Blad.
3
Ti
,e 7/
iDeffri/ytCrJ Botermelange.
ll HM Hl
n S tal.
iNTHUIS
Ne. 14108
AHe Jaargang.
raars
Eerste Blad.
I
tot 7 uur.
Feuilleton.
rtje per ons
per ’|i ons
rtje per ons
per '|2 ons
N.
ers.
Dochters van Hecuba.
dMT
CLARA YI15BIG.
VERSCHIJNT DAGELIJKS
-----fc-
B
iiiiiiiiiimiiHiiim
XT xeix“ws- eax ^L.d,*v«xttaxi.txe*blcLcl ttoox GbotxdLau «zx Qxzxaitxtalctaax.
lL BEHALVE ZON- en FEESTDAGEN.
Bureau» MARKT 31» GOUDA. AAauaiMratia i Talat. Ixara. 82
B
genheid
en 5276 Ifi
gewoonten.
nlichtingen.
IMERMANS,
Hypnotiseur,
it 81 - Rotterdam.
Opvoeden.
een
5035 SO
ko-
'springen
altijd
»*m»
I
22 Nov.
No. (H z
I. lupta pr|m.
5 en ROKKEN,
'garandeert!.
5*11
ui
10, ROTTERDAM.
jGIATIS FOND GRIESMEELTER«FUIIKOI
Ier letter A Z Z
,erdam. 5247 30
GOUDA,
h
esch.
:rworst.
30
4
<n
;i
Veriuimi’nlat «In* bultea-
(•w«na Aaetam* - aanbieding te
prefiteeren
Geautoitaeerjle vertrMng ven
MEVR. J. p. WESfiELINK-v. ROflBUM.
(IWnik y«We.)
is oen
Italtwischc droom was uit.
nog jong. God gavo, dat zij nog
begin «en
toffote in gehukte houding bij hrt lage
hokje Maan en stak haar hand naar bin
nen om de «Merra te «troelen. Wat moot
men arm gewordt zijn om zich zoo met
domme konijntjes bezig te Iwuden! Era
«UtrokMog vau madaiijden gteta otar DL
voorstel tot invoeren tegemoet kunnen zien.
Deeisch van de aoc. denHcfteechter in 1918
alleen: afschaffing van de Eerste Kamer.
Of hét referendum hun niet sympathiek
meer is?
Vast staat echter, dat een bespreking van
het voor en tegen der volksstemming
met theorién. een z.g. „academisch debat”
geenszins het karakter van een gescherm
qf duidelijker gezegd, een „gepraat in de
Maar dat wel duidelijk de practijk van
ons staatsleven nu reeds de vraag aan de
orde stelt of het referendum hier behoort te
worden ingevoerd, ja dan neen
Toevallig verscheen in November j.l. een
prettig en frisch geschreven bijdrage van
den heer Tutein Npltenhuis jn „De Gids”,
later als brochure verschenen onder den ti
tel; „Referendum en Volksinitiatief” over
zjjn kennismaking met het Zwitser
se h e referendum. Daar in het land
der bergen met zijn kernachtig vrijheids
lievend volkje bestaat het al tientalleh jaren
en volgens den gerichtgever m >et het hun
opperbest bevallen. Niet alleen de Bonds
staat, ook kanton en gemeente kennen daar
het referendum en dit wordt niet alleen
vqak over politiek, maar dikwijls ook over
W
haar wel
_j er
öm de
---warmte
««roomde vm de djdeMMge r«t» |n »w
glimlachte terug; „En
hem
Dit nummer bestaat uit twee bla
den en een Kindercourant.
L e doort’
v-H» juffrouw Krüger
na mouw
u zitten,
jonge
naast haar staan,
a» i>»t hut'
«H i
«ld
is gevallen."
Le oude vrouw
jmijn zoon is gevangen. Maar ik zie
{terug. U ziet uw man ook terug!
