aankomende Verkoopsters en Leerlingen.
Graote Halfjaarlijksche Opruiming.
CHR. KEET - Markt'4.
couvet|
P. MARTENS Co.,
Groote Opruiming
Het beste adres
Rijwiefmagazijnen van J. L. HULLEMAN,
Pas op uw gezondheid!
GOHDSCHE COURANT.
Icigaretlenl
ABDIJSIROOP
DE DOCHTER VAN DEN TAMBOER-MAJOOR
REUZENKOOPJES
Kapok, Bedden en Matrassen,
Een enorme partij Wollen Dekens,
SATINET DEKENS
DAMES MANTELS en BLOUSES
De meest pakkende
en mooist gemon-
teerde REVUE
D. SAMSOM - Markt 26.
Gestikte Dekens vanaf f 4,25.
Voetkussens vanaf 18 ets.
Tapis Beige en Koehaar Karpetten
COUPONS VLOERZEILEN
Alle COCOS-ARTIKELEN bij de opruiming inbegrepen.
VITRAGES tegen spotprijzenI
Houten en IJzeren Ledikanten, enz. enz.
KLEIWEG 17-16, 88 GOUDA.
voor spotprijzen.
Extra koopjes Nachtjaponnen, Dameshemden en Pantalons.
Groote partij lappen, in keper, katoen, graslinnen en flanel,
plaals: COOWE BIJ DE 8IHOOPI
W. M. ELSH0UT,
Onderlinge Lompen- en
Metalenhandel,
■*- Ook te ontbieden, /m
Fa. Weijer Hoefhamer.
C. van Oudheusden Co.
Hoeden, Petten ei Baretten
Burgers E. N. R. Rijwielen,
Tweede Blad.
Vfif om c&arfomont.
„TWAALF UUR SLUITEN", i
arbarossa
KOMT sa,
met da kermis In 4aa
Nieuwen Schouwbura
1HAJ 4i\
1864 40
Voor «llroot gaypaagd 1857 20
IV Onze gewoonte getrouw om 2 maal in
't jaar al onze artikelen voor veel verminderden
prij» te verkoopen,.en wat door étalepren of anders
zin» beschadigd is, voor spotprijs op te ruimen,
bieden wij ook nu weder
aan, zoowel in 't TAPIJT- als in 't BEDDENVAK
ALLE VOORRADIGE 150
worden, alhoewel de kapok zeer duur is, tegen
ZEER VERLAAGDEN PRIJS OPGERUIMD.
Iets vuil geworden. VOOR SPOTPRIJZEN
groote maat en pracht kwaliteit, vanat f 4 95
ENORME VOORRAAD
tegen 'werkelijk lage prijzen
In TAPISTRY STUKGOED een zeer
groote sorteering vanaf f 1.45 per el.
voor de helft van den kostenden prijs
W ZIE ETALAGES. ZIE ETALAGES. UB
DE B
E8TI
OVERAL VERKRIJGBAAR
lO Ai IO cant. "10 kx>
met coupons voor kunstgravure.
ii van n
blliondBP voordeelig. a
f I860 150
Extra aanbieding KATOENEN KINDERJURKEN,
alle maten, alle soorten ver onder fabrieksprijs.
MS"* Men profiteere nu nog van deze bijzonder voordeelige gelegenheid, daar de prijzen
steeds stijgende zullen blijven.
In lossing en lading prima
tegen oen billijken prys. 1886 15
RAAM S3. GOUDA - Telef. 347.
Deze aardappelen kunnen op een koele
plaats eenige weken bewaard blijven.
Stoofsteeg 3-4, - Tel. Int. 503
1872 .oor h.t v.rkoopeu 20
alle soorten Lompen, Metalen, Cou
ranten, Gummi, oud Ijzer, enz.
Roburine kindermeel
Nestlé farine lactée
Kufeke kindermeel
Molenaar's kindermeel
Arrowroot
BIJ 1863 16
GOUWE 135. - TEL. 37.
Voorradig eene groote lorteering nieuwe en
betpeelde Instrumenten.
AU occasion voorradig een 1821 10
Lipp Vleugel f 675.— aoo goed als nieuw.
Ibaoh Pianino f 556.-. Langd. gar.
Specialiteit Stemmen, Repareeren, Verhuren.
Waganstraat 115, Tal. 523, OEN HAAG.
Koopt Uw
bil
CAREL KROPMAN,
KLEIWEG 8, n GOUDA,
Nieuwe modellen. 12
Firma B. DE JONQ. 4
Behangers, Stoffeerders, Beddenmakers,
Verhuizingen.
Qouwe 91. Tel. 47
Ontvangen de Nouveauté's in Behangselpapieren.
