Mln 'a Blad. I DUIN. DOP. ZOON, 31, GOUDA, rw 13715. Zaterdag 8 Juni 1918 57e Jaargang leverbaar. VERSCHIJNT DAGELIJKS erllnsen Bureau: MARKT 31, GOUDA. Eerste Blad. zagen ijdewag72. i dit Blad. Feuilleton. J De Gletschervrouw. Hoar het Duitaob Parlement en Volk. BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN. dtt prfr. Groot. Uttra nuta wnta MHiMd «aar «taatandnAa. 1907 40 Adminiatratie i Tatof. latere. 82. Redactie i Telef. Inters. 545. Dit nummer beataat uit twee bladen. BBIE VKN UIT DE HOXTXD. 1940 118 int. 1598 12 J. DA. n« Genoegen. Ls- abonnementen m aangenomen BICHARD VGiZ mat auisriaatfe bewerkt dot 7. WEWiL 1MK-VAN BOÜ8UM. (Kadruk vsrbsdsn.) k<n. Zette omdat ziet gijjoiigetjel naar hul* warden ilk heeft toon reeds het loon het voor den moord op do Boe. Ons Genoe- ek Landstormkorp» keek hem J van sulk c«woM wdig nuMret^TM vsr- „One Genoegen”, svereen. Spreker: raai A. W. F. kfcerij - GOUDA. hebben. Het zien 1 voortdu- iredpon- i zezult wsemtaan en jege- Geneegen” Open- >eniging „Burger- f. Mr. J. Heeres, f. teren, tuur." ('ourtien was verbleekt. Hij wilde hef tig uitvaren, beheerschte rich echter, trad op zijn Eckhard toe, legde de hand op den schouder zijnevriend», k zwijgend; aan met een blik vol een droefheid, zulk een wanhoop, dat Vital zich moest afwenden. Spoedig daarop verHe* deze do kamer. Toen hij na geraimen tijd terugkwam, bracht hij zijn buks mede en hing haar op de plaat waar hij ze voortdurend voor oogen had: - een verzoeking, die hij zou doorstaan. Courtlen trachtte voort aan een bHto op die plaat* vaa dm muur te vermijden.... Dab aanxden jager d* jacht waa ont nomen? beteakende rear den goeden Gian AdvsrtanWn tommsa wvrdaa tawaaendas door hni©Mh—ri vw ssitod* BaaMas- delaran, Advartastiaburaaux en onze Agenten. eenige malen de eer genoten met zijn gezag de opvattingen dér Regeering in ons Nederlandsch Parlement te moeten dekken,een pénótration pacifique, waar tegen krachtig verset van de zijde van Kamerleden niet ia uit gebleven. En kele malen ia het zelfs tot een botsing gekomen, die echter op den tydelijken voorzitter van den ministerraad slechts tydelijk indruk maakte. Hij was steeds meer aan de rechterzijde der Kamer te vinden dan aan de linker en meende blijkbaar dat men daar genoegen mocht nemen met het feit, dat hij er in had. bewilligd voor de Kamer als minister te verschijnen. Wie zijn oogen den kost gaf, kon slechts vermoeden, dat de meest geraadpleegde autoriteit der groene banken Monseigneur Nolens was, die in de oogen van den kabinets formateur een aanzien geniet, dat zelfs de heer De Savornin Lohman niet nabijkomt. t Nog voor kort is het bij de stemming over de begrooting van Binnenland* sche Zaken gebleken, dat de vrijzin nige partijen allerminst ingenomen zijn met de verhouding die tussehen haar en de Regeering bestaat. Het intreden van den oorlogstoestand heeft er niet toe bijgedragen om het extra parlementaire Kabinet meer intra-par- lementair te makén. De voornaamste bron van inlichtingen voor de ver tegenwoordigers des volks waren de dagbladen, waarop zij waren geabon neerd. De Volks vertegen woording kon haar controleerende taak slechts ver vullen door vlijtig couranten te lezen, want de Regeering voelde zich weinig of niet'geroepen om in omstandigheden als het Koninkrijk der Nederlanden nooit beleefde, in zaken van hoog ge wicht, voeling met het vertegenwoor digend lichaam te houden. De