondering gehuwde vrouwen in Ge
meentedienst worden genomen, of eene
vrouw na het sluiten van het huwelijk
in Gemeentedienst wordt gehouden.
Art. 11. De Gemeente onthoude zich van
de exploitatie van schouwburgen, bios
copen of andere instellingen van ver
maak en van inrichtengen met vergun
ning.
Art. 12. Zondagaarbeid worde tot het vol
strekt onvermijdelijke beperkt. By dien
noodzakelyken arbeid treffe men zoo
danige regeling dat de daarbij betrok
ken personeq, zooveel mogelijk, althans
om den anderen Zondag vrij zijn.
Bij de loonregeling rekene hij voorts
in alle rangen ook met het kindertal.
Art. 19. De Gemeenteraad onthoude zich
ervan om subsidies te verleenen aan
schouwburgen, bioscopen, andere instel
lingen van openbaar vermaak en aan
lichamen, die openbare vermakelijkhe
den organiseeren op den Zondag of op
zoodanige wijze, dat niet rekening
wordt gehouden met de openbare eer
baarheid of met het openbaar belang."
Aan deze greep uit een antirevolutionair
gemeente-program willen wij nog enkele
vragen toevoegen, die na het lezen van het
program, dat begrijpelijkerwijs ook vele
vrager; bevat, waarmede ieder niet-antire-
volutionair zich zal kunnen vereenigen, van
zelf bij ons opkwamen en dat zyn wel deze:
Welke algemeene reden is er aan te voe
ren om het aannemelijk te maken dat de
Raadsvergaderingen met gebed moeten
worden geopend?
Is daarmede een algemeen of een spe
ciaal gemeentebelang gemoeid?
Is de ethische waarde van het gebed niet
te hoog om het te doen dienen als inleiding
tot vergaderingen, waarin dragers van het
„christelijk" beginsel op de meest onheu-
sche wijze hun „niet-christelyke" medeleden
bejegenen en hen in hun overtuiging van
wat zij als goed en recht beschouwen, kren
ken?
Is de heiliging van den Zondag volgens
antirevolutionnaire begrippen, niet een aan
banden leggen van eens anders opvatting?
Is het toezicht op opvoeringen in schouw
burgen en andere inrichtingen van ver
maak, door antirevolutionnairen uitgeoe-
den, niet eveneens een dwang die anders
denkenden wordt opgelegd?
Is het in gemeentedienst komen of blij
ven van een gehuwde vrouw een daad, in
strijd met het volksbelang of met het be
hang der gemeente? Geldt voor de gehuwde
(Werkvrouw in dienst der gemeente een an-
derè moraal dah voor de gehuwde ambte
naren? Zijn de maatschappelijke verhou
dingen niet de oorzaak van den arbeid der
gehuwde vrouw en is deze niet in vele op
zichten noodzakelijk?
Is een loonregeling voor gezinshoofden
berekend naar het kindertal een eisch, die
in de maatschappij gesteld kan worden?
Geldt niet voor eiken mensch, die zich zelf
wil zijn: loon naar arbeid? Is loon naar
kindertal een eisch van moraliteit of moet
het als premie dienen als thans in de oorlog
voerende landen geschiedt?
Moet de gemeenteraad optreden als cen
sor op het gebied van litenatuur, tooneel en
muziek? Moet een muziekgezelschap dat
op Zondag volksconcerten geeft alleen daar
om subsidie worden onthouden?
Kan men in gemoede volhouden dat deze
dingen in strijd zijn met de openbare eer
baarheid, in strijd met het openbaar be
lang?
Het zijn slechts vragen, die in ons zijn
opgeweld en die wij hebben hier neerge
schreven. Maar in die vragen ligt ons ant
woord. Wij eischen in algemeenen zin vrij
heid van opvatting voor ons zeiven, maar
ook voor anderen. Het is in strijd met ons
vrijheidsbegrip om andersdenkenden te
dwingen tot dingen, waarmede zij zich niet
kunnen vereenigen. Dat doet het antirevo
lutionair beginsel niet. Dat legt op dwin
gend wat het volgens eigen begrip goed
vindt en het vraagt niet naar anderer mee
ning.
Daarom klinke ons waarschuwend woord
voor den stemdag van Vrijdag, verzet u
tegen elk pogen om tot antirevolutionnaire
overmacht te geraken.
De zittingen van den gemeenteraad in de
vorige maanden hebben zich gekenmerkt
door discussies van vry scherpen aard, bij
de behandeling van het voorstel van Dr.