Lange Tiendeweg S en 18.
Ia voorraad eene groote aorteering 1854 40
benevens andere prima merken
ALLE RIJWIELEN worden met eerste klaaae
banden gemonteerd.
Groote sorteering onderdeelenentoebehooren,
EMAILLEEREN en, VERNIKKELEN
spoedig en billijk.
Bond«p|Jwlelher»telpla»t«. n Tel. 3SO.
Hoest gij? Kucht gij? Zijt gij verkouden? Wacht niet lot dat een
bronchitis, influenza of asthma U aanpakt! Weet gij wel, dat zelfa het
schijnbaar onbeduidendste kuchje bij verwaarloozing gevaarlijke gevolgen
kan hebben
Verliest geen kostbaren tijd, doch gebruikt tijdig het juiste genees
middel. Koop nog hoden de veelgeroemde
welke dadelijk uw hoeat en verkoudheid krachtig bestrijdt en de ontsteking
veroorzakende slijm krachtig kan doen loskomen.
De Abdijsiroop verzacht, zuivert, geneest en wordt alom geprezen bij
hoest, hseschheid, kselpijn, oatarrh, bronohitis, ver
waarloosde verkoudheid, slijm- en kinkhoest, Influenza
an asthma.
Prijs per flacon van pl. m. 230 gr. f 1.25, van pi. m. 550 gr. f2.25,
van pl. m. 1000 gr. f 3.75. Alom verkrijgbaar. Eischt rooden band
met onze handteekening L. 1. AKKER, Rotterdam. 1845 70
i a
i
Fr. W. J. v. ZANEN - 20 O.-Haven
Atelier voor
i: Moderne Portret-Fotografie :i
MOOISTE OPERETTE van [OFFENBACH
KOMT MKT DK KERMIS IN DKN NIEUWEN SCHOUWBURG».
1815
ZATERDAG 21 JULI 1917.
EERSTE KAMER.
Formalisme.
De Eerste Kamer heeft een beslissing
genomen, die bijkans onwelriekend is van
het formalisme. De vraag, die door den
heer de Vos van Steenwijk werd gesteld,
was deze: is de Eerste Kamer gerechtigd
wetsontwerpen te behandelen, die afkomstig
zijn van de vorige ontbonden Tweede
Kamer? De Grondwet eischt voor een wet
„gemeen overleg" der Staten-Generaal. Be
staat dat, als de Kamers ontbonden zijn?
Geen enkele bepaling in de Grondwet ver
biedt de Eerste Kamer deze ontwerpen, die
haar op normale wijze hebben bereikt, te
behandelen; geen practisch belang is er
mee gemoeid; geen nut is er te behalen;
geen onheil valt er mee te stichten; geen
onrechtvaardigheid kan worden begaan
en toch wees de Eerste Kamer de behande
ling af.
Op grond waarvan Op verklaringen van
wetsuitleggers uit de oude doos, bij wien
V steeds de gedachte heeft voorgezeten, dat
ontbinding het geval is van een conflict.
Met veel omhaal van mooie woorden heeft
de heer de Vos dit betoogd en hy vond steun
bjj de heeren Fokker en Binnerts, terwijl
de heeren van der Feltz en van Nierop die
opvatting bestreden. Minister Cort van der
Linden hield een glashelder betoog, waarin
hij uiteenzette, dat het beginsel van stui
ting der beraadslagingen alleen een regee-
ringsrecht was, maar dat de Kamer dat niet
mocht hanteeren tegen de regeering. Ont
binding tast het lichaam der Staten-Gene
raal niet aan doch alleen de mandaten der
leden: wat vóór de ontbinding is beslist
is en blijft van kracht en alleen aan de Re
geering is de macht gegeven een ontwerp,
dat al door de Tweede Kamer is aangeno
men, in te trekken.
Ondanks dat alles, zonder repliek op het
duidelijke betoog van den Minister, besloot
de Kamer met 21 tegen 18 stemmen de ont
werpen niet te behandelen, zoodat de Regee
ring wel verplicht is ze in te trekken en
opnieuw in te dienen. Het is te hopen, dat de
Tweede Kamer door ze alle zonder één kik
aan te nemen, zal toonen het dwaze forma
lisme beneden zich te achten.
Het zou veeleer de vraag kunnen zyn of
deze daad van de Eerste Kamer wel grond
wettig is, hetgeen duidelijk wordt, wanneer
men zich het geval stelt, dat de Regeering
niet voldeed aan het verlangen en de ont
werpen niet introk. Het feit, dat de ontwer
pen niet van zelf i- automatisch Mrval-
len, maar dat een regeeringsdaad noodig is,
bewyst reeds, dat de opvatting der Eerste
Kamer kort-weg onzin is.
