JMA
AAGD
4>
lekeis
R
I
DE OORLOG.
Woensdag 10 October 191N.
t
13826
•57 r .Inargatig.
bij
n
I
>uda.
I
r
Bweg72.
u
A
Feuilleton.
IONE MARCH.
Nmx M MbMMk
De Nota van Wilson.
ZïTie-vfws- eix ^uel^extexxtie'bls.d.'^-ooirQ-óvj.'cLieu ertOïïietrekeix.
VERSCHIJNT DAGELIJKS BEHALVE ZON- EN FEESTDAG JN.
Bureau: MARKT 31, GOUDA.
3635 14
3522 90
Redactie i Télef. Interc. 545.
y
n,
I-
(Wordl varvolfi.)
jnnementen
ingenomen
19
In Engeland liepen gisteren de beschou
wingen in de dagbladen uitsluitend over den
en Kd«b
en hun riek:
omdat dit antwoord geen antwoord is, maar
een uitbreiden van een ingediende vragen,
lijst, een pogen het bod voor een artikel,
dat een ander volk noodzakelijk behoeft al
hooger op te drijven, zoo hoog, dat dit
volk niets oveiblyft.
W£ kunnen begrijpen, dat men er
De Am
moedritfk
tigwi op I
vrede. I
aan
van
sa
rij
- GOUDA.
u
1
IJ.1
VUB
B. XL 0MX)K»n.
WEGHEL 1MK-VAM ROWBUM.
en de zwarte kunst van Dr. Dee en aan
geschriften over koudwaterverbmrica en
Het antwoord van Wilson is voor bijna
de gehoede wereld en waarschijnlijk voor
ieder van ons persoonlijk, een harde te
leurstelling, omdat het met één slag het
vertrouwen, dat men in den president van
Maar dit alles moest voor Wilson
slechts betrekkelijke waarde hebben. Hij
had zich voorgesteld een vrede te bewerken,
die niet op een overwinning gebaseerd is,
omdat dit in strijd is met zijn principes
omtrent een volkerenbond. En hij vraagt
zij het dan in bedekte termen onvoor
waardelijke verwerping waardoorde idee
van een volkerenbond vrijwel belachelijk
wordt gemaakt. Hij begint zijn nota met de
verzekering, dat hy nu eena klaar en open
hartig zal zeggen wat zijn bedoeling is
en zegt niets, vraagt alleen. Zoodat hij het.
zelfde doet als de man, die een hond een
klontje voorhoudt en hem telkens hooger
laat springen.
Rayleigh Abbey Hampshire.
„Zijn ascii werd na door vuur te zijn
gegaan, verspreid over de Ruime Zee.
Zijn ziel herrezen en gevormd tot Engel
of Weekdier verwacht den Eeuwigen Mor
gen.
Adminittrati» i Triéf, Int Jo. 83.
wy zien in hst toeken, dat de
RU kadfcgsi tti n g, Welke vtn-i
daag zou plaats hebben, vév.
daagdis, oen bewye dat Duitaeh-
land de hoop nog niet opgeeft
De Duiteche regeering wil den Rijksdag
waarschijnlijk eerst dan bijeen roepen wan
neer zij omtrent den uitstag van haar po
gingen zekerheid heeft Dit ant
woord van Wilton acht zij dus niet het
eindresultaat
De President aal een afzonderlijk ant
woord doen toekomen aan Oostenryk-Hon.
garjja.
Wij zijn benieuwd of in dit antwoord
sprake zal zijn van andere aanbiedingen'
dan aan Duitschland werden gedaan, m. a.1
w. of Wilson van zijn bereidwilligheid blijk l
geeft met Oostenrijk een afzonderlijken
vrede te sluiten.
