MM
ten
NT
Zaterdag 19 Juli 1919.
68e Jaargang.
No* 14000
eau
Eerste Blad.
Bureau: MARKT 31, GOUDA.
TELTEN,
lantenbotar i
fat Kaan
che Eieren.
ion,
re»*f 14
Feuilleton,
Het reoht der moeder.
XT1®"UL"ws- ®zx -cix.cx-'vex'texx^ïe'blgud. vooi C3-onjLd.su en Oxxx.S’txeliEezx.
BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
VERSCHIJNT DAGELIJKS
toóAe/cf;
weder
igbaar
ideze
nA*
De nieuwe Arbeidswet.
F. 82
n
Administratie I Telef. Inters. 82.
Redactie i Telef. Inters. 545.
de.
«it.
ijyt t»u
de
niet
Som» riep' zij ook óm Haat Mamaatje,
van
(War* varraifd.)
voor
Adverttniiia kuaaan vardan tagezocdM doer taMehmkerast ras soiled® Beeübaa-
dataeea, AdvertesdioberoaMX as mm AgosOmu
Dit nummer bestaat uit twee bladen
en twee bijvoegsels.
TELEF, IM.
dat hei minder hindert dan
hem iets verkeerd vertel.
to
wee ziek
Toen
flinker
forden
r, dat
in
vil geregeld ttjdi»
ontvangen van
vermakeiykhedea
o agenda to v«-
Vanaf
1
JK
w Bouw- en Wo*
rtntMdanosuntaie Ar
stellingen te doe,.
JRANT.
por 5 ons.
t 1.10
- 1.2b
- 1.40
- 1.60
- 1.50
ïDVtrr
.bevelend,
rtsma Co.
[n het Btucfabuis
likken, vrouw Blin
de kinderen een
Mar het DnKsah
wan
- hklene buhlaü.
vertaald door
I. P. WKflBELINK-v RO83UM.
(Nadruk varbodau
ZSUM)^
1NOKZONDBH MaDMDBBUnaai 1-4 n«el, fl-M, et*. nart mar Ma.
Op do voorpagina S0 koepok
slechte lat döodHangHi.
na dezen eersten schrik, kwaunen
en nachten, dagen en dagen,
tiaar blikken aan een gtoedend
GOÜDSCHE COURANT.
CUMIne MwtjU
Hel is weer winier, weer dictne sneeuw
Nu leuter, KoretmU weer - de euxamo
Kertanto, dte hel tart ven vertsngsn doel
w v>n h^oiwhekt.
juk. mrt Kentata n>« 1*
emoed»p.-n qxtonk. ook niet hun eehrtk
Ulijke inartit uk
HOOFDSTUK StV.
Hit en meer schreed Christine in haar
Hruterixiek; maar er kwam een lijd, wanr-
Iruldcarij
OON, - POUDA.
AB0NNSMimT8TOlJSt jm ^aitoal /T.to, per wrafc 2® auH~mU fraridjjjaitoï
par kwartaal /.S.5S, par week 2H M *TWal waar rf< bezorging »w looper gaaaNedl
France per poet per kwartaal 1/1®, met Zondagsblad f 4.—.
Abonnementen worden dagelftta aangenomen aan ons Berawi MA BET11, BOUDA,
UI mm agenten, den boekhandel oa do poetiMBtoren.
ADVERT1NTISPRDS: VÜ «oude en omstreken (behoormda tot den boeergtaing)
1—5 regels IJS, elke regel meer «-2®. Van buiten Goede dn bezergkrtagi
1—5 wgnla 1 LM, elke regel meer 0.25. Advertentie van poMiake varmakal Vk-
heden 12fó cent per regel. Advertentie» in bat Z&terdagnnmmer M toeslag n> den
Mtk
rf
mJöte zij tei-
eu.als1 Pe
---vrow, dan
kwamen de tranen haar in Je oogeh.
hij echer de ziekte afeebudtie en
eo krachtiger werd, geraakte eto
Deze bepaling gaat o.a. tegen het Tay
lor-stelsel.
