VIJK. No. 13613. 66e Jaargang. Zaterdag 3 Februari 1018. VERSCHIJNT DAGELIJKS BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN. Bureau: MARKT 31, GOUDA. Eerste Blad. Ml worden dagelijks aangenomen. Feuilleton. DA. - 4 Stolwijk, •lerschs. M Baretten iHaar 4 DE GELE AFGOD OPMAR, GOUDA, dellen. KEER, lOOaSTW.AT u Het Recht van de Vrouw. heusden&Co. XTie-VL-ws- en -^d.-rrertoxi.tïe"bla.d- voex G-©-ixd.euezx Oxrxstxolcexi.. dansen, Nieuwe Abonné’s Administratie: Telef. Interc. 82. RedactieTelef. Interc. 545. Dit nummer bestaat uit twee bladen. de R. meer laoon. leeland. ivaryxl HAGENAAR. 124 25 12 Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot «eer fsreduceer- den prijs. Groote letten en randen worden >erekeod naar plaatsruimte. Uw Advertentiën kunnen worden ingezonden door tuaachenkomat van «oliede Boekhan delaren, Advertentiebureaux en onze Agenten. ion haar elde vaa ad Baar de vrouw de volle verantwoordelijkheid van haar taak wordt opgelegd. abonnementen mi aangenomen naar het menschen J en ifcen nu uit >ij de voor uit, vroolljk Bouw- ai Wenint- ■oommiMie Arana- van H. RIDER HAGGARD door Mevr. Storm van Leeuwen—Klerk d« Reu». (Nadruk verbaden.) I gnragaM ttfdig «tonngan vaa wr* vanaaksigHMda^ aa agaada to var* ‘vatisane a Haag stad- II. rtaar looit tea* eek. n proef te waar hebben; vandaag, ogfat o! o" van la voor- •raebil. II elstot - klieren Ie Haar- Uit», lat aes I men in wryft richting 'ergadering van d* voor de Bouw- ROELHANDEL. IKN HAAG. Tel. SU. •RTEERING i0 N VOORRADIG, EN. GARANTIE, nu een ander ka- -i of het at uk en de daarin verkondigde theorieën misschien niet strook en mét de denkbeelden van den burgemeester persoonlijk? Nu solliciteert onze burgervader inderdaad zeer ernstig naar een plaat» in de rij van de .burge- pereoonilijke levenoover- als maatstaf nemen bij de beoor- van de ambtedijke vraag ol de op- van een stuk al dan niet wen- i» voor de openbare orde en zede- ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 1.50, per week 12 cent, met Zondagsblad per kwartaal 2.15, per week 17 cent, overa waar de bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal 1.90, met Jondagablad 2.55. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons bureau: MARKT SI, GOUDA, by onze agenten, den boekhandel en de po tkantoren. ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring) 1—5 regels ƒ0.80, elke regel meer ƒ0.15. Van buiten Gouda en den bezorgkring: 1—5 regels 0.95, elke regel meer 0.18. Adver entiën van publieke vermakelijkheden 10 cent per regel. ,Het Schaakbord”, g „Burgerplicht” GOIDSCHE ttllHAXT. INGEZONDEN ME DE DEE LINGEN: 1—4 regels 145, elke regel meer ƒ040. Op de voorpagina 50 hooger. 'RECHT. en abonnementen rden aangenomen Bank) theoretisch toe. m quintenent v»0 hot Schat, v. h. boekhoude C. TER BRUGGRN 1016 Ij I. C. BOUCHER. Des sfsehsR ten vel, tor het enarrni. en na een maand zijn ze zelfs voor het moeilijkste werk bekwaam.” Een extra millioen werkt in de fabrieken waar kleeren en schoenen gemaakt worden, en ook daar doen zij allen arbeid. Voor het construeeren van vliegmachines wil men niet anders dan jonge vrouwen hebben. Ze bekleeden het metaalwerk met linnen, vrou welijke timmerlieden maken de vleugels, vrouweljjke smeden staan te midden van ’t oorverdoovend gehamer en gedreun der groote werkloodsen. Heele ritsen meisjes met leeren schootsvellen voor en groote brillen met donkere glazen op haar neus, lasschen met oxy-actyleen metalen staven aan elkaar. En op het land zyn de vrouwen zoo on misbaar geworden dat „The National Land Council”, de onlangs opgerichte landraad, in groote aanplakbiljetten