LEMAN.
ÏbesH
LetrliBgei.
4
No. 13479.
Maandag 27 Augustus 1917.
56e Jaargang.
INDSCHOOl
BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN
Telefoon Interc. 82.
Telefoon Interc. 82.
:der.
Feuilleton.
oops,
latraat
Zijn Engelsche Vrouw.
Gouda
ITie’U-’ws. ezx -A»d."vertexxt5.e1ola.QL vooï G-ou-cLa. exx.
VERSCHIJNT DAGELIJKS
r<-
nier,
kw
ansen,
rtikelen
IEN,
ngte.
BURGEMEESTER MARTENS, t
I Aug. a.s.
Uitgever^A^BRINKMAN^ ZOON.
INOCSONDSN MBDMMBUtOM. >-« IM m. KM.
b«rM« Markt 31. Goud*. b.
PARLZMKNTAIB NDDUV8.
I n
V
2088 10
HARKT 6.
Gemeofd Uorlofutawi.
C. BOUCHER. Den
Md;
af
opdat men hen. niet zou zit
bera, Het
nii
eder
borstel*
der
den,
Wo-
les*
ibletten.
tien.
Nur het Dultscb doer RUDOLF 8TRATZ.
Geautoriseerde Uitgave, bewerkt door
Mevr J. p. WE88ELINK—VAN RO88UM.
(Nadruk verboden.)
Burgemeester Martens is voor Gouda een
kranigen burgemeester geweest, wiens be
stuursdaden getuigen van zyn groote intel
ligentie, energie en doorzettingsvermogen.
Hy bezat de gave van het woord en ver
stond de kunst van goed te luisteren, die
en toch
grond ta.
springplat
een
H r'cl
IEREN Pa.,
*.d. 1JSSEL.
jrijzen.
DE BANDEN.
ISO.
1 5 regels I 035, elke i
dese tegen twee berekend,
regel neer t 0.15.
week 10 eeet, met Zondagsblad per
orgieg per looper geschiedt. Franco
hraft 1000 uil-
voor dn staatsoor
loskou die Zaterdag
LOON
7k WOLFF a c4
GOIDSCHE (0IR1VI.
een
het
ft^dtera^^raarafi.
w 4 eau M vrarate
FO ots. per flacon.
LUENZA. 40 ot*.
1993 12
■fsmaar.
giet. Markt, Goede.
ank) theoretisch toe-
quintessens van het
leta h. boekhouden
TER BRUGGEN,
1016 11
GOUDA.
MS. ii
2083 2j
„Aan den Rijn,. aan dra Rijn
Trek niet naar den Rijn
Mijn zoon, ik raad je goed...”
oalor
Nk ou.
ABONNEMENTSPRIJS I per kwartaal f 1.25, p*
kwartaal l 1.75. per week 14 cent, overal waar de ba
per post per kwartaal 1 1.50, met Zondagsblad i 2.—.
Abonnementen worden dagelijks' aangenomen aa*
oase agenten, den boekhandel en de poatkantoraa.
ADVERTENTIEPRIJS I Uit Gouda ea omstreken (bekoorende tot dea beaorgkring):
- regel taeer f 0.10. Bij drie achtereeovolgeade plaatsingen worden
Van buiten Gowda en den .bcaorgkriag: I-S regels f 0J0, eik*
Gouda heeft een groeten doode te be
treuren.
Burgemeester Martens is niet meer.
In den vroegen morgen is onze burge
meester in de Emmakliniek te Utrecht,
waar hy sinds 13 Juni j.l. werd verpleegd,
ontslapen. Een lydensperiode van twee en
halve maand heeft het lichaam van dezen
man, wiens kracht tot voor korten tijd niet
te breken scheen, gesloopt.
Het doodsbericht komt niet onverwacht.
Reeds in de eerste dagen van ’s burge
meesters lyden luidden de berichten zoo on
rustbarend, dat élk oogenblik de doodsmare
kon worden tegemoet gezien. Een aanvanke-
lyk herstel deed weer een sprankje van hoop
leven in de harten van hen, die hem het
meest na staan, maar ook by de velen, die
deelnemend hebben meegeleefd met den
man, die zoo plots midden uit zyn werk
gerukt, aan het ziekbed werd gekluisterd.
