It
T' 1
betrokken wu, De Vorwërt» «telt ten siotte
de vraag, wat de rijkoregeering denkt te
doen om deee aangelegenheid op te helde
ren. By de behoefte aan zuiverheid, die
Helfforich in zijn proces aan den dag heeft
gelegd, aal hij zonder twijfel zelf dr ngend
wenschen, de pijnlijke verdenking tegen zijn
weikfaamheid als gtaatsaecretar.s van bin-
nenlandsche zaken te helpen ontzenuwen.
Nog al meer onthullingen 1
De „Voss. Ztg." heeft een begin gemaakt
met de publiceerihg van uittreksels uit de
herinneringen van graaf Bemstorff.
Dit zeer kostbare bronnenmateriaal houdt
een gedeelte in, betreffende de vredespo
gingen van Wilson in 1016 en 1917. Bern-
storff openbaart zich als een aanhanger
van een consequente vriendschap en toena
dering met Engeland en de Ver. Staten
Wanneer Duitsohland zich indertijd van
zijn kant op deze westelijke oriënteering
zou hebben voorbereid, dan had het in elk
geval bereid moeten zijn onder al e om
standigheden een oorlog tegen Rusland met
Engeland te wagen.
Engelache handelsconcurrentie had een
goede verstandhouding met Engeland niet
uitgesloten, aangenomen, dat Duitjchlanl
bereid was geweest om stelling tegen Rus
land te nemen. De politiek van de vrije hand
uie vorst von Bülow ingeleid heeft, had
waarschijnlijk door von Bülow zelf aoorge-
voerd kunnen worden. Duit ach tand zou dan
in enkele jaren zoo sterk geworden zijn,
dat het naar menschelyke berekening geen
oorlog meer behoefde te vteezen.
V
Nederland mag zich blijvend verheugen
over de bijzondere belangstelling der Bel
gen.
Het Vie Groot-Nederlandsche studenten-
congres, dat Zaterdag te Leuven is aange-
vaagen is van verschillende zijden als een
instrument beschouwd van het z.g. „oran-
gisme". De Belgisdie consuls hier te lande
heihben naar aanleiding van dergelijke ge
ruchten zelfs passen geweigerd aan Nedcr-
landsche studenten, die het congres wilden
bijwonen. Het congreetoestuur heeft nu een
mededeeling aan de Vlaamsche bladen ver
strekt, waarin o.a. wordt gezegd:
Het congres beoogt een groeiende cultu-
reele toenadering tot atand te brengen lus-
schen de universitaire jeugd der verschei
dene deelen van den Nederlandachen stam,
m de overtuiging dat het voor de belangen
der Nederlandaohe cultuur van aanzienlijken
invloed is.
De deelneming aan het Congre3 staat
open voor alle vereenigingen en enkelingen
uit de NederLandsche, Zuid-Afrikaansche en
Vlaamsche Universitaire wereld, onver
schillig wat hun politieke of godsdienstige
overtuiging zij.
N<aar aanleiding van enkele aprioristische
aantijgingen, door een Fransch-Belgisch
biad verspreid, houdt het bestuur er aan te
verklaren dat nimmer een politieke mani
festatie bedoeld wend: het besef van allen,
j-4. ».-* ~e jv. ,©i<uiuering acr poli
tieke instellingen van elk volk een zaak is
van Innerlijke aangelegenheid en het alge
meen belang best gediend wordt door de
inachtneming dezer gedragslijn, is ook het
onze. Ten einde alle misverstand te vor
komen, acht het bestuur het wen-teheiyv
deze verklaring af te leggen.
BUITEN LAN DSUH NIEUWS.
FRANKRIJK.
Oneerlijke examinandi
Do rar.jso.io kinderrechter heeft dezer
dngvu actu cundidaten voor hel „baccaiau
real -exviueu moeten «ruiten, üie voor
i-U) fre van oen boambto van do Dnd.v
d rnkkenj d<> soiir.tteiij ko examenvragen
1 uitkien weten los te krijgen
AMERIKA.
Hulp aan Kuropa.
IK» oonmiUiie voor do credieien u'l 'iet
Hui* vati Afgevaardigden heeft een reso*
luUe aangenoinen, waarbij aan de Govern
ment Oram Corporation machtiging wor U
gegeven om 5.0U0 000 husiiels tarwe op
omliet to versoopen ter tegeiujetkoindug n
d« noodea van Europa. De tarwe za. wor-
d»-ji veret.-eict in plaat* van het door het
dept van do schat .1st voorgeslagen bedrag
vau 50 000.009
Een en under is busten id voor Oosten
rijk, l'olen en Armeiuë.
