een actief Agent
land, en tuinbouw.
t0Ch, TI be*l0ten M
Anton Marie van Dantzlg.
KLAAS STEFH0UWER,
TeteZ mimiilïl. lÉilutw itWU Groeneweg 6L
•oli# gjrosdgcbicd er vrij van gehouden
is, al is Duitschland thans geheel uit
geput, do ellcude van de invasie heelt
het flbg niet gekend. Generaal Mnlleterre
Is van meening, dat het plotseling zoo
geheel onisdaau van de Duitëchere voor
ten deel ook hierdoor te verklaren is,
dat zij nog hopen, ondanks de militaire
superioriteit van do geallieerden, door snel
snel toegeven de vijaalelijke invasie met
ruïne en verwoesting van hun land te
voorkomen. Maar indien het oogenachijn-
Rjk opgeven van den strijd door Duitsch
land aan zijn bevolking deze harde en
noodzakelijke straf beepaart, dan ia het
daarom toch niet minder het recht en de
plicht van do geallieerden om hun over
winnende legers, zoo men wil met het
geweer op den schouder, maar met ont
plooide vaandel» het Duitsche land t>
doen binnentrekken en ze er te doen
blijven, zoolang ais noodig is voor de
betaling van de afrekening yan den oor
log.
Do wapenstilstand zal zijn voile betee-
kenis krijgen door het binnendringen in
Duitoah land en het bezetten er van. De
voorwaarden van den wapenstilstand zul
len de beteekenia van de overwinning
aangeven.
In het algemeen is de hoofdvoorwaar
de bij een door den overwinnaar opgeleg-
den wapenstilstand deze een ontwape
ning van den overwonnene, teneinde hem
buiten staat te stellen door vewraad of
liinderlaag de wapenen weer op te ne
men. Maar. aldus generaal Malleterr#,
het hit.dlge geval gaat ver boven alle
precedenten uit. Hier kan het niet to
doen zijn om een gedeeltelijke en tijde
lijke ontwapening. Het gaat er ditmaal
om een staat, een volk, die een ramp
zonder weerga over de wereld ontketond
hebben, In de Onmogelijkheid te plaatsen
om weer te beginnen. Da afrekening is
ditmaal lots heel nieuws op het gebied
van algemoene politiek.
Duilsohiand zou graag, onder de be
scherming van een wapenstilstand, met
gematigde voorwaarden, zijn legers wil
len onttrekken i&n den schrikkelijken
greep van een tegenstander. aan de op
handen militaire ramp, om dan te kun
nen onderhandelen, terwijl het nog wa
penen in de hand heeft
Er kan fbtussoheo heelemaoj geenkwra-
tie meer van zijn aan Duitschland een
vrijwillige ontruiming met de krijgseer
Joe te staan of een ontruiming, waarbij
de Duitsche legers halt zouden houden op
de grens van 1914, terwijl de geallleer
de legers daar «sMl zouden moeten hou
den. Het zal toch bijvoorbeeld onmoge
lijk zijn, diat do Duitsche legers Elzas-
Lothar'ngen en Luxemburg blijven bezet
ten. En denkt men, dat de Fransche sol
date» zouden dujden, dat men bun „Half
commandeerde voor het ongeschonden Duit
flche lnnd, terwijl ze hun eigen verwoes
te landstreken achter zich hebben f
Of het door de voortzetting van den
strijd zij of door een vrijwillige terug
tocht, de overwonnen en ontwapende
Duitsche legers moeten een zoo ruim mo
gelijke plaats aan do geallieerde legers
laten. (Hoe groot die plants zijn moet,
ligt ter beoordeeling van den overwin-
nenden opperbevelhebber, die den toestand
van het heden beoordeelen moet en van
de regeeringen, die de toekomst moeten,
voorzien.
De leidende gedachte moet volgens hem
zijn de ontwapening van Dkilbachland.
En daarvoor moet ©en eind gemaakt aan
het bestaan van een leger van het Duit-
echo keizerrijk. Het is heel mooi do woor
den mi LI tairisme, imperialisme, pangerma-
nisme uit het diplomatieke spraakgebruik
te bannen, maar feti, komt er op aan
het instrument te breken, dat er de be
lichaming van was, dat wil zeggen,: hel
leger Het keizerlijke leger moet vernie
tigd. Dat kan alleen door zijn eapitulo-
tie en zijn volkomen overgave te land,
ter zee en ln de lucht. Een nobijzijnde
toekomst zal ons zoggen oI het tot dit
uiterste gekomen 1». Die toekomst is trou
wens in handen van het opperbevel der
geallieerden, waarheen Wilson de lieden
van Herlijn verwijst.
Het moet aan ledereen duidelijk «ljn,dat
do ©enige marnier om te zorgen, dat
Dutitachlttnd niet weer begint, deze Is, dat
do Rijn de militaire barrière van het 1
Westen wordt tegen een offensieven te
rugkeer van het Germanisme. Frankrijk
ls bet schild van den Atlantischen Oce
aan en daardoor van Engeland en van
America, dat schild is alleen solide, wan
neer de Rijn-barrière van militair stand
punt onoverschrijd!»ar gemaakt la.
De schrijver besluit aJdus „Het fc,
mogelijk, dat de politieke wijzigingen dfe
Midden-Europa en Oost-Europa ondergaan,
het gevaar van den Duitsdhen Rijn ge
ringer maken. Maar het verschrikkelijk
gevaar, dat Frankrijk en do wereld ge-
loopen hebben door het feit, dat het kei
zerlijke leger gekampeerd was op den
westelijken Rijn-oever, moet er de ver
antwoordelijke regeeringen toe brengen
de voorroTgen te nemen, die hun geci-
teerd worden door de bfttere ervaring."
BINNRNLAND.
TWHDI KAVR
De leening van 350 millfoen.
Blijkens hert voorloopag verzlag van jhet
wetsontwerp tot het aangaan van eene geid-
leenring of Jemlngen van ƒ350 milHoen ton
toste vanbetrük hebben ventohefdene leden
togen dit voorstel ernstige bezwaren. Ztf
waren van gevoelen, dat men op den sinds
1914 gerwogden weg^-waeiop de bdangryke
tekorten op den gewonen dienat benovens do
crisdsuitgaven door leening worden gedekt,
niot behoort voort to gaan. Blijft mei.
gedragSyn volgen, dan zal binnenkort wel
licht eene aam van 100 millioen noodig
zjjn voor jaariylcsdhe dokMng van rente en
Aldus, zei de men, wordt eene ondraaglijke
laat op de bewolking geilegd en sullen de
eiedhen aan de firvancieele draagkracht ge.
stold, de tototandkoming van allerlei soci-
aie maatregelen van uitnemend belang li
het gedrang doen komen. Hieiby werd ook
gewezen op de finandeefle easchen, die
demobilisatie zal stellen. Zoo aou men
staatsbankroet wallende vermijden, een
volkabankroet in hot loven kunnen roepen.