Omtrent de beteekenis van artikel 10 ver
klaarde mr. Aelberre nog, dat de voor-
schriften voor den hier bedoelden arbeid
niet voor allen in zeker bedrijf behoeven
gegeven te worden, maar voor zekere ca
tegorieën kunnen gelden. De ratio moet
slechts deze zijn, dat dfe voorschriften
worden uitgevaardigd om te voorkomen ge
vaar voor de gezondheid, de zedelijkheid of
het leven.
Artikel 12 stelt verplicht het geven van
gelegenheid aan jeugdige personen om on-
derwijsleasen te volgen, gedurende ten
hoogste 8 uren per week. Ter nadere toe
lichting zeide mr. Aalberse, dat bedoeld is,
hetzij 2 middagen, hetzij 2 morgens, hetzij
1 middag en 1 morgen per week. By de 8
uur zal ook medetellen een uur van 56.
De bedoeling is dat die uren moeten worden
vrijgegeven van den arbeidstijd.
Aangaande de Zondagsrust (art.
13) valt alleen aan te teekenen, dat waar
de uitwerking der wet aan een algemee-
nen maatregel van bestuur of aar den mi
nister wordt overgelaten, deze zooveel mo
gelijk zal worden bevorderd.
Mr. Treub had inlichtingen gevraagd
over een toepassing van het ploegenstelsel
in fabrieken of werkplaatsen, waarbij de
Zondag niet begint op Zaterdagavond 12
uur, maar te 10 uur en de Zondag dus ook
om 10 uur eindigt. Minister Aalberse ant
woordde, dat dit toelaatbaar is, volgens
art, 22, 4e lid; mAAr, slechts by dringende
noodzakelijkheid zal zulk een uitzondering
verleend worden.
Ten aanzien van den arbeid buiten fa
brieken of werkplaatsen enz. vallen een
tweetal opmerkingen te vermelden, door
Mr. Aalberse bij de behandeling van art. 6
gemaakt.
De 8-urendag, met de bevoegdheid om
desnoods tot 10 uur te gaan ,zoo betoogde
de Minister, had hij als basis genomen,
overal, waar op het oogenblik de Arbeids
wet 1911 geldt; maar overal waar de Ar
beidswet tot nog toe niet gold en hy dus
alleen eenige sporadische gegevens had,
terwijl de tyd van voorbereiding niet toe
liet voldoende overleg te plegen met de
vereenigingen van arbeiders en werkgevers,
koos de Minister het omgekeerde stelsel en
werd als norm de 10-urendag gekozen met
de mogelijkheid tot den 8-urendag over te
gaan.
Ongetwijfeld een verklaring, welke in
haar algemeenheid niet zonder beteekenis
is.
Resumeerende op welke wjjze aan de
moeilijkheden, welke zich voor winkelkan-
toren e.d. kunnen voordoen, k^
tegemoetgekomen, zeide da mini
daarvoor drie manieren zyn.
Ie. in den algemeenen maatregel van
bestuur kan aan de algemeene bezwaren
worden tegemoet gekomen;
24. voor by'zondere bezwaren kan men
een gewone vergunning tot .overwerk ver
krijgen;
3e. voor bezwaren, die zich plotseling
voordoen, kan men een couponboekje krij
gen voor enkele dagen overwerk per jaar.
Een belangrijke wijziging heeft het ver
bod van kinderarbeid van artikel 9 onder
gaan, dat de bepaling inhield, dat een kind
beneden 18 jaar of nog leerplichtig geen
arbeid mag verrichten. Naar aanleiding
voornamelijk van een amendement Schaper
heeft minister AalberM, na overleg met den
minister van Onderwijs, de leeftijd van |3
in 14 jaar veranderd. Door de hierna vol
gende overgangsregeling heeft minister De
Visser drie jaar t(jd om m cte leerplichtwet
den 14-jarigen leeftyd te brengen.
Het vyfde lid van artikel 100, dat met
artikel 9 verband houdt, is daarvoor gewij
zigd, waardoor voor jongens, die na het
inwerking treden der wet 18 jaar worden en
niet leerplichtig zijn, een overgangstermijn
is verkregen tot uiterlijk 1 September 1922.
Voor de meisjes is die overgangstermijn
niet bepaald, omdat, aldus de Minister, net
voor haar geen kwaad kan ^als zij na het
verlaten van de school eens èên jaartje b(j
moeder thuis blijven.