MINNEN LAND.
Passen naar België.
De Hiruseetecwe .Standaard heeft zich
-,ot liet (Bel^sciiej ministerie van Buiten-
laudsche Zaken gericht, om te vernemen,
oi het waar was, dat tot nader order
geen vpwm meer op Heierlandsctie paseen
voor bolgjiü inoclit worden verstrekt. Aan
gnneld ministerie heeft men het blad me
degedeeld „(hu liet Bel^irtch Ministerie van
Liuiteulandsofte Zaken geen enkel order in
dezen geest hoeft gegeven
..Wat niet belett teekent do „Standaard
hierbij aan, dat on« consul iat-genero.il te
Amsterdam, naar wij uit atollig») bron* we
ten, aan Holiandeohe personen die een vi
sum voor België vragen, fle mededeeling
doet, dat zij dat visum niet mag verloo
tten al» de aanvrager niet in 't bezit 1»
van een uw Ijs van den Belgischen Minis
ter van Buitenlandsohe Zaken, dat hem
oorlof geeft om in te komen
„Wij houden er ons van overtuigd, dat
de ons door lhiitentandeche Zaken gedane
mededeeling. als zou zij geen order» tot
het niet verteenen van visa hebben gege
ven, waar I*. Muur dan schuilt de fout
bij het Oansulaatgeneraal van Amsterdam,
dat eeno verkeerde voorstelling der feiten
geeft en geheel op eigen handje maatrege
len (keft, die niet van hoogerhand worden
voorgeschreven Deze onnauwkeurigheid zou
de moei»* van «en goed onderzoek loo
nep, temeer, daar er den loatatou tijd nog
al (lachten worAn geuit over bodoeidoon
sul nat, votorsd nau het otfiree van een
ambtenaar, een. zekere V. L., die daar
p* den wapen Mi tetsnd l» gekomen.'
To zo >ve§ de „Standaard/Haar aan dc
It. Crt. we-il lueJogedeekh wordt aau
bei consulaal U- Rotterdam precte» eender
gehandeld al» te AnwSerlam ik- stukken,
zegt men ook hier, moeten naar Brume,
worden oipgesinden, en aan »in.inige aan
vragers werd daarbij te kennen gegeven,
dnt lu-t wei tltelijke weken zop duren, eer
de stukken terug kwamen, en het visum
kon wor len verleent!. Wie dan aan het
rekenei ging. kon gemakkelijk n dellen,
d 't het vi-mui niet zou worden vorhtrekt,
voor het ('iroot-Sederlandertlie Suidanttni-
Tongrefl, dat te Leuven zal worden ge
houden, viirblj is Het «ihijlM, dat do Bel-
gi-ohe regeer! ïg togen de g;nio{Mg»te pla
gerij niet opzfet, als maar de Nederland
Hche studenten van dat congres kunnen
w orden gvdioudou. Het Boigtl, dat zich in
der. oorlog een oervotl" positie verwoirvei
Wfl, tegenwoordig ambassadeurs ontvangt,
en er naaf stroef', eeno semf-groMe mogend -
lio'i' f worden, wordt blijkbaar nog door
oene re^eering bestuunl, dl» bitter kleini-
ei België voor een Rtiputstaatje aanziet,
da' met »l"nk»giheldjes en achterbak s 'lin
prnctljkj©» z!<?ÏT eene houding kan g- ven
Kon congres van Nodertandvoh sprekende
studenten durft «lat regeewnkje niet a>n
Dvar rond voor uil komen, gaat echter
40hzeer boven zijn moed. Pasvisa ronduit
weigeren, durft het niet, maar paswSa ver
lenen evenmin, en om nu uit den knauw
t geraken neemt he* toevlucht tot die prac-
ilj »jes van lenwfnd, tffe hot fluiter den
moiuv heeft.
Belgisch# viaa.
Na ir V D. thans verneemt, zijn aite
versj-ekte Beigisohe visa niet moer geldt t.
leder, die z ch naar België wil begeven,
tnort oprü'uw bij dett Belgascnon coisul
een visum aanvrigen Deze aanvrage ril
dan worden doorgezonden naar Brussel,
waar le Bdgische regeering over inwi.li-
ginj.: oesi^t en het advies naar den betrok-
k»n oouhuj, opz-vidt. Ook personen, die via
Belg.'ë naar Frankrijk reizen, moeten oen
visum loij den Belgischen consul aanvra
gen doch voor hen bwtiAt de kan», dat
ht.n spoediger oen visum verstrekt wordt
indien zij althans kunovMi aantoon on, dat
Zij hun rei» niet in Rtfrië onderv>reken.