heeft afgekon- digd: „wy spreken hier namens de boeren van het geheele land als wij zeggen, dat de vrouwen, en de vrouwen alleen, ons ,het noodige voedsel kunnen waarborgen.” In Frankryk is de opoffering van de vrouw niet geringer, en Duitsche bladen weten eveneens schitterende staaltjes te ge ven van de moed van de Duitsche vrouw. Het zou ons te ver voeren dat alles uit voerig te beschrijven, doch de conclusies van Laut in de Petit Journal en Th. Wolff in het Berl. Tageblatt, welke wij hierboven weergaven, spreken voldoende. Is het won der dat Engeland, nu de vrouwen het (pas sieve) kiesrecht heeft toegekend, wat de suf- fragetten met al haar daden van geweld niet hadden kunnen bereiken En er is geen reden welke grond geeft te veronderstellen dat de Nederlandsche vrouw, als zij daar toe geroepen werd, niet evengoed zou too- nen dat zij tot alle werk in staat is, wan neer het Vaderland haar noodig heeft. Er is hier wel eens gespot met de urgen- tieraden en wat die presteerden, maar men mag den arbeid dier raden niet als maat staf nemen om te beoordeelen wat de vrouw in Nederland kan doen, omdat immers de meeste vrouwen, en o.i. terecht, meenden dat zy alleen dan haar werkkracht moesten aanbieden wanneer die werkelijk onmisbaar bleek, d.w.z. in tyd van oorlog. En de Ur- gentie-raden zijn in de oogen van het volk een soort dames-kransjes en heel niet popu lair. Wij hebben hiermee willen aantoonen hoe in dezen oorlog duidelijk de ontzag wekkende kracht, welke de vrouw kan ont wikkelen, is gebleken; het is jammer jdat de oorlog het middel moest zyn, doch daar tegenover staat dat, wanneer ‘de vrede een maal gekomen is en de vrouw haar opoffe- t en Alan kreeg en „Ben je daar’»” De vrouw is in dezen oorlog de gelijke gebleken van den man in physieken moed en redelijk weerstandsvermogen. Soms heeft zij hem overtroffen. (Ernest Laut in Le Petit Journal.) Eenige honderden vrouwen die timmeren kunnen, zyn naar Frankrijk ontboden, om barak ken op te richten voor het Fran- 8che leger. (The Daily Chronicle.) De Duitsche vrouwen hebben een niet minder zware taak dan onze soldaten aan het front. (Wolff in het Berl. Tagebl.) Er is door ’t heele land een film gegaan, die den titel droeg „Fransche Moeders” en waarin de hoofdrol werd gespeeld door die bewonderenswaardige actrice Sarah Ber nards de eeuwig jeudige. Menschen, die dit trilbeefd hebben gezien, getuigen dat het roerend schoon was. Hoe kan het an ders? Zijn de Duitsche, Engelsche, Fran sche, kortom alle Moeders in oorlogvoeren de staten, die het liefste wat zy hadden, moesten afstaan voor het land, onze bewon dering, onzen eerbied niet waard? Daar is de vrouw die haar man, de moeder die haar zonen betreurt, en daar zyn de vrouwen die eiken dag weer opnieuw vurig bidden: „laat mij dezen bitteren drinkbeker voorbijgaan” en toch kunnen schrijven: „houd goeden moed, m’n jongen Daarnaast is een andere categorie: van de vrouwen die werken op het land, by de vervoermiddelen, op de munitiefabrieken. Dat zijn MWtounobiliseerde vrouwen: haar aantal stijgt in Engeland tot over het mil lioen. En wat ze kunnen uithouden bleek toen in ’t begin van den oorlog 200.000 vrouwen gingen arbeiden in het arsenaal van Woolwich, waar ze niet konden over nachten, en ’s avonds naar Londen terug moesten keeren per spoor, soms met zestien in een coupé, zoodat een groot aantal moest staan gedurende de reis van een uur. Dan hielden ze ongeveer zeven uur over om te slapen. En weet U wat de Directie van haar arbeid zei? „In veertien dagen heeft een vrouw het meeste werk onder de knie, ring zal zien beloond door het recht mee te spreken in het