tydelyke voorzitter bovengenoemd hield nu en dan diepzinnige redevoeringen, die met andere geleerde vertoogen gemeen hadden, dat zij den hoorder even wjjs lieten als hij was, maar henr toch het genot verschaften het bewustzijn in zich om te dragen, dat hij uit des premier’s eigen mond deze woorden had mogen op vangen. De oogenblikken van hartelyke verstandhouding tus sehen de Regeering achter de groene tafel en de afgevaardigden aan de zijde der concentratie, met wier be ginselen de Regeering by haar optreden sympathie betuigde, zyn nauwelijks te vinden. En ook de leider der sociaal- Opsnb. Vergad. tfteten. Spreker: ril dat gedaan heelt- «.ij heeft voel onheil gesticht en zal het nog meer doen. Mij heeft rij 'daar echte* goed mee denken te doen* Dat zak i doos Gian Vital riet wor den vergeten. Courtten ws* zoo vólkernen In dnmaoht van zijn hartstocht, dat hij voor lijn lietdoMmari ivaa rijn tamermri. feenreeh- to deelneming kon gevoelen- Het belang, dat Josette in de zaak stelde, hield hem alleen bezig; het waa zoo goed van haar. Eh hoe meer goedheid hij aan haar ont dekte, tra te Inniger had hij haar lief l „Zij ia uitmuntend Het doet mij ge noegen, dat gij uw onrecht jegens haar inzie* en haar dankbaar zijt. Het doet u eer aan. En wat goed vaa haar, zich bovendien Nerina aan te trokken. Het meisje, ia niet m«e* .te. harkenpe»u Zij.was toch eigenlijk een half-wildi schepsel. Do gravin beweert, dat zij een bewonderens- w aardig* talent voor kamenier heeft, en wU iiaar voor zichzelf laten onderrich ten." Maar nu barstte Vital rit „Daarvoor ben ik haar niet dankbaar, daarvoor niet! Het ware beter, dat zij het halfwilde schepsel was gebleven - duizendmaal beter, voor haar zelf en voor mij Nu wil zij ook niet weg van uw gravin, is fijn geworden, leeft ris een prinses in het vervloekle vreemdelingen huis; zij zit aan tafel met de kameniers en kamerdienaars der hyren en laat zich M- hoi maken door het laketangesputa.... Al*, dat tot eea goed einde voert... Schil- dsrije» sehhdertje! Een vrome christen hot Parlement om over Bulk een be langrijk ontwerp, waarnaar door tal loosen hakend is uitgezien, in bijzon derheden te treden dat alles is typisch voor hot beleid-Cort van der Lindea. Het ia hem blykbaar een laat, dat het Parlement er is. Dit wyst op ongezonden toestand. Wy hopen, dat de verkieaingen tot zuiverder verhoudingen mogen leiden. i. In onze staatkundige inrichting wordt het beleid over ’s lands zaken gevoerd door samenwerking van Kroon en volk. Het volk is daarbij vertegenwoordigd door het Parlement. Vooral de Tweede Kamer geldt daar- by als rechtstreeks verkozen lichaam, als „de” Volksvertegenwoordiging, waarover zij, die door de Provinciale Staten verkozen worden om in de Eerste Kamer zitting te nemep, hun bedachtzaam oog mogen laten gaan, maar die toch meer waarborg biedt, in ruimen zin des woords, uiting van den volksgeest te zijn, dan het acht bare lichaam, dat dezen waakzamen blik gaan laat. De Ministers staan tussehen Kroon en Parlement. Zij vormen het verbindend lidzij zijn dienaren der Kroon^. mdar worden (sinds het instituut der zoogenaamde Koninklijke ministeries tot het ver leden is gaan, behooren) niet tot hun taak geroepen, zonder dat de Kroon zich heeft vergewist, dat de geest de zer Kroondienaren in overeenstemming zal zijn met den geest, dien de meer derheid heeft 'in de rböhtstreéks ver kozen Tweede Kamer. Wie deze