Het enkele lichtstraaltje is weer gaan ver
duisteren en de levenskansen, zoo schreven
wij Zaterdag, minderden.
Thans is het einde gekomen.
De dood van Burgemeester Martens ver
oorzaakt een groot verlies voor onze ge
meente. Maar in de eerste plaats brengt
het heengaan van dezen man groote amqrt
in het gezin, waaraan hy ontydig is ont
vallen en dat door zyn dood in diepen rouw
wordt gedompeld.
Voor onze gemeente is het heden mede
een dag van rouw. Want Gouda heeft
aan burgemeester Martens veel te dankfln.
Hy heeft gewerkt zonder verpoozing, om
de belangen der gemeente te dienen, en in
het by zonder in de jaren van dezen oorlogs-
tyd heeft deze stoere werker zich geen rust
gegund om te trachten in het belang der
gemeenschap datgene te doen, wat maar
strekken kon tot verlichting van den nood (Jer
tyden. Waardeering is hem daarvoor door
velen gelukkig ook by zyn leven meer
malen gebracht, al moet het helaas worden
gezegd, dat de laatste jaren miskenning hem
niet is bespaard. Naast vele gelukkige, zfjn
vaak bittere oogenblikken zfn deel geweest,
die hem groote teleurstelling hebben ge
baard. Maar hy vond niettemin in zich de
kracht om met stalen energie te blyven wer
ken, totdat hy niet meer kon.
Buiten zyn functies, liggend op het ge-
meentelijk terrein, was er op maatschappe
lijk, op kerkeiyk on ander gebied seer veel
dat ’a burgomeeeter*A groote tetangateUteg
had.
wy herinneren aan «yn werkzaamheden
als president-kerkvoogd van de Ned. Hetv.
Gemeente en zyn streven in het belang dier
kerk, voorts als voorzitter der Restauratie-
Commissie der St-Jsnskerk, in welke laat
ste functie hy meermalen biyk gaf van z|jn
groote liefde voor de kunst.
Wy herinneren er ook aan hoe burge
meester Martens steeds groote belangstel
ling toonde voor alles wat pitging van de
burgery, dat strekken kon tot bevordering
van den bloei der gemeente. Ztyn bemoei
ingen voor de Tentoonstelling Gouda 1913
gaven aanleiding tot zijn bevordering tot
officier In de Oranje-Nassau-orde.
waar n*ra hen
al heel spoedig
hem maakten tot bekwaam leider van den
zittingen van den Raad, een ambt, dat in
deze gemeente zeer moeiiyk en niet benlj-
dens^aain is. Zyn woord had gezag, zjjn
persoonlijkheid imponeerde. Wie niet met
hem ging op grond van eeriyk verschil van
meening, wist hy te respecteeren, al vocht
hy voor zyn eigen meening. Maar golden
er motieven van minder allooi om hem te
bestryden, dan werd hy geprikkeld en gaf
op scherpe, doch waardige wyze zyn tegen
stander bescheid. Vyanden heeft burge
meester Martens zich op deze wyze ge
maakt, maar vele vrienden tevens, die hem
wisten te respecteeren en die zyn nage
dachtenis zullen blyven eeren.
Burgemeester Martens, geboren op 9 Sept.
1863 te Soerabaja, werd by Kon. Besluit
van 18 Februari 1895 tot burgemeester van
de gemeente Gouda benoemd, in de plaats
van wijlen den heer mr. Van Bergen IJzen
doorn, die hier ter stede dertig jaren lang
dat ambt had vervuld.
Het was niet voor de eerste maal dat de
heer Martens een gemeenteraad zou presi-
deeren, want korten tyd was hy, na in
Indië als ambtenaar werkzaam te zyn ge
weest, burgemeester der gemeente Bode-
gravpn.
In den Goudschen gemeenteraad van
1 Maart 1895 werd de heer Martens door
den toenmaligen voorzitter, den heer J. M.
Noothoven van Goor welkom geheeten en
geïnstalleerd.
