5 I WEIJHE. Emmakade 133. 134a. teding. VERSCHIJNT DAGELIJKS v* Feuilleton. SHECHT. ÏOUDA 3>Tïe“ix-ws- oan. -^-d.-v-ertexxtie'blei.cL'voor GtovlcLöu ®xx Orcxs txelcexx. BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN. Een overhaaste stap. uwen van «andhuis. Ontketende Berchtold den wereldoorlog 7 Bureau: MARKT 31, GOuDA. Maandng 22 September No. 14116 aé AdaisiMratieTele/. latera. 82. Redactie i Telef. latere. 545. maar Ü8TT. J. H00FD8TIK XJLX IV. Lord Wrlothertey, dat la sa«n in het in hervatten, aur GOUWE 127. egezonden. INGEZONDEN MEDEDEELÏNGEN1^4 f LU, «ito rogol MO. Op de voorpagina 50 booger. Juni van Berchtold Servië", doch Een wervelstorm en vloedgolf heeft ia Texas naar tot nu toe met zekerheid be kend ia het leven gekost aan 256 petreoeen. Aan de geallieerde regecringea ia door den Duitochen vertegenwoordiger te Ver- sailles een nota overhandigd waarin geoogd wordt: Do Duitechf regeering dooit de in de nota der Geallieerden weergegeven mee* nlng, dat de grondwet niet in strijd met het vredesverdrag mag zijn. Daarom hoeft zij de door de Entente voorgelegde uitleg ging van artikel 80 van het vredesverdrag aanvaard. De conclusie der Geallieerde regeeringra, lat met art 61 nar. 2 oen schending vaa het vredesverdrag bedoeld was, berust op een verkeerde onderstelling. De Duitsche regeering verwerpt zoowel deze veronderstelling als de ironische toon, waarop de nota de verklaringen der Duit sche regeering behandelt. Het feit van Duitschland’» nederlaag geeft den tegen* ttender geen recht om een taal te gebrui ken, waardoor Duitschland voor de geheel* wereld gehoond wordt vol wastenen, orm-bonbont. :nd middel. Drogisten. Ie adressen ge- ntie Mijnhardt't letten welke in arkomt. 411513 BUITENLANDSt H NIEUWS. ENGELAND Een groote staking Vijftigduizrad vormers en gieters in allo oorden dra lands, zouden vandaag het werk neerleggen on» hun efech van loows- zoening met Servië niet meer valt te den- de| 48 „Het hoeft geen afzondering te zijn," zei nij koel. „Je kunt zooveel kennissen wogen, als je zelf wtK.” „Jow kennissen?’’ „Neen. Die van jou, natuurlijk." I October aj. z»| JONKHEID l8 voorm. IO'/, uur, den heer KWAAK baar worden aan- verkeerd standpunt kwade trouw vaa Duitschland aan, waardoor de laatste vre- despoging adsiukte. Maar de kwade trouw was volgens dr. Gooes en ijjn brajjsstukkra niet in de Wil - neimstrasM maar op den Weener Brtlpiata - ra da schuldige heette graaf Berchtold. Do Botejewiki gaan onderhandden. Do Estlandeehe vrodsedotegatis is ia Bookaa aangekomen. Op do conferentie te Beval werd beslaten, dat de randotaten alleen gemeraschappeiük mot do botejowiki auiloa In het centrum ra aan dra rechtervleugel van Draütin’a leger hebben vetrahillrade gevechten plaats gehad, waarin do Kozak ken vaischeidene steden veroverden ra moor den 4800 gevangenen maakten. (iOIDSCHE COlKAWTc ken en deze haard van misdadige agitatie niet ongestraft mag blijven bestaan. Tisza ad viseert dezen brief in voorzichtiger vorm te kleeden en o. a. het woord „ongestraft' te laten vervallen en geen beslissende en o nverzo enlijke dingen ie zeggen. Keizer Wil helm heeft sympathieën voor Servië, we zouden Duitschland vriendschap wel eens kunnen verliezen, zegt hij. Maar de brief was al naar Berlijn! De O.