Dat tal van sociale maatregelen groote
eischen aan de schatictet zullen stellen, be
hoeft geen boboog
Zij herinnerden slechts aan den woning
nood, die zoo spoedig en zoo krachtig moge
lijk voorziening eiecht, en wezen op eene
door den heer Keppler gehouden rede op
het Woningcongres, dat 11 en 12 Februari
J.l. te Amsterdam plaats vond, in welke re
de werd betoogd, dat Nederland ln de eerst
volgende vijf jaren een honderd duizend
nieuwe woningen zal behoeven, wil er niet
tientallen van jaren ernstige woningnood
blijven heerachen. Deze woningvoorziening
zon, naar de raming van dien deskundige
leiden tot uitgraven van 90 100 mdllioen
per jaar. De toeneming der leemngen doet
de belastingen sterk stijgen en er bestaat
geen zekerheid, dat deze niet ook het min.
der draagkrachtige deel der bevolking al te
zeer zullen drukken, een last te zwaarder in
een tijd, waarin de economische moeilijkhe
den zich voor de groote massa des volk»
pijnlijk doen gevoelen. Zullen de maatrege
len tot stand komen, dan zal gebroken die
nen te worden met het stelsel van leenin
gen, waardoor ook de arbeidskracht der na
tie wordt geschaad, en aaf eene ingrijpende
Wijziging moeten worden gébracht, i
verkrijging van staatsmkomsten
Als zoodanig wend door versoheidenen een
heffing van het kapitaal onvermijdelijk ge
oordeeld.
Vragen tot den Minister van l andbouw
gericht.
Het Tweede Ktowritf, do heer Steile-
meuer hoeft tot den Minister van Land
bouw de volgende vragen gericht
le. Is een aiajivour van p'.anrt&anrdige ea
Vierlijko vetten aanstian,le, oplat do pro
luctlo van mélanges en mirgarlnegelijk#
tred zal kunnen hooien, met uit de prij
vorhoqglng van boter voor spruitende meer
der verbruik dier vetten
2e- Is het beslist noodzakeiijk den bo
torprijs zoo plotseling on belangrijk te var
hoogen
3e. Waarom fis a^n de bevolking niet
tijdig de gelegenheid gegeven om hunne
borterkaarten tegon vetkaartem lm te rul
Ion
4e. Kunnen de prijzen van b-ycr, mé
1 an ges cm margarine niot v Orden vastge
steld geldende voor een geheel tijdvak,
opd^t de bevolking bij het kiezen vain de
/looc hi mar geweoschte vetk^ptrten mot de
prijzen rekening kan houden Waarom
toch werd dpor het Rijks Centraal Admi
mlstratfokantoor voor de distributie van
Levensmiddelen de bevolking bij schrijven
van 24 April on laatstelijk n<ng van, 26
Juli aangespoord aidh toch voolrftl van
boterkaoirtien te voorzien
5e. Komt de opbrengst uit do verhoo-
rfng van don boterprijs in totaal aan, de
botojtproducenton t;n goede, of moet een
eventueel overschot strekkon tot dekking
van don toeslag op mélange® Wordt dan.
bij toeneming van verbruik der mélaneos
weder een prijsstijging van boter noodig.
o! I* onafhankelijk van een vermeerderd
verbruik der mélanges nog stijgtag van
len boterprijs te verwachten
De lieer Van Berasteijn heeft tot den
mini ijker vin Landbouw, Nijverheid en Ha«i-
'el do wJli rondo vragen gericht
1. Is de minister bereid ang» de Kamer
moto te deelen hoe de stand der ingeschre
Ven, b?vracht», ledig vertrokken en be «hl
bare soheapsruimte geweest is /por district
ln de eerste week derr maanden Mol, Juli,
September en November
2. Kan de minister omtren/t do prijs
stijging d«r vrachten van de h'nnenschoeip-
vairt sedert 1914 de Kamer Inlidhtan (in
poraonten uitgedrukt)
3 Is de minister bereid de dxutrecrtM
nwt de «wrda»p»peldirog«rijen, alsmede de
berekening der suikerprijzen, *Fe Wj op
23 October J.l. heeft toegozerd, ijpoedligaan
Kamer mede te deelen
Vernomen wordt dat de heer Wijinkoop
zich met do volgende vragen tot den mi
nister vam Lanilbouw, NijveiheM au Han
del heeft gewend
Is het den minister bekend, dat to Rot
terdam in lading ligt voor Chriuttafwa het
B.8. „Gato", geladen met olie
Zoo ja, ls de minister bereid zorg Is
dragen dat bedioold© lading olie niet uitge
voe#l wordt
D# colleges van prof. Van Vollenhove.
Prof. mr. C. van Vollenhoveo heelt gis
termiddag, ln verband met zijn vertre
a-S. Zaterdag naar Amerika, met z{jn mu
denton een samenkomst gehad, teneinde de
regeling zijner college* te besprok-m. Aan
de studenten deelde prof. Van V^i^hoven
mede, dat m*. B. H. P. van der Zwaan,
to '8-Graveahage, die na het vertres \an
prof. Carpentler Altinty naar Inild d-ens
colleges ln hot Indisch Jtrofreoht gerui-
n»n tijd hoeft waargenomen en nu nog
heeft voor hen, die in DeCeiniwr examen
zullen doon, ifich bereid heeft verklaard,
de etUeges over IriSUdh rtaatsreoht te ge
ven. Prof Van Vollaihoven (Lelde verder
mede, dmt hij vóór do groote vorantie
hoopt terug te zijn, oin dan 'n Juni te
zamon met zijn vervanger te e^amineeivn.
Prof. Snouok Hurgronje zal rich belaf
ten met het geven Van 4o col'ogos over
het adatrecht
Een leerstoel voor Ned. Letterkunde
aan de Serbonne.
Men meldt aan de Teldat de Fraosche
regaering hééft besloten aan hot Institut
a- France een leerstoel voor Nedertand-
scne letteren te stichten en de Belgjeche
regeer mg heat verzocht daarvoor den ti
tularis aan te wijzen.
Mén vormoedt, dat de hoogieerMuratoel
zal worden a«ogt<oo»ien aan prof. Paul
Fralerioq. Zoo deze zich door zijne vrij
hoajen leeftijd en door de ontberingen te
zeer verzwakt mocht gevoelen dezen eere
poet te bekleeden, dan zpu prof. August
Verma/len daarvoor het moest in aanmer
king komen.
Kon. Nat. Steuncomité.
Volgens de lijsten van bij dragon voor
hït KonipkVijk Nationaal Steun|ComUé ie
vin 10 Augustus t m. 26 Oetober 1918 in
gekomen een bedrag van f 262f.71^, nia-
k-MvJe met bet totaal der lijsten tot 17
Augustus 1918 «i f 5031-802.67, een to-
mail-generaal van f 5.022.924.43^
Dr. A. Kuyper.
De secretaris vao het ceottraal comité
der antirevolutionaire partij beeft aan
A. Kuiper het volgende schrijven «ntvan
gen
In 1869 voelde ikmij gednonjgen eene
nieuwe actie voor deu bloei van onze anti
revolutionaire partij, in overldg met wij
len mr Groen van Prinstorer in te zet
ten Laoijer dan een halve eeuw meende
lit do verontwoordelijkheid, die dit mee
bradht, niet te mogen dragen. Het was
daarom mijn voornemen om met 1 Januari
ran het volgend jaar mijn voorzdtlersctiaip
en HJmaMeohap van liet centra»! oomito
nedor te tongen. Daar intusschen do voor
bereiding vaar de a.s. provinciale ver ka#
zingen nu reeds moet aanvangen, vo«fl
ut j verpilicht nu reeds hiertoe ov»r
gatw».
Gij staat mij wel toe hierbij mijn dank
uit te spreken voor het broederlijk ver
trouwen, diat iik in die lange periode
oinoteq mocht en u toe te o.ddon, dal
a en aan de overige hoeren gegeven mag
zijn rioj ia lengte van dagen hot comi;
onzen God tot eere en ons vólk ton ze
gen te doen zijn
to
Nederland en Rusland.