bestuur van den Staat, er geen elementen in de Volksvertegen woordiging zal zyn dat zich sterker tegen het verbreken van den vred^kant dan juist het vrouwelyke. Want de trouwen hebben naar lichaam en ziel geleden, meer dan de mannen aan het front. Maar ook, al blijft de vrouw geheel op eigen terrein want alleen deze abnor male omstandigheden hebben haar gemaakt tot plaatsvervangster van den man dan toch heeft zy aanspraken Óp de rechten, welke de staat toekent aan ieder onder daan. In andere landen heeft men dat in gezien, b.v. in Noorwegen, waar zy volledig kiesrecht heeft; en het werk wat zy daar doet is uitstekend, vooral op het gebied van armenzorg en opvoeding. In Zweden heeft een vrouw „Kamers van Arbeid” opgericht, waar kinderen allerlei handenarbeid kunnen leeren. En in de Comjnissie die daar te lande door den staat werd be noemd om een nieuwe armenwet voor te bereiden, was het een vrouw die met het secretariaat werd belast In Denemar ken, waar ieder belasingbetalende vrouw boven de 25 jaar het actief en passief kies recht heeft, ging de helft der kiesgerechtig de vrouwen bij de eerste gelegenheid ter stembus, terwijl 76% der mannelijke kie zers opkwam: 127 vrouwen werden gekozen in 85 van de 1206 Deensche gemeenten. Vooral in de Voogdijraden wordt haar in vloed uitstekend genoemd. In Kopenhagen alleen zijn 13 Voogdijraden met 17 vrouwe- lyke leden en 23 vrouwelijke plaatsvervan gende leden. Er is in Denemarken ook een instelling die wij hier niet kennen, de z.g. hulpkassen, die In elke gemeente moeten bestaan en ten doel hebben de gegoede ar beiders vrü te houden van de openbare armenzorg (anders verliezen ze hun bur gerrechten). Tóen, nu 10 jaar geleden, dat instituut ging werken, kwamen niet minder dan 2500 namen van vrouwen uit de stem bus en op vele plaatsen werd een vrouwe lijke voorzitster in het bestuur van een hulpkas benoemd. Zoo blijkt toch wel dat de vrouwen in *t maatschappelijk werk hebben een eigen terrein, waarop zij met succes arbeiden, een eigen richting, waarin zij meer bereiken dan een man. Want de vrouw heeft speci fieke eigenschappen die haar voor dit werk bij uitstek geschikt maken: de kennis van het individu, zijn krachten, zijn wenschen, zijn bedoelingen en geheimen, dat is echt vrouwelijk. Maar om deze eigenschappen zoo te benutten dat zjj goede vruchten voor de samenleving draagt, is het noodig dat 1 Februari—31 Maartf 1.— Weekabonné’s 12 cent Waarlijk, wij griooven dat dé burgc- muuster beter had gceiaan met z»jn toe stemming te geven tenzij het zijn bedoe ling 1» geweest om dr. Waich gratis een goede rtxjkuuo te bezorgen... em bedoe ling, die moeilijk te oudérqtolten te, dlooh die Imaat gedacht moet worden*. Het te nu moeilijk om op de weigering terug te komen. Maar het ia misschien wel een wi/ao les voor onzen silmuvn burgemeester, die nu een» stuikeldie, om dergelijke grapjes niet meer uit te baden Al veie jaren hangen er ha onze rtWk dettue plannen tot het bouwen van ewi nieuw stadhui». Natuurlijk beeft de oor - logaioeatand deze alle opgeschort. Aange- zien echter nog niet wae vaaügteteW op welke plaate het zal verrijzen, wad liet ió dezen lijd om goede geligmlieul geweest om dat eens uil te vechten, r.otter i» dit nog stwdlsi niet geschied, maar nu verlu.dt toch dat een nieuw vooi geiijksoi* bestuur op de natuurlijk al jaren een voorstel, zoovele liggen op allerlei gdri« fz “7- ken weer op 1 den BRIEVEN UIT DE HOFSTAD, ctwvn De beeto breister struikelt wel erna en het beste paard laat wel erna oen steek vallm, zoo grapjaste em le<-raar uit mijn jeugdjaren, wanneer hij ten bokje echoot. Men zou er nog vele