Natuurlijk geeft dit geval veel stagnatie
in den wetge\,enden arbeid. Tegenover den
Minister van Binnenlandsche Zaken was het
optreden op den rand van onwelwillend.
De Eerste Kamer is nu voorloopig naar
huis.
TWEEDE KAMER.
Regeling van Werkzaamheden. Export-
Centrale.
Bij den aanvang der eerste vergadering,
die de Kamer deze week hield, herdacht de
Voorzitter met eenige hartelijke woorden
het overleden lid der Kamer, Fr. Lieftinck.
Hij herinnerde aan zijn geestigheid en^syn
standigheid dwong eerbied en ontzag af, al
BRIEVEN VAN EEN BURGER-SOLDAAT
Zoo'n eerste dag.
Het is eigenlijk wonderlijk, onwerkelijk.
We zaten daar vanmorgen op die geweldig
ommuurde binnenplaats van de kazerne plat
op den grond, de beenen wijd-gespreid om
ruimte te maken voor wat aardappelen en
een waschblik, waarin de geschrapte piepers
worden gegooid; en je richtte het hoofd op
en keek dan eens rond; niets dan muren
en vensters en de klok boven de poort. Nog
niet eens zeven uur. Je begrijpt niet hoe 't
mogelijk is dat jij daar nu zit, jij die ge
woon bent tot acht uur te slapen en om
even half negen naar 't bureau te stappen;
en je peinBde welke indruk de man, die je
zelf bent, op je zou maken als je hem kan
zien zitten met z'n geel-omzoomde veld-
muts, z'n groen werkpak, waarvan de
broekspijpen een manchethoogte zijn op ge-
Blagen, z'n model-trappers en z'n door 't
schrappen extra smerige handen: je bent
tenslotte maar bly dat je hem niet kunt
tegenkomen. Want spiegels zijn er niet in de
kazerne.
Als 'n breede looper liggen de aardappe
len uitgestort In 't vierkant van de binnen
plaats, en aan weerszijden van die looper
staan mannen en schrappen. Anderen heb
ben hun waschblik volgeschept en zijn tegen
de muren gaan zitten, of hebben een steun
tje voor hun rug gezocht tegen een der
tonnen die halfvol water staan en waarin
men de volle waschblikken ledigt Maar
de laatsten hebben tegen dat, wanneer de
lui rondom hen hun geschilde aardappelen
één voor één in den ton mikken het water
eruit tjoept en In hun nek spat
Al meer dan een week doen we dienst,
maar nog altijd zijn we burger, zijn we na
den dienst, 's middags om 4 uur, vrij om
ons werkpak uit- en de burgerltleeren weer
aan te trekken om de kazerne te verlaten,
als we tenminste niet zijn aangewezen om
eten te halen of gamellen (eetketels) schoon
te maken.
onlangs nog zoo duidelijk bleek. Die zelf
standigheid dwong eerbied en ontzag os, al
was mes het met zijn overtuiging niet eens.
Zijn aangename persooniykheid zal men
noode missen.
Namens de Regeering sloot Minister Cort
van der Linden zich bij deze woorden aan.
Bij de regeling van werkzaamheden vroeg
de heer Schaper verlof eenige vragen te
mogen richten tot de Regeering in zake
haar houding tegenover het votum der Eer
ste Kamer 17 dezer gevallen.
A.s. Dinsdag komt deze interpellatie aan
de orde.
Na de Export-Centrale zal aan de orde
komen de motie-van den Tempel in zake de
levensmiddelen-kwestie.
Zonder discussie en stemming werd beslo
ten, dat Ned.-Indië weer 50 millioen gulden
mag leenen.
i
Naar aanleiding van een veertigtal natu
ralisatie-ontwerpen opperden de heeren Bi-
chon van IJsselmonde en van Hamel bezwa
ren tegen de wyze waarop deze naturalisa
ties werden voorbereid. De Minister van
Buitenlandsche Zaken wenscht nóch te ver
klaren dat zij strijdig zijn met het lands
belang, nóch dat zy in het landsbelang zijn.
Jaren geleden zyn de ouders van deze per
sonen uit Nederland vertrokken en zij lie
ten zich niets aan ons land gelegen liggen.
Nu met den oorlog wenschen zij weer Ne
derlanders te worden. Daarvoor gevoelden
die heeren niets.