.luffrouw Krüger waagde hot nu haar
hand op het blonde, (Mep gebogen hooM
«te leggen-, een geheimzinnige glans, die
over haar gelaat lag, ontnam het zijn al-
leuaagsche uitdrukking- En in liaar ste
klonk vertrouwende vroombeti en onwan
kelbaar geloof, toen zij zei: „U ziet hem
weer - ik zie hen» weer.... Men weet al
leen niet: wanneer 1”
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.24, per waak 17 MBt, met ZeMdagablad
per kwart**! 2.H, per week 22 cent, •▼•ral waar de beeerging per laopar feachiedt.
Franco per.post per kwartaal ƒ2.75, met Zondagsblad ƒ241.
Abeaneinenten worden dagelijks aangsaomea aan aw Bareaa: Markt 81, GOUDA
^AUVERTBOTlRPRU^W^Glu’d.tot dw b-rttoK'-
1—6 r.,.1. 11M, ,lku r.„l mr »M. Val bulten Gm* «d. UurfkriM: 1—
rapl, flM, alk. „rel m„r f«M. AdvattoatHn TM ItekHaM TtenteMIDkMto
liy, Ml „r rwl. Adv.fte.tiSn la h.t Zatardamwer 30 totela< dm
Kedaotic Telef. Inters. 545.
wae het
haar ver-
had gedaan! Ku we» haa< ziel weer
SEE
geheel andere wetten gehouden; soms is
van een zeker percentage der kiezers.
De heer Nol thuis noemt het een „volks*
recht", thans in Zwitserland zoo populair,
dat volgens den zeer bevoegden Theod.
Curti, geen politieke partij of groep meer
te vinden is, die het zou wenschen te be
strijden.”
En dezelfde Curti ziet in het referendum:
de regee rings vorm van de 20e eeuw!
Afgezien van het waarlijk aantrekkelijke,
dat het Zwitaersche voorbeeld ons biedt,
ligt er in het referendum daar een zoo ge
zonde en opvoedende macht, dat de heer T.
N. zjjn artikel „Opvoedend Volksrecht"
noemt. Men moet weten, dat iedei Zwitser-
sche kiezer voor de stemming de betrok
ken wet, vergezeld van een brochure met
populaire toelichting, thuis krijgt en dus op
zijn dooie gemak alles kan bekijken en
overwegen.
De heer T. N. vergelijkt deze manier van
doen met onze toestanden. Hier te lande
leest men eiken dag de ellendige Kamerver
slagen, maar de wet zelf komen we niet te
weten, totdat we op een kwaden dag er in
onzachte aanraking mee komen. „G{j hoort
alleen maar het geluid van den gruoton kle
pel (de Kamsrrede). De klok zelve de
w»t hebt ge niet gezien. Den Zwitser
daarentegen «tuurt men de klok op riaht,
hü kan die op a(jn gemak beproeven, en
eerst na zijn goedkeuring mag de regeering
er mee luiden". Geestig en waar gezegd.
Neem b.v. de nieuwe arbeidswet, mis
schien belangrijker voor ons dagelijks leven
dan de drie laatste grondwetsherzieningen.
Zou oen volksstemming, waardoor ieder
verplicht werd van het voor en tegen reken
schap te geven, niet bij aanneming in do
eetste plaats de grootst mogelijke rede
lijke kracht aan die wet geven? En zou
tegelijk de kennis van de wetsbepalingen
niet degelijker en dus de toekomstige nale
ving niet beter gewaarborgd zjjn
Of og« Ia«d rjjp is /oor het referendum
is moeilijk te zeggen. Daarvoor ligt de heete
toekomst der democratie nog niet duidelijk
genoeg voor ons. Uitbouw van onze in uiter
dijk reeds zeer democratische orgnnisatis. is
waarschijnlijk, opdat inhoud en uiterlijk in
harmonie zullen komen.