Er ia wel eenigen grond voor deso ver-
onderstelling.
ken met een schaar en ee& gompot, waar
mee hij uit elk boek had gekozen engs-
TRÓgnciükt wat het beet voor zijn doe!
paste, even onbarmhartig als hij inder
tijd Je knapste mannetjes, negers uit de
omheiningen van Bonny had gehaald, on
danks hot gejammer der verlaten vrou
wen en de wanhopend uttgestrekte armen
der van hun vader beroofde kinderen
'Ph'xjphraHtus Hardy beset een uitge
breide bibliotheek In- de vierkante ruimten
van den dotteren, voor het meeroudeel
soort bij soort gvplaatet, terwijl ieder
boek de sporen droeg van de schaar,
waarmee het bewerkt was. Hier en daar
waren bladen geheel uitgooabeurd. Ver
der was een paragraaf netjes afgeknipt
Blauwe, roode en gele onderstreeplngett
doorkruisten kris on kras bladzijden in
verochillrade richtingen, alle uitloopende
op de ontheiligde margkw al» op de spoor
wegkaart van een vlak laad of SRgno
Sohiaparelli’B kaart van de kanalen van
Mare Een van de meert keneoheteende
deel» was een sopte van de (fflrtetelijke
geschriften „verbeterd” en gekruid naar
den smaak van Theoprartu» Hardy mei
speelt dat 'best zonder jullie klaar. En wy
-
Frankrijk anders over denkt. Als de jongen
van de eene school zijn makker van de an
dere flink afgeroat heeft, en de verliezer
krijgt, doordat later de twee scholen in
groepen tegen elkaar vechten, gelegenheid
wraakte nemen en den persoonlijk sterke
ren vijand twee blauwe oogen te slaan, dan
vindt hjj het niets prettig als de jongens
van zijn eigen partij hem daarvan terug
houden, omdat zij dat niet ruiterlijk vinden.
In dit geval verkeert Frankrijk. Foch is
nu aan de winnende hand en de terugtocht
der Duitschers wordt geteekend door ver-
»te steden en verbrande dorpen. Is het
wonder, dat men in Frankrijk eischt,
dè stay'd wondt voortgezet, om de men-
litechland te laten voelen wat
mer tegen den muur der kapel van Ray
leigh Abbey. Zoo luidde zijn grafschrift:
Hier ligt niets anders dan hen sterfelijk
overschot van
Aldebaran January Hardy
eenigen zoon van
Theoprastus Wiseman Hardy
en geliefde echtgenoot van
;.V
dah
dat
schen in
het zeggen wil als schoone steden worden
verwoest en heele landstreken met den
Érond worden gelijk gemaakt?
Is het wonder, dat men ook in Engeland
vergelding eischt voor de misdaden der
duikbootenoorlog Zeker, wij weten heel
goed, dat hy het antwoord was op de maat,
regelen van Engeland, die ten doel hadden
Duitschland uit te laten hongeren. Maar
dat passagiersschepen getorpedeerd worden
en men daarenboven nog de reddingsbooten
beschiet is onmenschelyk. Nu moet men
niet zeggen, dat de tegenwoordige
Duitsche regeering daarvoor niet verant
woordelijk is. Toen zij de regeering in han
den nam, aanvaardde zjj de ver.
antwoordel jj kheid, ook voor de daden
van leger en vloot. En schuift zy die van
zich af, dan hébben de menschen in En
geland gelijk, die beweren, dat de keizer en
z|jn trawanten achter de regeering van Max
von Baden staan, en aan de touwtjes van
de poppenkast trekken.
Wat Wilson nu vraagt lijkt erop of hjj
Amerika dacht te kunnen stellen, vernietigt verrast was door het volmondig „ja” Van
omdat dit Antwonwi o-non Antwoord is. tnaar' Duitsche regeering en hij nu, te rade
gaande met zijn bondgenooten, heeft ge
dacht: ik kan best wat meer eischen.
En h|j zegt Duitschland: „jullie moet die
ontruiming maat aan Foch overlaten, die
(iOlDSCHE £01KAM.
INGEZONDEN MEDBDBEUNGEN. 1—4 nette /1.H, »&ara<el mw ƒ0.40.
Op d» voorpagina U hooger.
Gewone adrertenHtn en Ingonodan mededeeUntea ‘bij contract tot Mer gondn-
ceerden pHja. Groot» letter» en randen worden berekend neer plaatarulmt*.