Dat de keuze een goede was bleek wel
heel spoedig, en er was geen betere gele
genheid daarvan blyk te geven dan in 1907,
toen de heer Martens 12% jaar hier den
gemeenteraad presideerde. Ondubbelzinnig
is toen gebleken hoe men. zyn buitengewone
gaven als leider der gemeentezaken had op
gemerkt en waardeerde. In een buitenge
wone Raadsvergadering op Maandag 2 Sep
tember van dat jaar heeft men hem ge
huldigd. Alle leden, behalve de heer
Dr. van Iterson, waren aanwezig en de
heer Nederhorst presideerde. 'Binnengeleid
door de heeren Van de Velde, Jongenburger
en Knuttel nam de burgemeester plaats,
en nu wyien de heer Herman, het
oudste raadslid, sprak hem toe, hem
pryzend als een man met een bizondere
werkkracht; een ontwikkelden geest, een
man van beschaafd en welwillend optreden.
Opsommend hetgeen de heer Martens voor
Gouda toen reeds gedaan had, prees spr.
hem als een groote werkkracht op onder-
wysgebied, en stelde in het licht hoe het aan
hem te danken was dat de burgeravond-
beheerd, is herhaaldeiyk geblekte hos gron
dig hy de onderwyszaken naging ra bestu
deerde. Het Middelbaar Onderwas had in
het byzonder burgomoester sympathie en
daaruit is te verklaren zjjn meer dan krach
tig pogen tot bevordering van de stichting
van de nieuwe RUks Hoog ere Burgerschool,
door do gemeente te doen btydragen mot era
som van 75.000.—.
Onder 's burgemeesters beleid kwam in
1915 de Reinigingsdienst tot stand en werd
in 1916 de Keuringsdienst ingesteld. Ten
aanzien van zyn werken voor de Gemerate-
Lichtfabrieken kan worden geragd, dat geen
detail zelfs den burgemeester ontging; hy
wist alles en trachtte steeds de belangen
der fabrieken te bevorderen.
Een belangrijk aandeel had burgemeester
Martens voorts in do nieuwe concesoie-ver-
lenging ran do Goudsche Waterleiding-
Maatschappy. De totstandkoming van het
gemeehteiyk grondbedrijf is voornameiyk
burgemeesters werk.
Het uitbreidingsplan der gemeente toe
kent het inzicht van burgemeester Martens
op de ontwikkeling onzer gemeente.
De gemeente Gouda lydt by burgemeester
Martens* dood een groot verliest
erbaar
IEEL.
proefstation.
iaar geichiktheid be-
2073 17
De D u It o h o e b e p e n in Cuba.
Volgons berichten uil New*York heeft
de president van de Cubtensche repu
bliek, du heer Menoeal, ara president
Wilson era tetegram gezondra van den
volgradon inlioud: Het U de republiek
Cuba aangenaam aan de Vertwnignto Sta
ten alle DuUache schepen te kunnen, uit
leveren. welke sedert hrt begin van den
oorlog zijn grinltfnranl. Vier «iiepen
zijn ultgdeverd: Ito Bavaria”, do Adel-
hrid.” de Constantin” on de ..OWant”.
gezamenlijk 20.000 ton metend®. Itoze
schepen zullen in dienst worden gesteld
van de GealUeerdlwb onder «MrecMe van
dien Minister van. Marine ia Amerika.
f
BACHTS-AVOND-
dat gelegenheid zal
i nieuws Iscrlingen
Ui, op
DEN HANDELS,
[ebouw aan de Hout
I van 7 tot UUR.
Ie worden toegelaten
.verleggen, afgegeven
e ichool in deze ge-
>p van dit jaar diena
lar tot het einde en
loopen.
ng niet kunnen over
klaite verlangen te
i voldoen aan een
nomen op Maanda
ber a.a., de> avondg
chool. g
De Directeur
E. SPIJKER, As.
school werd vervangen door Ma ambachts-
avondschool en dat ook tot stand kwam
een handelscursus; d» verkeertwegen
kregen goede verbeterjwgen; een an
dere regeling voor het gebruik van ge
meentegrond kwam tot staad, welke een niet
onbelangryke bate aan de gemeente be
zorgde; de gasfabriek ónderging groote
uitbreiding; de voorbereiding kwam tot
stand van de plannen tot aanleg van het
Van Bergert IJzendoornpark; een pensioen
fonds voor ambtenaren, htm weduwen en
weezen werd tot stand gebracht, en ten
slotte werd den heer Marter» hulde gebracht
om 'zyn onpartydige leiding als voonitter.