Art. 9 geldt (volgens art. 100) niet voor
kinderen (jongens en meisjes), die b(j het
in werking treden der wet 12 j’aar en niet
leerplichtig z(jn, indien vóór dat tijdstip
voor hen een verklaring is afgegeven vol
gens art. 22 vierde lid der Arbeidswet 1911;
alsook niet voor kinderen, die by het i^
werking treden der wet 13 jaar en niet leer
plichtig zyn.
Aan artikel 10 (verbod van oepaalde ar
beid voor jeugdige personen en vrouwen op
grond van gevaar voor de gezondheid, de
zedelijkheid of het leven) heeft de minu
ter, naar aanleiding van een amendement-v.
d. Woerden een nieuw lid toegevoegd, in
houdende dat by algemeenen maatregel van
bestuur kan worden bepaald, dat arbeid,
waarby de wyze van loonberekening ge
vaar voor de gezondheid kan opleveren,
door mannen niet mag worden verricht of
slechts mag worden verricht onder by dien
algemeenen maatregel va# bestuur gestolde
voorwaarden.
Nu de Arbeidswet door de Tweede Kamer
met nagenoeg algemeene stemmen is aan
genomen immers des drie communisten
hebben ten slotte tegengestemd is het
van belang eens na te gaan in hoeverre
deze wet by de behandeling, die in zoo’n
buitengewoon snel tempo is gegaan, ge-
wyzigd is.
De tot standkoming dezer wet is wel
heel vlug in zyn werk gegaan. Het ont
werp-Aalberse werd op 11 April 1919 in
gediend; het Voorioopig verslag op dit ont
werp verscheen reeds 23 Mei; de Memorie
van Antwoord kwam 20 Juni d.a.v. gereed
en reeds op 26 Juni werd het ontwerp door
de Commissie van Rapporteurs voldoende
voorbereid verklaard voor de openbare be
raadslaging. Nagenoeg een week later, den
8en Juli vingen de Algemeene beschouwin
gen aaneen acht dagen later, den llen
Juli was het ontwerp aangenomen. Na
een zoodanige behandeling, waaruit de al-
gemeene wensch sprak, dit ontwerp ten
spoedigste in behouden haven te brengen,
kan er niet aan worden getwyfeld of ook
de Eerste Kamer zal deze nieuwe arbeids
wet aanvaarden.
By de behandeling is het ontwerp in de
hoofdpunten ongewyzigd gebleven. De Ka
mer heeft niet aanvaard de bezwaren door
de heeren Dresselhuys en Visser van IJzen-
doorn naar voren gebracht om in plaats
van de 45-urige werkweek voor fabrieken
en werkplaatsen de 48-urige werkweek vast
te leggen. Deze bezwaren waren gegrond
op de arbeidsverhoudingen in andere landen
Frankryk voerde de 8-urendag en 45-
urige werkweek pas in op 23 April 1919
waarmede op de internationale macht moet
worden gerekend.
Het woord van den Minister, dat is ge
bleken het woord te zyn van de Kamer,
heeft deze bezwaren van de baan gekegeld.
Van de aangebrachte wijzigingen laten
wy hier een overzicht volgen.
Art. 1 der wet, waarin het begrip ,^ir-
beid" wordt omschreven en waarin ver
meld wordt, welke „arbeid”, welke bedrij
ven en ondernemingen wèl en welke niet
oilder de wet vallen, is ongewyzigd geble
ven. Echter is uit gestelde vragen geble
ken, dat het werk in conservenfa-
vorteren,
Eu J
droevig zij o.
Mijn erm kind mort een mooie, Uwe
moet. Dat wee 'een zoo vroo'lijk weerzien
alsof RotpUtz van een badpiaate terug*-
keerde IMplatz moert vertel en en vrouw
Birnrtingrt on> OMr.rtino verteklen van haar
kant, en. dan dat heart ij ko aten en die
gelukkige kinderen en het ^*4 en
prijzen!
Dien avond zaten in de kamer bij Ho4-
piktz bij elkaar geen philoaofen.
Neen, de alleceenvoudllgiHto menneten ter
Maar dM gaat todi niet aan
ledkoopste,
eerpillen van Apote
lootje vaa 30 pill*
ct. Verkrijgbaar ia <k
ogiMwinkel. 267710
bij ANTON COOP®.
