J
geestdrift van tie soldaten en v» de be
volking is onbesohryfeiyk.
Volgens een Lemberg's blad heeft de
Raad van Vyf de Oostelijke grenzen van
Polen aldus vastgesteld: Polen krijgt liet
district Soewalki, het district Auguatowo,
met uitzondering van een kleinen hoek ia
het Noordwesten en het grootste deel van
het district Seiny. Voorts van het gouver
nement Grodno de districten Sok al, Bialy-
Btok en Bialek.
Vervolgend loopt de grens langs de Boef
tot de voormalige Oostenrijk-Hongaarse he
grens en volgt deze tot den Dnjeetr. By
Brest-Li tof sk buigt de grens ten gunste
van Polen uit. Het lot van Wilna, Grodno
en Minsk ie nog niet beslist.
Inzake de blokkade van Sovjet-Rusland
heeft d© Opperste Raad eindeiyk een ant
woord ontvangen, misschien het eerste, in
ieder geval het eerste dat geschikt ia ge
oordeeld voor publicatie.
De Finsche minister van buitenlandsche
zaken nJ. heeft den oppersten raad doen
weten, dat Finland handelt in overeenstem
ming met de nota v^n de Entente, Sovjet-
Rusland betreffend*.
Geen wonder, zooals men weet bevindt
Finland zich in oorlog met Sovjet-Rusland
en heeft het nog onlangs een vredes
aanbod der bolsjewiki afgeslagen. De
entente speelt met de blokkade Finland
prachtig in de kaart en natuuriyk heeft
deze jonge zelfstandige mogendheid daar
over haar instemming betuigd.
Overal elders hoort men afkeuring uiten
over de blokkade van Rusland, vooral in
arbeiderskringen. Naar men weet hebben
Zfweedsche arbeiders te Stockholm tegen
het blokkeeren van Rusland gemanifesteerd
en thans maakt het bestuur van de Noor-
sche arbeidersparty een manifest openbaar,
waarin het heele Noorsche volk wordt uit-
genoodigd, op 7, 8 en 9 November tegen
den eisch der entente, om mee te doen aan
de blokkade van Rusland, te protesteeren.
MLssehen is de blokkade binnenkort over
bodig wegens den val der bolsjewiiki, die
aanstaande schynt. Lenin voelt zich de
macht ontglippen en alle pogingen om zich
staande te houden, schijnen het oogen/blik
van zyn val slechts te verschuiven.
Omtrent Kroonstad en Petrograd is geen
nieuws dat eenige zekerheid geeft. Wel
wordt het steeds duidelijker, dat de berich
ten over de bezetting van Petrograd min
stens genomen teer voorbarig zyn ge
weest. Ook de mededeel ing betreffende ont
ruiming der stkd door de bolsjewiki wordt
tegengesproken.' Volgens een officieele pu
blicatie van het Britsche departement van
oorlog bereidt het garnizoen van Petrograd
zich voor op een beleg van de stad. In de
hulzen worden machinegeweren opgesteld
om de voornaamste straten te bestrijken.
Oorlogstuig en voedsel worden in groot»
hoeveelheden in de stad opgetast. Voor de
verdediging is de stad verdeeld in 10 sec
tie»; in elk daarvan zijn verschansingen
opgeworpen. Elke verschansing wordt ver
dedigd door 260 scherpschutters. Geweldig?
ontploffingen zyn te hoorem Veitnoedelyk
blazen de bolsjewiki gebouwen op, die hun
by de verdediging in den weg staan. De laat
ste berichten bevestigen dat een afvaardi
ging uit Petrograd te Gatsjftia is aange
komen om de overgave van de stad aan te
bieden, op voorwaarde dat ze niet zcj wor
den gebombardeerd. Vaststaat dat olie
spoorlijnen van en naar Petrograd ''oir ce
troepen van Joedenitaj zijn afgesneden; die
naar Moskou by Toena, naar Wologia-Vi-
tebsk by Viritea.
Het „Hamburger Fremdenblatt" ver
neemt uit Kopenhagen: Van officieele Let-
fcische zyde wordt medegedeeld, dat het
Iwettische oppercommando op het aanbod
van Bermont tot het sluiten van een wa
penstilstand gantwoord heeft dat het At
tische leger den opgedrongen strijd zal
voortzetten tot de vyandeiyke troepen van
Litauen's grondgebied verdreven zyn.
Tuschen de Bedersohe en de Oostenrijk-
sche regeeringen Is een ernstig conflict ont
staan, naar aanleiding van de arrestatie
te Weenen van Levien, den leider der spar»
taciërs, tijdens -het communistisch bewind
te Monchen. Een verzoek der Beiersche re
geering om Levien uit te leveren is niet in
gewilligd waarna een tweede verzoek tot
Weenen is gericht De „Neue Tag" ver
wacht een verscherpt grensverkeer, «laar
Munehen zich tegen de bolsjewiki in Oos
tenrijk wenscht te wapenen.
BU1TBNLANDSCH N1BWWS.
DUITSCHLAND.
Tcgon duurte on sluikhandel.
Verscheidene leden der Belerttel» regee
ring bc'djen zich naam BaiAijn begmvengm
cfn ,w«t tegen de prijsopdrijving en Mn
Khiifchwfdlo, te bepleiten. Onder k-tdüng \kn
den rijfcHmèrilrfkJr va«i juétilie, .Sfctüller,
werd eoih hiJcPnkohi^golKsidlcriwaarin
werd besloten, onmiddeTfjik de 1 «werking
vSn een desbetreéftvid weto'oomtel ter
hand ia annum.
FRANKRIJK.
Campiot ln Ris®®-Lotharingen
Er is een ootnplol ontdekt, dat de netv-
trallaat'-e v«m Eh5fts4y>t4iariogpn teq dool
had Do belhamel Kitasler ón nog twee
medepUchiigen, zijn gearresteerd!. Gemeld
wordt, dat oon vakvtffrenigfngrtetö**, een
vroegere Eizaeser «Jg»vaaid%lo en owi
Fransehe sorialist bij bet complot moeten
zijn betrokken. Het piai» zou ten uitvoer
worden gebraohl op 9 November, tegelijk
met een «MfltoHinfefeohen opat aal inDultaëh-
land
Koninklijk bezoek.
De koning van Spanje, «He eenige «kgen
t<- 1'arijH vertoeft» heeft eqn dopulatlo van
oorlogsw«duwen ontvangen. Maaadsguwddag
mankte de koning een autori- door Parijs.
Overal waar hij word opgemerkt, werd
hij hartelijk toegejuicht.
Geen re via ie van Leo oir'»
vonnis
De rviirtie-QOnaiiiaele vaq hot Franucha
minlstiTio van Justitie bedt de verklarin
gen ln ertrami» van Lenoir, «tto hij deed
op «Ion ochtend, waarop hij zou worden
terpchtgeHtold, onvoldoende gvsacht al-u nieuw
feu en du« de revisie verworpen. Thans
blijft nog slechts de mogelijkheid' van pre-
sldentteele gratie. Lonodr l» door den angst,
welken MJ hééft uhgesCaah op den dag,
daa hij geëxecuteerd zou worden, v erlaind
en gorioxlkaakt tfbMxla hpt bed te houden.
TURKIJE.
Bullen peat.
De Briittohe Board of Trade luxiKt yan
den gouverneur van MaJta iierfiefot orAvan
gen, dat te Konshanfinopel een epidemie
vaii builenpest heersoht. Vandaar dat de
(•tad besmet werd verklaard zooals do dee.
betreffende reglementen dat eischen.
ENGELAND.4
Ernstig m i j n o u g, e 1 u k.
Tengevolge van het imderotorteai van een
lift in een niijn bij i'enzanoe zijn veertig
mij nworkera gedood on vele andpwn ge
wond. Het i» de groote to ramp in de mij n-
geecliiedonis von Cornwall.
H»t aantal «lootten noemt nog) too.
AMERIKA.
De toestand va u Wilson.
Zaturning dlec'I de aaamtarLs van Wilson,
Tumult, do medlideeiting, dat de ziekte
van den presideut 'liet voor hen* onmoge
lijk zal maken den koning vaq Belgiï te
ontvangen.