voorbeelden aan kun non toevoegen, en mtosdikn ook. deze, dat de slimste burgemeester wel eens een doiuhcddljo begaat. In do llaagHclie burgmeester Ls onte- genzoggelijk een zeer slim man Het is dian ook we) een uitzondering dat hij een domheidje begaat «n dat vergote men niet— domheid en slimheid zijn zeer rela tieve begrippen. Maar ter zake. Indertijd weigerde hij toestemming te vorleenen voor de opvoering van een too- neeteluk van Dr Jan Waioh, gttiteld „De hoogste wet.” Het etuk heeft al» ge- goven de kweeile van de dim^weigerïiig. Het h» te begrijpen dat In deze moeilijke tijden een burgenjBeHter Hjover niet een dergeljjk onderwerp behandeld wil zien i chter dacht zjjn AnuAerdamuche collega er andere ovef. Die liet het stuk onge- DMieid. Het word tweemaal opgevoerd en niet de minste spoor Van oproer, relletjes enz., het eenige toch waarvoor wi bur- genKMMter bevreesd kan zijn als hij de opvoering weigert. Na die twee opvoeringen werd het ver zoek tot den Haagechm burgemeester ge richt, hcrltaald en terecht wem men er op da* er mi geen steekhoudende nxtau was op te noemen, waarom men thans de opvoering kon weigeren. Inmid dels lieeft dr. Waich hter ter stede zijn stuk reeds voor een groote groep toehoor ders voorgelezen. Onze burgmitwtor was ecliter onvermurwbaar m verbood ander maal de opvoering. Deze weigering krijgt i rakter. De vraag rijst nu huishoudster voor den dag kon brengen voor de lunch en begon toen zijn wande ling in veel beter stemming, die nog op gewekter werd door het sucoeo dat hij had bij den huurdwr, d.ea hij overh&alde csn met de nieuwe gebouwen te wachten tot het volgend1 jaar. Hij overlegde bij zich zelf, dm er in een jaar van alles gebeu ren kon. Toen keerde hij terug door het bosch, waar een aantal pas gevelde eiken klaar l&gtu om van den bast ontdaan te worden. Dat was gwn opwekkend1 gezicht, het leek zoo wreed om die hooge boonten te dooden, juist nu ze hun knopjes uitsta ken naar eefa nieuwen zouter in 't leven. Maar hij troostte zich roet do gedochte, dat ze toch veel te diclu op elkaar ston den «i dM h« hout werkelijk noodig was voor het landgoed. Toen hij het hufe weer naderde-, met een bosje witte viooltjes, die hij op <«u besohut plekje voor Barbara geplukt had, zag hij een automobiel met meer dan gewone snelheid aankom*1» in de notenlaan, die beschouwd werd als het glanspunt van de plaate Barbara nat er in met haar kamenier Sneil, een vrouw van middtHlMure leeftijd, mrt wie hij bij toe val op zeer goeden voet wa«, omdat hij haar eens een dienst had bewete1®. die hemzelf nogal last had veroorzaakt. De automobiel hield stil bi deur, en Barbara sprong er l... lachend; zij zag er even frisch en bekoor lijk rót de lente. „Wat zal hier ten scène vin komen, lieveling.” Alan booldwchuddend, torn ze «dmHük alleen waren in d* hal. (Wordt vervolgd.) Dienselfden morgen om elf uur eerst, stond Alan op van zijn ontbijttafel en ging een pijp staan rocken aan de open deur van de prachtige ,,ha|Hf)’, pp Yar- ley-fc, waarvan de wanden evenals de bi bliotheek bedekt waren met geeneden e.ken- bout uit den tijd van I lisabeth en waar voor elke oudfhöidkenner honderden pon- zou willen betalen. Het was een lie relijke morgen, zooals die somtijds tot ons komt In een Fngesche Aprilmaand, wan neer de luaht even zaoht is als in Italië, •Is de geuren uit den grond' tot on» op- ■üjgen. als wierook en lichte wolkjee drij ven langs den zacht blauwen hemel. Hij stond daar en keek nadr het park waar de olmen al groene tintjes vertoonden en do knoppen van dé esBcheboomen. zwart waren als git. Maar de noteboomen en de groote eiken, met hun duizendjarige