Gewone advertentUte m IngaMaulen MededaaUMto Ml eeBtrart tot smt gM«to-
eeerdaa prfa. Greeto letten en maden wtedea bankMul naar plaatomlaite.
•i v
Ik zwijg ate ik niet heel goed weet
wat goed te om te antwoorden, en iic hoop
-Z wanneer ik
brieken als seizoenarbeid kan worden
beschouwd, waarvoor vrijstellingen kunnen
worden verleend; indien inderdaad blykt,
dat het een seizoenbedryf is; er zyn con
servenfabrieken, die daaronder niet kunnen
worden gerekend.
Het b 1 o e m b o'l 1 e n p e 11 e n is in art.
1 opgenomen, evenals het repelen van vlas,
waarover de heer Teènstra een opmerking
maakte. De minister heeft in het vooruit
zicht gesteld, dat overwogen kan worden
beide bedryven bij de komende Landbouw-
arbeiderswet onder te brengen, maar t
was zaak ze nu reeds binnen het gebied van
de Arbeidsinspectie te betrekken.
Voldoet een sociëteit aan de definitie
van hel begrip „koffiehuis”, dan wordt zy
voor de toepassing van deze wet ook als
zoodanig beschouwd; anders valt de arbeid
in sociëteiten onder de regeling voor den
arbeid buiten fabrieken of werkplaatsen,
winkels, kantoren, apothekfti, koffiehuizen,
hotels en verplegingsinrichtingen.
Voor de mijnwerkers komt de 8-urendag,
naar Minister Van IJsselstoyn mededeelde,
by de herziening v$n het mynreglement;
de bovenarbeiders, in de afdeelingen, die
nauw verband houden met de ondergrond-
sche werken, zullen onder het mynregle
ment vallen.
By artikel 4 (omschryving van het be
grip „kantoren”) wees minister Aalberse
er op, dat in kantoren de arbeid van man
nen is toegelaten op Zondag en dat deze
voor vrouwen kan worden toegestaan. Dtt
ten antwoord aan den heer Ter Hall, die
op de noodzakeiykheid van Zondagsaroeid
in besprekingsbureaux e. d. in publieke
vermakelijkheden had gewezen.
Omtrent het meenemen van kantoorwerk
naar huis, verklaarde minister Aal'ierse,
dat da-xt tegen g^en bezwaar böbtaat als
het vooraanstaande mannen betreft, omdat
het dan geregeld kan worden volgens art.
91 (arbeid door personen, uitsluitend cf in
hoofdzaak belast met de leiding van eene
onderneming of een onderdeel daarvan of
i-iet wetenschappsiyk onderzoek of weten
schappelijk® controle en arbeid van per
sonen met een inkomen van minstens 3000
Wat betreft de z.g. winkelkantoren, ge
wezen was op de bezwaren voortvloeiende
uitTde gelijkstelling van- den arbeid daar
verrb.ht, met die van fabrieken en werk
plaatsen Maar deze bezwarm z(jn, naar
de minister verklaarde, te ondervangen
door toepassing der artt. 28, 29 en 52, 8de
en 6d® hd, waardoor gewone en duorloo-
pende cverwerkvergunningen voor deze
kantoren ónmogelijk zijn.
De tweede opmerking van den Minister
betreft het collectief arbaidacontraet.
Daarvan wil hy gebruik maken by de re
geling van arbeid buiten fabrieken «m.
Zyn ideaal ie om in al die bedryven tot coi-
lectieve contracten te komen, zijn die m
orde, dan zal de Minister ze ovememen/m
den algemeenen maatregel van beztukr,
zoodat zy ook van kracht werden voor de
genen, die buiten die contracten zyn geble
ven. Elke maatregel van bestuur zal wor
den gemaakt met vertegenwoordigen van
werkgevers en werknemers.
Omtrent artikel 24 (8-urendag en verbod
van nachtarbeid) valt slechte ten aanuen
van een ondergeschikt punt ieta te vermel
den. Bescherming'van het kleinbedrijf tel
gen arbeid van den fabrieksarbeider in
diens vrijen tyd, waarvoor de heer De Groot
een bepaling had gewensch t, zal volgens
den Minister de taak zyn voor de werkge
vers- en werknemers-organisaties; in de
collectieve arbetdaovereenkomet zal men
het moeten vinden.