Het ginteretn ulgjogeveo» Inilleti» van den
gt lioeshoMr luidt De atorüng in «te spijs-
vertering l-i bijna gelteel vemdwewai. Na
feit vrij goeden, nacht lievtót do president
zich beden morgen behagolijk.
BINNENLAND.
Nieuw wetsontwerp.
De N. R. Crt. verneemt dat in bewerking
ia een wetsontwerp, om 70 van, de netto-
kosten van de vrouwen-arbewLersscholen .n
Nederland voor rijksrekening te nemen.
De mélkprys in den winter.
Gistermorgen heeft de Bond van Melk
veehouders te Rotterdam een algemeene
vergadering gehouden, o.a. ter bespreking
van de wintermelkprijsregeling. Na eenige
mededeel!ngen van den voorzatter, den heer
J. N. Vaandrager, is de volgende resolutie
met algemeene stemmen aangenomen:
„De Bond, enz., met groote ontstemming
kennis genomen hebbende van de ministe-
rieele wintermelkregeling waarin voor de
producenten pry zen worden aangegeven
die benetien de productiekosten blijven;
van meening dat een streven om de Neder
iandsche bevolking draaglijke levensomstan
digheden te bezorgen moet worden ge
waardeerd, doch dat een drukken vap den
melkprijs geen bescherming van econo
misch zwakkeren mag heet en, gezien het
geringe melkverbruik in deze kringen ook
reeds in normale tijden, verontwaardigd
dat van een zoodanig streven hoegenaamd
niets blijkt ten opzichte van reedere, groot
handel en industrie, doch dat de melkvee
houder als het voornaamste object wordr
aangesproken, overwegende dat een alge-
heele staking van productie in deze tyden
van schaarachte onverantwoordelijk moet
worden geacht, spreekt als zyn oordeel uit
dat de melkveehouders voor pry zen, door
de regeering toegedacht, niet zullen be
sluiten bot normale productie en aciht zich
niet verantwoordelijk voor het zeker ko
mende feit, dat de bevolking in hooge mate
gedupeerd zal worden doorlat ze zich voor
een groot deel zal moeten behelpen met
melk, die voor consumptie -doeleinden min
derwaardig is.
Den veehouders werd voorts aangeraden
hun melk slechts voor één maand tegelyk
te verkoopen. M.en wil m«?er en meer ko
men tot een systeem van een veiling, waar
door ook meer rekening gehouden zal wor
den met de kwaliteit van de meflf. By de
rondvraag ried een der aanwezigen aan de
koeien niet te voeren, want hoe meer melk
er zal komen hoe lager de prijs zal Wonden.
De roorzitea- meende, dat ieder zien mqest
hoe hjj het best kon doen.
Op een andere vraag deelde de voorzitter
jnede, dat noch de minister, noch het zui-
velkantoor bezwaar hebben den winterprys
op 1 October te doen ingaan in plaats van
op 6 October. "Iedere melkveehouder moet
deze kwestie maar met zyn afnemer rege
len. Weigert dez« ilen pry's vanaf 1 Octo
ber te betalen, dan gaf de voorzitter den
raad naar een ande ren afnemer te gaan.
Bojer.
De Algemeene Nederlandaohe Zulvelboni
heeft tot de regee ring het v§rzoek gericht,
den prys van de twter in overeenstemming
te brengen met den pry» van kaas en con-
sumptiemelk.
Steenkolem
Volgens het Hbld. zal binnenkort de aan
voer naar ons land van steenkolen uit
Duitechland. wederom met een paar trei
nen per dag worden uitgebreid.
De aanvoer van Kunstmeststoffen ver
zekerd.
Naar men aan het Haogseh Corr. Bur.
mededefslt, la de aanvoer kier te lande van
kunstmeststoffen, ook voor zooveel betreft
chilisalpeter, thans verzekerd.
Het Is n.l. mogeiyk gebleken voldoende
Nederiandsche scheepsruimte beschikbaar te
■tellen om tuascben nu en ultimo April 1920
hier te lande aan te voeren ongeveer 80.000
ton aalpeter, welke hoeveelheid, gevoegd bij I
'hetgeeen hier nog aanwezig is, geacht kan
worden de behoefte ongeveer te dekken.
Deze salpeter wordt hier te lande van
Chili aangevoerd tegen een vracht, variee-
rende tuachen 69 en 76 per ton, benwiji
de openbare marktvracht thans bedraagt
260 ah. per ton.
Consulaat.
In afwachting van de wedeibezetting van
het vacante consulaat der Nederlanden te
Philadelphia ie de waarneming van dien
consul ai ren post opgedragen aan den heer
Van den Burg, Nederlander.
De woningnood.
Men deelt „De Ned." mede, dat onlangs
in den ministerraad op voorstel van een der
departementshoofden een beraadslaging
heeft plaat» gehad over de mogelijkheid om
van regeeringawege te voorzien in het ge
brek aan woningen voor Staatsambtenaren.
Het kabinet moet echter besloten hebben,
daartoe niet over te gaan.
Internationale Arbeidsconferentie te
Washington.
Bij Kon. Besluit van 21 October zyn in
de afvaardiging van Nederland op de inter
nationale t arbeidsconferentie te Washington
benoemd tot technische raadslieden van de
afgevaardigden der Nederiandsche regee
ring mej. Suze Groeneweg, lid van de Twee
de Kaoner, te Rotterdam, en mej. HenriëttV
S. 8. K^yper, te 's-Gravenhage.
Kolenlevering aan Kamerleden.
Nadat minister* van IJaselstein in de
Tweede Kamer had medegedeeld, dat het
particulieren vry staat in België kolen te
bestellen voor eigen gebruik en die zoo
mogeiyk ln ons land in te voeren, nam, zoo
meldt men aan de Tel., de heer Dreaselhuy 8
een eigenaardig initiatief. Hij ging by vel
schillende leden rond en informeerde of zy
lust hadden een bepaalde bestelling van
Belgische kolen te doen. Verscheidene leden
deden het. De een bestelde 10 mud, de ander
20, een derde 50 mud en als wy goed zijn
ingelicht, was er zelfs een afgevaardigde,
die een wagon kolen bestelde. Ook de voor
zitter en de griffier deden er aan mee.
De heer Dresselhuys noteerde de namen
en de hoeveelheden en zal nu op zyn naam
de kolen in België bestellen.' Hy moet zich
daartoe by het Rijksdistributie-kantoor la
ten inschrijven.
Later zagen wij, dat mr. Dresselhuys zijn
bestelling aan "den minister liet zien, «lie er
vèel schik in had. Welken prijs de Kamer
leden, die een bestelling deden, zullen moe
ten betalen, wdtèn wy niet.
Burgemeester contra veldwachter.
Naar het Persbureau Vaz Dias verneemt
is de bekende zaak, betreffende den burge
meester van Woubrugge, den heer J. C.
Baumann, en den gemeenteveldwachter tien
heer O. C. van Hemessen, in een nieuw
statiium gekomen. De Commissaris van «le
Koningin in de provincie Zuid-Holland
heeft n.1. de gemeente Woubrugge bezocht
en heeft, na hoor en wede! hoor, op toe-
nadering en verzoening aangedrongen en
bewerkt, dat de burgemeester en de heer
Van Hemessen elkaar wetler de hand heb
ben gereikt.
Oostenrijksche kinderen.
Einde November zal een nieuw trans
port Joodsche kinderen uit Weenen naar
Nederland komen. Hun vedbliif hier te lan
de zal weer 4 maanden duren.
V erzekeri ngsr aden.
Bij Kon. Besluit zyn de heeren H. J.
Coert te 's-Gravenhage, J. E. W. Duys te
Zaandam en mr. V. H. Rutgers te Boskoop
met ingang van 9 dezer voor den tijd van
zes jaar benoemd tot plaatsvervangers van
de bezoldigde leden van den Verzekerings
raad te 's-Gravenhage.
Naar het Bankroet.