-H. gezant te Berlyn, wijlen graaf j Szögyeny, was een man, destijds van hoo-, gen leeftijd, lichtelijk versuft en wiens, voornaamste karaktertrek zjjn volkomen hersenloosheid schijnt te zijn geweest biji het opstellen van zijn berichten, waarin hy,? b.v. mogendheden met elkaar verwisselde-, en daardoor de meest tragische misverstan den deed ontstaan. Tenzij ook deze graaf- in het complot betrokken was De beruchte Potedammer Kroonraad, diet! tot den oorlog tegen Servië zou besloten hebben, is nooit gehouden, maar de „minis- - terraad voor gemeenschappelijke aangele genheden” van 7 Juli 1914 in Weenen nam de besluiten tot het gewapend optreden te-1 gen Servië. In het oorspronkelijk verslag van deze zitting kan men over de voor dej wereldgeschiedenis uiterst gewichtige woor den van den voorzitter van den dezen mi-t nisterraad, graaf Berchtold, lezen: Berch told zag volkomen in, dat de oorlog met Rusland tengevolge van onzen opmarsch in Servië zeer waarschijnlijk zou zijn. Rusland voert echter tegenwoordig met zjjn Balkan - heeft, om vooral Duitschland, dat blijkbaar ectriijk op Engeland’» bemiddelingspogingen wilde ingaan, in den oorlog te riepen. fronsen liarer wenlcbriuiwen. „Je heel wal woorden, maar je gééft enkele grondige reden. Waarom zou mij naar jou schikken?” Er wa» plotselinge scfttterfng in haar oogen, die hem had moeten waarschuw*», dat haar geduld weldra ten einde war. „Omdat ik je man bral" zei hij met eenlge heftigheid. „Ja hebt dat, geloot ft, niet vergeten ra werkelijk voor, alsof zij er zich van gan- sbher harte op verheugd had, al wa» et Ihn ook een tijd geweekt, toen zij met allo macht gepoogd had wr ziteih aan te onttrekken. „Daarin doe je mij orireöht,’4 zei hij 1 snel Ik wflde je niet dfwartfooomen, Ik wilde je integendeel van dienst zijn. Het steurt je vrij dat al of niet te gelooven, maar dat tó een kwestie wan later zorg. Wil_ je er toe besluiten te doen, wet ik denk dat verstandig is in dat op zicht?" „Ik weet zoo weinig van je. Je wijd heid ia zoo verborgen voor mij, dat Ik die misschien als dwaasheid! beschouw. En in leder geval, zal Ik mijn een» gegeven woord aan lady Lucy niet breken. Zij waa zeer bleek geworden an hij ovoncaiHK Hij zag hna-r aan. „Moet ik...begrijpen, dat je weigert aan nujn verzoek te vorioan?V „J mort begrijpen, dat ik mijn woord gegeven heb en dat ik dat zal houden-” „Ohdanks allefl. wat ik geoegd heb - dat ik het noodig oordeel, dat je mij ver gezelt?’’ ,.Jo redenen?” vroeg zij met oen zwak zegt geen Mc een Wjj komen op dit wrak nog terug. Voer het oogenblik kan roede worden gezegd dat oe onthullingen van dr. Gooee de meent senrationralo over denra ooriog zjjn. Ln- dien blijkt dat de onthullingen volkomen juht zijn, komt de schuldvraag in era ge- 1„*. „2— _21 ra bljjkt meteen dat het principe, dat aan hei vredesverdrag tra grondslag ligt, n.l. do schuld van Duitschland, volkomen onjrist la. „Dus ben jij van plan hdy Wriotheeley I wrg to voeren,” zekii» hij, terwijl hij zich in een s.ool naast haar lirt neervalen. Zijn plimlach was eccógwziiu» gedwon gen, al sprak hij ook getnafdce ijk. „.Ia, dat geluk te mij te beurt gevallen. Je mort diar gaem verandering te. bren gen, Fulke," xetele zij hiartig, toen zij zijn gericht zag- ..Hrt ie mij ai Ungge- 'elen beloofd en ik ben vaetbeetoten haar trtk-ir Verulam te brengen. O, ik Ml mij nlrt mee bemoeien; daartuntrent kun jo gerust zijn,” zd hij met Hecht onder- bond-plannen een politiek, die indirect ge richt is tegen het bestaan van