Na aanvankelijk de benoeming van bur
ger KUsing tot gevolmachtigd verjtegeor
wooJfbiger van Rusland in Den Haag te
hebben gooi^okeurd, hoeft, zoo luidt een
draadloos bericht uit Moekou, de Neder
Ionische xogeering titans vartdaaird,
mistsao van Kossiug lever net to onuvaai-
gen- De hoer Oudendijk, de Nederlandicho
gezant to Petoa ?rad, voegt hl raan 4 oi, d t
Ae Nederlandsche regoeJng niet go teid it
op vertegenwoordiging van da Sovjetrepu
bliek.
Blijkbaar oieunt Nel#rlaud het c nS-ty
tieve Russische restturatiieplan, d 1 het
ocnüratrevoluttoibaire plan van «1© Entente.
Do hoor Oudendijk verklaart verder, dal
do Noierlaodache regeering, vriezende, dal
maatregelen van de sov^etrageering hótge-
zelto.iap zullen beletten nul.ig w«rkt#d«gn
hem hoeft toruggeroepeji. Hij vrangt een
trein oon te vertrekken
Nederland heeft dus besloten met U© Rus-
-t'ische volikwegeoriug te breken. Ongetwij
feld ie dit een voorlooper van de aüge-
UMxmo oontr^-l^volutiiOjuvlre 8aanenzwer|Hg
van die Entente) die, de neutralen trachtte
Verzamelen tot ©en contra-ravoHuliooalT of-
lef legen da volk som wenteling in Ru»
land.
Het woord is thans aan de volksmassa's
Ln Nederland. Zullen zij toelaten dut Ne-
Jortand wordt gébruikt voor een aanval
tögep oen Voikarevolutie
Effectenbeurswet 1919.
Ingediend ia eon ontwerp van wet tot
vs«te telling van eene EilectonbeuxBwet
1919.
Het beurBwezen is in ons land wette
lijk vrijwel ongeregeld gebleven.
Het open of gesloten zijn der beurzen
heheorsoht in hooge mate ons crediet-
verkeer en de mogelijkheid voor hel pu
bliek oen effecten in geld of geld in ef
fecten om ie zetten.
De regeling Van bet geven van voor
schriften voor dit alles beoruslen thans
feitelijk bij de algemeene ledenvergade
ring van de Vereeoiging voor den Ef
fectenhandel te Amsterdam
DU - zegt de regeering - behoort niet
zoo te blijven. Het betreft hier groote be
langen van een aanzienlijk deel der be-
voLlng van het geheele land, alsook van
den Staat.
In het ontwerp la h«et zwaartepunt van
de regeling der effectenbeurzen gelegd bij
het Beur 8b es tuur.
Effectenbeurren zullen kunnesn worden
opgericht door een veroeniging of door
een gemeente, wat zloh aansluit aan den
bestaanden toestand. Mocht te eenlger tijd
oprichting ecner effectenbeurs door deü
Staat noodig zijn, dan zal daaromtrent
toch een afzonderlijke wettelijke regeling
moeten worden getroffen. Do statuien van
een effectenbeurs eener veroeniging zuilen
het lidmaatschap en de bestuursvorming
regelen. Voor een gemeentelijke beurs
stel de gemeente een verordening vast.
De Beunwaad zal de meer belangrijke
onderdeden van de door het Beursbe-
stuur vast te stellen reglementen moeten
goedkeuren en het vaststellen hiervan of
hel aanbrengen van wijzigingen kunnen
voordragen. Do Beu ra raad zal mitsdien
een groote vrijheid van oordeel hebben
en niet onder de bevelen van de regee
ring staan De invloed van de regeering
bestaat alleen in de benoeming der le
den. Intusschen zal zij, door aandraag
bij dien Raad, middellijk ihvloed op de
effectenbeurzen geldende regelingen kun
nen oefenen. Een beknellen van den beurs
handel in regeeringpvoorschriften, ia bij
in dit ontwerp opgenomen regeling
niet te vreezen. De Beurs raad sal ook in
enkele gevallen kunnen werkzaam zijn
als Raad van Beroep.
Een zeldzame promotie.
Een nlet-alledaagsche promotie hoeft gis
teren te Leiden velen doen samenkomen
het groot-ouditorium der universiteit.
waar de beer J. M. Burgers, Hoogieeraar
aan de Technische Hoogesohool, tor ver-
krijgitJg van den graad van doctor in
de wis- en natuurkunde, ln het openhaar
zijn proefschrift zou verdedigen.
Nadat de jonge, 23-jarige hoogleeraar op
voortreffelijke wijze zijn proefsohrift had
verdedigd, had in de Senaatskamer de
promotie plaats.
De promotor van prof. Burgera, prof
Ehrenfest, hield, alvorens hem namens de
wis- en natuurkundige faculteit, den doc
toral en graad toe te kennen, een van
warme sympathie jegens den promoven
dus getuigende toespraak. Prof. Ehren
fest ving aan met te zeggen, dat deze
promotie een feit is van groote beteeae-
nis zoowel voor den promovendus als
voor prol. Ehrenfest zeiven. Niet lang,
aldufl sprak prol. Ehrenfest verder, zijt
gij onze gast geweest en snel zijn de
vorderingen, welke gij hébt gemaakt. In
den herfst van 1914, na het staatsexamen
te hebben afgelegd, in Leiden als student
Ingeschreven, deed gij reeds na Iets meer
dan yt jaar uw candïda&tsaxamen, jaar
later assistent bij prof. KamerlLngih On
nes, drie jaar na uw aankomst te Lei
den deed gij het doe toraal-examen, werd
spoedig daarna assistent bij prof. Lorentz
en nauwelijks jaar daarna hoogieeraar
aan de Technische Hoogesohool.
(N. Crt.)
Geen uitvoer van boter
Uit een dagbladbenicht, volgens hetwelk
de invoer van boter uit Nederland in
Duitschland onder overlegging) van een
Berlijn afgegeven invoerbewilliging
over alle grensstations is toegestaan, is
afgeleid, dat op dit oogenhlik nog uit
voer van boter naar Duitschland plaats
vundt. IDit is, zegt het OoFrespoadeniie-
bureau, niet het geval De uitvoer van
boter staat geheel stop. Alleen mogen rog
in pakketten aan bloedverwanten ln Duttaoh-
laiid zeer beperkte hoeveelheden boter
worden verzonden, maar die boter moet
dan in mindering van het rantsoen van
der afzender komen. Wie op deze wijze
boter wil verzenden a&n een bloedver
want ln Duitaahlaod, moet deze dus oj
eigen gebruik bezuinigen.
De prijs van volvette kaas.
Het Idd dar Tweede Kamer de hoor
Schaper, heeft tot den minister "»u Land
bouw de volgende vragen gerlcnt
lo. Is het juist, dat binnenkort de
prijzen van volvette kaas zeer aanmer
kelijk zullen worden verhoogd
2o. Zoo ja, is dan door den minister
wel overwogen, hoe nadeelig voor de
volksvoeding een dergolijllco verhooging
kan zijn mdt hot oog op het heorschen
de vetgebrek, thans nog eenigszins ge-
compemtveeird door gebruik van vette 5aas,
ook in inindargegoede kringen 9
3o. Wil de minister alsnog ernstig over
wegen, die verhooging niet te doen door
gaan
Leverig van ijzer en staal door Duitschland.
Duitschland ls, zooads wij reeds eerder
meldden, bereid gevonden, rekenen van
1 November 1918 af, de levering) vaa ijzer
en staal naar Nederland te hervatten, ook
voor scheepsbouwmateriaal, waarvoor sinds
geruimen tijd geen uitvoer vergunningen
verleend werden.