Gevreesd w?rd, dat deze personen gevaar
lijk zullen worden, omdat zy spionnage zou
den kunnen plegen. Door de heeren Knobel
en Kleerekoper werd daartegenover betoogd,
dat dergelijke gevaren precies in dezelfde
mate bestaan zonder naturalisatie. Trou
wens de Minister wees er op, dat deze men-
schen alle in het buitenland wonen, zoodat
dit gevaar denkbeeldig is. Veeleer is het van
belang, dat er in andere landen Nederlan
ders vertoeven, waardoor de Nederlandsche
belangen allicht beter worden behartigd.
Slechts een zevental leden deelde de be
zwaren van de bestrijders. De 40 voorge
dragenen werden tot Nederlanders gepro
moveerd.
Dan de Eport-Centrale. Eigenlijk is dit
onderwerp al geheel afgezaagd door de uit
voerige voorbereiding en de discussies op
vergaderingen door de artikelen in de pers
en de ettelijke adressen.
Het doel van deze centrale is centralisee
ring van den uitvoer en winstbejag ten bate
der schatkist. Beide doeleinden zyn echter
weer ondergeschikt aan het algemeene: de
voorziening van de Nederlandsche consu
menten met alle artikelen die zij noodig
hebben. De uitvoer wordt hier niet bevor
derd om der wille van den uitvoer maar ten
gunste van den invoer van andere artikelen.
Volgens den heer van Beresteijn, den eer
sten woordvoerder, ia de aanleiding voor de
indiening van dit ontwerp eigenlyk niets
van dit alles. De ware oorzaak is gelegen in
de omstandigheid, dat de bankiers vast
zitten met hun papieren; door deze centrali
satie van den ruilhandel zal daarin verbe
tering worden gebracht. Het syteem dat de
regeering wenscht te volgen, achtte h(j niet
gelukkig.
Zijn systeem is een regeeringsbureau, om
dat de Regeering nu eenmaal het onbeperk
te vertrouwen heeft en over meer gegevens
beschikt. Het denkbeeld zal niet leiden tot
céntralisatie, maar zal veeleer de zaken
laten zooals ze zijn. Door den heer Bere
steijn is een amendement ingediend, dat
volgens zijn zeggen althans beter de
grondgedachte van het ministerieel voorstel
uitwerkt, dan in dit voorstel zelf geschiedt.
Hoe het de anderen vergaat weet ik niet,
maar ik gevoel me nog in hart en nieren
burger. Voortdurend lykt het me of dit
maar heel kort zal duren, of 't een eigen
aardige gril, 'n bizonder vacantie-uitstapje
is. Je moet er maar niet aan denken dat
dit maanden en maanden kan duren
Reeds den eersten dag heb ik kennis ge
maakt met dat eigenaardige Russische stop
systeem, dat de dienst dikwijls zoo onbillijk
maakt. Iemand een militair wiens rang
ik verzwijg vroeg toen aan een ander
en aan mij of we er prys op stelden in den
Haag te blijven, want we zouden zoo goed
als zeker worden toegevoegd aan de Grena
diers en in Waalsdorp komen. Er was ech
ter een middel om in Den Haag te blijven;
dat middel was zich te vervoegen bij
iemand die zich weliswaar niet liet omkoo-
pen maar die Bigaren verkocht. Indien we
van hem cliënt wilden worden zouden we
veel gedaan krijgen. Onze vriendelijke
raadsman sprak uit ondervinding.
We hebben deze bemiddeling niet ingeroe
pen en haar ook niet noodig gehad. Maar
het spijt je als de praktijk je al den eersten
dag bewijst dat wat de kankeraars altijd
beweren over bevoorrechting niet heele-
maal onjuist is.
Aan de kazerne werden we door een ser
geant verwelkomd met een „ach jasses, nog
meer slachtoffers,". We moesten maar door-
loopen, doch waarschijnlijk hadden we eeni
ge passen gedaan of een collega van 'm, die
zich in z'n schildwachthuisje teruggetrok
ken had als "n spin in een hoek van haar
web, schoot eensklaps op ons, argelooze
slachtoffers toe en riep met een vervaarlijk
geluid: „waar moet dat heen?" Dit wa
ren wij. We keerden terug, verzekerden dat
we niets kwaads in 't zin hadden en niet
eens uit eigen beweging naar binnen gin
gen, waarop de sergeant zei dat burgers
Blechts onder militaire geleide de kazerne
raochten(I) betreden. Hy meldde onze aan
komst telefonisch en even later viel als t
ware automatisch een soldaat, wiens ma
gerheid een scherp contrast vormde met de
Weinig vertrouwen had de heer van Bere
steijn In de mogelijkheid, dat de Regeering
oorlogswinst zal maken met de Export-Cen
trale. Immers naar mate de ptyzen der uit
te voeren artikelen stijgen, stijgen de ge-
importeerde artikelen ook in prijs, zoodat
de eventueele oorlogswinst van den Staat
betaald wordt door de Nederlandsche consu
menten.