de Oosten- ryksch-Hongnarsche monarchie. Berchtold was van meening, dat wij (do ministers) moesten inzien, dat onze poritae door deza politiek met den dag slechter moert worden an dat wij thans reeds de laatste conse quenties moesten trekken en een stoot te gen Servië moesten uitvoerc* om dit ont wikkelingsproces op te houden, aangezien dit later niet meer mogelijk zou zjjn.” Berchtold wilde dus dra oorlog en hij wi’ de tot eiken prjjs voorkomen, dat Duitech- land zou blijven staan op zjjn standpunt dat de poging tot bemiddeling van Enge land - dat het antwoord van Servië op de elschen van Oostenrijk-Hongarije volkomen voldoende vond om tot en vergelijk te ko men moest worden aangenomen. Berlijn verklaarde: „Wjj kunnen do rol van bemid delaar niet van de hand Wijzen”, hetgeen sloeg op het Engelzche voorstel tot be middeling. Graaf Szögyeny gaf opzettelijk, een volkomen onjuiste lezing van deze Du’t- sche verzoenende houding en vertelde, dat v. Jagow hem vertrouweiijk verklaard had, niet aan bemiddeling te denken. Berchtold stelde Berlijn voot een „fait accompli”; hij deelde de Duitsdhe regeering dra woorde- lijken tekst van de beslissende O.-H. nota aan Servië van 24 Juli 1914 niet mede en inderdaad is thans vastgerteld, dat de re geering in Berlijn aan die nota niet heeft rnejlegewerkt. De regeering te Weemen liet ook na om die te Berlijn op de hoogte te stellen van het antwoord van Servië, en de Widheiinstraase kreeg eerzt inzage van dit antwoord na er zeer drinjprad te heb ben gevaargri. Het schijnt nu wel vast te staan, dat tot op het laatste oog en blik de diplomaten in Berlijn volkomen op Engeland vertrouwden, werd, eerlijk de rol van bemiddelaar wilden spe len en door den bondgenoot te Weenen een-f voudig in niet* gekend werden en ten Hotte -, voor voldongen feiten werden gesteld. In de eerste plaats kon de oorlogsver klaring aan Servië, handig door Berchtold opgesteld, als zoo’n „voldongen feit” wor den genoemd, een oorlogsverklaring op g rond van een inval der Servische troepen bij TernesKubin aan den Donau, welk feit later onjuist bleek, welke „vergissing” Berchtold aan keizer Franz Joseph echter eerst meldde, toen de oorlogsverklaring reeds naar Belgrado verzonden was! I Maar de allervoornaamste aanklacht van dr. Gooes tegen graaf Berchtold is toch wel de behandeling van het Engelsche voorstei tot bemiddeling van 29 Juli 1914, dat den geheelen oorlog had kunnen voorkomen en dat door het Weensche kabinet ónmogelijk gemaakt is. smaden of verwerpen. „Je hebt du» braioten," srt hij ernst^; ,,jn gaat na-w Verulun?” „Zeer zeker, antwoordde zij mrt koele (toklriljkhrid. „Den blijft mij nog maar Mo ding te doen ozer," antwoordde hij. Mij wierp een hoo^wt ontevreden blik op haar en ging door de know naar dat gedeelte, waar lady Lwtf zat. Gewone advertratiln ra iMraondra medadeelingen btf contract tel zrtr gnrato* ceerden prijs. Groote letter» en randen worden berekend raar ptoataraünta. Advertentiën kunnen worden ingezoaden door tuMchrakonut van eolledo Berth dolaren, Advortentieburoaux en onzo Agentoa. UI*. kM E>«dMk vmu, -wr m «wr p <nmm-vu bmbum (■Mrak ,wk weinig wU tij gw«P<. «oo o g«ta» «teel van M de bilierheii», «1 «ie eilemtedle tij gevoeld had, m»«r kx* verlichtte bM tot op tekor. hoogte d. p4»«o vmhMi tart, dat too .eer v«l*ng>te 11— «olgo beaidwormling van de Helde, die hel ge. voelde 'Jfaar «He 1MM. gü>g vrognrH v.u een kuteohen trote, <«o htotr tartten- «M Mrtd mrt «toten btadta, en biuta- ueo, «mt, geioorit, lette een zoo wtardavoU. gnvo KMk teutend I to. nr-trifr tab Ut Ite «ctaukru. dl. taar m»m*teo Mu TO- ing f 10.