grondbeginselen van ohze, staatsinrichting in het oog houdt, be-' hoeft slechts oppervlakkig kennis te hebben genomen om tot het inzicht te komen, dat de tegenwoordige toe stand niet in overeenstemming is met wat deze beginselen vragen. Vooreerst is daar de positie van het Kabinet. Toén de uitslag der verkie zingen in 1913 niet leidde tot het vór men van een ministerie, dat gegrond was op de geheele linkerzijde of op de concentratie-groep in die linkerzijde, is het extra-parlementaire Kabinet Gort van der Linden tot stand gekomen. De Kabinets-formateur verklaarde, dat dit Kabinet verschillende punten uit het concentratie-prograip toFMe-zijne maakte, doch wist voor den grondslag van zyn bestaan niet beter te doen, dan zich te beroepen op den volkswil, zooals die door een buitenlandsch ge leerde Ostrogorski was belicht. Genoemde geleerde heeft sedert G 011 Mil L COURANT iTievi-ws- en voos Groxxcl®, ©m. Oaanstxclcezx- INGEZONDEN MEDRDKELlNGBNil^i rsgste fiM, alk» rsgni naar Op d* voorpagina M hoogs* ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 1.58, per week 13 cent, met Zondagsblad per kwartaal 2.15, per week 17 cent, over» waar de besorging per looper geschiedt Franco par post per kwartaal /LM, mat Zondagsblad /LM. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aaa ons bureau: MARKT IL GOUDA, bjj onze agenten, den boekhandel en de po tkantoren. ADVBBTBNTIEPRU8: Uit Gouda en o «treken (beboorende tot den beaorgkriag): 1—5 regels f9M, riko regel meer /0.15, /en buiten Goudd en den beeorgkring» 1—5 regels 0.55, elke regel moor 0.18. Adver entün van publiek* vermakalijkhadri 10 cent por regel. was het echter nog niet genoeg. Ook de andere helft van zijn bestaan zou hem ontnomen worden: zijn smartelijk-zaïiig, wonderlijk liefdeleven. Bijna werd hem te veel van zijn bestaan weggenomen. Zelfs voor deze machtige natuur te veel gewelddadige verzwakking van haar besta ikaracht. Nerina trok zich geheel van haar min naar terug. Nerina werd eensklaps vroom. Het ongeluk kwam zoo langzaam over hem, stoop zoo griuidlooe nader, overviel hem zoo in den rug, dat hij bet nog niet begreop, toen het er reeds was. Aiaar toen zelfs wilde hij er niet aan ge- loeven, want: „Ik behandel haar aloulj* weftige vrouw, beschouw haar toch als zoodanig. Waarvoor hebben wij dan eerst den priester noodigf? Alsof zulke christe lijk.» huwelijken niet vaak' zeer onheili ge huwelijken rijn!" „Heb je mij dezen zomer niet geeegd, dat je bcaloten was een christelijk hu welijk met je liefste te sluiten?" vroeg Courtlen, voor wien de starre kalmte van den afgewezen minnaar benauwend waa. „Zoo iets zegt men wel/ maar een mensch als Ik.... Bedenk toch! In de eerste plaats kerkboet eti schande. Een mersch als ik, Sivo Courtlen! Dan pas alieolutie. Het aHerhefligete zou In mijn hart tot het alleronheiKgsto worden! Hoe mag ik dat doen!.... En al nam ik haar en ging met haar weg - waas wij Ook zouden komen, geen priester zou ons aan elkaar geven, voordat ik gebiecht e» ge boet zou hebben. Zij wil ook niet met mij weggaan. Bedenk eene: zij wil niet! king!" Daar hangt' mijn buks ook, mij het gebed te doen leeren. Maar o f ik het leer?.... En of ik riet het onder spit za’ delven bij deze verzoeking? Wij, I armzalige mwischje*. weten in het geheel ntet, wat In ons plaats hebben en met oim gebeuren kan. Indien wij het wis- ten, zouden wij mtesehien huiveren. Daar i wij oaa onse gedachten niet