Toen, aan het slot van de huldiging den
burgemeester een bloemenhulde werd ge
bracht, wenschte dezelfde spreker hem toe
dat hy nog vele jaren, tot in hoogen ouder
dom, de zegeningen des levens zou mogen
genieten.
Dat heeft helaas niet zoo mogen «yn. In
de tien jaren, die nu walhaast verloop»
zyn na deze huldiging, iüp' de lyst van var-
diensteiyken arbeid van dan heer Martens
voor Gouda belangryk uitgebreid. Met een
enkel woord kan vermeld Worden zyn groote
werkzaamheid in verband mot de oprichting
van het Van Iterson-Zietanhuis, voor de
totstandkoming waarvan da dames Van Iter
son, die op 7 en 8 Nov. te Brussel overleden,
de gemeente Gouda tot uni mrrael erfgename
.hadden benoemd. T~ ^gaRasQuitting vnn
15 Nov. 1905 werd burgemeester Martens
gemachtigd om by inventarisatiën en an
dere handelingen in en buiten rechten de
Gemeente te vertegenwoordigen. Op welke
wyze burgemeester Martens zich van zyn
moeiiyke taak, de oprichting te verzekeren
van het Van Iterson-Ziekenhuis, heeft ge
kweten, getuigt het gebouw aan de Kruger-
laan en de inrichting daarvan, die zeer velen
reeds ten zegen zyn geweest. Het Van Iter
son-Ziekenhuis had *s burgemeester liefde,
en dat hy zich daarvoor gaf, getuigt zyn
optreden in het belang der stichting toen
deze, nog maar kort geleden, aan aanvallen
bloot stond.
Achtereenvolgens heeft burgemeester
Martens de verschillende afdeelingen der
gemeente beheerd. Aanvankeiyk was Finan
ciën zyn departement, later Onderwys en
vervolgens Openbare Werken en de Ge-
meente-Lichtfabrieken.
De afdeeling Financiën vereischte by «y*n
optreden groote zorg, daar door het opheffen
in 1894 van de rechten op het bevaren van de
Gouwe, de gemeente-financiën in niet roos-
kleurigen staat waren. Niettemin heeft
burgemeester Martens zoodanige regelingen
weten te treffen dat de totstandkoming van
belangrijke zaken toch kon geschieden.
Toen de afd. Onderwys door hem werd
en d?
als de
De StaiatiRC
Mo
De Russteoiie r«i
aoodigingen swzondra voor dc hU*V*xhi-
ftrende le Moskou die Zaterdag werd
geopend. Hrt publiek wordt niet tot de
ooniercmif toegelatenu
Alle zittingen der conferentie walden
door Kerradki gelek*.
De twee beneden, de jonge man en de
jonge vrouw, waagden. he< niet dozen
lichtkring te overaArijden, Zij keken
omhoog, ak zoo even naar de villa. Het
waa ato een blik in heb Verloren, Para
dijs. Daarna liepen zij langpaan* met ge
bogen. hoofd, era omweg makend, door
achterstraten terug en Hehnut zei fluis
terend. „Op zulk een avond zijn, wij
van de hurwelijkerete naar Aleheto» ge
komen. Edltb... Herinner je het je?"
Zij zncldle. Na een poosje zei zij
„AJlra is zoo anders geworden, Helliel...
En het is toch maar een paar jaar
geleden...”
Do luitenant .op non-actief knikte.
„Ja. Heel andere dan toen. Toen de
den wij als spelende kinderen. En spe
lend beèben wij den tijd doorgefirachtl...
Hoofd ouihoogl... Kont!... wanneer we
ons maar niet bang laten maken door
het leven!”
Het klonk ruw. Maar er lag kracht
in. Troost voor do jongo vrouw. Zij liep
flink naast hem tot aan het station. Toen
keerde hij zAcii nog een» onr. Hij zag
in het maanlicht zijn geboorteland, hij
nam afsohdd van het Duitotehe Zuidra.
van *t graf zijner ouder» en van de her
innering aan gelukkige dagen. En door
den nacht kwam de trein reeds aanbrui-
sen, die hen bdden zou wegvoeren van
hier... der.ra avond niet verder dan
Frankfort.
De O elcr aHniRcho grondwet.