Het is de bedoeling, voor een tijds
duur van 6 maanden, maandelijks uitvoer
vergunningen te verleenem voor 6000 ton
materiaal voor den bouw van soheeps-
rompen voor Nederlandsche en andere neu
trale rekening en bovendien voor 18.000
ton ander materiaal, waaronder ook be-
grepen is het overige voor den scheepe
houw bonoodlgide, zooals materiaal voor
scheep®iotela, üiachineénstallatiee en ver
dere uitrustingstukken.
In totaal zai dus geileverd worden
36.000 Ion plus 108.000 ton fa 144.000 ton.
materiaal.
Om regelmatig© uitlevering van dit
ijzer mogelijk te maken, ls ter beaohilc-
klng van de Rijkscommissie voor de dis
tributie van ijzer en staal een zeer rui-
w hoeveelheid bestelbrieven gestetó.
De uitvoer van alle knaterialen in. Duitsch
land, door Nederland reeds besteld en
thans gereedliggend voor scheepsbouw,
Bchoepoketels, machine-installaties en ver
dere uitrustingstukken, zal onverwijld
plaatsvinden
Schepen, gedouwd uit materlml door
Duitschland geleewd, worden tijdens den
oorlog niet ln de vaart gebracht.
Veor reparatie van N^erlandatehe en
Reliefacbepen zal het materiaal evenwel
zonder eenige beperking gebruikt mogen
worden.
Verdere voorwaarden worden door
Duitschland aan de levering yan dit ma-
teriaal n'et verbonden.
Buitengewoon Congres S. D. A, P.
Het buitengewoon congres vnn de 8. D
A. P., hot N. V. V. en den Bond van
Arbefiderscohperatiee zai gehouden worden
op Zaterdag 23 en Zondag 84 November
a-n ln het CWuua le Rotterdam.
CRISIS-MA ATKBGILEN.
Slandaardsehoenen op bons.
Gteteren heelt de Minister van Lnndbouw
ontboden den heer A. J. Levy, firm. -De
N(js en Oo. sohOMtabrikant te An»t«.
4rnt en den tmer G. vin Voorn, schoen-
winkelier to s-Gpavenbago.
Z. Exo. Hot zio'fl ded toestand in do
ichoenonbranche uiteenzetten en gaf do
d»t Ni de volgende week
betitomig zM nemen wieaidoor hoopst-
waarsdtijnMjk! de (verkoop van schoon©)
op schoen/kaarten «IIeen tal gelden voor
ut andaajrtisélioMion
Tot djocteur Van Coöperatieve Ver-
ecnieUng Tuin-Aankoop-Centraie ia met in-
ziaj van 1 December a.s. benoemd de
hoW Van Drie! Klrol, thans directeur ven
hel Rijks Centraal Bnoodioaoioor te Den
Haag).
Tapioeameel in plaats van maïzena voor
zieken en zwakken.
Dé minister van Landbouw heeft aan
da burgemeesters medegedeeld, dat ter
beschikking van de Regeering staande par
tijen maïzena nagenoeg zijn verbruikt,
zoodat voor het loopende tijdvak van 4
November tot 2 December e.L. slechts
ten deele aan de ingezonden aanvragen
kan worden voldaan.
In de plaats hiervan zal voor de voe
ding van kinderen en zieken tapioeameel
beschikbaar worden gesteld, hetwelk voor
dit doel evengoed, zoo niet beier ge
schikt ia.
De prijzen kunnen gelijkgesteld wor
den aan die der maïzena, terwijl de ver
pakking ook dezelfde is, namelijk in pak
jes van 400 en 250 gram.
Cacaopoeder.
De minister van Landbouw hoeft inge
trokken de maximumprijzen voor cacao
poeder en het verwerken, afleveren en
vervoeren van cacaopoeder.
Verder Wordt door den minister uit
drukkelijk vermeld, dat het verbod tot
vermengen van cacaopoeder in zijn vollen
omvang gehandhaafd blijft.
Varken»
De minister van Landboujw heeft bepaald
dat do rub F van zijn beschikking- voor
varkens vastgestelde prijzen ook zullen
golden voor varkens, welke in de perio
de '7 September tot 11 Oetober 1918 aan
het Rijkskantoor voor Vee en Paarden
zijn geleverd.
AardappeÜdroogergen.
Ingevolge de toezegging van den mi
nister vaal- Landbouw, bij het Levensmid-
delemdebat gedaan, is thans aan de Ka
mer toegezonden een afschrift van de door
den Slaat der Nederlanden met de firma
Vlessint en Co. gesloten overeenkomst
aangaande hot drogen van aardappelen,
verder een lijst van drogerijen, waar-
Ie door den Staat der Nederlanden
eveneeneens een overeenkomst nopens bet
drogen van aardappelen is gesloten, bene
vens een model overeenkomst, hetwelk
gebezigd wordt bij het tot stand komen
van eon overeenkomst voor het drogen
van aardappelen. J}eze stukken zijn ter
griffie nedergelegd ter Inzage van de le-
den
Is schoenendistributie noodig7
UU zeer vertrouwbare bron heeft de
i\dtterdan»sche correspondent van het
,,Hbld'' de volgende beregening ontvan
gen van den aohoenenvooTraad in ons
land, die aantoont, dal de regeling vnn
den schoenenverkoop, zooaJs die thans is
getroffen, totaal overbodig is.
Ons land telt 560 schoenfabrieken, die
ih 1917 een totale productie hadden van
- zeer laag geschat - 10.000.000 paren
Aangenomen mag worden dat op 31 De.
ceniber 1916 de voorraad schoenen 211ÜI-
lloen paren bedroeg. Tot 'recht versland
diene, dat 1916 eu 1917 nog aor.naje ja
ren waren, waarin productie en verkoop
eikaar ongeveer dekten, zoodat de aan-
„genonien voorraad op ons punt van uil
gang niet hoog, eer het tegendeel la.
Üit de Statistieken eener groote ven
nootschap, die een twintigtal winkels in
den land^ékploiteert, blijkt, dat in 1917
de verkoop IJ pCt. minder was dan in
vorige jaren, ook al door de hooge prij
zen. Van de productie van 10 millioen
paar in dat jaar is dus 1.500 000 paar
overgebleven, zoodat we 1918 ingaan met
een voorraad van millioen parén.
Valgous do uygwyon vu het Rljkubu-
reuu liju .tot 1 November 1918 6.1100.000
p«ren gefabriceerd, zoodat tot dien datum
dus ruim 10 mtllioeu paren ln deu hu-
del waren.
Tot 30 Sépt. 1918 zijn 6.426.000 paren
vorkocht, waardoor do voorraad dua non
<s 10 mUKoeu - 6.425j0000 ta 3A76.000
paren. Nu kunnon tot 1 Januari 1919
van het R. ET. L., nog 960.000 para,'
warden aangemaakt. De voorraad zal dus
bij de intrede van 1919 bedragen 4.685.000
paren
alweer volger» de offideeJe berekeningen
Voor het volg«ode jaar zijn de fabrieken
op de helft gerantsoeneerd. Naar den
maatstaf van een normale voortbrenging
van 10 millioen paar per jaar zal dua
in het eerste hadfjaar van 1919 mil
lioen paar kunnen worden aangehaakt.