AdrartentlSn kunnen worden Inceeonden door tUMcbenkwMt ven eoUede BceU»
dolaren, Advertontieburaaux en onto Afonten.
herle vredesactie vot.tcn. ijn meaning tal
afhangen van de beslistheid en het bevre
digende karakter der waarborgen die ten
opzichte v«n dit fundamartteele punt kun.
mn.4
dat de tegen Duitschland geassocieerde re
gieringen vóór altes zullen weten, met wie
zy onderhandelen.”
Hier s£aat met veel woorden hetzelfde
wat wij erboven moor populair uitdrukten.
Maar zelfs al doen de Detachers dat al
les, dan nog staat niet vast dat zy daarmee
vrede krijgen. De kans is even groot dat
Wilson met nog meer nieuwe eischen komt;
geen enkele toezegging wordt in dit ant
woord gegeven.
Wat Duitschland zal doen, is niet met
zekerheid tó zeggen. Misschien stelt het den
president «enkele vragen, waar het recht op
heeft."Wamt hoewel Wilson. zei, geen nutte-
looze lange besprekingen te willen inlei
den, is hjj hierin zelf voorgegaan.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2e-, per week 15 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, oVeral waar de bezorging per looper geschiedt.
Fiinco per poet per kwartaal 2.50, met Zondagsblad 8.40.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bii onze agenten, den boekhandel en de postkantoren.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (béhoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels 1.05, elke regel meer 0.20. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
1—5 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Advertentiën' van publieke vermakelijk
heden 12te cent per regel.U
Martyria Evicta Lucret a Forsakes Hardy, rioh bepaald hun Inhoud te bewer-
van Rayleigh Abbey Hampshire. k“"
voorwaarden. Het oordeel daaromtrent ie
nu gekristalliseerd in de overtuiging, dat
er geen sprake kan z(jn van een wapenstil
stand op voorwaarde van eenvoudige ont
ruiming der bezette gebieden, hetgeen
naar men meent Wilson ook niet heeft
bedoeld. De openbare meening ia de laat
ste dagen trouwens minder gestemd tot een
vergelijk wegens de torpedeering van de
Leinster en de snelle ontwikkeling van den
militairen toestand. Zooals de zaken nu
staan redeeert men zou ontruiming
van de bezette gebieden het benarde Duit,
scha leger zeer gelegen komen. Hot
zwaarst weegt echter nog het niet uit te
roeien wantrouwen, tegen de Duiteche re
geering. Men vindt hier weliswaar Max
van Baden en zijn ambtgenoot» nog zoo
kwaad niet, maar gelooft dat achter hun
rug de keizer en zijn satellieten nog aan
de touwtjes trekken en klaar staan om te
gelegener tyd hum. ouden invloed en macht
te hernemen. Alle eischen ter vernedering
«t*-
gen hen gericht De overtuiging'dat het
ónmogelijk Is een duurzamen vrede te slui
ten met die mannen is b|j de Geallieerden
diep geworteld, vooral ook b|j hen die op
meer dan do eöete beginselen van het
onderwijs genoten. Later had hij echter
allerhande boeken grieven, die hij maar
machtig kon worden, zonder daarbij ech
ter eenige «chooleehe leiding te ontvaar
gen - waardoor hun Inhoud mogelijk
iets tot zijn algemeens vorming zou heb
ben kunnen bijdragen. Thans had hij er
tur. Verbaad-
Bouw- en
odscomudsslui
Niemand kon TheophHetu» Wiseman Har
dy, den oonsprorikelijken uitvinder van
de Lichaam-iwZIri-Water-en-MoetercMJees’
Ces-Genozing een zekert buitengewone mag
netische kracht ontzeggen, noch aan Mar-
tyria Evicta Lucretia, zijn schoondochter
en opvolgster in me bloeiende Geneesin-
rlchdng de buitengewone gesehlktfteld om
dlo kracht aan te wenden.
Tn dien peychephyrievhen Godsdienst
dor Wedergeboorte, zooate de stichter hem
bij afwfeeeBng gaar» noemde, vond msn
iet< van alle getoofabelijdentasen.