Hetgeen by art. 32 (verbod voor dan fa
brieksarbeider tot concurrentie-arbeid in
zyn vrjjen tyd) valt mede te deelen, laten
we in aansluiting met Ket bovenstaande
volgen. Naar aanleiding van een desbetref
fend amendement van den heer Snoeck
Henkemans, verklaarde de Minister, dat
vergunningen voor 4«ngeiyken arbeid, in-
<Lien noodig, b.v. wanneer het loon voor
het gezin niet Hto worden gemist, niet
zullen worden gewregerd, maar er mag
geen aanleiding worden gegeven to< leen-
drukking.
By art. 25 (afwijkingen van den 8-urea-
dag voor fabrieken en werkplaatsen) is eea
ainendement-Schaper overgenomen, waar
door voor de bewakingsdiensten de maxi
mum arbeidsduur van 18 tot 10 uur te te-
ruggebracht
In zake de beperking van liet werken
niet twee ploegen, zegde de Minister toe,
ernstig te zullen overwegen oin in den be
stuursmaatregel te bepalen, dat voor het
gebruik maken der algemeene vergunning
voor bepaalde bedrijfsgroepen nog toestem
ming van den Minister noodig ia.
De opsammingvan bedrijven, waar nog
nachtarbeid mort worden toegdaten, ook
door ons in een vorig artikel vermeld,, te
niet lemitatief, maar enuntatief.
De regeling voor den art>eid in brood
bakkerijen heeft nog verschil lende wijzigin
gen ondergaan.
Voor broodbakkerijen, waar uitsluitend
roggebrood wordt gebakken «n waar voor
dit doel nünisteiw vier cnrens worden ge-
1NCUU,
wereld.
Txittiupelen, als vader uit de gevangenis
komt, en braden en bekten Hij te toch
een geteekende? Ja, ate Rotphitz een
(MdwikkeW voornaam man we» gewoert,
dan had hij reden te over gehM, om zich
een kogel door hrt hootó te sdbirton, ten
einde zich en zijn kinderen wearükeere
to herstellen. Dear hij echter idrt tot de
Iwwoonrcrhten behoort, te hij een menaob,
dio zioli niet zoo apoedlj laai overWut-
fen En do jonge vrouw met haar kind,
die den voornamen ua-neoheo angH be
zorgde, ate een dolle hond, dia beu zooh
eohrik bezorgde, dat zij er gehert hun
verstand door verloren, dff zij schreeuw
den en jammerden, ateof zij op de pij n-
Itaak Jagen, dfe zich allen benêdertd, ont
eerd, vernederd grtooWen - welk een toe
vlucht had zij hier gevonden!
Daar zitten zij fa d» armelijke kamer
zoo rurtlg bij elkaar, en spelen lotto en
verheugen zld> over het magere feest
iraai En alle moeiten en"%lle Behrikbcd-
den. die de mensebhafd ze» heelt be
zorgd, waarvoor de voornManwieu, de
cnMkkckJten, de ^eieerüstou de filosofen,
buigen, waardoor ze zien angst laten
aanjagen, onderdrukken en verschrUken
laten, waarom oeteneo die Ider to oen
zij in lang niet sclireef. Peregrin
ziek Op eeU aajaarHuannddag, toen
kÏjj n<^ran *m^töQ geotoeid en gejoeld
hadden, kwam hij vermoeid naar huti
Png bij zijn mamaatje op schort ziften
en legde zijn hooM tqge» haar rttiou-
aer, zoo heel atü zwaar en zachtte
aom®.
Zij» »d«n, dio CbriMfa.-» tal» nutte,
ra heet; Obrlaine voelde «Ij» taoMje,
ta! Stoeide en brandde; toen metaie ...n-
hoop zich van haar meester, zomtat rij
niet van den stort kon opsuaan.
».Nu te hrt er - mi fa hrt er - het
«Wjuk Zij drukte hem tegen ztoh
en keek naar den hemel, ate een gewond
«onder geteohte, tonder grtxï -
jammerend, liulpzoekend.