zelf geven, inomten wij bidden, dat ons goede ge- dachten gegeven worden. Andera kunnen wt| voor on» zelf riet instaan. Ik kan het‘riet! Neen, neen, neen - ik k an het niet!" Do man was bu’ten zichzelf. Vital wilde Nerina in het gehate hotel der vreemdelingen niet opzoeken; hij Ver laagde van haar, dat zij tot hem zou j komen. Maar dat deed rij riet. Na ori- vlamde in dear vurige mannenziel de strijd tegen do duistere machten in eena menachen borst, van welke hij zelf niets 'weet - niet eerder dan wanneer hij strij der wordt. Daar (Man Vital riet met be- ren kon worvtrien, loerde hij op het roof- dl<*r in zijn borri en worstelde hierme de, want het ww: hem te moede, alsof hij een doodslag moest begaan, ihdten hij niet te' zich ze»F feta als een moorde naar dood|rio*g. Om deze ntat, te doen uitbrelwe, moeet hij hem in ketenen steen; nu en dan hhd hij het lichemetift gevoel alsof zijn borst roet ketenen waa inge- Anoeiri. Hem kwelde de vrees, <tet er een uur zou kunnen komen, waarin de ban den zonden epringen. Wat dan? Hij moest <ta bepreevlngtoch doorstaan ke woonkamer en zeide met diepen ernst: „Hang daar je Iriks' op! Want je moet haar steeJs voor oogan vao je geweer moet voor je een rende verzoeking, een voortdui dersoek zijn; Ik weet, dat je doorstaan, je zrit ze 1 IWd wapra ntefr aanraken - niet voor* dat je er tow gwMh«©i boni. UM >da- geüjksclien strijd met je begeerte - de dagelijkoche overwinning over je zelf - zaJ een groote kracht voor je groeien. Je zte', hoe ik je vertrouw." Gian Vital keek den spreker vast in de oogen en antwoordde kalm „Hei jongetje! Waar en wanneer heb je het prediken, geleerd? Misschien dezen zomer in de TornohutBohildertje, je hadt monnik moeten worden. Je zoudt de geloften wel hebben gehouden, en je zoudt niet door louter zondigheid hebbeo* hoe ven weg te trekken. Wat ben ik toch een a.umper in vergelijking met jou!.. In- tuscchenr dank ik voor je goed vertrou wen.' Jammer, dat ik ook jou niet heb vertrouwd; dan zou je de verzoeking ook zeker doorstaan hebben. Nu moest ik zulk een laag vertrouwen tegen je koes- monrikje, tegen je menschelijke na- occoxxv i. Aan den voor-avond van bet historische feit dal het «tMidbeold voor Johan de Wltt wordt onthuld, mogen wij nog wei even i de dagen van 1673 in herinnering brengen, ds«en, die even zoovele zwarte pagina's in de analen van ons vaderland vullen. Toen de oorlog in 1672 tegen „eins Weit von Felndomet vlotte, kreeg Jan de Wilt de schuld daarvan en al spoedig kwam dezo verbittering tot uiting in een moordaanslag. Op den 20 Juni werd de Wltt door een viertal jongelui van aapzien- lijk huize aangevallen en verwond. Alleeö' zekere Jacob van der Graeff, zoon van.’ j een lid van het Hof van Holland werd t gearresteerd en ter dood veroordeeld. Ty- i pisch staaltje van de rechtspraak in deze tijden. i Drie dagen later werd Cornells de Wltt in do Gevangenpoort opgesloten naar aan- I leiding van een beschuldiging van zekeren i Tichelaar, een par—-- digde moordplannen tegei koesteren. Men weet dat de pijnbank werd gelegd kenteris te brengen. Hoer schuld riet kun vcnvijsvu, wwu uij maar uit zijn ambt van ruwaard gèaat voor eeuwig “A--J een prachtig gevolg was in Jan democraten is roeds komen verklaren, dat deze extra parlementaire perzik ‘niet naar meer smaakt. Men kan het der. rechterayde waarlyk niet euvel duiden, dat zij dit merkwaardige schouwspel menigmaal niet zonder