Broekhuizen en de zynen betreffende de
vrye artsenkeuze voor de armen, discussies
die het zakelijke deel van het onderwerp
voorbijgingen en die ten slotte leidden tot
een politiek debat, dat inplaats van bevre
diging te brengen, eer tot verwijdering aan
leiding zou kunnen geven. Op dat debat
zullen wij niet verder ingaan men leze
daarover het stenografisch Raadsverslag
van de vorige zittingen. Maar nu het blijkt
dat deze zaak, die, als maatschappelijk
vraagstuk, van belang is, van antirevolution
naire zijde in den Raad is opgeschroefd op
een wyze, die bedoelt de aandacht te trek
ken als iets heel bijzonders, als iets dat een
Weldaad moet beteekenan voor den armen
man, nu daar in de huizen van den arbei
der wordt gecolporteerd het verhaal dat
het de linksche groepen zijn in den Raad
die er de schuld van dragen dat de arme
niet krijgt den dokter, dien hy gaarne zelf
wil hebben, nu is het toch wel dienstig dat
dat prachtige colportage-verhaal eens van
al zijne illustraties wordt ontdaan en dat
de menschen nu toch eens precies kunnen
lezen wat nu eigenlijk bij het voorstel-
Broekhuizen de quaestie was, waarom het
is gegaan.
Zonder omhaal willen wy het vertellen.
De heeren Broekhuizen c.s. stelden voor
een Gemeente-Ziekenfonds te stichten waar
in de armen, die niet zijn aangesloten bij
eenig ziekenfonds en die vanzelf uit eigen
inkomsten geen dokter kunnen betalen, die
dus aangewezen zijn op hulp van gemeente
wege, zouden worden ingeschreven en
waaraan de hier ter stede gevestigde dok
toren zich zouden kunnen verbinden. De in
geschrevenen zouden dan kunnen opgeven
welken geneesheer zij by ziekte zouden
wenschen, en deze keuze zou dan om de zes
maanden kunnen worden veranderd. De ge-
neesheeren zouden dan daarvoor een ver
goeding krijgen, berekend naar elk voor
hen ingeschreven lid.
Het voorstel is dus zuiver zakelijk.
Wat is nu de praktijk van dit voorstel?
Dr. Broekhuizen wilde de armen de vrye
keus laten van hun dokter. Uit hoeveel dok
toren die keus zou bestaan vermeldde het
voorstel niet. In elk geval zou, gegeven het
aantal doktoren, dat voor een dergelijk ge
meentefonds zijn medewerking zou verlee
nen, dit aantal toch zeer beperkt zijn.
Trouwens, dit doet er ook-weinig toe, omdat
de ervaring leert dat de menschen niet zoo
licht geneigd zijn van dokter te veranderen.
Maar er kunnen zich wel gevallen voordoen
dat het èn voor den dokter èn voor den
patiënt wtnschelijker is, dat een ander me
dicus de behandeling op eich neemt. Daar
om zou in den toestand zooals die hier ten
aanzien van de gemeente-artsen bestaat,
wel eenige verandering wenscheljjk zijn.
Terecht heeft de heer Van der Werff op die
leemte bij den bestaanden toestand ge
wezen. Het gevolg van het voorstel-Broek-
huizen zou kunnen zijn, dat lastige patiën
ten, waarvan elke dokter weet mee te pra
ten, iedere zes maanden hun dokter, indien
deze hun dingen voorschreef, die zij geen
zin hadden om na te komen, den bons zou
den kunnen geven. En dat zou des te ge
makkelijker gaan, omdat die gemeentè-
patiënten hunne behandeling door de ge
meente laten bekostigen. Nu voelt toch
ieder onbevooroordeelde dat dit geen ge-
wenschte toestand is. Bovendien iedere dok
ter, die zulks zou vallen en kunnen en zoo-
als gezegd, dit aantal was hier zeer be
perkt, zou dus gemeente-arts kunnen wor
den. Het ligt voor de ha^fd dat op die wijze
de contrdle van gemeentewege uiterst moei
lijk zijn zou en daarbij nogal duur. Maar
dat laatste zou geen factor zijn indien een
werkelijk goede zaak daarmede tot stand
zou worden gebracht.
Het voorstel-Broekhuizen heeft niet ge
had de instemming van den Raad. En den
heer Van der Werf komt hierbij in hoofdzaak
den lof toe dat hy de bezwaren daartegen
tot in details naar voren heeft gebracht
Het feit vooral dat hier ter stede een tekort
was aan doktoren deed de heer Van der
Werf komen met een voorstel om te benoe
men drie gemeente-artsen, waarvan één uit
Gouda en twee van elders en uit deze drie
zouden de armen dan moeten hebben de
vrye keuze. Waar het nog de vraag zou
zijn èf het stelsel-Broekhuizen de vrije
keuze over meer dan drie doktoren hier zou
kunnen |iitstrekken, daar komt practisch
voor de armen het voorstel-Van der Werf,
dat aangenomen is, op hetzelfde neer, ter
wijl het dat groote voordeel heeft gebracht
dat Gouda twee nieuwe doktoren er bij heeft
gekregen.