De burgemeester van Leeuwarden heeft
in de Laatste raadsvergadering gezegd:
Leeuwarden gaat naar den kelder, met de
geldmiddelen van de gemente loopt het ho
peloos spaak. Het is nu al zoover, dat ons
personeel met geld, dat er niet is,' wordt
betaald, dat de gemeente zich daar in schul
den voor steekt.
De belastingen, sohryft de „Leeuw. Crt."
zullen, gaat het zoo door, niet meer te be
talen zyn binnenkort. Straks zal iemand,
«lie het voor dezen tyd toch waariyk niet
overmatig weelderige inkomen van 6000
heeft, daarvan alleen aan de gemeente het
zesde deel af te staan hebben. En voor de
hoogere inkomsten, waarvoor het percen
tage het vorige jaar tot ruim 12 opklom,
gaat dan tot 20 k 22 omhoog.
Laten «en of twee van onze hoogstaange
slagenen ons in den steek, dan wordt dat
voor ons allen, die aohterbiyven, een klap.
Want en ziedaar de bron van het
kwaad We hebben te weindg vermogen
tien hier. Door slechts 68 menschen wordt
hier naar een inkomen van 15.000 en meer
belasting betaald, en van het veertigtal, dat
meer dan 80.000 ontvangt, zullen er over
een jaar of wat niet veel meer zyn. Want
maar een/tiental heeft zulk een inkomen
uit kapitaal.
Men ziet: een paar slechte dragen de
helft van den last. Omdat de Leeuwar
der, zoodra hy het zich veroorloven kan,
zyn heil elders gaat zoeken
(Dat te ook met anderen dan Leeuwarders
het geval. Red. G. Crt.) s
TWEEDE KAMER.
Vergadering van 21 October
Vervolg)
Dt' heer Ru go ra ia-r-) teemde in
he' algemeen in met '0 minister •je'.'j'd Hij
Uploiito aanmoediiigingi van de cOdjwratio,
z'j kan nu haar, recht van i*jeuaii be-
wijzetf.
8pr. I«-tereed hot Itijteagteelsiel ën de
aouulteat'e door den hé»r Sanne» aanbe
volen
Do heer Wijinkoop' (c p.)artle te
zijn voor vrijheid van aaAld, de arb"id
moet heer»chm over dp industrie en alle
bedrijven, dien weg gaat hdt uit in «leze
eeuw
De hoar van Bereaceijn (v.d.)
merkte op «Lat er vroeger bij* «Je levens-
middelenpolitiok lierhaaidelij'k teroppeu be*
liaakl rijn, o. a. met de jmlvruchten
nooit echter is gebleken hoe die zijn weg
gewerkt Alleetes er eon credietaanvrage
voor de stirop met heit kunstmatig vee
voeder. Hoe zal hpt gaan met het aard-
uppe,poelter der Firma F lessing en Oo.,
vroeg wpr., wat de iitaat 9 mvWloen zal
koteen.
VopvolgeiiH vroeg apr. inlichtingen ovei
'ie koienpolitiek. Nog woes Id* dp net vrij
laten van 100 000 H.L. Ja n-sp'rUros, ler-
wijl de minister van Biaopn'andstrie Za
ken eon ojjianissie insteLt voor d9 üteiil-
leer product ie. De minister Kil op het
ad view van deze oouuntesle moeten wach
ten.
De hear Treub e. b) gaf toe diater
door vuflrtctii'llendé industrieën^ haudlelaren
eu r ceder ij en exorbitante w uiteen zijn ge
maakt Het gaat echter niet aan te zeg-
gv/i «lat de boziftonde irifwwe zich ver
rijkt heeft ten bate der arbeidende klasse.
Dit ie onjuite en onverantwoordelijk. Het
grooto gebrek aan werklust, de kanker
vai- dezen tijd, wordt daardoor^ meer ver-
BlW/tt. Er 1h hier te lande 1^ milliar.l
verloren aan Russische fonduen en leder
die betó-okkeii wat* bij- induterlo&n, in Roe-
ii'tuië, Duitechland! en, Oo»;eturijk, leed
grooto verlieaen, .te stellen op inMliaffd.
De oUrlogsadhkilH hien te laaide is aan
zienlijk toegenomen «tt zal gedwkt moeten
worden door «le bezittende klasae. Hea
vTinogeiteverlie* igedlurende dien oorlog is
op' J milliard te stelllen De veranogens-
winwt is lang zoo groot niet. Door in-
Matie en grijrek aan productie hééft het
geld nog Hjaa#y&e l*4tt d«r waarde vam
voor den /oriogi
Onjuist ['H het dat alleen de arbeiders-
kinase huurvan du dupe is geworden. Allo
riaawon ddr bevolkingi heW»en geleden on
der «leu oosteg- Do prijsteijgjug te aan
zienlijk, en dV. inikoinensi van «le midden-
k|a»wen zijn ni(«Mmnr verhouding van die
d. r arbeiders gesieghn. Er zijn groepen
van ar bei Iers, waar de looneni mejt meer
dan 100 pCt zijn gestegen.
liet gevolg i» dat men heeft gekregen
een verandering in de soaialet apjurecttatte
van lioofd- en handwerk. Tot zeSrer» lioog-
te te deze niveUeertetg gelukkigi; ninar de
eonstvpieiiities van dfte veranderde apprcio-
iu in li dapcat gebleken, waar de
geestelijke werkerfi, lioogleerax-en, dokto
ren enz materieel achtergesteld werden bij
dn arbeiders. Dit is iets diat in den grond
vtoiters Is. OiudJat trten zicAiizet,f inbeoldt
aisol do waavnie van den handenarbeid
o> en groot te als die van <}en gces*e«ar-
iH-id
Maur venroweg hit engsfc i» dat lang-
z uhurhand do w«*klust der arbeid**» af
neemt en dat de «oo.-dem on hun oommu-
nl-tischo vrtenden daar niet tegen opko
men, maar er toe aansporen. Spr. lieriep
ziel» op de rede van den lKM>r Sanne»
Men stijft de arbeider» In hun paesieren
weerstand.
Men zegt nu, er is maar oen midi'cl het
k-piialisiiH' ïuoet verdwijnen, rii" uieein
«k. dat dit reed» lang buig jv.is /e v«r-
dwijuen Langzamerhand gaat liet achter
uit De samenleviqgi w>rdt 11 ods n eer
doordrongen vam éooiolisioereudie ideeëen.
Er moet echter ruimte gelaten worden aon
pftrticunore «»i ondernemereiurf
Dc Minister vaai Landbouw, Nijverheid
en Handel, de heer v I J»»e 1 81 e ij n,
verdelgde zich tegen het verwijt, dat hij
niet voldloende voor.ichltng zou hebben ge-
g< ven intuaschen is spr. volikotnen bereid
d©or mid«iel van de pers meer roededeetlin-
gtT te doen Spr. zal zioh op practtsth
terrein blijven liewegen en. dus nlA treden
ln beschotiwlngeu over sodalfeotfe etiz
Onteigerüng van bedrijven, dienteen enz
ofn tol staateexptodtaiie te komen, zouden
niet tot goedkoopo exploitatie lelden. Men
kan geen productie en vervoer b«ne«lea
den kostprijs verlangen. In het buRen-
'li nd ia de teveiuwtendaard Imager dan
bi?T
De trauwportkoteen zullen niet vermin
derd kunnen wordn-n. Voor do kolenvoor-
ziuiing van de visschers wordt een nade
re regeling getroffen De Belgische kolen
voor f 50 aangMIxxlen, kosten ih België
f 36; »pr. aoceptewt ze niet, omdat de
prijs le h«>og l». Befigiseh© kolen iHiiten
de Belglwhe regeering om kunnen, liianen
k-mn, mi!s ze Ingeschreven worden. Spr
acl.t liet niet in lands belang op de oa-
Ier handelingen met de Belgisdhe rmreertag
over de stee«iii«x>l liier vonder itn ter gaan.
Engelsel» kolen zijn thans niet vrij ln te
voeren ln de grensgemeenten kunnen ver-
vo©rbewijz«*n gtegeft en worden voor steen
kool tot de hoeveelheid van het rantsoen.