Hrt eerste, itoidrtijke woord van Laar
kind - deed haar hart bijna spritsen van
vreugde. In den tijd dor berweilH^ be
schouwde zij Peregrin ate een heiligdom,
ate zij hem aanmakte, dan dankte
kene weer God In haar hart
regrin haar onverwacht wnt i
De straftijd van Rotpiata liep teneinde
en hij werd titfugaerwachf
Op een moeien morgen kwam de bode,
die tiisHchen Beika en Blorikenhain gaat,
en bracht een 'briefkaart
..Mjigemvond - kom ik thute.
Rrtpl&te.'’ c
Druk was men In hrt Boetohhufe in de
weer Vrouw Birnrttogd moert schuieren
en acg‘n; er werden allerloande voorbe
reidselen genaakt.
Vrouw Bims Ingrt werd idtgezomden «m
ink o ópen te doen voor het a/vonde'en en
zij wan hrt die op de godftohte kwam,
’e avonds lotto te spelen Zij had oen o»id
lottospel, maar er ondraken ounwnerH en
glasscherven om de cijfers te bedekken.
Dat werd alle» in orde grt>rartg door
f'hntetine on Tte kinderen van Rotplata-
Maar de prijzen! Daar word ook voor
gezorgd, die braribKvrouwBlrnrtingel mrt»
uit da start. Suikergoed van ajterlwuide
eoort en tabafc, die RotplAtz moert win
nen, en gar-m eu afiakkn, die 8e> yrou'-
wen 'zouden winnen.
Vrouw Blnrtingel beproefde Peregrin dui
delijk (e maken, dat hij, als hij de ta
bak en hrt garen won, hrt niet houden,
maar inruilen moert.
werd gebraden en gi
fringe! maakte
koek klaar.
En tegen den avond stonden zij allen
op 'den uitkljk en Hepen RoüpUdz tege-
berinnoring voor het leven hebbek
Hij mort idst vöefen wat c*i alge-
scheurde bladen wij zijn. Zeker alrt.
Sede-t twee Krt-rtmlrtwn zijn de llen-
ncherg» uit Jena wqg. Tij wonen m*i
Mamaatje in Hrtdrtberg. Zij hehhenhun
hnte verkocht. Manna hertt mij gesenre-
ven; hrt wa» hau bomogJijk hngcr to
Jena te blijven. Hij voelde zich daar als
grtirnndnKrkt. Toen zij nty m Jena wa
rm - heb ik op Kerrtavond hert etil het
raam uitgekeken, In de richting waar Je
na Hgt - en heb zoo een gevoel ge-
bad, Uaot ik nog nfti gehort alleen eft
verlaten was
Mamaatje schreef mij, dat Jekatirlna
Alexandrowna gestorven ia - reeds se
dert drie jaar - en ik Iteb het »a« voor
enkele weken gehoord! ft heb «Ekwiita
tan haar godmbt, en ik gelooide altijd
als igmand kwam, dat fij brt dm zou
J». ik heb ook dikwijls op haar
te voren hrt gevoel weer in hrt oude
spoor, en op een leeg blad in luiar boek
schreef zij t
Peregrin was ernstig ziek Meer kon
en wilde zij nirt schrijven.
En
nachten
waarop
gezichtje hingen, gedurende welke haar
handen een wild, hert liahaampje Steeds
weer moesten tofitoppon, gedurende welke
zij zulke smartelijke zuchten hoorde van
de lie<ve lippen; Peregrin’s oogen gloei
den in deze ziekte van koorte, en dan
pas schenen zij 'haar gebdmetanig toe,
ate Uj stil en rurtig voor zich keek, de
kleine polsen klopten e» de adem zoo
snel ging. Zij lag op de knieën vborhet
hcd|e en keek m deae oogen evenals een
wanhopend menrth in diep, ttoniwr wa
ter Bewust en onbewust fluisterden haar
lippen steete heteelfde, altijd rtillrtjee
voor zich been „Ate u hem mij ont
neemt, neem mij dan ook!” Dat klonk
zoo hard, zoo wild, zoo troorteloKrt; en*
steeds» weer, steeds weer.
En dan dacht zij, ate zij nu toch bleef
leten, en ate na jaar en dag Ker kwam,
wal zou zij dan zeggen: hoe zowzij over
Peregrin spreken, ate over iets dat voor
bij was gegaan. É)an stroomden deheeto,
trooBteiooze tranen haar lang» die wangen,