Waarom Dr. Broekhuizen den heer Van
der Werf zulke scherpe verwijten naar het
hoofd heeft geslingerd, als zou deze de ar
beiders een strop om den hals hebben ge
daan is ons nog niet duidelijk geworden.
De arbeiders behooren gelukkig niet tot de
armen waar het hier om ging; de arbeiders
hebben hun ziekenfondsen waarin zij hun
eigen dokter kunnen kiezen. De strijd die
tusschen de doktoren van de Maatschappij
tot bevordering der Geneeskunst en de
apothekers van de Maatschappij tot bevor
dering der Pharmacie wordt gestreden,
heeft met het voorstel inzake de geneeskun
dige armenverzorging niets te maken. Die
strijd is een strjjd van organisatie tegen
over organisatie, van macht tegenover
macht, van de dokters tegenover de leiders
der ziekenfondsen. En deze strijd zal te
eeniger tijd zijn oplossing wel krygen, zon
der dat de geneeskundige armenverzorging
daarmede iets te maken krijgt.
De regeling betreffende de geneeskundi
ge armenverzorging zooais die in Gouda
thans is ingevoerd, staat, in vergelijking
met elke andere gemeente in het land, bo
venaan, en men meene toch werkelijk niet
dat aan de armen hier geen goed is gedaan.
Men beschouwe deze zaak van het juiste,
het zakelijke standpunt, en dan laat men
zich niet van de wijs brengen, door er aller
lei verhalen om heen te vlechten.
Dat hebben wij gemeend hier even te
moeten zeggen.
De Liberale Unie heeft Zaterdag
23 Juni, na een langdurige huishou-
delyke vergadering de vólgende mo
tie met algemeene stemmen aangeno
men:
De algemeene vergadering van
de Lib. Unie, enz.
overwegende, dat de vrijzinni
ge beginselen den grondslag vor
men van de drie bestaande vrij
zinnige partjjen;
overwegende, dat samenwer
king van alle vrijzinnigen in den
lande op een vast omlijnd demo
cratisch program in de naaste
toekomst mogelijk en noodig is;
overwegende, dat een afzon
derlijke actie der drie vrijzinni
ge partijen in de toekomst, tot
schade van 's lands belang,
slechts nadeel zou toebrengen
aan de kracht, waarmede het
streven van de gemeenschappe
lijke tegenstanders op politiek
terrein moet weerstaan en be
streden worden;
roept alle vrijzinnigen in en
buiten de partijen op, hun mo-
reelen, en waar mogelijk daad-
werkeljjken steun tot het tot
stand brengen van de samenwer
king te verleenen;
besluit, aan een commissie op te
dragen, in overleg te treden met
de belde vrüzlnnige partijen, ten
einde zoo mogelijk tot de beoog
de samenwerking van alle vrij
zinnigen in den lande te gera
ken.
In District I.
JONGENBURGER, R. U.
VINGERLING. P. A.
HOFFMAN, Dr. A. C. A.
KROON, T.
PERDIJK, A.
BROEKHUIZEN, Dr. B. J.
PERDIJK, A.
STEENLAND, G. TH.
Tot leden der in de motie bedoelde
commissie zyn benoemddoor de ver
gadering de heeren P. Otto, mr. Tj.
Binnerts, mr. dr. E. van Ketwich
Verschuur; en door het hoofdbestuur
prof. mr. J. E. Heeres en mr. P. Rink.
De eerste poging, die van de
Liberale Unie is uitgegaan om tot sa
menwerking van de vryzinnige par
tyen te geraken is, zooals bekend,mis
lukt. Maar waar dit een zaak geldt
voor de toekomst vai\ zoo groot be
lang, kan het by deze enkele poging
niet blyven, en de aanneming der
motie in de Lib. Unie is daarvan dan
ook het bewys.
Over de motie zegt nu het u.-l.
weekblad, De Vaderlander, het
volgende, hetwelk wy meenen dat
onder ieders aandacht moet worden
gebracht
De eerste poging, om de zoo vrucht
dragende samenwerking van alle
vryzinnigen, die ons het Algemeen
Kiesrecht voor mannen en de moge-
lykheid om datzelfde voor de vrou
wen in te voeren, heeft geschonken,
is mislukt.
Het spreekt Tan zelf, dat de L. U.
het daarbij niet kon laten, en dat te
minder, waar de begeerte om te blij
ven samenwerken, die is van de over-
groote meerderheid van de vryzinni
gen in den lande, ook van leden van
de vrijzinnig-democratisCne party.