Het vet «voeder wordt zoovéél mogelijk tot
den winter lie waard.
De Minister te voornemens gerst te la-
tey pel.en en gtort ln den hinjlél te bren-
gtc Spr- dat echter geen duip rijot iroo-
pen.
De melkprijs zal spr. niet vertioogom.
Uitgevoerd wordön alleen aardappelen die
hier niet ««tbaar zijn, of omdat men ze
hier njet wü, hebben.
Aan (t- coöperatie» zal steun verleend
wordeu ln «len vorm van een garantie bij
do Nederl. Bank, op «tezelfle wijze als
steun verleend, wordt aan de Centrale M'id-
deostandsicr edletba nk.
Spr Is niet bereid eeq staatsconunishie
tot onderzoek vatn «te aociodsatie. in te
stcllon. ParttLcwhire verecnigingen moeten
hiertoe zoo noodigi het initiatief itemen,.
De motte-Sanmw i» door do toel ahtlng
een motie van wantrouwen; bij aanneming
ervan zal apr. do ooiteequeotie» hieruit wa
ten te trokken. Mlot de motie-Braat kan
spr zich niet voree itigeai.
Ete motie-Sannesi, luidende,
De Kamer, van oordeel, cteifc hol tot dus
ver gevoerde belted van den tnkniteor van
Landbouw, Nijverheid en Handlel, en de
door hen» godaino tocaeggkrtgen niet volv
doende waarborgen geven, dat in deu kb-
mendeu winter de eeTfite l»vens(beihoefteu
lager iln prijs zuMon zijn dan than» liet
geval is
gaat o»r tot die ortle van den dag;
Werd verworpen met 59 tegpn 22 «tewmneii
Vóór teemden de soc.-dom., do comnuialfl.
ton en do heertu v. d. Laar «MiTeenstw»
De nvotie-Braat, luidende:
De Kaïmer, van oordeel, dat de bior den
lunfli-vtcr van Landbouw,, Nijv-riieid en
Handel vastgestelde medkprijzen niet ln
ovtmmtecimtning zijn mor I* protluctiekes-
ten «Haarvan.
i oodl.'A de regn^ring lit it., het I ar.g
ter melkvoorzietüng de getroffen regeling
te iierzjen,
werd vemvorpen mot 7 1 »w;w.
De vergadering! werd verdaagd :ot budeu
1 uur.
GEMENGDE BERICHTEN.
Pakpapier inplaats van banknoten.
Iemand in El burg ontving dezer dagen
een aangoteekendiea brief, afgezond*» «loor
de GcAJeTSche OretiUftvereeniging) te Apel
doorn Do brief, die eon aanzienlijk; be
drag behoorde in to houden, bleek na
opening slechte een stuk pakpapier te
bevatten.
Dt justitie word met «le venmnndng in
tennis gie«told.
Tegen de hooge hakken.
Uit hot Ned. Tijdsclwift v. Qeaieeskunde:
Dr. bond van ohriteeiijke jonge vrouwen
Iri de Veroenigdej Staten lieeft besloten,
door liet gtiheoie land een lieterijding vau
Jiet lnoogahakkeneutvei op touw te zet-an,
te beginnen/ met eet» vertooniqg, al» trii-
beeld, van 'de verderfelijke gevolgen van
hoi dragen van «pit» tooloopenide schoe
nen met hooge 1 lakken. Hiertoe hebbende
patiënten van de voeten- en achoenenkli-
iLM-k van het Long Island College Hos
pita! te Brooklyn hun medewerking ver
teend bij e«sn veriooulng op het dak van
lww y/lekonhute. „Naast het „venpltoht ge,
«ie ■vkundig onderzoek vóór liet huwelijk"
moe. tl geëteoht worden overlegging van
een radiogram van den romp en de voe-
U ii. Dan zouden de mar telwerk tuig*» der
mode spoedig naar de gruwelkamer» dar
uog niet geveilde panoptica verlutizen."
Inbraak.
Zekere P. C. te Nijmegen heeft aan
giftc gedaan bij de poli,te, dat inbraak
was gepleegd in zijn, woning en hem
daarbij fëOO was onlstoteiu
Een ingesteld onderzoek heeft aaai tn*t
Bont gobraelit datt de vermoedelijke da-
doiw waren «le bij hen» inwonende Dina
J en liaar aanstaande, die Hiad» den dief
stal verdwenen waren.
Gisteren heeft de recherolie te Nijmegen
ze aangehouden.
Brand.
In de glasfabriek Uto te ^hiedtmn is
do lKilfw»tglartoven gebroken, waardoor het
tot 1600 graden Celsius vetrhi*te gimeug
door de faliriek stroomdot,'
Door te germgen drutf^op de waterlei
ding kon tegen deze 'onarme verhitting
geen tffkoeling worden, aangebracht, en
ook het latwerk van de dakbedekking niet
worden natgeiimakt Toen de brandweer
vn# g( alarmeert!, kwam nog heö ongeluk,
dat va*i de spuit die water gaf «le «lang
barstte. Zoodoende lag de gjegiolfdijzeren
bedekking) spoedig tegen den grond.
To«ai de brandweer met volle kracht aan
liet werk wfl», wa« de brand Spoedig ge-
bhiücht.
Militaire baldadigheid.
Men leest in ,,De Bouwwereld"
„Wij «leuken hier niet aan de veiling
van" prachtige ijoomen, noch aau de sloo-
pu g van de Ainsterdajusche poort te Naar-
•len, die mte&ahten gereciwvaairdigd kunüen
wordeu door militaire overwegingen.
Van nrschillende kanten komen echter
Inrichten over de baldadig*? wijze, waar
op militairen hebben huisgwhouden in ge-
bouwtm, wélke hen ln de mobilisatietijd
tot huisvesting «Menden. In oen klein ge-
l.iiu'w ai» de Alkmaarsohe Intku^rie- en
Hr.teiiioudsehocil! is voor bijkan» f 19.0ÜÜ
schalde aangericht Uit dit bedrag) kimmen
afleiden hoe liifr geleefd werd -
Ongoloofelijko staaltjes zijn ons teroore
gtl.oinen van baldadigheid en vervuiling,
zelfs hi de ofScieren-kaaiier.
ln het kasteel Weetltovo bij Doarfwra
moet de aangerichte söhade op f 15.000 be
groot zijn en in liet kasteel IXiuteote In
Zeeland is het volgens oneen berichtge
ver niet beter gesteld. Zware koperen
rannwiuUingcn zijn om slechte een
'Voorbeeld te nonnen - vernield of ver
dwenen, zcHxtat d« openslaande «leuren
maat met oen steen werden dicht gehou
den.
Ook op Loevretsin, dat kort voor d»
mobfttoaöe onder de hoede van Binaso
lu„dsuhe Zaken was gesteld ®1» Rijksmo
nument, te sohaiwtetijk -hutegehouden tij-
Ut.ns do bi gebruikneming door ie mi
litairen-
bon en ander boantwoordt volkoroen aan
de vernieling bijv. van wegen in liraöant
«!«>or militair verkeer, dat er niet op thuis
behoorde en waarvoor „Oorioj" terug-
b, tsatle.
Urrgenjke ,-whaideposten worden door het
1 ic^rtoiment van Oorlog vergoed doch dit
,n -Uvhts een asderen naam voor «len zak
Oer NivieriMttieciie belaeninglwteJere. l'arti-
culier noch Rijkseigentlom is ontzien
,\k<rkwaardfg vooral te, dot zelf» Rijks
iwjiuimonten van gesc*nledeni« en kunst
blijkbaar niet veilig zijn, waaneer luili-
tairoii er uiede te daoti krijgen. Aan to^
zient, dat zich vam zeno verantwoorde
lijkheid bewust was, keelt het blijklbaar
len oenerunalo ontbroken. Trouwen» als
nu u oen smorlgi vervallen en steëht on-
deriiouden getouw ziet, is do kans groot,
dm het voor milhair gebruik diende. Zie
om een emkel voorbertd te noemen het sme-
rigste perceel van het Lange Del/t
te Middel.mrg en bijv. het arsenaal te
Amsterdam» Dit fraaie gebouw, hetwelk
door Oorlog bijna voor afbraak verkocht
y.ou zijn, zond,* do Krachtigste oppositie,
«Ue wr in en liuiton de Ka*neir tegen ont
stond, wordt nu kennelijk verwaarloosd.