Men kan maar niet eenvoudig weg rede-
neeren, dat na pnze ontwikkeling van ge
woon constitutioneels tot parlementaire en
tevens democratische monarchie het staats
gebouw voor eeuwig voltooid is! Niet alleen
de aansluitjng bij den Volkenbond, maar
zuiver binnenlandsche staatkunde eischt
vooruitgang. Stilstaan is hier doode-
Zou het nu kunnen zjjn, dat we al
eenigszin» op weg zjjn naar een soort volks
raadpleging ais het referendum in wezen,
beduidt Voor een beantwoording bedenk»
men, hoezeer verschillende overheidsorga
nen zien steeds meer beijveren om voor het
nemen van een maatregel de belanghebben
den te. polsen. Ook de heer Tutein Nolten-
huis spreekt hierover: „Immers onze ge
meentebesturen wagen nog schuchter en
van hoogerhand op de vingeren getikt
belanghebbenden te raadplegen; zoo b.v.
fn zake de winkelsluiting. Lichamen, die
vrijer zich bewegen kunnen zooals kerk
genootschappen aarzelen niet de leden te
vragen wat zij begeeren; kranten noodigen
op ruime schaal igannen en vrouwen uit
hunne meeningen te zeggen omtrent allerlei
onderwerpen; op elk gebied komt men meer
en meer tot het besef, dat de eemge afdoen
de wjjze om te weten te komen wat iemand
wil, is „hem zulks op den man af te vra
gen."
Verzet tegen het referendum zal er zjjn,
Nog onlangs schreef de bekende Haagsche
correspondent van de Telegraaf, dat hij ev
li’fc gelaaA. Toen juffrouw Rrüg»T op ze
kere» dng moea«- deed mft^rmvieu <»n hei
hok te timiiDeren on .daannoe alleen niet
goed klrnr kon komen, ging yn naar
2ij waren
der» dan bij ziplwlf zeggen: dit
oplossing. De
I.ili wa«
oen* een nieuw loven kon
En de dochter voelde: wae do gevallene
een Duitech officier gewewt, daneou du
smart van <to moeder nog apdej» zijn. Eu
L ilf Ire>-nle zlöti geliotd ia ipcluolf
ren lang zat aan bet num met
haar luwden in haar schoot on keek droo-
(mend in dep tuin beneden. Kon men allee
maar zoo gelaten optwmen, als die vrouw
daar Ijenteden! Die ging altijd op lietzelf-
de uur haar hoe»al«<« voeren, haar ko-
on de geitw De (heren kantten
‘haar Als de boenders die nu, zoolang nel
tnog nfiet vroor in den winiarachtigen. ka
len tuin moeiden krabbelen, dra eer-A-n
stap van de ruwe iederon pantoffel» op <le
«toontjes va« den tuin hoonden klapperen,
enellen zij haastig toe. Dun kwam er
4eS af» een laidhje op het g «rlnpetie ge-
’laat van dg weduwe KMUger. En hrtiach-
4o bleet, a te zij voor de Iditóende geiten
»t werd
van de
I
7///M.
Wijd-
M»tkt.
Waar de prijzen voor de eerate levensbehoeften
nog steeds enorm hoog s|jn, on voornamelijk de
prijs van roombatgr vaar dagelijktch gebruik
bijna niet té betalen is, vestigen wy uwe bij
landere aandacht op onze
HOOGFUNE BOTERMELANGES,
J r "7-I'..}
waarvan de smaak en de kwaliteit die van
roomboter evenaart.
Wij stellen U in de gelegenheid, op Uwe dage-
Ijjkache uitgaven voor do huishouding aanmer
kelijk te besparen, en noodigen U uit, gebruik
te maken van nevenstaanden reclame-coupon.
P. DE GRUYTfR ZOON.
WINKELS DOOR GEHEEL NEDERLAND.
10 KOfcTING
Sn«M»-» ujo .n Itoiarood - da jon*.