Ia V. D. wel ingelidtit, dan zijn «lit mt-
n uitend eoiUröle-inaotregelen
Russen in Nederland.
De „Tribune bevat een oproep van het
Sov jetconató voor Russen in .Nederland aan
be ongheb >,nden om van de thans gebo Ion
gelegenheid tot t.>mgk.eer naar F'usland ge.
oruik te maken.
GEMENGDE BBHICHTKN.
veevoedermiliiocnen.
Naar verluidt, zal de landsadvocaat, inr
J H. Teklers. den minister van Land-
bouw, Nijver.io.1 en Handel bij de ver
dere behaudelinx van de Vee voed er-on (wer
pen In de 'tweede Kamer al» regeerings-
c.iiMnisarls terzijde staan
N'oortw wordt verzekerd, dat het 1 d der
Kamer jhr. mr. dr. Vau Burestcyn voor
nemens Is, bij de btfiïondeli ig van deze
ontwerpen ook ter sprak© te brougen >'e
nwestlo van V lessing en C'o.'s aaaxlappel-
di-ogerijon, tihan» in ldquidatie
Het huis van den Raad van Arbeid te Tiel.
Naar aanlet l'.ng van de onthu.Hi ïg beri l
len le den aankoop van het Bute' van mr.
S. fUiic »e 'ltel voor den Katd van Ar-
tx-ii. wuarvaa genoemde hoer voorzitter is,
wordt gemeld, dat deze aangelegenheid
reeds sinds gon.ilmen tijd de a indacht van
de iregoering heeft, en dat reeds door den
erzivk.irhigsraad t« Arnhem hiernaar een
onderzoek is ingesteld, waarvan het rap
port dezer 'lagen te verwachten te.
Een Marine-Monument.
Ter nagedachtenis aan de mannen onzer
vloot. ddt. gedurende de oorlogsjaren ais
sl iclitofter van hun plicht bij verseri-ltende
rainpen zijn omgekomen, h.»bben zich uil
de burgerij van verschelden gemeenten co-
mhés gevormd, tel oprichting van een
Marine-.Vlonument te don Helder
De hoofdredactie van „Het Volk"
Men JiHdt aan hot „Hbldi uit den ila ïg
Wij vernemen dat de kan» voor veran
dering in de hoofdredactie van htt dag-
bhd: .jHet Vo.k thans bestaande uit do
hoeren mr. P. J Troestra en J J. de
Roode, zeer grool te en dienaangaande b n-
neu enkele dagen de beslissing wordt ver
wacht.
UIT DE PERS.
Kamer-, Staten- en Raadslid tegelijk I
De „Vaderlander »bhrijlt
in de vergadering van do 't weede Kamer
van 2 dezer was o. in. beried ingoko-
nier van den hoor A. B. Kleerokoper, dat
hij de vergadering niet kon bij wonen, dien
dig wegens vergadering van de Provincia
le Staten van Noord-Holland, den volgen
den dag wegeu» vergadering van de» Ge
ween toraad van Amsterdam.
IXrgWij kfl berichten komen horhaaldelijk
in. van verschillende leden.
Word: het niet eens tijd, lie samenkop
peling van voreohillondo vertegenwoordigen
de functies te verbieden? In do Grondwet,
eenvoudig wog.
De bezwaren van den thans bestaanflen
toestand zijn veie. hetgeen vooral bij stem
mingen ultioant. De voordotsen hebben we
nooit kunnen ontdekken Wellicht zijn die
er wel voor de betrokkenen, maar dit bo-
hoefl toch zeker geen maatstaf te wezen.
De staking in de harens.
liet lioofdlx'stuur van den Algeiu. Noderl
hri t Ti-ocddar xMdersbond l nita» schrijft
o. ui.:
„De moderne vukb. wegiug, in dit con
flict. door de „Vrijen op sleeptouw geno-
ni'.n, wil den strijd looïlteooreu, omdat zij
>n het door liet N.A.S. gege eii parool een
ge .aar ziet. Of haar dit gelukken za', Valt
tliatis nog motd.ijk te lieootrdeelMi. Vost
stia., dnt bij eenig^zlns langen duur ver-
scldlieude Ik- Irlj ven noodgedwongen zullen
UKK-ti-n wtoppeu.