Zoodat dus tot 1 Juli 1919 ons land
de beschikking beeft over 4.535 000 plus
2.500.000 paar schoenen of ruim 7.000.000
paar schoenen
Is met een dergeüjkeu voorratÖ dis-
tributie noodig
LAN». EN ZEEMACHT.
Militair# telegrammen.
De manieter van oorlog: heeft een wfaL
ging aangebracht in de voorschrift*» be
treffende militaire telegrammen.
J®*00 noodmkeduke verzending vin
militaire tri «grammen, aoomede elke niet
noodoafceltjike versemidmg van zulk een tele.
WgwMngBteAeprtwn (dat k met
voorrang vóór andere telegrammen) ie v#r-
De rmütear© autoriteiten en commandan
ten béhooren met gestrengheid tegen orer-
treding van dat vertxxi op te treden.
Goed Zaai- en Footgoed.
Goed mmtea doel niet alles. Wanneer
o,v mest uaar beboeren, maar zaai- of
pootgoed gebruikt van minderwaardig, van
onvoldoend gehalte, da» bereikt men geen
maximum-oogst. Men heeft dua terdege
acht te geven welk zaad men gebruikt
oi koopt. Men stelt aan zaai- en poot-
goed andere, hoogere eisohen don aan
lutodedeeaadu Heeft dit laatste een goed
Hectoiitergewicbt, een goed gevulden kor
rel en is het mooi van kleur, dan is
men tevreé, maar dat ia voor zaaizaad
niet voldoendeDit moet aükomstig zijn
van een goed gewas, het moet raszui
ver zija-
Bij aardappelen is het lang niet onver-
Bchillig of men poters krijgt, welke ge
groeid zijn aan goede stammen daa wel
aan slechte. Immers, de ondervixftng
heelt afdoende geleerd, dat de poters van
slechte stoelen ook weer slechte planten
leveren, al is dat uitwendig niet aan de
poter» te zien Koopen wij rogge, dan
hebben we a.s te overtuigen:' ten eerste
dat het zaad is van de gevraagde soort,
maar dan verder nog dat hel afkomstig;
1b van een gewae m#t goed gevulde aren,
daar de «genaoh&p van goed korrels aan
te zetten erfelijk is. Een gooda boer dacht
om te poten erwten, waarvan hij weet,
dat zij gewonnen zijn van een gewas,
vrij van zoogenaamde springers, waaron
der men verstaat planten, welke lang
blijven doorbloeden, long stroo hebbenen
weinig zaad opleveren.
In de Mededeellngen van het Centraal
Bureau wordt nog eene gewezen op het
grootbelang, dat de land- en tuinbou-
wt/B er bij hebben, om te pcoflteeren van
de gelegenheid, wette meer en meer in
de laatste jaren wordt geboden om goed
zaai- en pootgoed aan te koopen. Onge
veer al de groote Landboww-Maatschap-
pijen in de verschillend© provincies heb
ben sedert meerdere jaren Commissies be
noemd, die tot taak hebben de gewassen,
welke door de landbouwers in den ge
noemde proVtodes werden aangegeven, te
relde te keuren.
Wat dan te velde goed bevonden wordt,
wordt „voorlooplg goedgekeurd!"de de
finitieve erkenning volgt, wanneer het
zaak ook blijkt goed gewonnen te zijn,
terwijl hert ten slotte nog aan een on
derzoek aan het Rijksproefstation voor
Zaadcontróle te Wagoning en wordt onder
worpen ten ednde de zuiverheid, klem-
energie en klemkracht vast te stedlen. Dit
zaad raag dan verkocht warden als er
kend door de Commissie uit de Land-
bouw-Maaitsehappij voor de betreffende
provincie.
Het spreekt vanzelf, dat door dezen
maatregel de landbouwers de zekerheid
verkrijgen slechts waar van prima kwa
liteit en uitstekende afkomst als zaal- en
pootgoed te verkrijgen; iets wat voor
hen natuurlijk van groote beteekenl» moet
worden geacht. O. B.
Het groote Mest tekort.
Er moet méér geproduceerd worden. Dit
is de laatste maanden in alle toonaarden
herhaald. Meer dan ooit staal de samen-
loving in de klompen van den boer, op
wien aller verwachting ten behoeve On
zer voedselvoorziening is gebouwd. Maar
hoe kan van onzen bodem meer gevraagd
worden, wanneer 'hem steeds minder te
ruggegeven wordt Het plegen van roof
bouw heeft zijn grenzen, en dit geldt be-
paaldelijk voor de zand- en veu^ronden.
Kunstmest wordt in steeds geringer© hoe
veelheden gedistribueerd, de
van den veestapel en de opruimipg tan
den varkensstapel hebben ook de eigen
mestmakerij zeer beduidend vermlodevd.
Waar moot dat naar toe vraagt de
landbouwer met zorg. Jammer, dal de
mest-, speciaal de giérbewaring nog zoo
veel te wenschen overlast, de giarkeldera,
daaT. waar se zijn, veelal te klein zijn,
zoodat lang niet alle na tp urm est op de
meest doeltreffende wijze wordt benut. Fn
zeer jammer is, dat in denzen tijd, nu
de waarde van den meet niet te hoog
kan worden aangeslagen, nog zulki groo-
to hoeveelheden mestsrtoffen totaal voor
den land- en tuinbouw verloren gman.
En nu niet door de schuld of miridere
zorgzaamheid van den boer, maar door
de schuld - als we dit woord zullen ge
bruiken - van de overheid: van do ste
delijke ovenheid en van de Regeering.
Het zijn vooral de stedelingen, die on.
dar den voe<feelnood te lijden hebben, en
daarom mag het wel verwondering wek
ken, dat de mestvoorzienlng door de ge
meentebesturen, voor zoovW zij daartoe
bij machte zijn, niet meer wordt bevor
derd Het belangstelling hebben we b v.
de bewegingen gevolgd van h#t gemeen,
bestuur oreer hoofdstad, van de gehou
den beraadslagingen en de met den Mi-
rester govóerde correspondentie «er zake
T ^nwterd<uo «hreeuwtom
JD bevïkln*. drijft het
Centraal Bureau te Enscbede XHn Me-
dedeelingen. Maar, wanneer medewerking
in deze yan diezelfde stad worft gevraag?
dan schijnt de Amsterdamsche gemeente
raad niet thuis te zijn Zoo vernemen
wij, dat genoemde stad wellicht zai over
gaan, evenals enkele andere dit reeds
voor haar deden, tot het verbranden van
het verzamelde straartvuil, terwijl demen-
achelijke uitwerpselen reeda voor het
overgroot© deel ln de zee worden weg-
gespoeld. En niettegenstaande de Direc-
teur van de gemeenterelniging heeft v#r-
#aard, dat de verbranding zeer wel zou
Wen worden uitgesteld, heeft de g*
verbranding zal worden overgegaan Het
moeten wel zwaarwichtige redenen zijn
geweest, die de Amsterdamsche giemeen-
teraad aldus hebben doen besluiten, ter
wijl hij toch ongetwijfeld op de hoogte
zal zijn geweest van den noodtoestand,
die met betrekking tot de mestvoorzie
nlng op het platteland bestaat.