.touw knikt; ,ii„ km|» »ij no, uit na
-prookje. Titelt »ij no» mn-klu,
IwerlIJk «m du M> .IJ op i<» n
ko.«ten «nood ad. hadm op m Uoolite m
u-arm. klnlndimnar Ml en hiar ruo».
de antieke- volksvergadering. En tegelijk
een rechtstreeksche opsporing van
den voijtswil.
Wanneer het referendum alleen oudst
verwijzing naar de theorie van Rousseau
werd opgedischt, dan iti het wel zeer twij
felachtig of ze zou smaken. Maar er zijn
nog andere, meer practische en meer mo-
deme en dus gewichtige redenen, waarin
r de volksstemming overweging verdient.
Toch zullen er velen zijn, die de schouders •ruimte" beduidt,
ophalen en zeggen: „Van een referendum
i hebben we nooit gehouden en er is hier nog
nooit sprake van geweest." In welke be
wering een grond van waarheid ligt. Want
in de prctische politiek is hier te lande het
referendum nooit op den voorgrond getre-
den. Behalve twee keér: in de eerste plaats
is het meerderen opgevallen, dat Minister
I Ruys de B. bij de installatie van de
grondwetscommissie onder de on-
derwefpen, welke behandeld?Zouden worden,
ook het referendum heeft genoemd. En
voorts hebben in 1903 de sociaal-democra-
i ten voorgesteid de Eerste Kamer door het
referendum te vervangen. Waaruit ons we-
der blijkt, dat we in het komende rapport
j van de Staatscommissie zeker een beschou
wing over het referendum en misschien een
het hooi in de nüf stak, en bet
,nog ergtv, ak zij bij bei hok
kouijmAjee kwam
Lil» aag de witte en zwurt-wft gestekte
•diertje» afcMer tuin getraliede deuren op-
’sprinpm Juffrouw Kroger Weef altijd
lang bij hen staan. Dat zij het niet koud
kreeg! Nu wa« er sneeuw gevallen. Maai
«ij bleef wel een half uur op haar pan
in gebukte houding bij het lagt>
hOlJISUIE COURANT.
tQte INMUOMDIN MCDCDUUNaBN: 1-4 ter* Zl.M. al». te*l MMr ILU.
Op 4. W hMf«r.
Omw telr«r«MUta M lacoMdM ■,»4,,Hm» Ml «Mlrart tel Mar «aMa-
j aaata pt«a Qroate taUMa a» rata variaa tara»a»4 aav ptoManMa.
AdvartaMHa kaaaa» wardaa lagarMdaa Aart taaadHakaaat raa -.Malta BaaMm-
“■^1 A4rartM«la»a>aaax aa aaaa Aaaaka.
INGWONMN W—
- k-
SS
Luitenant, Ros# wae gewatlen. Juist toeu
hfj niet zijc soldaten storniilpopend,,Avon-
ti had1 geroepen. Eqn sebot had Kern in
den tnand ajetroffeti en zijn qtran hoofïl
verscheurd. Zij luidden, wa| a an hem wa»-
I overgebleven, op de kleine w^Je Uigen Oen
Monte Pian begraven, waar reede vele
dappere sóldaxen lagen. Zijn heldenbloed
jhad niet vetgeefs gebloeid: door den dood
h'Vi hun aanjvoerdor kx de lwogs:e in-
spinning giHprikkeld1, waai de Alpini dot
(gelukt, Vaarnaftr zij sMert weken had-
jden gestreeld. Zij hadden den vijand te-
ruqgedrongen van de gtrensbrug en de
pterke styling genomen. Zoo schreef een
kameraad, de tweede luitenant der com
pagnie, aan die jonge weduwe. Do brief
w«« lang onderweg geweest, voordat hij
hi haar lianden kwam. Reeds twee dagen
jnadot hij haar het hatat hod geschreven,
was R<w*j gevallen - och, «n zij had in
gedachten nog met hem gehvfcst, feut In
zijn trouweloos land verwensdit - o God,
niet h«n, neen, niet ham! Alleen zijn
land Oct», hast arme Epricol ZJj la» «n
Tsgon iswiaasling van 4sz«n coupon
«ntvangt U in onze winkels vanaf a.».