— por igen na aanbeste- en ingenomen bij jtuurman, [e, Waddinxveen. Op 29 Juli 1914 ’s ochtens had Sir Ed vard Grey aan Lichnowsky, den Duitochen gezant te Londen, dit voorstel doen toe komen, dat in hat kort graegd door de legd, wal er met mij moet gebeuren. Ik zal Jou nitourttjk ook meenemen,” *el zij tariiand. ..1» hrt <M? Uoetela olH-lijk van je, om net te dien ahot je ooi ui.nood’gingen mo rt vrrara, ahot je aio» wlC dat je zoo welkom bent al» de bloemen la Mrt! Zij babbrtton noff wrt door. Marvel, die ia hun buurt wa* gaan zitten, had allee gebrord wra verbaasd over sijnp’ot- ecti »g besluit na«r Verulam te gaart. Maar brt waa haar niet onaangenaam. Het leek inderdaad de berte optosMng. Zij vorwoo- derde er zich alleen over, dat bij er niet vroeger too beslot n had Hij had geoogd, dat er redenen waren, waarom zij niel naar Verulam moert gwn, maar htjhad trtteiijk geweigerd die te noemen «wat konden dat voor redenen zijn? Plot«ellng iMwinnerde zij zich die oude, dwaee ge- Hohiedeni-f met Nb^el Savog»-. Was het mogeüjk, dat hij die gehoord had? Zou mevrou Scarlett k» die onheil gertteht hebben? Zij Moodfehorig, toen dU ge lachte bij hxw opiwam, maar oa- middelMjk daarna wra zij overtuigt, tot hrt dwaasheid Woh. Na een tijdje stond lady Luoy op om goeden dag te zc^^en, ra een oogeoNIc daarna rtondra alkn op en verdwenen, Wriothertey rttera «chtotMonde. „IMacer je met o»*?’* vroeg mevrouw Verulam, toen zij zag, dat torvel bleet zwijgen. „Dat denk Ik nlrt," set hij, avdat bij eet blik op zijn vrouw geworpen had. „Je eet In de dub?" „Nleta dra era irt viurid, daaM mmraow Verulam, „hij Mdt hiljtótmar atgMgro* ken om mrt hUr te eten. O, waarom la- rra wij nlrt meer in de dag* der ito diere?" Wriodwaley tort nu naar Marvel Franz Ferdinand in Serajewo (28 1914) tot aan de oorlogsverklaring Ihiitschlamd aan Rusland (1 Augustas 1914). en wil dus alleen bewijzen wie de onmid- dellyke schuld aan den oorlog draagt. Allereerst blijkt, dat de man, die tenge volge van het uitbreken van den wereld- orlog vermoord werd, nJ. graaf Tisza, juist de eemige is geweest, die zich ln den gemeenschappeltfken ministerraad met hand en tand verzet heeft tegen de plannen van Berchtold om een oorlog te provoceeren. Tisza zond aan Berchtold een telegram naar aanleiding van het door Berchtold op gesteld schrijven van keizer Franz Joseph aan Keizer Wilhelm, naar aanleiding van do gebeurtenissen in Serajewo, waarin de Oostenryksche keizer zegt, dat aan een ver vier in de crisis niet betrokken mogend heden: Engeland, Duitschland, FVankryk en Italië, den dreigenden oorlog wilde doen verhinderen. De Duitsche gezant te Wee nra, van Tschirschky, doelde dra inhoud van dit voorstel op 30 Juli aan graaf Berchtold mede en hij voegde er aan too, dat als Oostenryk-Hongarije elke bemidde ling weigerde, Duitschland en Oostenrjjk- Hongarjje tegenover geheel Europa zouden staan, daar ook Italië ra Roernenië zouden afvallen. Dringend en met nadruk zeide v. Tschirschky in opdracht van de Duitsche regeering: „onder deze omstandigheden juiwt> xyn, ion» ae wvauju moet het Duitsche kabinet met den groot- heel ander licht te staan sten nadruk de keizerlijke en koninklijke regeeering in overweging geven de bemid deling van Engeland onder de aangegeven eervolle voorwaarden aan te nemen. Voor O.