ironische belangstelling jndealaat en bovendien zoo verstandig is te beproe ven intusschen te halen, wat er van te halen valt. Zoo nu en dan blyft van die zijde een goedkeurend woordje dan ook niet achterwege, zodder dat daarom de toorn steeds wordt opge schort, die er op berekend is op de „zelfstandige” bewindslieden den no digen indruk te m&ken. Ostrogoraki kan dan voor geruimen tyd in den schemer zyns roems op den. achtergrond worden gehouden, de „volkswil” gaat dan met klein verlof, om weer gemobiliseerd te worden wan neer de omstandigheden het vereischen. Het pikante van deze situatie is ver hoogd door debatten, die hoofden van departementen achter de ministerstafel tegenover elkaar hebben gehouden. De Kamer kon dan waarnemen, dat de eenheid, die de Minister van Financiën thans zoekt in den Economischen Bond, door hem in het college van ministers niet werd gevonden. Terecht is in het Parlement het ver langen uitgesproken naar betere toe standen. Er wordt wel eens gefluisterd, dat de heer Gort van >der Linden het voornemen zou koesteren na de ver kiezingen aan te blyven. Inderdaad geeft het optreden van dezen bewinds man soms grond voor een dergelyk vermoeden, al heeft hij wel eens het tegendeel verklaard. De stoelvastheid, waarvan hij wel eens opzettelijke ver klaring heeft afgelegd, het dreigen met kamerontbinding, de rust,, waar mede uitspraken van het Parlement werden genegeerd, en het herhaalde berodp op de baitenhewone omstan digheden, zyn versohynselen die te denken geven. En met Ostrogorski zal het wel te bewyzen zyn, dat |aanbly ven vólkomen in den haak zou zyn. Of het daarom opk zou zyn id ’s lands belang, wagen wy met zeer velen te betwyfelen. De wyze, waarop nu, om één voor beeld te noemen, de salarisregeling van burgerlijke ambtenaren is ingediend en toegelicht, de jacht, die er (door het jaren lang talmen der Regeering) op het laatste oogenblik moest wor den gemaakt om dit wetsontwerp te behandelen, de onmogelijkheid voor vota Ulo; 1* taaM ou de huiobetacatife vadteteudritott* van d*n éta te oudernchd- <lea van d* eerlijke pdiktak vaa den ander Hctataxdo zich aan de zijde van demachte- iriBbruikurs. De overmachtlge Prins die op 22-jarlfen lorilijd optrad, heeft niets nagelaten om hot volk elzn medezeggenschap te ontno men. Hij benoemde, ontsloeg, zette naar zijn hand, zooals hij dat wilde en van geheim» zaakje» waa hij riet afkeerig. Hnt volk heeft toon reeda het loon f»- bad,i dat het voor den moord op d» d» Witen ten volle «verdiende. Johan de Wltt waa een zoon vaa het lid van de Staten van Holland, Jacob de Wltt, die op den 80 Juli 1650 al had on dervonden wat tyran de Prin» wao. Hij werd op dién dag te Loovestein opgeslo ten. Nadat Johan de Wltt te Leiden zijn ridtoche studie had volbracht, maakte een lange reis door het Intitentand. vestigde zich daarna te ’►Gravenhage en werd reeds in 1653 op 2d-jarigM> leeftijd aJa opvolger van Adrlaan Pauw, raad- peiuAlonn u-in van Holland. Het ie duizend maal moei lijker om op dien leeftijd raad pensionaris te Zijn dan bij artelijke tra- dido op 22-jarlgen leeftijd Prin» te speten. i De Witt waa oen schrandere kop, een tatorivob etaateman, een voortreffelijk ma the-u>aiicus. Zijn onomkoopbaarheid ie at* gtuneen bekend en spreekwoordeUjk ge worden. Stootte heeft hij gestaan tegen een overmadht van Iritriganten, die ook de pen te hunnen dienste hadden. Dit heeft de wltt akijtl gebracht