Naar van Duitodhe zijde wordt getredd,
heeft Vinnitsohrako, de Prtwldral van den
Oukrainlsclwn Nationale» Raad, de voor-
loopige Ru.sHiatohe Russische regoeringi te
legrafisch met den Iniioud dw nieuwe
Oekrainteotm Groudiwet la kenute gewteld.
Dece luidt als volgt
„Hei Oekratolsche Algvmcraa Secreta
riaat gekozen door do „Ra<>K’“èn, uitniui
tend tegenover dea® verantwoorcMiJk, is
de eenigo regeerlngis-autariteit <kr Oekraï
ne. Het algeheel l>ratuur der Oekraïne
staat uitsluitend alleen onder toorieht van
dit secretariaat. Alle amirtenarra, met uit
zondering dengenen, die gekozen wordkni,
zullen door 't Algwneene Sucreteriaat be
noemd wordeih Alle weUen der Voodoo
pigo Russische Regeerlng worden voor
de Oekraïne eerst van kracht, zood*ra zij
door hrt algemeono secMarlaat in de,
door dit lichaam iu do Oekrainlohe taal
wit te geven, ofticieeta „Courant der
Oekraïne” zijn gepublioeerd.
Op velerlei gebied heeft burgemeester
Martens gewerkt en overal zyn de sporen
daarvan duideiyk waarneembaar. Hy heeft
gewerkt zoo lang hy kon.
Nu is hy niet meer, zyn taak hier is ge
ëindigd. Anderen zullen zyn werk voort
zetten.
Maar op dezen dag'gedenken wy hem,
die meer gaf, dan hy vermocht te geven,
en viel.
Hy ruste in vrede.
Belgische O o in nni s h 1 e
A in r i k a.
De Biiglsche ContnM* Is to Now-
York met Imltragcwon® geestdrift ontvan
gen. llrt was een herhaling aan dto ont
vangst aan Jtrffre «i Vivianl benidi. Do
heeren werdw met bloemen bostrooldi en,
met Bslgisdie vlaggen toagewuifd. Ito da
mes waren ook overal druk in de weer.
Dm ik baotlslrtch toffer».
In den Atlanrischcn Oceaan en da Golf
van Bteraye brachten DirtWohe dtilltbootmt
opnieuw 8 as. tot zinken.
„Hier hei* Ik do grootste Lichtzinnig
heid van mijn leven, die do ergste gevol
gen heeft gehad, begaan!” zei He buut
Merker tegen zijn vrouw, toen zij den
volgenden morgen de steenen stoep van
het prachtige Widdlngsche huis in de
Bockenhehnerstraat opgingen. „Toen wij
van Alsheim zonder verlof naar hier
zijn gereden, en ik dra volgradra dag
kamerarrest heb gdcregra ra je bloeit
verwanten mij uitlachten... Zij hebben
n»ij gewoon krankzinnig van ergernis ge
maakt... Engeland heeft mij nooit iet»
goeds gebracht dan jou...”
Zij bleven staan, keken rond of iemand
in het ruime voorportaal was ra gaven
elkaar era kus. Toen zei hij onder het
vertier loopen „Onze trein gaat on» één
uur. Nu is het tien. Wij heWs-n niet
veel tijd voor dra geheimraad. Ik weet
trouwens in 't geheel niet wat ik hier
doe!”
„Waarom gaan wij er dan
lie F’
„Nu... ate hij het verlangt--- ndan
weet je...’ik was toch indertijd niet
veel meer dan een kwajongen... ik ben
er van overtuigd, dat bij maar heel wel-
idg welbehagen in mij luuk X»
ten minste tot dot een behoorlijken in
druk achterletra...”
In de ontvangkamer,
had gelaten, versohera
geheimraad von Wilding met zijn vrouw.
Dadelijk na de eenMe begroeting zri de
groote, grljae man tegen Hwhuut
„Wij suflen de dame* in eikaars ge
selschap laten!... Kbm mee naar mijn
Gotvm* sdssrt—til» «a tagmsda* ■mtedsaitagm M
>«1». Grams tatera aa eaate* aam |li»R**iam
ELB1NR ADVNNTBNTltNaasemgaa an Mahisdiagraf tetrad
tea* ra raftm*. tem ra smtam. 1-t ratste I EM «ite ragal ma*
teasHag Maatesam *nmm M ragda Brajiasn*i*i S mm.