-H. en voor Duitschland zou hot zeer moeiljjk zijn de verantwoordelijkheid voor !e gevolgen van een afwijzende houding te dragen.” Graaf Berchtold Wet eerst op 1 Augustus, te 8.45 voorin, aan Szögyeny ite Berlijn tele- Opzienbarende onthullingen. Vervalsohingen. - Domheden van een diplomaat. Het Engelsoho voorstel tot bemiddeling werd krachtig door Duitsohland ondersteund. De misleiding door Berchtold. - Rueland. - Verliezen der Bolejewiki. Het Duitsche antwoord. Ramp in Texas. ONS OVZRZICHT. De Oostenryksclie regeering heeft een roodboek gepubliceerd„Het Weener kabi-i net en het ontstaan van den wereldoorlog en met den ondertitel„met machtiging, van den leider van het Duitach-Oostenryk-1 Eche ministerie van buitenlandsche zaken, op grond van een onderzoek der offtcieele,- bescheiden samengesteld door dr. Roderick. Gooss”, en uitgegeven door Seidel Sonh; te Weenea. Dit boek brengt vermoedelijk de oplossing, ■tan het brandende vraagstuk: wie nu eigen- lyk de onmiddellyke oorzaak, van den gru- welyken wereldoorlog geweest is; niet, Duitschland, niet Rusland, maar ...de toen melige Oostenryksche regeering, het Ween sche kabinet, en wel in het bijzonder graaf, Berchtold, destijds minister van buitenland-- sche zaken! Dr. Gooss heeft vele maanden in Weensche regeeringBarchieven mogen snuf-, felen. Het bljjkt zonneklaar, dat graaf, Berchtold de man is geweest, die allen, niet alleen Engeland, Frankrijk en Rusland, maar in de eerste plaats Duitschland, vo*r Bebhmann Hollweg en von Jagow, den Du!t-j schen keizer en den Duitsche» generalen; staf, den eigen Oostenrijksch.-.Hongaarschen: gezant te Berlijn, graaf Szögyeny, den eigen keizer Franz Joseph, kortom allen bedrogen en om den tuin geleid heeft. i De schrijver heeft aangetoond, dat graaf. Berchtold de allerbelangrijkste telegrammen» óf achtergehouden óf vervalscht heeft, dat, hij bewust den oorlog gewild heeft en de. - eei»ig recht om je handeUigen te oontro- loeren." „Dat ontzeg ik je!” riep zij, terwijl ze de kalmte verloor, die zij zoo lang kunst matig had bewaard, en uKbaxrtte ln de he’.lghte verontwaaïdiging. „Jij. *ie mij verwaariooed hebt en mij hebt prijsgege ven aan de praalden vra de wereld, wel ker wreedheid je toont zoo goed te ken ner, welk recht heb jij om nu te tomen en bezit te nemen van mij, van mijn vriend&ohapsbrtrekkingen, van mijn bewa- glitgen zelfs en die te oontroleeren en te eon uitwidoeren, alsof in niet» dan een pop was? O! neen. Lord Wriothertey, drt Is omnogeüjk.” Zij maiMvt? een klein weteprekend ge baar, als om haar wooaMto 4® «onderrtree- pen Wrirthertey stond hrar ara tortoren, to* stilzwijgen gebracht M door endoor ven baoad oyer haar hrtÜ^dd, waarop hij nirt was voorbereid geweert. Hrt gevoel vau vurw-aarloozing van bedrogen vertrou wt a <te* zich h het hart van hetraeft.e had ingovreten, vond op die wijze een kleine gelegenheid zich te luchten en zij jo kvtw* zijn, mj maakte «r gretig gebruik vaa. Hrt waa drukte verbittering. .Jfter heb je Mover- „Wanneer ik dat deed, dan zou ik pre- d«v< deaelfde roenschen vragen, dio ik op Verular ontmoe.en zal; waarom zou ik dan nieCnaa’ Verulam grtn?” „Dat heb ik je al gereed, omdat ik daar niet heenga" „Ik ben overtuigd, dat lady Luoy je mot