Tegen de koersspeculatie van de certlfi-
oaten van de vennootschap dient de regee
ring te waken. Deze speculatie kan groote
afmetingen aannemen, wanneer de certifi
caten in de beursnoteering komen. Bij in
terruptie deelde Minister Treub echter
reeds mede, dat ze niet in die noteering zul
len komen. Ten slotte stelde de heer van
Beresteijn tal van vragen, ten einde nog
meer inlichtingen over den opzet der Cen
trale te verkrijgen.
De rede van den heer Beresteijn was niet
altijd even klaar en op vele punten te
populair. Dat zal hij wel ondervinden als de
Minister hem beantwoordt.
De heeren Marchant en Limburg hebben
er geen gras over laten groeien. 17 Juli
heeft de Eerste Kamer hun ontwerpen van
de baan geschoven, 18 Juli dienden zy ze
weer in. Mr. Marchant dat betreffende de
onderwijzerssalarissen, Mr. Limburg dat be
treffende de wijziging der Hooger Onder
wijs-wet.
Vóór het reces zullen die nog wel even
worden afgedaan.
UIT DE Pias.
Een Nederlandse!» orgaan?
Het Handelsblad vestigt nog eens de aan
dacht op de vreemdsoortige actie van
„De Telegraaf"
T)e „gele pers" van Engeland, de pers die
in haar chauvinisme en Jingoïsme geen en
kel neutraal land ontzien wil en in het bij
zonder ook de rechten van Nederland met
voeten wil treden, heeft ook hier in Neder
land thans een orgaan, constateert het
„Hbl.". „De Telegraaf" is een orgaan van
de Northciiffe-pers, wijl op redactioneel ge
bied niet alleen een innige samenwerking
tusschN» de Northcliffe-bladen en „De Te
legraaf" blijkt te bestaan, maar ook elke
campagne van de Northcliffe-pers, in het
bijzonder elke campagne tegen Nederland,
op een wyze die van georganiseerd samen
gaan en gezamenlijke voorbereiding getuigt,
door „De Telegraaf" gesteund en Voorbe
reid wordt.
„Er gaat waarlijk geen dag voorbij of
deze handlewijze van het blad, dat, zooals
onze Regeering verklaarde, „wel in de Ne-
derl. taal gedrukt is maar beslist geen Ne
derlandsche denkbeelden bevat", komt aan
het licht „De Telegraaf" is een orgaan van
de Jingo-pers, een wapen dat in elke cam
pagne tegen onze Regeering gebruikt wordt.
Wij zouden eiken dag voorbeelden kunnen
geven. Wij zullen uit het allfylaatste num
mer enkele bewijzen geven. Reeds vroeger
is er op gewezen, dat artikelen van „De
Telegraaf" in de „Times" besproken en toe
gejuicht werden vóór zij nog in „De Tele
graaf" verschenen. De „Times" had een „in
telligent anticipation' 'van wat er in „De
Telegraaf' geschreven zou worden. Maar
nemen wy b.v. het avondblad van gisteren.
Daarin vinden wy een hoofdartikel over de
Eems-quaestie. Elke Nederlander weet dat,
waar de Regeering die Eems-grensregeling
vóór den oorlog ten gunste van Duitschland
heeft getolereerd, het practisch en feitelijk
ondoenlijk is daarin thans verandering te
brengen en de zeer ongewenschte grens, die
thans van weerszijden gerespecteerd wordt,
te wijzigen. „De Telegraaf" meent echter
thans juist de Regeering daarover te'moe
ten aanvallen: „Dat de Eems-regeling
zal zoo niet langer kunnen blijven. Er is
vetheid van zyn kleeding, uit de groote
poort. Hy was de man die ons bracht naar
de groote recreatiezaal die tijdelijk als op
slagplaats wordt gebruikt. Hier werden we
ingeschreven; kregen ieder een van de
stroozakken, welke op een berg, die byna
tot de zoldering reikte, waren gestapeld,
daarbij een sloop met stroo gevuld en een
deken en moesten met de lange, ronde stroo-
zak in de eene, de koffer, hoofd„kussen" en
deken in de andere hand weer verder; we
laveerden netjes door 't nauwe deurtje van
de zaal en kwamen op onze chambree, waar
de kamerwacht, algemeen onder den naam
„Sam" bekend, zich verloochende en aan 't
werk ging om het bed en het hoofdkussen
te „bedansen" waardoor deze dingen althans
eenig8zins bruikbaar werden en daarna in
een leege krib belandden. Vervolgens kre
gen we een werkpak, veldmuts, twee paar
schoenen, waschblik, bord, zakmes, vork en
lepel allemaal voorwerpen die zoowat uni
form zyn. Van het werkpak is het eigen
aardige dat het altijd past, omdat men n.l.