stam- ®on, stondk-n daar nog kaal en leeg in hun wlnter-naaktheid. Alan was in diep nadenken verzonken en onwillekeurig kwam de vraag bij hem op, hoeveel van zijn voorvaderen daar wel gestaan hadden op mezelf do plek, turend) naar diraelfdk- boo- die ontwaakten döor den adkni der «nte- Alleen die boonten en dat landschap wisten dat., die boomen die hen allen had den zien dragen naar den doop, altaar en. naar het kerkhof. Die zelf waren reeds lang vergeten. Hun por tretten, elk in de kleeding van hun tijd', hingen hier en diaar aan de muren van het oude huis dat eens hun eigendom ge weest waö en door hen was bewoond maar wie kon zich hunner nu nog herin neren Van velen waren de namen zelfs onbekend. En zij, die in hun tijd zulke belangrijke personen waren geweest, had den zich zeker niet kunnen voorstellen dat ze eenmaal tn vergetelheid zouden raken, daarom waren hun namen niet op de schilderijen vermeld'. Fn nu zou het einde komen, ate hij-het ten minste niet op dé een ol andere ma nier kon verhinderen. Wat er van de ou de beritting overbleef dé verder afgele gen landerijen waren reeds lang verkocht zou onder den hamer gebracht worden en het eigendom worden van een of ander vooruitstrevend man wien de fortuin gun stig was en die een huisgezin wilde op zetten en misschien In later jaren de schil derijen, die aan dé wanden hingen, zou gaan beschouwen alsof ze van zijn eigen voorvaderen waren, bewerende dat hij de plaat., gekocht had, omdat hij een familie lid was van het oudé, vervallen ra-?. Zoo was de loop der dingen en mis schien moest het zoo zijn, maar Alan treurde bij de gedachte aan het voor hem zoo droevig gevolg. Als hij met die za ken had' kunnen voorlgaan, zou alle® an dere! zijn geweest. Nu, op <ïit oogenblik, zaten zjjn gewezen compagnons. Fir Ro bert Aylward! en Mr. Chaanpcrs-Haswell, ongetwijfeld op hun kantoor van graniet in de City, waarschijnlijk besprekingen te houden met Tx>rdt Specton. die zijn plaats had ingenomen bij de groote onderneming, die dien dag tot* stand zou komen Zonder twijfel regende hrt nu aanvragen om aan deelen met den eersten post en per trie- gram en van tijd tot tijd kondigde Mr. Jeffreys het nummer en het aantal aan, terwijl Sir Robert keek alfiot 't beun ui t aanging en Mr. Haswell zich in de han den wreef, opgewekt fluitend! Hij kon ze haast benijden, die mensuhen. die groote fortuinen verwierven, te midden der be weging en opwinding van een heftig geldr jagend bestaan, terwijl hij hier stond zon der inkomen, zonder geld, starend naar de hoornen ep naar de schapen, die daar tuaschen liepen met hunne lammeren; hij, die rots al zijn arbeid, slechte een mL- lukte was Zuchtend ging hij heen om zijn pot te haten en uit te gaan. Hij moest een huurder gaan opzoeken, een slimme, lastige man die altijd nieuwe gebouwen of vermindering van hiiur rischte. Hoe kon hij nu gebouwen betalen? Hij moest van hem af zien te komen of hem laten heen gaan Plotseling drong een schel geluid! van een elektrische bel tot hen» door. Hit klw am van de telefoon die hij mét groote onkoe ten op Yarleys had' laten aanleggen, toen hij lid van die firma was geworden, t n einde in directe verbinding te zijn met het kantoor in fxmdén Werd hij nu nog opgebed uit oude gewoonte? Hij ging naar het toestel, dat was aang’ebracht in een kleine kanjer, die hij voor studeerkamer gebruikte en nam de spreekbuis in de hand. Wie te d'aar?” vroeg hij. „Ik ben Yar leys, Alan Vernon.” „En ik ben Barbara”, was het ant woord. „Hoe gaat het met je Heb je goed geslapen „Neen, zeer slecht.” „Zenuwen, Alan, je bent zen u wadi tig. Hoewel ik een slechter dag achterlden