Nu vragen wij: Dient hier niets ge
daan te worden
Het geldt hier toch de bewaring van
een reusachtige hoeveelheid grondstoffen,
die zoo uitstekend zouden kunnen die
nen voor de bereiding van oompoat, wel
ke èn de veenkoloniale boeren èn de
zandboeren in hun arbeid voor de voed
selvoorziening in het a.s. oogstjaar ten
dienste konden worden gesteld. y
De zandboer zal ongetwijfeld ook ln
deze kl doen wat hij kan. Door als vee
voeder alles te gebruiken, wat hiertoe
dienen kan, en binnen zijn bereik ligt,
zal hij trachten tevens zijn meetvoor-
raad zoo groot mogelijk te maken Maar
allee alleen doen kan hij niet De boer
verwacht hulp. En het versohaffen van
die hulp ligt voor een deel op den wegi
van gemeenschappelijke eamenworitiug
tueschen boer en stedelijke regeering Sa
menwerking onder de lenze: Meer piest,
meer produotie I C. B.
De plannen tot droogmaking
der Zuiderzee.
Een oommissie voor de belangen van
Enkhuizen heeft een beknopte brochure
het licht doen zien, waarin zij, opgrond
van verstehtllende overwegingen, en over
tuigd van het goed recht der stad, vraagt:
dat bij eventueele uitvoering der werken
tot droogmaking der Zuiderzee ih zoo
verre aan het oorspronkelijke plan der
Zuiderzee-Vereeniglng worde vastgehou
den, dat de afsiluirting van den
Zuidwaatelij ken polder zal
aanvangen bij Enkhuizen. De
Commissi© meent - en zij staaft haar
meening - dat zulks niet alleen zonder
schade, zonder eenige opoffering k&n ge.
schieden, maar dart dit aan het algemeen
belang ton gioede zal komen. Zeer veel
zal er voor Enkhuizen aan gelegen zijn
dat de alfeluitdijk der inpoldering zal
beginnen bij de stad dewijl de stad dan
de voordeelen zal genieten van de land
aanwinning ln haar onmiddellijke nabij
heid, waarvan zij verstoken zal blijven,
indien vastgehouden wordt aan het plan
dor StaatsIComniBsle. Voorts zaj Enk-
hulzen ook profijt hebben van de ligging
aan den ingang der vaart, welke langs
de nieuwe inpoldering aangelegd zal wor
den in de richting-Purmerendi-Amster-
dam. De CommiSBie beolult, dat bij in-
wtilldgLng van haair wensch het algemeen
belang van het grootsche plan niet het
minst wordt geechaad); integendeel zal
het er aan ten goede komen door een
minder kostbare en solider dljkoonstruc-
tie, en door een meerdere aanwinst
zonder merkelijke verhooging van kos
ten - van ongeveer 9000 Hectaren goed
bruikbaar land. Bl.
•BMHNÖDK
RICHTEN.
De seinhuiswachter G. Smeenk gehuldigd.
In een van de zolen vai -Krasnapolsky te
Amsterdam is gta*o 'enmiddag de seinhuis-
wxdïter G. Smeenk, bekend om zijn menSch.
levend oprtredar. tydens de spoorwegramp
by Weesp, door de naartoe ingestelde com
missie gehuldigd.
Na een kort openingswoord gaf de voor
zitter der comnrsi a, mr. P. G. van Anrooy
Jiet woord aan pntj.ior Hector Treub, tie
na de spoorwegramp de eerete geneeskun
dige hulp heeft verleend. Met een hartelyke
toespraak bood hjj aan de vier vrouwelijke
familieleden van den seirihuiewacUter ieder
een ruiker, waarna h(j aan den seinhuis-
wachter een oorkonde oveAandigde. Als
een ander stoffelijk blijk van dankbaarhead
vereerde pref. Treub aaa de vier leden van
de fa/midie Smeenk eA aan mej. Van
Schaick en haar «oom een spaarbankboekje.
„Allerzielen".
Naar de Opr. HaanLemm. Crt meldt, ls
het geschil tusechen de gemeente Haarlem
en de TooneelvereemAging, directie Heyer-
mans in zak» de nietoopvoeriag van Aller
zielen in der minne geschikt.
Verregaande baldadigheid.
Op het fort VéLeen onder Beverwijk had
den eenige militairen de baldadigheid een
draad van de aieotraache lichtgelending te
koppelen aan de deurknop. Een militair, va
der van 5 kinderen, uit Amsterdam hoorde
pret maken in de gesloten kamer en wilde
de deur openen. Hij sloeg achterover en
wias dood. De oerroonaohtage soldaten zijn in
(Nwa.)
Vrijzinnig Democratische Bond.
Op advies van den directeur van den ge
meentelijken geneeskundigen dienat te
Utrecht is wegens het epidemisch heerschen
vnn de Spaaneche griep de algemeen© ver
gadering van den vrijzinnig -dem oc r ataschen
bond, welke op 9 en 10 November a.s. te
Utrecht zou woeden gehouden, tot nader or
der uitgesteld.
C. Blad f. H
Gisterenmiddag fa te Rotterdam in den
leeftijd van 37 Jaar aan de Spaaneche griep
overieden de heer C. Bted, directeur der
bekende N. V. Bfad's Groenten Export- en
is met
llok te
Spaanache griep.
Te Beifan eu Zuidlaren fa het
sterfgevallen zoo greot, dat gebroken
de gewoonte bij een begrafenis de
laten luiden.
In Vfadder breidt de ziekte zich z4r uit.
Te Middelburg fa de Bülraïnvwelf chool
voor onderwijzers gestoten.
Breskens, een plaste van 2800 inrioncuns,
telt 1300 lydem aan de Spaanache gr ep.
In alle dorpen van de Langstraat d..B.)
breidt de ziekte zich uit. Er zym veel sterf
gevallen. De scholen zyn gestoten ep vete
fabrieken kunnen siechts op halve
werken.
Inbraak.
In den afgetoopen nacht fa te
gebroken in de kantoren ea
de Electrisohe. en gaunaatschappy,
heen De Vries Stevens aan den
bingeL Alles werd onderstboven g<
Vermast worden de zilveren beker,
de maatschappij by haar 50-jarig
onlangs ten geacnenke heeft
mede 40 rollen draad, ter waarde van
veer 4500.
De inbrekers hadden een groot
rollen draad en snoer gereedgelegd
te nemen blykhaar zijn ze in hun
gestoord.
Te oordeelen aar de wyze, waarop
braak heeft plaats gehad, vermoedt
litie met dezelfde inbrekers te doen
ben w<
vermeld zyn oj
Spaanache griep.
To Dlnxporlo, waar bet aantal etj
vallen hoogstuiuj een per week bedalaagt,
hadden deze week 12 sterfgevallen pjaats.
Het noodlot trof de familie D. W.
kes, waar drie volwassen Inwonende ioons
uohtereenvolgens aan de ziekte süeafveu.
De gymnasrtiekwedstrijden en de
avond van het gewest Zuid-Hollandvan
hut Alg) Ned. Gymnaetiekverbood dijt a.s.
Zondag te Lelden zouden plaats h<
zijn uitgesteld tot 5 Januari op l&sjjvan
hut gemeentebestuur, met het oog
Spaansohe griep.
RECHTSZAKEN.
Diefstal brandkast van den au lite
etappendienst.
Tar zai.© vam uiutopl.chtigiheid aan den
di»teiM/l vim een brandkast m©i ruim t 51.000
aan bankbiljetten ui* het oureau van den
inilioairen óbappedieust aan d^n Oud dijk
te itoutortiani, weUw diefstal in den i acnl
van 5 op Januari ltil7 heeft piaato ge
had, heeft, gusberon de 33-jarige artL t w
wonende to Amsterdam, g|dert|u&.-iil
itottn^xui, voor de reckübtm* aildao
reo.iigoataain.