uitgaat van het principe dat het pak aan
den man en de man aan het pak moet wen
nen. Dat zal dan ook wel zoo zijn op den
duur. Op krimpen en groeien is allereerst
gerekend, waardoor het je in 't begin lijkt
of alles ietwat wijd is. Met de schoenen gaat
het ongeveer eender. Ook die krijg je flink
ruim, maar de man die ze aanpast kent ze
beter dan wij, nieuwlichters. In de eerste
dagen heb je halswerk om die dingen af
t« richten, zoodat, wanneer je in de houding
staat niet alleen je voeten, maar ook je
schoenen naar buiten wijzen, omdat immers
de sergeant oordeelt naar den Btand van je
schoenen en niet naar die van je voeten.
Doch na 'n paar dagen ben je ze volkomen
meester.
Kort daarop kregen we de eerste theorie.
Hoe laat de dienst aanvangt en hoe laat hij
eindigt ,enz. Voor op de krib werd de naam
van den tijdelijken eigenaar geschreven, en
we mochten het bed probeeren, wat me niet
hoopvol voor den nacht stemde. Zacht zijn
die lange vee ren niet en de eerste nachten
niet langer reden uit den weg te gaan voor
elke onrechtmatige gezagsaanmatiging;
nog minder voor inbreuk op onze rechten."
Let wel, het betreft Wet, zooals „De Te
legraaf" zelf zegt, „een grensgeschil", dat
„onbeslecht" is gebleven. En thans wil het
blad dit geschil „beslechten"! En ziet eens
in ons ochtendblad lezen wij, dat het
Jingo-parlementslid Bellairs aan Lord Cecil
herinnert, dat hij „de aandacht heeft geves
tigd op de monden van de Eems". Ja hij
en „De Telegraaf".
Die meneer Bellairs zegt nog meer. „In
de Nederlandsche bladen zyn berichten voor
gekomen, welke er op wyzen, dat de Duit-
schers herhaaldelijk Nederlandsche territo
riale wateren hebben geschonden." Dat
alles houdt verband met de campagne."
Het Hbl. wUst vervolgens op de anti-Ne-
derlandsche houding van „De Telegraaf" in
zake den doorvoer van zand en grind door
Nederlandsche kanalen (voor Duitsche loop
graven aan het Fransche front) en vervolgt
dan:
„Hoe „De Telegraaf" en de Londensche
correspondent van „De Telegraaf" steeds
gewerkt hebben om onjuiste denkbeelden
over de houding van onze Regeering, over
den handel, door ons land met Duitschland
gedreven en den uitvoer naar Duitschland,
te verspreiden en de campagne tot uithon
gering van Nederland, die in de Engelsche
pers gevoerd is, te steunen behoeven wij
er nog aan te herinneren?
Het is, helaas, niet te veel gezegd, dat
„De Telegraaf' door het opzettelyk ver
spreiden van onjuiste mededeel ingen om
trent onzen in -en uitvoer en door het vast-
knoopen van ophitsende beschouwingen aan
deze misleidende berichten, een zeer groot
deel draagt van de verantwoordeiykheid
voor de jongste onlusten in verband met
den aardappelnood en voor het bloed, dat
by die gelegenheid is gevloeid. Hoewel een
ieder kon weten, dat deze export noodzake
lijk is, in ruil tegen het beschikbaar stel
len van steenkolen door Duitschland (Enge
land levert ons sinds het verscherpen van
den duikbootoorlog geen kolen meer) insi
nueerde „De Telegraaf": „Waarom moeten
juist aardappels uitgevoerd worden?" Met
quasi vertoon van geleerdheid werd vervol
gens aan dit ophitsende geschryf schijn
baar een grond van juistheid gegeven door
de publicatie van een artikel van een der
medewerkers, getiteld „Uitvoer" in het
avondblad van „De Telegraaf" van 29 Juni.