Maahdai tot en met a.V. Zaterdag bij
aankoop, van 1 pond botermelange,
j a plantenboter ef margarine
|a GRATIS TER KEURING
Ijl te«n half, pond Grieameel
(P. DE QRUYTER ZOON.
MODERNSTE WINKELBEDRIJF IN 1
GRUTTERSWAREN - BOTER I
KOFFIE THEE CACAO
»1)
Met een zwijgend, ru«t bevelend gebaar
weet zij de luid schreiende dienstwde van
»ich. Als een, die bWid is' geworden, maar
>iog niet toonen wil, dat hdj niet zien kan,
«’t»» zij naar den britf, dien de postbo
de liaar jufet had gebracht. Hij wae uit
haar hand gevel'leiu.
Nu hield zij hem edhter In haar b»voa-
«te.haad. Wankelend midden in do kamer
steaqde. las jij hem weer haastig door,
luct de uitdrukking van zoo smartelijlre
ontzetting op haar gietaat. dat het hart
juïrouw Krijger - geen hart, dat da-
«lijk week wordt - van medelijden frH-
n ook, die ook?! Zoo jong en zoo mood
«n tod» ook. t ch ook! a
«ten rbefti ruw geworden hand
*10—zadrt langs
van. de witteiOditendjapon: ..Gaat
gaat u toch zitten!” Zij duwde
vrouw op de sofa, bleet vlak
en rekte zich uit, alsof
- breede geotalte het on-
ll°g '«on tegenhouden.
«a Iwwbretated k^t d.
«te* naar d, aoda ar «IKjBliaui
Zoo vaak in een leven van een volk een
nieuwe generatie opkomt, evenzoo dikwijl»
worden er nieuwe eischen gesteld aan de
organisatie van dqp .Stgat. Dan is in den
beginne slechts botte afwijzing en koele
Weigering hun deel. Doch is de generatie
gezond en levenskrachtig en helpt de tijd
mede, dan volgt meestal een strijd van
nieuw tegen oud recht. Een strijd om een
betere gemeenschapsorganisatie. waarbij de
brenger van het nieuwe geluid, die slechts
in de idee en de theorie hun zwak hpuvast
hebben, stap voor stap, langzaam maar
zeker de oufje stuurlieden van den staat
afdringen van den stevigen bodem eraer
jareplgnge werkelijkheid.
Een moeizame strijd is het vaak,
om' de overtuiging der noodzakelijkheid van
een toekomst-staatsrecht wortel te doen
schieten in de van den van nature behoud-
zuchtigen mensch. Maar tegelijk een strijd,
dje verlicht kan worden door de algemeene
beroering en die zoo wellicht niet het hevi
ge karakter zal dragen, dat de jongsten in
hun strijdlust verwachten.
Een iheorie, die al dienst heeft gedaan
voor heel wat hervormingen, die onze orga
nisatie van den Staat reeds lang he-’ft on
dergegaan, is de theorie der volksheer-
s c h a p p ij waaraan de naam Rousseau on
afscheidelijk is verbonden. De tegenwoor
dige volksvertegenwoordigingen in de mo
derne westersche landen, ontleenen aan haar
hun theoretischen grondslag. Maar met een
beroep op deze theoritische grondslag. Maar
met een beroep op deze theorie wordt
eveneens aangeprezen de invoering van het
z.g. referendum. Die mischien een
deel van de macht der parlementen juist
zou tot zich trekken.