Wegens medepLlchltlgiln-id aan diofata/l
twee af meer vereenigde personen, el
het O. M. drie jaar gevaagetiisutraf,
rijspraiak va® hetgeen oeul. meer of;
dera ya* ten laeie gielcgd.
De verdediger, mr. J. Ch. van Ohrdt
ooödiuüearde tot vrijspraak ea verzocfirtde
nechjUtc de fyint.d-J©fiijke l^vrijUA
Hng van bekl te gelasten.
Na vergjadering in raadkamer wees
rechtbank dut verzoek af.
Uitspraak 24 dezer.
F.
to
te-
dbor
tcihto
mé.
fa»
SPORT.
Ts# tb aL
D© ivedetrijdeu van merken.
Veel jgoeis hwet de regen
ide'.e irefck
looa
met güiaarn aan vttotio a,werk'iig van hit
weiotiijdprograimnia. Het zou ons can oo
ijote verbazoo als de haift vaa de te spe
len wedstrijden niet doorging wegi-ns ler-
rein AfKJEuniingb '«tul knapten de vejkim
ioor het zonnetje vnn netten wat op,
oi dat voldoende za| zijni
la de «erste atasse A zal, »tgui
geen regen, U.V-V. edhteir wol klop
.uien bij A|jax. Zou J&n Vos nu
lijK weer eens vvwr U'.V.V. ultzoc
t Is te hiopon voor de roodwit-ge
Utrechtsobe oiub. Een andere zware s
bparta-Haarlem ta IH.B S.-H-V V.
baideu zal het spannen, als tenminste
>parta-veld niot afgekeurd wordt. Bilu
.Vit gaat een zekere overwtaaning hKIfl.»
oij Haroulee. Ook in de B-adeetiing tjwt©
goede kampen, waarvan A.F L.-öpartoou
wel door do le gewonnen wordt eu Y.V.
A.-W.F.C. bij wionen door de toitoie «ub
dia A.F.C.'era een ftioken vourapxong ex
schaft.
Voor ,2 A alle goede ofaaate)n .-
Victoria bij Hilversum en Ams.el bij O.
D.E. op bezoek. Nu zal wél uitgwre n-A
worden of Hilversum en O.D.E. elk nar
olijven volgen. Verder A. C.—Velt i
orgiasen we ons niet, daa M A.tJ C-, d Kir
de oude Ah»-voorhoede wee* terug tok-ij-
gen., een beel stux vooruitiod®®-'» ®o Vt ox
vaU (niet veel hoop te geVea. Tenso.t te
deüe éfdeöliug de 2 oude toge«wtsnd< rs,
Dlympte en Kampong op het Sporten* b.
Velen zullen zich den oardigen kamp an
vorig jaar nog herwmeren. En de tra] t ic
brengt mee dat de blauw witten moetin
wtenen. Of het gaan zal? |i<* et.tad is
ar wei (toe te «aat en we vortropw en
er ook: op, dart het giebeurt. Zeker te - »«t
eohter dat een aardig©n, fairen strijd te
vaöhten is; to lien he. w.cor «M te
eenl^ins wil medewerken.
Gouda gaat naar L.VV.I lte raid tal
er wel goedgekeurd worden, tigt nog al
hoog. Ook hier spanning von jewels*
bet g.tart tooh maar te deze eimpertkie >m
een paar wedstrijden: «fak hraesponiierv
en auooee is vrij spoedig bereikt. Na et
succes togen L F.C. en Alphw», zien vrij
Gourfa best ln stort L.V.V. te ktopn
Maar ilan zal er gewerkt moeten worde 1
Vlaor -len Goudsci.Mi Boni «m* het u-
kti
IA onwireor bbi hot Xe Olymio»
3 Ml »uf GS.V. Vor%' hm»4
3.V. T«r <Xo JMorJeTB rh ho«*M
Ssre Zwaluwen zeker sterker zijn dan
lyrapte'a dorvJe, zullen de b.ouwwitton
z'.oii ongetwijfeld terdege Inspannen de le
pl vu» te oerekten. Hier gakit het eohter
.ti-a het terrein wordt goedgekeurd. Dit
lait-ti geldt ook voor 'i'.O.P. 2-Alphen 2
en Gouda Sb-Couoordih. Geen der 8 ter-
rei aou zullen bet ol. kunnen bolwerken.
KUN8T.
N. V. De Nederlandse he Opera.
Jac. Urlus.
Onze beroemde landgenoot Jac. Urlus zal,
evenals het vorig© jaar, ook in het toopende
seizoen eene reeks gastrollen vervullen bjj
de N. V. De Nederlandacha Opera (dir. G.
H. Koopman) te Amaberdam, Rotterdam «n
's.Gravenhage.
HYUIËNE.
Do Gezondheidstoestand.
Het lijusohrift voor BoOmle Hógjiène
schrijft
De ootale sturfe wae ia AuguAte ia aep-
temoer uooger dun in de o/uremuomeaua
maanden van 1917, Toe a was ze 10.20
pM. ia Augustus en 9.ol in itopteinuer,
mans 12.79 in Augustus en U 17 in bap-
tuniboricmbetr. Deze grooti.ru sti.r.to kwuui
tot uiung bij de muordurheid der doods
oorzaken. Op d»u voorgrond traden daar
bij liüluonaa (ln Augustus 1917 5 en in
Augustus ltflö 513 sterkevalleu) poouino-
ui© (130 en 545)bronchitis (71 en 103)
andere zioWton der adeiubalinswerirtuilgun
(213 ea 453)longtuoerootoaa (667 un
785) en ouderdom (335 en 428)De ster.
to aan mazelen was eveaeaae bufaugrijk
groater - bijna maal - dan In Aug.
1917, terwijl ook dipbierio, roodvonk tgi
typhus een greorteir aautal storlgnvallen
aanwezen.
Een groot deel dezer grooturp ster.fa komt
zonder twijfel ten luste vuu ito Spaanséue
griep, Ln veie gevallen als Influenza aan
gejevéh, of slechts als naztoktite vernield.
lm tijrtoastfilling me. de algemeene tter.to
wae d© zuvgelingeuster.t© ln Augustus 1918
lager dain Ito 1917, namelijk 12.84 pCt.
van het aantel levend aaugcgeVenen, tegen
16j06 in Augustus 1917.
Gedurende de vijl weken van 2i Augus
tus tot en met 1 October 1918 werlen
amoijegeve» i 688 g»va.Uejx vaii typhus,
2112 viyi roodvonk, 1108 van diphtiierie,
57 tan dyeentorie en 20 van nekkramp.
II at <to vtor oerstgunoemd© stekten betreft,
viel een niet onbelangrijk© toeneming te
bespeuren, in vergelijking met de vooraf
gegane vtor maanden. Toen bedrOeg het
aantal aangegeven gewal ew per week ge
middeld i/pbus 6"J, roodvonk. 368, dph
theriie 182 en dysentetfl© 0.76 thans ty
phus 108, roodvonk 422, dtptierie 222 en
dysenterie 11.
Deze itoeneming in het aanrtal oaugegje-
,-en, gevallen van ba*net4»lij k© ztektw
word in do eerste helft vao Ocx)bc,r voort
durend groote*. Tot en met 15 Ooiobe*
worden a ingegeven 403 gcwaliea Vpbus
(gemiddeld 202 per weck) 1087 gevallen
vhu roodvonk (gemiddeld 5-13) 636 gevel,
ten van diphtheric (gemiddeld 343) en 33
gev&lien pani dysonteiiLe (gpmkklold 27)
De tweede week van Oojoher wa* naar
evenredigheid de meest gunstige. Toen we*-
den aa/n,rt©g©v©n 271 geva'H» v»n typhus,
629 va» roodvonk, 420 v»n dlpliitherie en
46 van dysenterie. Van laatstupnoomd aon-
cal v-wamen 27 gevalh-n voDr in ééna g©
moenite, ergens ln Limburg.