Lat zuinigheidrtoverwegiingien daarbij een
rol zoulen speten, te moeilijk denkl>aar.
KENNISGEVING.
De BURGEMEESTER der gemeente
GOUDA,
doet te weten, dat de heer Commissaris
der Koningin in de provincie Zuid-HolJand
voornemens is op Vry dag den 24sten Octo
ber e.k. deze gemeente te bezoeken en als
dan des namiddags 2 uur ten Raadhuize hen
zai ontvangen, die wenschen mochten tot
Zyn HoogEdelGestrenge te worden toegela
ten.
Gouda, 21 October 1919.
De Burgemeester voornoemd,
ULBO J. MIJS.
STADSNIEUWS.
GOCJDA, 22 October 1219.
l)e Gemeentebegrooting voor 1920.
De gemeentebegrooting voor 1920, zooals
die dooi B. en W. aan den Raad is inge
diend, sluit met een totaal bedrag aan in
komsten en uitgaven van 1.2/7.166.22
waarvan'1.219.266.22 behooren tot den ge
wonen en 57900.-— tot den buitengewonen
dienst.
De uitgaven der gemeente worden voor
1920 aldus geraamd:
Algemeen bestuur der gemeente
ƒ65.295.84 (werkelijke uitgaven over 1918
58202.31 V6); kosten van toezicht op- en
invordering van de plaatselijke belastingen
14110.83 (werkelijke uitgaven over 1918
ƒ19277.91); kosten der openbare veiligheid
en van de brandweer 92612*08 (werkelijke
uitgaven over 1918 5^69.51 kosten
der plaatselijke zorg vodr volksgezondheid
en huisvesting 67258.06Mi (werkelijke uit
gaven over 1918 24916.10^); kosten van
openbare werken ƒ128.095.— (werkeiyke
uitgaven over 1918 83329.50); kosten van
inrichtingen van nijverheid en bedrijf
57069.(werkelijke uitgaven ov^r 1918
29413.78Mikosten vga het onllerwys
ƒ331.231.50 (werkeiyke uitgaven over 1918
ƒ248.232:74); kosten van het armwezen enz.
133202.46 (werkeiyke uitgaven over
1918 11Ö841.22V4); kosten voor lantlbouw,
handel en nijverheid ƒ3365.— (werkeiyke
uitgaven over 1918 ƒ4169.11); kosten van
beheer en onderhoud der bezittingen ƒ4582
(werkelijke uitgaven over 1918 3949.0644);
rente en aflossing ƒ222010.96 (werkelijke
uitgaven over 1918 145832.93k); kosten
van pensioneering van gemeente-ambtena
ren en beambten ƒ48292.— (werkeiyke uit
gaven over 1918 ƒ35507.20); andere uitga
ven, niet behoorende tot vorige noof«'stuk
ken 33500.(werkelijke uitgaven
196.689.76) Een post van 18640.63'i is
als onvoorzien op «le begroeting gebracht
tot sluiting van het bedrag van den gewo
nen dienst.
Wordt thans als buitengewone uitgaven
geraamd een bedrag van 67900.—, de wer
kelijke u tgaven over 1918 bedroegen
ƒ2.371.752.24.
De ontvangsten worden aldus geraamd
Ontvangsten wegens vroegere diensten
(saldo 1918) ƒ,175.01 (het vc.'ige saldo be
droeg 57524.10%; inkomsten uit bezittin
gen 46421.50 (werkelijke ontvangsten over
1918 ƒ38432.85); inkomsten wegens dien
sten door de gemeente bewezen ƒ191661.03
(werkelijke ontvangsten over 1918
174695.99)opbrengst der plaatselijke be-4'
lastingen ƒ668114.19 (werkelijke ontvang
sten over 1918 317129.46%); uitkeeringen
aan de gemeente ƒ245225.46 (werkeiyke
ontvangsten over 1918 1744"3.45); ont
vangsten van verschillenden aard en toeval
lige baten ƒ72669.03 (werkeiyke ontvang
sten over 1918 247050.81%); buitengewo
ne ontvangsten ƒ57900.— (werkeiyke ont
vangsten over 1918 ƒ2420878.42).
Onder het hoofdstuk betreffende de op
brengst der belastingen komen naast de pos
ten voor opcenten op de belasting der ge-
uuwde ongebouwde eigendommen, op de
personeel» belasting en op de dividend- en
tMtièmebelastm, m p„st voor van
ƒ680 000 voo, de plaatselijke di-
komon n. "K het
«omen, benevens een post van ƒ2100
voor belasting „p d, honden.
u.™1 P'ontselyke inkomstenbelasting werd
toer opgebraelit in 1918 264417.68»; op
Mftgrooting van het thans loopende jaar
ueraamd ƒ340200—.
keering ineehs aan de gemeente
werklieden.
raad«f«->M!?idinfr van 116 ta de v«ri(?e
hüdS de" he" Overhand ge-
>W S""0* over «dw« ''an den
Dienstee Werklieden in Openbare
v™. ?edr»vel1- d-d- 11 Joli 1919,
uitkri de gemeen te-werklieden een
en .W 5?m werd gevraagd van 76.—
™eJ «litmmte. waantit
meet, dat B. en W. van. oordeel rijn, dat
door de toegekende loonaverhooging, in
gaande 1 April jJL, aan den geuiten wensch
was tegemoetgekomen en het adres dus
was afgedaan, Is thans by den Voorzitter
van den Raad een voorstel ingekomen van
de heeren L. Overhand, J. Oudshoorn en
R. van der Brug, luidende:
„De Raad der gemeente Gouda besluit
aan alle Gemeente-werklieden een bedrag
van 75.in eens uit te keeren."
B. en W. kunnen zich met dit voorstel
niet vereenigen, daar h.i. reeds aan het
verzoek is voldaan door aan de verhoogde
loonregeling terugwerkende kracht te ver-
leenen en de gemeente-financiën niet'toela
ten nogmaals voor dit doel een aanzieniyk
bedrag te voteeren.
B. en W. zyn van meening dat de finan-
cieele achterstand in de gezinnen der ge
meente-arbeiders door de «lezen zomer ge
troffen regeling voldoende is gecompen
seerd en stellen dan ook den Raad voor af-
wyzend op het voorstel van de heeren Over
hand c.s. te beschikken.
Voordracht onderwijzeres te Burgerschool
voor Jongens.
Ter voorziening in de vacature ontstaan
in het onderwyzend personeel der le Bur
gerschool voor Jongens, alhier, tengevolge
van "het met ingang van 1 Januari a^s. aan
den heer H. E. v. 4 Roer. verleend eervol
ontslag is door B. en W. de volgende voor
dracht aan den Raad ingezonden:
1. Mej. A. A. Beszelzen te Gouda.
2< Mej. T. W. de Jong te Woerden.
3. Mej. W. C. Oosterling te Zegwaart.
Het kwam B. en W. in overleg met het
hoofd der school gewenscht voor «leze vaca
ture te doen bezetten door een vrouwelijke
leerkracht.
De benoeming zal in de e.v. vergadering
aan de orde worden gesteld
Vervulling rectors-vacature Gymnasium.
Het Raadsbesluit van 23 Mei i.l. No. 112
tot benoeming van den conrector van het
gymnasium alhier, Dr. M. A. Evelein, tot
rector, vermocht niet de door de wet ge
vorderde goedkeuring van den Minister van
Onderwys, Kunsten en Wetenschappen te
verwerven en wel op grond daarvan, dat
by de desbetreffende voordracht, door het
College van Curatoren niet was overgelegd
het 4>ij de Hoog er Onderwijswet voorge
schreven advies van den Inspecteur der
gymnasia.
Voorts was door dat College niet opge
maakt eene lyst van benoembaren, hetgeen
het eerete lid van artikel 17 der genoem<le
wet mede als vereischte eener geldige be
noeming voorschryft, doch slechts één per
soon voor de benoeming voorgedragen.