Theophrastus, een eerbiedwaardig man
met witte haren en scherpe trekken,
meestal gekleed als zeeman, In een Hauw
buis met een officierspet op, zooals die
bij de koopvaardij wérdt gedragen, was
reeds lang dood; msar hij leeMe voort
In ver«hi|lende schilderijen en gravure», «o** r---— 7—-*
dl, mn MJM 1» ril» V- *>•»- 'O»™**"* .terranh-na-
dl) vond. TheoptaMta. lamrf <•- --
vW bmdSavfa*; Hl "“t
recht ««looren In «lm TolhereobcaA IM*
Wil*» un tot hoofd. Dio orertaiebw Mdt
thana het oonM orar da voorwaaoden die
noodi< >Up TOOT en wapenetlletand lal
«tralu dolt het oordeel orer de vredMroor-
waarden lolden, teodj pti» Max en itfn
drtfctïenooten klemmender bewtjran «arm
na do denwkraüaeerinc na DultaeUaad
dan III la him antwoord Ma WUaon hebben
gedaan.
Daarom verwacht m«h hier dat Wileon
In >Un antwoord Mn Dultechland la de
eerate plaat» de aandacht nl vMtitan Of
het verachll tuaochen «Ijn opvatting omrent
de recelbw van dan wapenatHetand «n die
van Duitachlaad.
De correepondont na de Daily New» la
da Ver. Sutmi »ett la oen Zead^aecod
-
iluanadio diplomatie «al na.
aandacht na DuitaoMand vea-
n kodao tumehen den kolaor m
.-eae.
De Amerikaanacho bladen beoehoewea
WUaon'» wederantwoord al» e«a elaeh, om
de Hobenaollermdynaotlo vohdacen aaa
kant te tellen on aleh navoorwaardalyk ener
tb geven.
De AmerikMMCho oocialiaton, die ce*-
ganiaeerd «Un la de American Federation,
of Labour hebben do volgende verklartn,
gepubliceerd naar aanleldlnf van den o«r-
aton Dult»chen ▼redeeetap:
„De atom vaa dan AmerilrMnachM ar.
beid aett onl, de» vr»d«»voor»tall»n t» na.
Seeren, en te blijven doorhameren op da
vljandelljke Unie», tot de w« naar Berlijn
open ia. Dan aal een vrede voor altijd wor
den tot stand gr&racht. die do wereld Ml
bevrijden nn hot kwaad, dat on» meer dan
vier jMr lans hoeft rmacen <ehouden.
Do arbeider» van one land welgerm lick te
laten mialeiden, door wat «U een laatate po-
rtef tol bedroe meenen te «Ijn. W|J wlllni,
dat de wereld vr|j aal xljn ven den IJ «eren
hak «n do «epaataerjlo vulet W(| willen
vrerje, maar aan Modanlgen vrede, dat de
vrijheid van do democratie van de yehMle
wereld en voor altijd door worde wkra-
gen.”
68)
Donker en plechtig stak deze af tegen
het uitspansel, als een rots van steen, en
kalk, gelijk die van Loches en Threave.
Borstwering» en torens Vaa indrukwek
kende afmetingen, omringden hém. Zbo
zag Rayleigh Abbey er op een afstand
gezien uit.
Van dichtbij gerieti, bleek al deze
grootsdihetd niets ta zijn dan een ouwe-
zenlijk droombeeld.”
Do massieve muren waren bij wijze
van spreken niet dikker dan bordpapier,
de rich aan de zijden bendndende torens
niets dan geraamten van gebouwen, het
groots vierkant van den etatigen slotto
ren wm voorzien van in ijzer gevatte
venetere, gelijk aan die welke de meeste
fabrieksgebouwen hebben.
Terwijl van binnen hét groote kasteel,
dat de geheels omgeving beheerschte en
den reiziger reeds van verre als Daken
en mij IpaSf) diende, niets meer dan een
„Glazen Paleis” bleek, kuimtmatig als
een kaartenhuis in elkaar geset, opge
trokken uit eenige duizenden vierkanten
wet metselwerk, waarachter oen war-
willein om dé baas blijven gedurende den
1 wapenstilstand waarborgen hebben”. Wat
hiermee bedoeld wordt ligt voor de hand:
het in handen van de geallieerden overgeven
van de forten van Metz en de Rijnvestin-
gen.