tot een krachtig verzet te gen de* pers. De middelen waarmede hij moest trachten rich te beveiligen tegen de nanvaHen en kuiperijen van zijn tegen standers konden op zichzelf niet artijd door den beugel, maar zij waren vaak noodza kelijk om gevrijwaard te zijn tegen da aaaunriging eu do stille kracht dto tegen hem werkte. Zijn degen ala raadspensionaris hsMten uren van glorie gekend zoowel al» uren van verguizing. Hetgeen natuurlijk niet te veranderen wam Hij was een nieuweling in de staatkunde, een baanbreker, een voorlichter op het pad. Het volk waarop hij geen staat kon maken omdat het zwe vende waa in zijn sympathie, waa gemak, kei ijker te vinden voor de htaterieohe lijn, die der oranjevorsten, waarop men altijd weer zijn hoon bouwde en waarmede men vaak van «en koude kermis is thui»- gekemen, daa voor de nieuwe richting, die tin een goed georganiseerde staata- inntahdng als basis voor een etaatessuheid noodig achtte. Wij, IwIntigiBte-eeuwere, staan natuurlijk tegenover belde stroomingen sceptisch. Zij staan hanat even ver van onze opvattingen tf. Doch wanneer wij trachten one in te denken in den geeeteaetrljd van die dagen en wij trachten on» eea goed denkbeeld te vormen van de gemoedsgesteldheid van hot volk, dan komen wij tot de erkenning dat de opvatting van alle staatkundigen in onze eeuw uitvloeisel Is van de theorie die in den meeat elementairen vorm door Johan de Wltt werd verkondigd. En driwrom is de oprichting van 46 Maar Gtan Vital had het beter; wan* hij weende op de Grap da Chüern, bij dsn man, die zijn trotsche hoogte en zijn ge weldig werk had verlaten en de geliefde vrouw in de diepte was gevolgd. .Gian. Vital waa riet^neer in dienst van het, Malojabotel. Het had zoo riet langer kunnen duren de woesteling1 deugde eveznrn voor heerenknecht ala voor knecht God. Hij bezat, behalve zijn hartstocht voor de jacht, nog een sterke gave, die voor de liefde, en moest voor beide een martelaarschap ondergaan. Toen Courtien den huisgenoot bij zich opnam, riep hij hem een broederlijk wel kom toe. Daarna weea-hlj’ naar esn plaats aan den wand van de gesroenschappelij- opgesloten luldiging vi aarteboet die hem beschul- m den Prins te Cornsli» zelfs op om hem tot brengen. Hoewel het Hot zijn kon bewijzen, word hij toch -a eu uit Holland verbannen. Weer staahje van rechtapnyUr. Het dat het volk bleef geteoven de schuld van de Wltt. de Witt die spoedig hersteld was, nam zijn ontslag als raadspenaionnaris sn word lid van den Hoogen Kaad. Toen hij op den 20en Augustus zijn broer Corne lia in de gevangenis opzocht, schoolde het volk voor de Gevangenpoort samen, O, de overlteM zorgde voor bewaking, maar wij weten hoe de schutters juist behoorden tot de vijanden van. de de Witten. DU boeventuig, Tichelaar en Vsrhoeft aan het hooud, drong in de gevangenis door en sleurden de beide broers ton. Op de tegenwoordige plaats zij vermoord. De Prins achtte het beter de moorde naars niet te vervolgen. Te spitsboeven kn-egen zetts nog brioonisgsn. Dit is het derde staaltje van rechtspraak in die tij den. Wanneer dus bij de oprichting van het Jtandbeeld van Johan de Witt al deze fei ten worden herdacht, mag wel een» het volle licht vallen op de wil te waarop de aristocratie dn 1072 handelde. Het aristo- criitadhe stelsel van regeersn zegevierde over de politiek van Jan de Witt en het

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1918 | | pagina 1