Naar aanleiding van de vorenbedoelde
weigering tot goedkeuring van het benoe
mingsbesluit verzochten B. en W. aan het
College van Curatoren om andermaal eens
aan/bevel ing van benoembaren voor de nog
steeds vace-eerende rectorsplaafcs op te ma
ken waarby tegemoet gèkomen werd aan
bezwaren.
Aan dat verzoek hebben Curatoren thans
voldaan; by schryven van 11 «lezer bevelen
®y in de eerste plaats aan den conrector
van het gymnasium Dr. M. A. Evnlo.'n en
in de tweede plaats Dr. E. U. Boekmeüer,
ieraar in de oude tnlen aan die onderwijs
inrichting.
Waar nu aan alle wettelyke verplichtin
gen is voldaan, geven B. en W. den Raad
in overweging nogmaals tot benoemiig van
een rector over te gaan. Tevens wo. dt voor
gesteld den pensioensgrondslag als burger-
lyk ambtenaar per jaar van den benoemde
voorloopig vast te stellen op het bedrag tier
aanvangsjaarwedde, zynde in overeenstem
ming met de by Raadsbesluit van 11 April
j.l. nieuw getroffen regeling, 4340,—.
Deze benoeming zal in de eerstvolgende
vergadering aan de ortle worden gesteld.
Jaarwedden en pensioensgrondslagen
leeraren Gymnasium.
Ingevolge «le bepalingen der by Raadsbe
sluit van 11 April j.l. No. 76 vastgestelde
jaarwedderegeling voor de leeraren van het
gymnasium dezer gemeente komen wegens
het bereiken van den daartoe vereischten
diensttyd «le conrector Dr. M. A. Evelein
en de leeraren A. Speyer, J. J. Baale en
Dr. J. Milikan voor eene jaarwedde-ver-
hooging in aanmerking.
Tevens zal de bezoldiging van de leeraren
J. H. van den Bosch en Docts. S. J. Vro-
man wegens vermeerdering van het door
hen te geven aantal lesuren in verban«I met
de inwerkingtreding van het nieuwe leer
plan voor de gymnasia by den aanvang van
den cursus 1919|1920, gerekend te zHn in
gegaan 1 September 1919 dienen te worden
verhoogd.
Met het oog daarop zullen ook de pensi
oensgrondslagen van de betrokken leeraren
moeten worden herzien.
B. en W. geven nu «len Raad in overwe
ging ve besluiten:
A. Gerekend te zyn ingegaa*- 1 Augus
tus 1919:
a. de jaarwedde van den loeraar in de
Engelsche taal aan het gymnasium te ver-
hoogen van 1530 tot lo20;
b. in verband daarmede den pensioens
grondslagen per jaar als burgeriy* ambte
naar van den onder a met name genoemden
leeraar te verhoogen en van ƒ1530.— voor
loopig naoer vast te stellen op 1620.—.
B. Gerekend te zyn ingegaan 1 Septem
ber 1919:
a. de jaarwedden van de leeraren J. H.
van den Bosch en Docts. S. J. Vrjman,
respectleveiyk onderwys gevende in Je Ne
deriandsche taal en «le natuurkunde aan het
gymnasium te verhoogen van ƒ2520.— tot
2730. - en van 1140.— tot 1520.—;
b. in verband daarmede de pensioens
grondslagen per jaar als burgerlijk ambte
naar vin de onder a met name genoemde
leeraren te verhoogen en respectievelijk
voor! 'Oplg nader vast te stellen van 2.320
op 2730 en van ƒ1140 op ƒ1520.
C. Gerekend te zyn ingegaan 1 October
1919:
a. de jaarwedden van den Conrector l)r.
M. A. Evelein en van den leeraar in de
Fyansche taal J. J. Baale van hot gymna
sium te verhoogen en respectieve! yk te
brengen van ƒ4040 op ƒ4220 en van ƒ1800
op 1920;
b. in verband daarmede 'le pensioens
grondslagen per jaar als burgerlyk ambte
naar van de onder a met name genoemde
titularissen te verhoogen en respectjeveiyk
voorloopig nadin- vast te stellen van ƒ4040
op ƒ4220 en van ƒ1800 op ƒ1920;
c. de jaarwedde van Dr. J. Milikan als
leeraar fai de scheikunde aan het gymnasi
um te verhoogen van 340 tot 360 en als
tydeiyk leerar in de natuurlyke historie aan
die onderwijsinrichting te verhoogen van
1360 tot 1440;
d. in verban«i daarmede den pensioens
grondslag per jaar als burgerlyk ambtenaar
van den onder c met name genoemden
leeraar te verhoogen en van ƒ340 voorloo.
pig nader vast te stellen op 860.-—.
R.-K. Gemeenteraadsleden in den Staten-
kieskring Gouda.
Op uitnood iging van het bestuur der R.
K. Centrale Kiesvereeniging „StatenAuac-
krlng Gouda" waren Zondagmiddag ln de
zaal „Concordia" bijeengekomen de R.-K.
Raadsleden van de gemeenten behoorende
tot den Statehkieskring Gouda.
De vergadering werd geleid door Dr. A.
C. A. Hoffman te Gouda, als voorzitter van
de Statenkieskringrereeniging. Een 23-tal
sympathiebetuigingen waren ingekomen.
Na eenige discusie werd besloten op te rich
ten een Bond van R.-K. Gemeenteraadsle
den in den Statenkieakring Gouda, Hèt
aanvankelijk ledental bedraagt 46.
Een voorloopig bestuur werd gekozen, met
opdracht een reglement te ontwerpen. In
dit bestuur namen zitting de heeren: Dr.
A. C. A. Hoffman te Gouda; A. C. van Ber-
kei, Gouda; L. P. van Leeuwen. Reeuwijk;
M. J. Jansen, Hilligersbeiy en J. C. Riet
veld, Gouda.
Bij de rondvraag had een interessante
bespreking plaats over het gebed in den
Raad. (N.ZLf.)
Het Carillon.
Zooals velen reeds zullen hebben opge
merkt speelt het carillon thans bij heel-uur
de aria „Diese Auge hkumlLoh strahlen",
uit de beken«le opera „de Troubadour"
van G. Verdi. Bij halfuur speelt het het lied
„Les Rameaux,, van J. Faure.
Inbraak Aertideld.
In den afgeloopen ma
meente door middel vi
poogd diefstal te plegei
woners onraad ontdekten
werd ontstoken, zyn de «1
gejaagd.
De politie stelt een onderzoek
it is in deze ge-
i inklimmiag ge-
Doordat «le be
en door hen licht
ders op de vlucht
in.
2e Abonnements-^Voorstelling,
Door ongesteldheid van den Heer Jules
Verstraete kan door het Kott. Tooneel he
denavond het aangekondigde stuk niet ge
geven worden, maar zal daarvoor inplaats
worden opgevoerd „De Hofslachter, succes-
blijspel van Oscar Walther en I^o Stein.
De hoofdrollen worden vervuld door Me
vrouw Van Eijsden—Vink en de heer Hu-
bert la Roche.
Het Groene Kruis.
De afd. Gouda van de Zuad-Hoii. Ver-
eeniging „H«ït Groene Kruis" heeft gister
avond in een bovenzaal van ,de Réunie'
onder leiding van den w.n. voorzitter, «ten
heer I. van Dantzig, hare algeméne verga
dering gehouden.
Uit de rekening van den penningmeeste.
over 1918, den heer P. J. Kolü*, bleek dat
er bij een totaal aan ontvangsten en uit
gaven van 471.98, een batig saldo was yan
124.12. Onder de ontvangsten was een
post van 142.50 aan contrïbutiën. De re
kening werd onder dankzegging aan den
penningmeester voor dien» beheer, goedge
keurd.
De beachrijvingabrief,voor de op 31 Oct
te houden algemeenS vergatlering werd
door den secretaris, den heer C. J. M. Kroon,
toegelicht.
Tot afgevaardigden naar die vergadering
werden benoemd «ie heeren Dr. E. J. Ham
burger en C. J, M. Kroon.