VOOR Dl VROUWEN.
Zuinigheidsmaatregelen.
ln Nélieriatil wordt dezu niet of
iiOJg». zelden door de huavrouw gj«na»^t.
"i'ocn rennen we, zoo leseu w© in ,,in
on om de Woning1" ze bust u.1. in deu
vorm van appéniroop t in de fijnere in
daardoor dure kwaliteiten mag do iabitok
wat suiker gebruiken, ln d« goeJKOopjru
saort, Jie uifijewogea verkocht wordt, doet
«i dit zeke* niet- Lutoe Niemer geefi ln
„Fraueuwirisoaaft" aou, hoe uien „3i.ra.it
(bij oma ook wd zoo genoemd) maken
moet. Zoowel afgewaaide als gepluste »p
pelen (en peren) leunnun er vojrgebruUt
worden, maar aoe rij pér het fruit is, noe
lekkerder d« stroop.
Zijn ta weinig appekn (mi P-Ten)
Jan kun-oan aanvulling wortelen on
wkeriaieten gébruikt worden. De vruchten
worden, nadat men ze geschild, ln viaroa
geleefd, de klokhuizen en a.ieKa.ijk# plik
ten e* zuinig uirtgeaneden iieeft, op^ez.t
teil w«t©r, bijv. op 25 Idlo vruéhten Jii
L. water. Men kookt de vruchten gaa* en
iaat ze dan in een dook of sloop ttiLek-
reo. Het op deze manier verMregaa sap
noot op stroop itkte ingekookt worden.
Zoodra het aap dik begint te eoiden, nwet
rr atinhoudend in geroerd wordéa, waai
le kuuis vaa aanbrandr-n. is he,9 groot. De
*troop is goed, wannecT ze mear van d©n
tepel va.lt dan druipt öjort men ze net
lik genoeg in, dan blijft zo niet goed.
Ze werft als jam abgesioteu en op t-.ae
tools, niet voeliwige plafai b#waa*d.
Ito bereiding ls te b«werkeliik toor M
1 vrijo roeren om bet met fcleino hoeveel-
ïtodso te beginnan. Biijv-n de vrucht n
',oo duur als ze op het oigonblik ziio,
dan zal to de stad wel nftemanl ff aan
linken om appelstroop te koken W.e bai,
ton woont ©n vroobténboompn heéit, kan
er eerder toe overgaan. Daa* neuft men
dooitgudiUH ooa wel Cv® guSuhtktm, groo
i#n pot (veevoederpot ol waiOuret.ijuto,
mot tosouiere zorg gereinigd, als <uiuau»
zetel ofan-t k in doun. tl ie vee. rij^e Kust
»un natst, kon opf dezelfde m tukr kw-xtun-
inoe# monou. Mea voagt daorain .na .r ie.s
wJ.MJT toe. teen kou de pl.len uit du rauwe
vruciUui aamen, maar htt is /.uiniger va
iu^Koruor se er in te mt n, t<t ue Kwet
sen gaar zyn en deze «tan op een ver Jet -
of soet to su.tL-ppeu, waaruoor iuon do pit
ten goed zien kan, tu ze er da.i uit te
Ais een middel om hit aanbranden bij
het ffoken van sutoe groote hoeVueiheJun
tu vermijden, worut goraum op dua boitrn
van Ueu Kotal esufae riuui^ugtHva,.sch,a
kiezristoenen te leggr.ii. Bij liet rotren
sqnulvou die telkens den bodem -cboon.
Wiui op siju wandellujun vlit-rbtveen of
rozebotials ziet, versuiiue niet se te g-iun
phi*kuo. Van de beuson kan nieu op du
gowHjjio manier jam of hmo iadu maren
rotcboiteld worden guioudjt ol er worft
zoetzuur van gemaakt- Contijum kout n -
eohter te ve©4 suiter- Mot oe i hiaripeki
moeten de pitljus eruit genomen, wordsn.
Menu.
Havermout mat geraspte aardappelen.
1 Liter milk nut w^t-r,
4ü gram havermout,
150 gram iuuwu aardappel,
iets zoui.
De molk aan do kook bron gun. hn/ur-
inout, goraspte oardanpel -t water en
reut -oevoegeu on dit u.ngovwr -en half
uur laten koken, ol even doorkoken on o#n
uur in d© hooiklst zetten.
Op duaclld© manier kan mun kiphtafa
van havermout gort nomen. W'.© zoo ge
tivkkiiig te nog wat bloem to tolkten, ka»
ook tnplaats van a wduppulen bliem nemen.
Groentenaoep.
Nu nien overal vorguef. ch Vraagt naar
vermtoolll en mioaroni ook alleen nog ln
aorliuwrtivi bestaat, kan men ook gerasp
te ©Brilappnl©» gebruiken voor groetttta-
soep.
Per liter soep neemt men 150 k 200 gr
geraspte aardappeieu ©n doei dR gftlljh
met ula géw isewJion en «almtite gro«pttt)
i>n do mep.
Kooktijd ongeveer eennppr.
Kruidkoek.
2öCl gram meel,
200 grain kunSthooing.
1 Vnortepeftjo kaneel,
1 noodmu*kagt,
l gertooten nagetan,
1 i? dubbel koolzuT® cbfla.
1 d.L. wateT.
Hot «tooi met 1© krudun cn honfnfc en
Je to laift* water opjetoste kou zure so<la
tot deefj maken. Het deeg ln era inet
toe(> boter ht-sireurd© vorm lang/aOm la-
teh gaa* bakken.
ADVERTENTIëN.
Heden overleed na een korte onge
steldheid in den ouderdom ven ruim
13 jeer, onze lisve Zoon. Broer, Klein-
soon en Neef
Uit aller naam,
BD. VAN DANTZ1G.
Krugerlaan 30.
8 Nov. 1918. 3945 15
Hedea overleed se eea kortstondig
lijden mijn geliefden Zoon, Broeder en
Zwager,
In dee ouderdom van rètm 41 jaar.
Uil aller naam.
Wed. G. STEEHOUWER
Wildschut.
B. ANDERS—
Stsbhouwu.
N. REVET-
i 8TtiHOuwaa.
T. v. d. BERG-
Stbbhouwbr.
O. DUTMAN-
8t b t hou W ZR.
W. STBBHOUWBR.
Gtuia,
Haastrecht,
Haastrecht, 9 November 1918.
Het Leveniverzekerlng Oenoot-
zchap „PRUDENTIA" (opgericht in
1863) te Arnhem VRAAGT voor
Gouda sn omstreken 8913 19
(niet voor bestaand Agentschap en
niat voor VolksveraekeiTugen). Voor-
loopige toelage f 25.— per maand,
plas Agenten-provisie. Aanbiedingen
met franco brieven aan de Directie.
Ondergetekenden berichten hiermede, dat de
gedreven door wijlen hun coon en echtgenoot P. VERMIJ,
door hen op dnn ouden vont «al worden voortgezet.
Beleefd bevelen zij zich een in het, vertrouwen hunner
cliëntèle.
Wed. P. VERMIJ—Sloot
jflij©rénimWed. P. VERMIJ—ven Leeuwen.
UB.
Bestellingen kannen ook in de bat aan het pakhuis KARNE-
MELKSLOOT gedaan worden.