Ónder volksstemming of referendum ver
staat men het beslissen door het geheele
kiezersvolk over wetten of besluiten, die
reeds de instemming van de volksvertegen
woordiging hebben gevonden. Bij gewone
meerderheid van stemmen wordt over de
definitieve invoering van de wet door het
volk zelf beslist. En meestal is dan de re
geling zoo, dat de stemming alleen wordt
gehouden, als een zeker aantal kiezers (b.v.
40 het verlangt.
Een moderne plaatsvervapgster dus van
OM*
beneden om haar te helpen,
•widen toch even arm.
„Dat te Sneeuwwii>-» z<4. juflrouw Krij.
tper „En <te( Rozerw.1. Z»j had h»«
deurtje opi’UB'HMMÜit. IVra muMiiwMto k».
nijntjes» - mooie diertjes zijdeachtlg»
haren - kwamen tegelijk niderblj, druk-
t*r- htfn kop met da *zaohtroz<> oorra naar
den grond, en wi!d<n gelM Ikooed wor.
«ten Wie zou gUacIa hebben, Jm <Me ro-
we hand zoo zacl4 kon rtreeen?
„Die wiUm altijd gwirauwd worden.
Daar laten zij aardappelen en groen voor
taan. piffeouw Krijger er lag te?-
tahHI In Icmt tden». ,.kïjn GmSav heet,
toen hij ho< e«n jongton wm, a*jd
niir.tjcm gtdial. Hij houdt zooveel van x»!
RamkxmxI - d» jonge
herlas zijn brieven telkens en telken»weeg
en stortte er truien over. Hoe
puQfielijk jpjwetwt dM veel er ia
■flrlei had «nii wv» lwA«
goheei! êen niet hem en> klemde die zich
vas* qan zijn, lierinnering; het wa» haar
abel zij tanr oogen moes- toedrukken voor
al het ge'jotLrcn in jle Weid, haar ooren
toestoppen. Niets meer zien ra hoeren dan
hem alleen- Wat ging baar de tweedracht
der 'naties, de haat der volken aa Haar
■eigon lot vervulde diaar gabeul en haar lot
‘wn- de muj. de goede, ge’Jtefde man. Ge«o
joogenblik had hij haar bedroefd wfHen ma-
jken, nu moest zij toch zooveel weenra
ao’>! hem Door haarnmart werd hij ver-
hcciljjKt, wml hij meer, dan Ixlj zelfooil
er moed had. Zij dacht er nu 4rt
laan, dat hij voor Italië geetredeQ ha.1
piu zag zij in hem siqphte (le held, die
fcijn leven geofferd had voor een groot)
Izask. Het vervulde haar mat tro;»j dat
rij- vriend schreef, dal hij Weldra k»pi-
?tein tfou zjjn geworden; en de oiuterHCboi-
^ding die de borst van den levende ni<<
^reer had kunnra sierra, was den gtator-
teene tncogegaven onder de aarde. Zijp
soldaten hfuld.n om fiem geweend. Bij
■meerderen ra ondergesriiikten zon de dap
pere kamera id i eervolle gedaobtonta Mij.
tvén.
f Met haar moeder kon Lili niet zoo over
de doode sproten, ate rij aan hem dacht.
Jlet was haar, ateof er dan een |tek op
hot gelaat der moeder kwam, era trek,
Wie zij ulttegjle ai» Mwoer.
El zij bril goed getaaa. Hora*»» me*
vrouw von Voigt ook deelde in tat te«d
tvaa haar dochter, «ij tao toch otat «d»
wae. »a<
koodrn avond ate hadra op het «tociiie
- 1-4—1
«ter haar vooria«f! Sneeuwwitje ra Roz.«-
roal. h« Dunaoh,, «..rookj..,
«lllulacMn. de tMrtnnwtog «taxi t -.
dadlg ui. «WiUAeurtg Bij
<04 ook hw hond U|t te,*.»
•Heren u, «rwton. Een veM.<dW»
.mu* A.-» -.a.
koude rtngsv».
M