In de bestuursvacatures werd voorzien
door herbrsioeining van «len heer C. J. M.
Kroon en de benotiming van «len heer L.
"W. vjan Andel, taiularts in de vacaturê(Dr.
H. J. de Voogt
Het voorstel tot overname van de ver-
pleglngsartikelen van het Coöperatieve Zie
kenfonds werd in principe aanvaard; over
de in verban*! hiermede noodige financieele
regelingen zal het bestuur met de bertrok-
ken Ziekenfonds-besturen nader overleg ple
gen.
Aan het eind dei- verga«iering sprak de
heer Kroon een waardeerend woord jegens
den afgetreden voorzitter, Dr. de Voogt,
voor dieais werk in' het belang van „Het
Groene Kruis" verricht, waarme«le de aan
wezige leden door applaus instemden.
Nederiandsche Tuindorpen.
Een slecht begin voor de „Vereeniging
tot het doen houden van Sociale Lezingen".
De eerste byeenkomst, door baar georga
niseerd^ werd gisterenavond slechts door
zeer weinig belangstellenden bezocht, waar
over de voorzitter, de heer A. Speyer by «Ie
opening der vergadering zjjn leedwezen
uitte. Hierna gaf hy het woord aan den
heer C. Broerse Jr. uit Amsterdam, die tot
onderwerp had „Een j-eisje door «Ie Ne«ler-
landsche tuindorpen."'
Spr. gaf in korte trekken een geschied
kundig overzicht van het ontstaan van «le
tuindorp-idee, herinnerde aan een brochure
van den Duitacher Theodor Fritz in «ie
twee«le helft van de vorige eeuw geschreven
over deze materie en aan de plannen van
den Engelschman Howard, welke laatste
een eenvoudig schema voor tuindorpen ont
wierp.
Engelsche Zeep (Sunlight) en chocolade
fabrikanten lieten tuindorpen réor hun ar
beiders bouwen, in Duitschland volgde
Krupp (te Essen) en ook in Frankryk en
België vond de tuindorp-idee ingang. Even
als in Engeland, pasten in ons lan«i ver
schillende fabrikanten de tuindorp-idee
waarby ze bewogen wer«ien door dezelfde
motieven als hun collega's: ze zagen n.l.
hei nut in van een goede, luchtige, gezonde
woning voor hun personeel in de onmiddei-
jUke nabijheid van de fabriek. Doordat de
industrie zich meestal ver van een stad
moest vestigen, waren «ie arbeiders ge
noodzaakt èf ver van hun werkplaats te
wonen if zich te vestigen in de plattelanda-
dbrpen, Waartegen bezwaren bestonden. Het
tuindorp, «lat de fabrikanten lieten verr®-
zen, moest bieden zoowel ds voordeelen, die
het leven op het land geeft als de geneug
ten van het stadsleven, het moest «lus goe
de, frissche woningen bevatten en tevens
gebouwen van publieken aard, ontspan
ningnzalen, bibliotheken enz.
Spr. Uet nu verschillende lantaarn
plaatjes zien van tuindorpen in het bui
tenland, projecteerde op het doek het dia
gram, «lat Howard ontworpen heeft (een
cirkelvormige stad, in 't centrum waarvan
zich de openbare gebouwen bevinden en dat
doorsneden vfrordt door twee hoofdverkeere-
wegen, volgens welk voorschrift de tuin
stad te Mannheim, met weinig succes is ge
bouwd).
Om een denkbeeld te geven van de be-
bouwingsdichthcid in de steden, toonde spr.
op het doek foto's van Arnsterdamache
straatgezichten. In «Ie Jordaan vindt men
per H.A. 200 woningen, aan de Noordzyde
van het IJ, een nieuwe buurt, zyn per H.A.
85 woningen.
Nu ving de reis door «le Nederiandsche
tuindorpen aan. Eerst wer«l een bezoek ge
bracht aan het oudste voorbeeld hiervan in
Nederland, het Agneta-park te Hof van
Delft, dat op initiatief en met financieele
hulp van den heer Van Marken in
1883 werd gesticht naar een ontwerp
van Zoch, die ook het Amsterdam-
sche Vondelpark heeft aangelegd, wat, zoo
als uit verschillende kiekjes van het mooie
Agneta-park met z'n vijver en prachtige
dichte beplanting bleek, zeer goeti merk
baar is. Het park bevat 75 eengezinswo
ningen naar 6 verschillende typen gebouwd,
voorts «le Van Marken'B drukkery, Ont
spanningszaal, muziektent, gemeenschappe-
lyken winkel, kinderspeeltuin, tennisbanen,
enz.
In 1895 werd bij Budel, te mélden van de
hei een tuindorp van 40 woningen en een
vrijgezellen-huis gesticht. De huishuUr be-
«I raagt slechts 0.50 k f 0.75 per week. Het
vrijgezellen-huis bevat tevens operatie-ka
mer, ziekenzaal, enz.
Van hier reisden we naar Vlissingen,
waar èn industrieelen èn arbeiders Akker
dorpen met woningen van verschillende
grootte hebben gesticht, waana spr. ons
rondvoerde in het tuindorp Heyplaat te
Rottei
Rotterdam, een stichting van de Rotterdam-
scha Droogdokmaatschappy. Hier bevinden
zich slechts 44 Woningen per H.A., de arbei
ders hebben gelegenheid in een goede Inrich
ting te baden en te zwemmen, «ie huisvrou
wen kunnen haar inkoopen in winkels in 't
dorp doen. Ook kregen we kiekjes uit de
stichting van de N. V. Het Eerste Rotter-
damsche Tuindorp,, waarvoor dr. Berlage
een ontwerp heeft gemaakt.
Vei-volgens kregen de uanwezigen nog
plaatjes te zien van de stichting der gebr.
Stork te Hengelo, waarin de bebouwings-
dichtheid slechts 26 per H.A, is, van «le
tuindorpen in de nabyheid van Utrecht,
Goes, Zwyndrecht, e.a.
Telkens wees spr. er op, dat gezorgd
was voor lichte, luchtige en vrye woningen.
Veelal laat men de wegen in de richting
Noord-Zuid loopen, teneinde de gebouwen
zooveel mogelyk door «le zon te dtien be-
schynen. Tevens wor«len ze zoo ingedeeld,
dat de woonkamer op het Zuiden ligt. Ver
der wees spr. op de lage huurpryzen, die
behalve in Hengelo waar ook huizen voor
hoogere employé'» zyn gebouwd, beneden
4.biyven. Tenslotte vertelde c'e hoer
Broerse nog een en ander over ontwerpen
van tuindorpen, die zUn gemaakt o.». v-»or
Onnen (by Haren in de provincie Gronin
gen) en voor de plannen, die in Amsterdam,
Arnhem, 'Dordrecht en Delft bestaan om
tuindorpen te stichten. Als een typisch
staaltje, hoe zeer de tuindorp-idee ingang
heeft gevonden, vertelde spr., dat een aan
tal studenten te Delft, die den stryd met
de hospita's moe zjjn, een vereeniging heb
ben gesticht, <tye tot doel heeft een Stu
denten-tuinstad te stichten.
De voorzitter, de heer Speh'er, dankte
den heer Broers© voor «ie interessante, leer
zame vooniracht.
STOLWIJK.
Gisteravond had in het café van de Wed.
Zuidervliet een vergadering plaats van de
Cent ra'e Prov. Bond van Anbeuierwoning-
bouwvereen»gingen in Zuid-Holland. Als
spreker trad op den heer van Staal uit Rot
terdam. Na een kort woord van inleiding
zette spr. uiteen hoe hoog «Ie nood geetogen
was. Het vraagstuk van arbeiderswoningen
is even urgent als «le levenem ukielenvoor-
ziening. ln groote maar ook in kleine plaat
sen wonen de arbeiders in hokken en spe
lonken, zeide spr. Spr. had een kUkje ge
nomen naar de woningen hier en hu vroeg
zich af of het niet beter was' gowewsst dat
uit de bevolking zelf een stem was opge
gaan voor betere huisvesting. Woningen
had hy gezien waar planken op ue vloeren
waren gelegd om de gaten te verbergen,
weer. een andere waar het behangselpapier
langs de muren hing door het nat. en ook
hokken waarvan de vrouw zelf zeide het
lykt hier een varkenshok. Hoe moeder de
vrouw haar best ook doet van zulk# wonin
gen is niets goeds te maken. En als de
vader na volbrachte dagtaak huiswaarts
keert, kan hy in zulk een woning geert rast
vinden.