En deze tweede poging kan tot het
gewenschte resultaat leiden, wan
neer ieder vrijzinnige, die het groote
gewicht van de zaak, waarom het
gaat, voelt, dan ook hetzy voor zich
zelf, hetzy in vereeniging, wanneer
hy lid is van eene vryzinnige organi
satie, in het openbaar zyne instem
ming met deze motie betuigt. De ver-
antwoordelijkheid van hen, die de sa
menwerking willen verbreken, moet
zóó groot worden, dat zy er per slot
van rekening zeiven voor terugdein
zen. Er wordt geene samenwerking
zonder meer verlang, maar juist als
in 1913, op een vaat omlynd democra
tisch program. En nu gaat het niet
aan te zeggen: dat is niet mogelyk
met het oog op de tydsomstandighe-
den; wy weten niet onder welke om
standigheden de Kamerverkiezingen
in 1918 zullen worden gehouden. Ze
ker, wy leven bü den dag, en, al ho
pen wy van beter, de mogelykheid is
zelfs niet uitgesloten, dat er in 1918
in dezen lande geen verkiezingsstrijd
zou kunnen worden gevoerd. Maar
dat is geen bezwaar, met de Grond
wetsherziening stonden wy er net zoo
voor, de behandeling daarvan zou ook
voor onbepaalden tyd moeten zyn ge
schorst, als oiize internationale posi
tie dat had vereischt, en nooit is van
vryzinnig-democratischen kant be
zwaar gehoord tegen de behandeling
daarvan, op grond, dat men in dat
werk wel eens halverwege zou kun
nen worden gestuit. Daarby staat dit
toch wel vast, dat vierderlei de aan
gewezen taak van de gezamenlyke
vryzinnigen wordt: le. te zorgen dat
het Parlement, dat in deze tyden in
's lande belang wel iets van zijn con
trolerecht moest prysgeven, welken
toestand de reactionairen in ons land
gaarne tot den bly venden zouden
willen maken, geen dag langer dan
strikt noodig noodig is met vermin
derd recht genoegen behoeft te 'ne
men; 2o. dat de oorlogslasten niet op
zulk eene wyze gedelgd worden, dat
onze geestelyke en stoffelijke wel
vaart onherstelbaren knak krygt;
3o. dat het staatssocialisme, dat wy
ons om den nood der tyden moeten
laten welgevallen, hier niet voorgoed
wortel schiet; 4o. dat de zaak van het
vrouwenkiesrecht zoo spoedig moge
lyk in deinocratischen zin wordt ge
regeld.
Er is nog meer.
Wie nu zegt: Dat kunnen de vry
zinnigen toch wel gezamenlyk doen,
al stryden zy in 1918 ieder voor eigen
party; de Evenredige Vertegenwoor
diging en dat is juist het mooie
er van maakt onderlinge afspra
ken vóór de stembus onnoodig mis
leidt of zichzelven of anderen. Deze
uitspraak is waar voor partyen, die
op verschillenden principieelen
grondslag staan, niet voor dezulken,
die, zooals de drie vrijzinnige par
tyen óf slechts in tactiék, èf slechts
In District li
In District II i
In District III. 1725100
HET BESTUUR,
uur stemmen.
in tempo verschillen, en onderlinge
strijd zou tal van vrijzinnige kiezers,
juist als in 1901 en in 1909, in de
armen werpen van hen, die hnn ge
zamenlijk belang niet opofferden aan
de belangen van eigen partü of par-
tütje. Wie herinnert zich niet wat
juichtoon er in de gelederen der vrij
zinnigen in den lande opging, toen in
1913 het gemeensehappelyk program
der drie partyen het licht zag, toen
de zon der eendracht door de wolken
des langdurigen krakeels brak.
Wy wenschen de Commissie het
beste succes op haar loffelyk pogen,
en hopen er het beste van, nu de roep
stem gaat ook tot alle vryzinnigen
buiten de partyen, die tóch zijn min
stens 15 maal sterker in aantal dan
de in de vryzinnige groepen georga
niseerde».
Laat niets U weerhouden VRIJDAG aji. Uw stem uit te brengen
op de candidaten Uwer richting, wier beginselen de Uwe sUn.
Laat geen persoonlijke motleven gelden om Uw stem aan anderen
te geven, die ln principe lijnrecht tegenover U staan; die persoonlijk?
goede gezindheid moet U op den duur berouwen.
Voor elk vitjojnnlge Is het vrijheidsbegrip binnen sekere grenzen
het hoogste, dat doorgbn^man ter rechterzijde wordt gehuldigd.
Bedenk dat VRIJDAGN^het invullen van Uw stembiljet
handel daarnaar.
De candidaten der linkerzijde verdienen Uw volle vertrouwen.
uitverkoop
aftredend.
Hef stembureau is geopend wan 8-B uur.
Ga VROEG stemmen.
aftredend.
Namen, het Bestuur,
H. KNUTTEL, Voorzitter.
P. DE MINK, Secretaris.