Men kan nu wel, zoovl» van dto zijde
gelicurt, trioiWon de regeering er voor te
spannen*, oplat deze bemiddelend zal op.re
de n en er tiaar eeo verwijt van maken,
1st zij hri niét reeds deed, doch dit acli-
tcu Wij niet juist AcJit men voortzet lng
va.i oen staking ougewensclit, dan moet
uien zo ophefe-n. Niet do regeering, mtnr
zijdie de stuMug prooivmeërdon, dragen
voor haar voartduur de verantwoordelijk-
hei.i
Natuurlijk lyüniUHi wij een staking ais die
vau de traiteporlarbollers nu niet goedkeu
ren en ook niet -touneu, wanneer inon
daarvoor inet - lijsten bij onze nienaotien
kon t Dat begrijpt men ook, wanneer men
hot van andere zijde anders tracht voor te
StC titel.
Laat wat dit conflict ons te zien geeft.
on> tte leering zijn. E-n gowaarschmyd
man geilt voor twee. zdgt men wri eens.
Ilri Intern iVonoal Vakverbond lieefton-
li i- leiding van Edo Kimmen gisteren ver-
gidte-1 over de «a.l.igi in do liave.»
liet N-V.V. lioudt Woensdagmorgen een
huWioudolijke bespreking met de hmfdlie-
sturt a der aangesloten organisaties, met Hel
oog op de te nenx-n mtatrogelen.
Te 2 uur n.m. zullen In t openbaar do
besprek'ngen worden voortgezet en zH don
nrbeders oen purool worden uitgegeven
Staking bij glashandelaren.
Bij een zestal glashandelaren is het ex-
P'- 'iiiepersoneol in staking gegaan. Geëiseh
wordt f per week meer loon. De wer .-
gev.rs w lleii f 3 verhooging geven Bij
deze actie zijn circa 50 man oetroktceu.
De staking der glazen wasscher:-.
De staking der glazeitwa*schert^is ge
ëindigd Do arbeiders zijn op J» oude
voorwaarden aau het wer* gegaan.
Stopgezet.
lx- N V. Elbuirgsotie Stgareniabriea
„l.uctor et Euvergo te E'lmrg verzoekt het
bencld <an verleden week m zooverre te
verbeèeivoi, dit dp fnbrjek niet is st>pgezet
weg-iiH Ln in deeli- mo y IIj kheden, maar we
gers „stapelen Jo verband met den ou-
lUOgelijken ui v'iifc van sigaren.
De ih-ui.1 Ar.itzeni'us Jauniuk te Goor
zal wegens gn-br^k aau grondstotfen, tënge
otge van Je havenstaking, i:j Maart de
fabriek s opzetten.
Sluiting voh een sigarenfabriek.
Weg-na ovarproduclie zal d- sigarentu-
rU'k Alvann te Tiei Zaterdag a s. geslo-
t-.' wonleii.
.oor de pol tie te iJmuideu zijn gtar
resleerd de ^chipper en twee kueciiten van
een voor den Voreenigden SU-e.ikot-nlun-
del al.laar in lossi-ng hggiend<. RijnaaK, die
uit Je lading elf ton koen bidden ver
kocht aau de ia de laatek© jaren bekend
geworden gebroeders K te Zaandam, én
inmiddels gearresteerd zijn en oen vollodi-
g* Ix'keateni» hebben afgelegd.
He* is uitgekomen dat de helers met
eigen soliui. ét kolen kwamen afhalen en
ze daarna vervoerden naar oen fabriek te
Haarlem, waar ze het geheelde voor t.U
of het duibele a on den door henzelf be
steden prijH verkocfïlen.
lë I^omieker is wederom
dx>r een hond, Tjdende aan hondsdoiüdd.
gebeten Het dier werd afgemaakt, terwijl
(I arbeider ziah onder botiainlehng van
prof Spronk te L'trecJit heeft ge«.«ld
STADSNIEUWS.
GOUDA, 9 Maart 1920
Uitbreiding gemeentelijke secretaiie met
eenc afdeeling „Controle Gemeente
belastingen. enz".
In de Raadsvergadering van 19 December
j.l. werd ter fine van advies in hanoen van
B. en W. gesteld een by den Raad .ngeko-
men voorstel van de raadsleden C. Ti. Koe
mans, P. J. Koiy.n, R. v. d. Brug en L.
Overhand tot het instellen van een afzon-
deriyke afdeeling ter secretarie dozer ge
meente, welke afdeeling iware te oclaalen
met do controle der gemeentelijke belastin
gen en heffingen.
Verder werd voorgesteld aan deze afdee
ling te benoemen een alleszins bekwaam
Hoofdambtenaar, met wel omschreven be
voegdheid voor dezen tak van dienst.