71
De maan was opgekomen; in blauw-
achtigra, bijna daghdderen glans lag het
vreedzame Btadje. Bloesems, wit als de
sneeuw, straalden geheinieinnig van de
bosschen vmchttxxMiien, waarin het ge
borgen lag. Een lieflijk gekruide geur
vervuld© de scherpe lentelucht.
Rood straalden de vuunatippen der
raampje». Van den kerktoren luidde een
klqk den nacht in. De twee liepen zwij
gend en stil, bijna angstig door de wel
bekende straten. Ja... dat was nog het
oude Alsheim met zijn Pfalzer geraas en
leven, zijn geschreeuw van kinderen en
hondengeblaf op de straat; zijn vele,
met mraschra gevulde, naar de trottoir-
zyde geopende café's. Dat alles kenden
zij zoo goed... het marktplein met zijn
gedenkteeken tur herinnering aan dra
oorlog... en het raadhuis... ra de Hei-
delbergerpoort met dra ouden krarvor-
stelijken leeuw van rooden zandsteen...
kamer...”
Daar naiura zij plaats. De groot® fb
nancier nsiu de noodlge iuaatreg*4t-n om
rttet gestoord te worden. Hij rfdiakdde
de verbinding van op tafel staande
telefoon qit, zond zijn secretaris weg
en zet tegen den knecht „Frans, ik
ben naar d» zitting van dra raad van
toraicht geredra” Hij stak ven sigaar
aan, na er een zijn gast te hebben aan
geboden ra begon daddijk „In den
stoel, waarin je nu zit, heeft je schoon
vader het vorige jaar, drie dage» voor
zijn dood graeteu. Hij kwam voor mij
naar DuitecNaad over!... Hij wUde wat
van mij heblum! Ik bad het kunnen doen.
Maar ik deed het niet. Het stond mij te-
gra. Ik heb grantwoord: „Het Spijt mfj.
Neen, dat doe ik niet!”
Het nera klonk hard ra beersohmiobtlg
door de kamer.
De heer von Wilding vervolgde „Da
delijk heb ik gedachtHet zal zijn
dood zijn. De man Is opf... En 4**4 was
1h< einde. Het stond reedti oj> zijn voor
hoofd geschreven, toen hij hier opmond
en wegging Ik was zelte bang, dat hij
zichzeft wat zou aandora! Maar dat ge
beurde toch niet! Het noodlot kwam
vanarif. Maar den taaWten stoot heb ik
hrai toch rigralijk moeten geven...”
Hij tikte de aseh van zijn sigaar ra
haalde de mhouders op.
(Wardl vervolgd.)
ii was het als een dtroom
hier, waarover zij liepen,
tuk naar een ander land.
Opeens bleven zij bedden, zonder e
woord te zeggen, staan. Op era beu...
verhief zich, wit stralend' in het sohihi-
sel van de maan, een prachtige vüia,
de grootse ver in het rond, uit de kie
zelpaden ra rozenhagen en laurïerhoo-
men van dra bloementuin. Een deel der
ramen was verlicht. Vrooiijke etenuuen
van dames en heeren kon men hoor en.
Lachende measjesboofdra zien... gezich
ten van jonge mannen... Knechts liepen
af en aan... Er schenen gasten to afijn...
Edith legdo de handen, in .Ikaar en
staarde er roet open mond naar.
„O... ons huls. Hedliel” riep zij.
Fn hij: „Ja... daar hebben wij eras,
gewoond!!”
Zij stonden In de schaduw
struiken, _1_;
voor het "hek van hun. voormalige
ing.
Zij voelden zich als veretootracn. Zij
keerdra stil oui en gingen terug naar de
•stad. Opeens bekroop hen de angst, dat
men hen zou herkennen, aanhouden, vra
gen: „Zeg... wat is er van jelui ge.
garden?” Maar nu in den nadit sloeg
niumand acht op heb. Het was te don-
v“- op de straten. Slechts op één plek
breede lichtstreep, van boven, van
terras van het Casino af. Daarop
was alles bont van uniformen, ra wa
zige voor jaarAleer ra... oppassers.gla
zen... en Resschen... en een gezang.
weer het oude lijflicd, als ifestijdte:
i