Op grond van de cyfers der Nederland
sche handelsstatistiek werd daarin betoogd,
dat Duitschland ons van Januari tot Maart
1917 voor een waarde van ruim 10.9 mil
lioen had geleverd, wy daarentegen aan
Duitschland voor een waarde van 46 mil
lioen. In het Handelsblad werd er op gewe
zen, dat deze cyfers volkomen onjuist wa
ren. De Nederlandsche import uit Duitsch
land bedroeg volgens de officieele cijfers
in de eerste drie maanden van 1917 niet
10.9 maar ruim 26 millioen, en omvatte
behalve yzer en steenkool, ook groote hoe
veelheden papier, fabrieks-, landbouw- en
stoomwerktuigen etc. In plaats van de ge
maakte fout te herstellen, die by de geestes
gesteldheid, waarin een groot deel onzer be
volking toenmaals verkeerde, niet anders
dan noodlottige uitwerking kon hebben, had
,J)e Telegraaf" de ongeloofiyke brutaliteit,
zUn cyfers, welker onjuistheid door ieder,
die de officieele statistiek raadpleegt, kon
worden gecontroleerd, staande te houden.
Het beriép zich hierby op een, uit den
aard der zaak hoogst onvolledig uittreksel
van enkele der voornaamste artikelen, welke
in het weekblad „In- en Uitvoer" was ver
schenen. Toen genoemd lyeekblad daarna
zelf op de quaestie terug kwam en een vol
ledige berekening opnam (in het nummer
van 27 Juni), waaruit natuurlijk de volsla
gen onjuistheid van „De Telegraaf'-cyfers
bleek, verwaardigde laatstgenoemd blad zich
kun je onmogeiyk op je stroozak blijven
liggen: je glijdt er af en je rug zoekt steun
tegen een horizontale, yzeren spyl, die niets
meegeeft.
Om vier uur waren we vrij. Toen ben ik
zonder het eten af te wachten met den eer
sten den besten trein letteriyk gevlucht uit
die nieuwe omgeving, zoo heel verschillend
aan die welke je gewoon bent en waar je
jezelf niet meer voelt, waar je alle comfort
mist en waar je beseft „in dienst" d.w.z.
niet meer vrij te zyn.
Gy, burger die nooit Boldaat zyt geweest,
ge kunt u dat niet voorstellen, omdat ge t
nooit meemaakte. Dien avond, toen ik op
een heeriyk zachte divan lag, een geurige
cigaret rookte en met zorg bereide thee uit
een fyn porcelein kopje dronk waardeerde
ik voor 't eerst ten volle de weelde van het
burgerleven, genóót ik van al die dingen
zooals ik er nog nooit van genoten heb.
Helaas het duurde slechts kort; om
10 uur is het „aantreden voor de bedden"
het avondappèl. Toen ik in den trein stapte
was 't met een zeker gevoel van heimwee.
Alles wat je in dienst ziet, alles wat je
er hoort en er ondervindt is primitief; alle
schoonheid ontbreekt in de kazerne en dat
een heelen dag lang te missen geeft je in
't eerst een hopeloos gevoel van armoede.
Met deze gedachten stapte ik in den trein.
Toen we buiten het station kwamen was
het of we den avondhemel met zyn meren
van vuur tegemoet reden. De zon ging half
schuil achter violette wolken. Delft met
z'n twee typische torens, zyn fabrieks-
py'pen en wydgespreide molenwieken stond
aan den horizont als een gedroomde stad,
zoo yi en zoo ragfyn geteekend. Het vlakke
land met z'n struiken en koeien, z'n huis
jes en slooten van vurig water zonk achter
ons weg, naar de groote Btad, die al in scha
duwen lag toen we haar verlieten.
Die weelde van licht en kleuren is zoo
groot dat zy haar schoonheid in je doet
overvloeien en je rijk maakt, ook al ga je
den nacht doorbrengen in een oude kazerne;
dat ze je levensblUbeid geeft, ook al weet
niet, hiervan ook maar met een enkel woord
gewag te maken. Het gif had zUn werking
gedaan. En er kon dus naar nieuwe stof
voor agitatie en geïntrlgeer worden uitge
zien.
Ja. Het ia niet veel minder dan landver
raad wat dageiyks in, door en voor „De Te
legraaf" geschiedt. En wy meenen eens
juist en duideiyk en recht op de man af te
moeten zeggen, wat ieder denkt en mom
pelt, wyi „De Telegraaf in vele kringen
nog een gezien blad is., Daarom achten wU
het noodzakeiyk de houding van dat blad
eens openiyk te bespreken"
Uit de Goudtche Geschiedenis.
XVIII.
Dat handelt over daden.
Tot slot, lezer, nog ieta over de daden van
onze schutters. Gy hebt van groote maaltij
den gehoord, van drinkgelagen en wapen
schouwingen, zoodat ge den indruk moet
hebben gekregen dat het alles maar apel
was. Toch is dat niet juist, hebben er wei
schuttere gestreden, zyn er gesneuveld met
het vuurroer in de vuist.