hrt grootste genoegen zal uitnoodi- grti,"zd zij onverechlHig Zij wierp haar hootó anhten>ver en zuchtte erawd- n’g, alsof het onderwerp haar veiroodde. „Dat te do kwert'e wirt. Ik weuaoh niot ta gaan, ra ik ben er zeer tegra.dat jij gaat. Begrijp je mij nu?” „Volkomen. Nu bet Je behaagd heeft thui- (e tomen, na bijna twee jaar afwe zigheid, wengch je den tyran te spelen <*n mij van era goMCgra to berooven, waar- mij rrato bij vorabaat verheugd Hrt kwam hrar «p dal oograbük stel van Grey om „tasuchen ons ra Servië tile bemiddelaar op te treden, te overwe gen”. Maar van een voorloopige staking der vijandelijkheden wilde Berchtold niets weten en Engeland moest Rusland noodza ken de tegen O.-H. gerichte mobilisatie te staken. Engeland begreep niets van dit antwoord, want het sloeg op het aanbod vrt IMge land als een tang oj> een varteen. De vergissing was een opzettelijke aluw- heid van Berchtold, die van graaf Szögyeny op 80 Jiürté'15.15 nam. eon tetegram even eens over het voorstel-Grey ontvangen had, waarin een seinfout voorkwam en gezegd werd, dat Grey voorstelde na eventaeele, bezetting van Belgrado en ook andere stru- tegische punten halt te maken ra met Ser vië ondenhandeltagen te openra." Twee uur later bemerkte de snuggere, Szögveny zyn vergissing en seinde aan, dat het niet moest zjjn „met •h „met de mogendheden”. Maar de zluwe Bechtold deed, alsof hty, dóe correctie niet had ontvangen en ant woordde Grey eenvoudig op een volkomen foutief voorstel 1 En toch wac de correctie, tijdig, op 30 Juli, ’s avonds tien uur, in, Veenen aangekomen. Maar Berchtold wilde den oorlog ra ge bruikte met opzet het verkeerde telegram, wetende, dat hjj daardoor Engeland’s voor stel te niet deed. Wat toen volgde is bekend. De Engelsche' gezant te Berlijn liet elk drie uur in de’ Walhelmstrasee naar het antwoord van Berchtold vragen, zoowel op 30 ale op 31 Juli. Maar Bertijn kon op zijn vrragst in den ochtend van 1 Augustus ootwoord u^t Weenen hebben en wist inderdaad nog vaa niets Intusschen wilde men in Lxmdra riot langer wachten ra nam, uitgaande van een ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.60, par week 20 cent, met Zondagsblad per kwartaal 3.50, per week 27 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal 8.16, met Zondagsblad 4. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau! Markt 81, GOUDA, bjj onze agenten, den boekhandel en de postkantoren. ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda M omstreken (behoorrade tot dra braorgkring)! 1—5 regels 1.05, eiken regel meer 0.20. Van buiten Gouda en den bezorgkring: 1—5 regels 1.30, elke regel meer 0.25. Advertentiën van publieke vermakelijkheden 12'/z cent per regel. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20 toeslag op den prijs. In een voorrede, vertelt dr. Goos hoe hJjr onmiddellyk na de ineenstorting van de| Oostenry'ksch-Hongaa.rsche monarchie, vanj het Duitsch-Oostenryksche ministerie van buitenlandsche zaken de opdracht kreeg alle f diplomatieke stokken, die de directe voor-, geschiedenis van den oorlog betroffen, na, te pluizen. Hij heeft in zyn boek in de eerste plaats, de juiste diplomatieke betrekking van hetj Weensche kabinet tot de Duitsche regeering onderzocht. Het boek behandelt de gebeur-1 tenissen van af den moord op aartshertog, 8 400

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1919 | | pagina 1