rug had dan jij, ging ik om negen uur naar bed en, bewaakt door era goed' geweten, sliep ik tot van morgen negen uur, pre cies twaalf uren Vindt je 't niet slim van mij om aan deze telefoon te denken, dat zou jij niet gedaan hebben? Oom te naar Londen vertrokken, bezwerend dat er geen brief van jou in het huis zal kouten, maar hij vergat, dat er la elke kamer ecu. tele foon ia en, verbeeld je, ik spreek op 't oogenblik vlak bij zijn kantoor, zoo wat een paar yardé van zijd hoofd af. Maar dat kan nu geen kwaad, hij hoort het tóch niet. Mijn zegen rust nu op den man, die de telrioon hdeft uitgevonden, tot nu toe vond ik dat niets dan last. Voel je je nog ai opgewekt, Alan?” „Zeer erg het tegendeel,” antwoordde hij, „ik beft nog nooit in mijl leven zoo somber geweewt, zelfs ni t toen ik dacht dat ik aan de zwart-watetkoorte zou ster ven. Ook Iteb ik een mas-sa dingen met je e bespreken en dat kan ik allemaal niet doen door middel van dit atechuwdijke te- legraaidraadje, dat mteschien wordt belvte- terd door jo oom.” „Dat had ik ook bedacht,” antwoo.dtfe Barbare, „daarom telde ik je nu maar dadelijk even op om j© goeden morgen te wensohen en te zeggen, dat ik bij Je kom lunolteni per automobiel met mijn kwue- nier Snell alk begeleidster All's is in orde hoorl geen tegenpraatjes, ik kooi' bij jou „lunchen”. Ik hoor niet wat je negt, kan me niets schelen, wat die nveusohen er van zeggen Ik kou» bij je lunchen om één uur, zorg dat je dan thuis bent. Goeden dags ik heb niet veel noodig om te eten, als er voor Snell en den chauffeur maar wat is. Goeden dag Toen werd er gebeld, op al zijn „Halla’s” en geen antwoord meer. Alan bestelde het beste wat de oude niorj op -v oen pijp van de waarvan irstel van liet da- koiitei te. Er ligt zooateer _*‘ed. Het zijn do complete voorstellen. Ze komen, ze prij- op dé raadsagindai en zij verdwijnen In de donkerte van de archiefkasten iK-jt stadhuis Men pleegt namelijk in Haag het ijzer te amedén als het drie nraal heet te geweest ai voor de derde maal te afgekoeld Hrt plau, dat er lag, sjrekte om midden in de oude stad een groote massa huizen af te breken en daar ter plaatse een stadhuis te stichten. Pre cies dus ate in Rotterdam. Of dit nu voor den Haag eeti passend© plaats te, valt te betwijfelen. Aan het midAleeuwsobe denk- beeld, dat een stadhuis midden in <te stad moet staan, behoeft men. tegenwoordig niet meer vast te liouden. Men doet veel beter met het ergens in dé buiUnwijken te plaat- M&i Het publiek hM<t op het stadhute - niet veel te nuaken: het overgroot» con tact tusBchen burgerij en pub lek heeft schrifteiijk plaats. I n in dó buitenwijken te het terrein er nog op In te richten, zoo dat daar lets goed» valt te verkrijgen In de nauwe stad) blijft men nu eenmaal door de ruimte gebonden en zal ninuirer ex-n zoodanig terrein zijn te vork rijg en, dat een monurnen aal gebouw een» in vollen omvang valt te zien. Hopen wij dat het oude conserv niet dé overhand krijgt en dat dkro binnen afzien baren tijd een nieuw huis rijker wordt op an plaats, overeen komstig do waardigheid van een monu mentaal gebouw. een meesters dde hun tuiging als maatsl deeling voering schel ijk lijkheidL Hoe het zij, do burgemeester weigert En het gevolg daarvan te geweest, dat „Het Vaderland" thans het toonev-lstuk als feuilleton gaat plaatsen. Daarmede wordt het onder do oogen van ettelijke duizenden gebracht; een numeriek veel grooter succes dan in een schouwburg dat montere getal weegt wel op het gerote aan suggestieve kracht die eenmaal van een tooneelstuk pleegt te gaan.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1918 | | pagina 1