Zy verleenden hulp by voorkomende brand
en watersnood, en namen, als er niets bizon-
ders gebeurde, de wacht waar; ieaeren nacht
was er een kleine afdseling, een rot, met
een luitenant of vaandrig aan het hoofd, op
wacht. Soms moest, als het roerig was, met
dubbele rotten gewaakt worden, en op ker
misdagen, in Juli dus, werd de wacht achter
eenvolgens door de vier heele compagnieën
betrokken.
Niet zelden herstelden zü de orde In de
stad, zooals b.v. in 1698, toen de inwoners
de grutters niet konden uitstaan en by twee
hunner de glazen insloegen. De schutterij
trad toen op en verhinderde samenscholin
gen, zoodat de misdadigheid van de massa
niet tot uiting kon komen; en in 1789 wer
den de relletjes ook door haar onderdrukt.
Sommige wachtposten waren toen door mi
litairen, die hier in garnizoen lagen, bezet,
en de inwoners wilden zich door deze
vreemde huurlingen de wet niet laten stel
len. Toen de schutters hun plaatsen inna
men werd de rust spoedig hersteld. Wie
weet hoe rustig de aardappelopstootjes in
Amsterdam verloopen waren indien er nog
schutters geweest waren.
Maar nog andere dingen zijn te meldan.
In 1398 trok burgemeester Costyn Gilleinse
aan het hoofd van vele schutters tegen de
Friezen op, en ook by het beleg van Utrecht
ia 1483 waren eveneens Goudsche schutters.
Ook in 1572, by de poging die gedaan werd
om Haarlem te ontzetten, streden Goudsche
schutters mee. Wel mislukte dit ontzet maar
daar zullen zy toch de oorzaak niet van
geweest zyn. Hun namen zyn vereenigd op
een lyst, waarop geschreven staat: Rolle
van de goetwillighe compagnie der stede
van der Goude, ten yersoecke van zyn Prin-
seiycke Excellentie Graaf Willem van Nas-
souw, in ghemeenschap van, andere steden,
naemteiy'ok Dordrecht, Delft ende Rotter
dam, verzamelt tot ontset van de beleghe-
ringe der stadt Haerlem, den llen Juni
1573.
Eerst
Capiteyn Gherrit Pieters*, de Gruyter,
met Jan Plagge zijn knecht.
Jan Alewynsz. Palesteyn als Lieutenant
Comeles Jansz. Cehcq Vaendragher. In t
Vaendel stont Gouda, daer by geschreven
stont: Gods onderstant verwint de Albania-
ten, is voor Haerlem gebleven.
Cornelia Jansz. Vroezen, Vaandrigs Lieu
tenant, mede doot
Christiaen Baens, Wachtmeester.
Hans Boys, Vuyrder.
Harman Sterre, Veltweyfel.
Jacob doet quaett, Vuyrder; is voor Haar
lem gebleven.
Weldighen van Enghen, Forrler.
j# dat een harde stroozak je wacht Het is
altyd weer dat groote wonder van de na-
tttur: dat zy ons door haar oneindige
schoonheid en majesteit man onszelf terug
geeft
De eerste nacht in de kazerne was nogal
rumoerig. Want je hebt onder die lui van 29
jaar er nog die, hoewel zy getrouwd en va
der zyn, vol kwajongensstreken zitten.
Toch worden tenminste by ons de
1 andstonners 1908 niet als ree rut en behan
deld, is het optreden van de instructeurs
heel welwillend en gemoedelyk, wat een
prettigen indruk maakt.
Reeds den eersten dag toonde de sectie
commandant te begrypen hoe zwaar ons,
nienschen die niets voor den dienst kunnen
voelen omdat we onze hoofden bU andere,
by onze zaken hebben, deze plicht is.
Dat de onderwyzers een zware taak heb
ben omdat luitjes van 28 en 29 jaar dikwyis
alle lenigheid missen en in de meeste geval
len geen hersengymnastiek kennen is te be
grypen .Want by die toch nog jonge men-
schen zyn droeve figuren, mannen die door
het leven reeds half zUn gesloopt en die je
40, 50 jaar zoudt geven, 'n Hopeloos gezicht
die den eersten dag te zien klimmen en
springen. Maar nu na 'n week merk je dui-
deiyk dat wat nog los te maken is, ge
oefend wordt. Dat is het goede van den
dienBt: je traint je styve spieren en dat kan
niet anders dan heilzaam voor het lichaam
zijn; en dan: je kunt in de kazerne studies
maken van menechentypen, want er is van
alles onder die oudste landstormjaarklasse.
De eerste conclusie tot welke je komt is
dsze: het is maar goed dat de lui zichzelf
niet bezig zien, en ze na om etkaar pret
hebben, zoowel by de theorie als by de
practlsche oefeningen.