Spr. wees er verder op hoe in Rotterdam
als gevolg van de slechte woningtoestanden
het tuberculoseeyfer met 60 is gestegen.
Jarenlang is gepropageerd voor betere wo
ningtoestanden totdat eindelijk de Regec-
ring heeft ingegrepen. Geen Uulustriebouw,
zèide spr. waardoor de menschen in de
macht komen van het kapitaal. Particu
liere bouw waar de arbeiders door uitge
buit worden, i» uitgesloten. Wat we moeten
hebben is vereeniginf^trouw. Dit kan ge
schieden met steun van Rijk en Gemeente
waardoor wij krijgen flinke arbeiderswonin-
ffen.
Nadat door spr. nog was uiteengezet hoe
men lid kan worden, werd de gelegenheid
opengesteld zich als lid op te geven, waar
van door 25 aanwezigen wenk gebruik ge
maakt.
In «le daarop volgende huiehoiulelükc ver
gadering werden als voorloopig betfuut ge
kozen de heeren W. Koot Wz„ MBorzitter.
L. Verdoorn, secretaris en A. Huugnan, pen
ningmeester. Ook werden in deze vergade
ring de statuten goedgekeurd, waarop de
Koninklijke Goedkeuring zal
vraagd.
ring zal wonden ge-
Ryksmerk, 7107 stuks, wegende 43002
KH.
Prijs Goud ache kaas le art. 76M-
76.6Q, 2e srt. 74-4(5, met Rykeinerk
76.5077.60. Handel vlug.
Groenten veiling.
NleuweAerk a. d. Usel, 21 October (Coo
per» tiert Tuinbouwveiling Nieuwerkerk a.
d. IJsel en Omatreken): Eng. komkommers
86.50, 2e srt. 1.402.10, kieinft halve
komkommers 0.600.80, bloemkool I
12, 2e srt 4.70—7, uitschot 1 AO—2.60,
andijvie 1.90, alles per 100; grof kom-
kommerstek 12, uien 8, stok prin-
cesneboonen/ 26, alles per 100 K.G., peen
1.60—3, kroten 1.50—2A0, per 100 bos,
spruiten I 21—22, id. II 10—16, Duiteche
stok- p ricesseboonen 34.10, pronldxxmen
8—8.20, alles per 100 KXJ., tomaten 8
—9.70, 2e srt 5.90—6A0, bonkon 8.20—
4.60 per 100 pond; savoyo kool 1 AO—8.70,
roo<le kool 2.30—8, witte kool 0A0, alles
per 100 KXJ.
Coöperatieve Tuhiiersvereenigtag
„Gouda en Omstreken".
Veiling van 21 October 1919.
Snyboonen 5—9, Stokboonen f 22—60,
Stamboonen 20—21. Gele savoye kool
1.303.20, Roode kool" 2.30—4.10. Witte
kool 0.60—1.10, Spruitkool 11—«6, id.
2e srt. 2—10, Knolrapen f 2A0-8.60, Uien
4.40—8, Sjalotten 6—8, Kroten 2—1,
ales per 100 K.G. Kroten 1.70—SJ0, Peen
0.708.80, per 100 bos. Bloemkool le srt
14-28, id. 2e srt. 7—18. ld. Se art.
28, Groene savoye kooi 1.80—6.40,
Andyvie 0.10—3.40 per 100 stuka. Spi
nazie 0.601,60 per kist.
Beurré Clairgeau 14—15. St Germain
10—14, Diamant 11, Gieser Wildeman
6—9, Soldat laboureur 16—lfl, Kleipeer
8—10, Pippeling 7—11, Goudroinet 6
—14. alles per 100 KX»
Eieren 20—22 per 100 stuks.
LAATSTE BERICHTEN.
MARKTBERICHTEN.
Kaasmarkt
Bodegraven, 21 October 1919.
Aanvoer 164 partyen, waaronden 68 met
De arbeiders-conferentie uitgesteld.
LONDEN, 22 Oct. Volgens hier ontvan
gen berichten heeft de regeering te Was
hington besloten de Internat. Artpider»-
conferentie, die 29 October zou beginnen,
voor korten tyd te verdagen, daar tot nu
toe geen gemachtigde van den Volkenbond
is aangewezen.
Dreigende electricieng-staking.
Men seint ons uit Amsterdam: De elec-
tricien» hebben aan de Ned. Vereeniging van
Klectro-technische werkgevers een ultima
tum gesteld, dat Zaterdag aanstaande af
loopt, zoodat by niet inwilliging Maandag
a.8. de staking zai ingaan.
Met de R. K. Werkgeversvereenligng
te 's-Gravenhage wordt onderhandeld.
Burgemeester van Alkmaar.
Naar we vernemen, zal tot burgemeeeter
van Alkmaar worden benoemd mr. D'. C.
Wendeiaar, hoofd commies op het Departe
ment van Oorlog. Mr, Wendeiaar behoort
tot de Liberale party;
Een gestolen vliegtuig?
By Stellendam i» een (Duitsch?) water
vliegtuig neergekomen) waarop beslag is
gelegd, omdat geen invoerrecht uit Duitech
land was betaald. Bovendien werd vermoed,
«lat het gestolen was.
TWEEDE KAMER.
(Zitting van heden).
Aan «Ie orde is «Ie regeling van het
Staatstoezicht op de Volksgezondheid.
De heer Scheurer dringt er op aan,
«lat zooveel mogeiyk zal worden gecentrali
seerd in dien zin, dat by de Volksgezond
heid wordt ondergebracht alles wat daartoe
behoort.
De heer Marchant meent, dat met
«le wet niet bereikt zal worden wat daar
mee wortlt beoogd. Hy acht het noodig, dat
de inatelling van gemeentelijke gezond
heidsdiensten wordt voorgeschreven.
De heer Van Kuve*te(jn vindt de
voorgestelde regeling te centraliserend en
te bureaucratisch. N.
(De vergadering duurt voort
TBLECBAPISCH WEEKBERICHT.
Hoogst, .tand 77M t» Mmnl.
Laagste stand 780.1 te Hanaranda.
Verwachting tot den volgenden dag:/
Zwakke tot matige auidoosteliike tot ni-
delyke wind, nevelig tot licht of half be
wolkt, weihtg of geen regen, wnawAtiniak
nachtvorst, vooral in hot oosten. lettde
temperatuur overdag.
ADVERTENTIiN:
Suikerbonnen.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
der gemeente Gouda brengen ter kennis
van de winkeliers.'
Dat onder geen voorwaarde suiker bonnen
m«*gen worden opgeplakt op Gemeenteiyke
bladen, maar alleen op de daai voor bestem
de opplakbladen van het Rykskantoor.
De Directeur van het Uvejuimiddelen-
«tfwdryf tó Gouda.
In Liquidatie.
J. Ph. SMITS.
IURGEMEESTER en WETHOUDERS
- gemeente GOUDA brengen ter kennis
van de winkeliers, die suiker van de ge
meente betrekken:
I. dat eiken Maandag de bonnen kunnen
worden ingeleverd op het Levensmiddelfi»-
bedryf (Waaggebouw).
II. dat elk blad 100 bonnen moet bevat
ten, zooveel mogelyk van hetzelfde nummer
by elkaar geplakt.
III. Mocht het voorkomen, dat eenige
ovefblyven, dan kunnen deze bonnen, bene
den het aantal van 60 stuka, oogeplakt er
by worden afgegeven:
IV. Indien het aantal bonnen, die over-
biyven, meer dan 60 stuks bedraagt, daa
moeten deze bonnen gewoon worden opge
plakt
De Directeur van het Levansmiddalen-
bedrjjf.
In Liquidatie.
J. Ph. SMITS.