„Verder,” zegt Wilson, „moet jullie op
houden met de wreedheden te land en ter
zee, je moet .heschaafd” oorlog voeren.”
Voor het stopzetten van den duikbootoor-
log ie inderdaad veel te zeggen, zelfs voelt f
men daar in Duitschland voor, naar yü
meenen te weten. Maar het beschieten van
steden, is nu eenmaal voor den oorlog een
poodzakelyk kwaad om den tegenstander
geen beschutting te laten; in elk geval is
het moeilijk een grens te trekken en de ge
allieerden helpen toch zelf ook braaf mee
om de Fransche en Belgische steden tot
puita te maken.
En last not laest besluit de president:
„jullie moet ook je keizer wegzenden.” Dit
stuk, dat aan ons officieel telegram ont.
brak, laten wjj hier volgen:
„Ten einde geen mogelijkheid Van mis-
verstand te laten bestaan is het noodzake
lijk, dat de President zeer ernstig de aan
dacht der regeering van Duitschland ves
tigt op de bewoordingen en de duidelijke be
doeling van één der vredesvoorwaarden
Avelke de Duitsche regeering thans heeft
aangenomen. Deze voorwia» !e is vervat n
da Boodschap, welke de President op 4 Juli
jl. co Mount Vernm heeft gegeven. Zy
luidt ais volgt: „De vernietiging van iedere
wil «keurige macht, waar ter wereld ook,
welke op eigen gelegenheid in het geheim en
volgens haar eigen verkiezing den wereld,
vlade kan verstoren; en zoo deze thans niet
knu worden vernietigd dan moet zjj ten
mitJie tot fedtelyke onmacht worden ge-
doi-md.” De macht, die tot nu toe de Duit-
scha natie heeft behee.scut, is er één van
den aard zooals hier omschreven. Het staat
tet keuze van de DmteJho natie dtfrin ver.
ar di ring te brengen. De^zooeven aange-
ha.dde woorden van dei President vormen
een natuurlijke voorwtirdo welke aan den
vrede moet voorafgaan, indien de vrede
door het optreden van het Duitsche volk
zelf Wil tot stand komen. De President
voelt zoch verplicht te zeggen, dat de ge-
winkel van stutten en palen. De toekom
stige eigenaar, Marcus Hardy, had eens
den gelukkigen inval gehad het Castile
Gitoraok te noemen. Intusschen had zijn
^moeder, mevrouw Forsaker Hardy, not
voor haar geheele leven gjehuurd, en
Marcus en zijn vrouw werden slechte als
gakten ontvangen en met niet meer gun
sten overladen dan ontelbaar veel ande
ren, die als onreine vogels uit alle dea
len van het luchtruim daar neerstreken.
Rayleigh Abbey was ontworpen, ge
bouwd en voltooid voor zoover men
l althans van zulk een groot blok steen
ooii kan spreken van voltooid, door een
zekeren Theophrastus Wiseman Hardy, don
grootvader van Marcus en den uitvinder
1 van de Lichasan-en-Ziri-Water-enSMosterd-
Pleister-Geeete&Xlenecing, waarvoor men
bij alle ziekten, waaraan het vleeechon-
dorheviig is, baat vond.
Theophrastus Hardy had in het begin
der eeuw fortuin gemaakt in den slaven
handel van de Goudkust op de Zuidelij
ke Staten van Amerika en had zich op
nog betrekkelijk jeugdigen leeftijd terug
getrokken, als een welgtsteid man, met
een onrustig geweten - en een nieuwen
godsdienst. Zijn eenige zoon, Aldebaran
January Hardy, was te vroeg gestorven,
bezweken onder het verdriet, dal zijn naam
hem berokkende en de vrouw, die hem
door zijn vader was opgedrougen. Spoe
dig nadat hij getuige was geweest van
het trekken der horoscoop van zijn «eni
gen zoon Marcus, had hij den dubbelen
last afgeworpen en bleet niets meer van
hem over dan een naam, een busts, en-
een taoeriptis op bet uitgsbeUsMs mar-
De Evening News msldt, dat do Briteeho
'regeering thans In het besit Is van inllch-
tingen. afdoendo bewjjzen dat do
duikboot, die do Lolaotor tot
zinken hooft robrecht, uitge.
zondon waa mot opzattolüko
instructies om passagiers
schepen op do vaart tuaschea
Engeland on Ierland te ve*
n ietigen.
De duikboot» hebben deze opdracht out-
vangen, nadat dé Duitsche rflko-
kansellor zün vrodoinota aan
president WHooa had «eson.
d e n, fa het begin der afgeloop» week, en
bet gebruik van Hoedaulger» en
die .van kruidkundigen uit den tijd
Eliaobeth.
M» zegt, dat Theoprastus zoekende
naar e» woord cm eenige eenheid la
samenbal* te geven aau zijn allerdwaast
mengsel lang aarzelde tuseeben Cbriatua
en Boedha rieebte tot den Naaar»er
beetooi om de ongetooliljke onwetendheid
van «en pobHek te ontaira dat (ia déze
pnvthoosopMscbe dag») wdgwde ceder-
aqheld te maken twaoch» Boeddha n
Vmhiduo en'genriftd was het ate een
voldongen feit te beschouw», dot aldlo
vreemde mannen slechte verecUUendé
soorten thee kanteeritten.
Maar onder hot bestuur van Martyria
Evicta Lucretta werd het rekbare cyo.
teem van den grondvester eensklaps wal*
gelijk «pMtualWisah ea openbaar zteh
nu hooMzakriijk fa Gmealng door Hand*
oplegging, het zalven met otte. de tegen
woordigheid en do openbaringen nm do
Goede en Kwade Geesten - bovenal in
de noodteakelijkhoid voor allo memohen
om itoh te voegen naar het evengeKs
(wat het toen wns) nzar de opvatting
van Martyria Ixueretia, gedost la den
rood» mantel rit de Openbaring en gte
kruid door era onvoorbereid gebed, dat
aan oiken gang van het iridtegailal voor-
Dit rites taaritte het Engriachs Mseoa
vaa don nirawra godfaHmst van het mag.
nedsraje tot oen vreemde pieste voor lone
«teh Hchaandijk te sterkra
U3«a geert te do» bohandateas»
Wilson’s antwoord. - Een opzienbarsnd bsriohi. -
De Turksohe vredesnota. Ean onderschept
telegram. - Elke maand 250.000 man. Max von
Baden blijft. - De vorderingen in Vlaanderen.
Durazzo genomen.
ONS OVERZICHT.
Men if IA pultaohiend niet erg in
z’n schik met het antwoord uit Washington. -
De eerste fadurt is, zegt do KÖfa. Zeit-, wajfenstilstand en de daarvoor te stelten
dat Wilson de rol van scheidsrechter niet
volkomen in zijn macht heeft. Inderdaad
neemt hy de eischen der entente-pers over
en praat volgens het recept der Franache
kranten van onmenschelijke daden der Duik
sche oorlogvoering te land en ter zee, zon
der zich de^noeite te getroosten, naar de
uiteenzetting van het Duitsche kommando
te luisteren, dat de Fransche steden door
Fransche en Engelsche granaten en bom
men worden verwoest, om daarvan te zwij
gen dat hy daaraan geen recht laat weder
varen. Wie zoo eenzijdig en onpartijdig oor
deelt, verspeelt het vertrouwen, dat hjj
misschien ook by een groot deel van ons
volk door zijn voorbeeldig opgepoetste
plannen van volkengeluk en weredvrede had
verworven. Zoodra de tekst van het ant
woord is aangekomen, zal de Rijksdag dim
wel vap alle kanten overwegen en men mag
aannemen, dat de Duitsche regeering Wil.
son eenige vragen zal stellen en hem ver
zoeken er eindelijk rond voor uit te kom», «mvmW
wat hij eigenlijk wil. De hoop, dat onder- van Duitschland zijn in de eerste plaats
handelingen met dezen man ons dichter by 1rfm ®*rieht. De orvftrtui<rino-,<lat
den vrede zullen brengen, moet na zijn
laatste uitspraak eenige gaten lager worden
geschroefd.