B. en W. merken alvorens tot het geven
van advies inzake dit voorstel over te gaan,
op, dat de instelling van een dergelijke con
trole-afdeeling reeds meermalen in hun
College een onderwerp van bespreking heeft
uitgemaakt en dat waren de heertn Koe
mans cji. niet bereids met hunne vo.rstel-
len gekomen, zeer zeker binnen een kort
tydsbestek door B. en W. overeenkomstige
plannen aan den Raad ter beoordee.ing zou
den *yn voorgelegd.
Dientengevolge is het geven von advies
voor B. en W. in deze gelegenheiu dea te
gennaikkeiyker, daar »y zïcih in de wenache-
ïykheia en de samenstelling van een belas-
sting-afdeeling ter secretarie reeds eenigs-
zins hadden ingedacht.
In onderscheidene gemeenten, in 't Mi-
zonder in die van eenigen omvung, is men
de laatste jaron overgegaan tot het aan
stellen van controleurs der gemeenteliike
belasting en|of financien.
Algemeen was men van oordeel, dat de
steeds stagende financieel© nooden d«r ge
meenten het noodzakelijk deden *yn. do
bronnen van inkomsten tot het uiterste te
benutU-n, hetgeen niet mogelijk was dan
door een fzoo intensief mogelyk© heffing
van belastingen, enz., die een ooroeelkun-
u.ge en uitermate nauwkeurige controe
met zich bracht. In vele gemeenten heeft
aan ook de ofdeeling „Contróle gemeento-
be.usti.igen" goed werk geleverd en ue in
komsten rykeiy-ker doen vloeien. Maar niet
alleen dat deze deskundige afdeelingen
bestaande belast.ngverordeningen
nauwgezet mogelyk uitvoerden en dus
de belastingaanslagen billyker en consij
t.euser deden vaststellen, als met uen b
ten wil door de gemeenteraden, die niet o1
zoo een ryke 'bron van gegevens beschik
mogelyk was, ook werdfn door naar met
bronnen van inkomsten aangewezen cn v
den door hare kenhis en ondervinamgj^e
gemeentelijke inkomsten aanmerkeUiki
steHct.
In beperkten kring wpn nh de inwerkl
treding der wet op de iJnkomstenbelaatlig
1914 op 1 Mei. 1915 Waarby in art.
der wet den gemeentebesturen de bevoi
he.d werd gegeven kosteloos inzage cn||if-
schrifi te nemen of te doen nemen vai
kohieren van aanslagen in de Inkons
belast.ng, een en ander zooveel bcDaf||de
gemeentelijke belastingplichtigen djp
veld out thans een gro^t deël van ucn
be'.d der gemeentelijke belastmgconlrol
verviel, ja'zelfs werd hiér en daar bewfiércl
dat dit gedeelte van hM groote ractcriflrit
.■er gemeentelijke administratie xnaus
bodig was geworden. ij
Spoedig bleek evenwri, dat dit' niet |jui»t
gezden was.
Ontegenzeggelijk isTJhet van greot)De-
lang, dat de gemeentelak» organèn kü:
profiteeren van de gegevens dodt dt i
tenaren van Rykabel^stingen byceiige-
bracht, maar dit n^ëmÉ n|et weg, dat in
elke gemeente van éèBliey, omvang, ook ui
wordt gebruik gfrnyjjflUjfl van de gegevens
der RyksinkomstqwbelllJting, voor dt be
last, ng-controieuré 'nog teer veeine regelen
overbliift, wil men, op'het gemeentelijk ko
hier de contribuabelen paar recht en bil dik
heid aanslaan.
Uit het oog mag toch niet verloren worg
den. dat de kohieren der Rijksinkomsten-
belasting over het/ algemeen zeer laat ver
schijnen en dat de daarop vermelde ajonsla-
gon z£n gebaseerd op een dienstjaar, het
welk roeds geruimen tijd achter ons '.igt.
iTlt biengt mWe, dat het gemeente
bestuur by de bepaling van den aanslag
rekening moet thouiden met onderscheidene
factoren, te meer Waar de regelen tot be
paling van den aanslag in wet en gemeen
telijke verordening niet altyid gelijkluidend
zyn.
Nieuwe belastingen, waaronder in «le al
lereerste plaats, die op de openbare venna-
Kelykheden, zullen bij de reeds ,n deze
gemeente geldende en nog in te voeren hef
fingen, de betrokken afdeeling een ruim
arbéidsveld geven.
B. en W. zijn overtuigd, dat de kosten aan
ue iualrillng van desc ofd^rrling reriwndei»
ruimsrnoots zullen worden gedekt aoor de
baten, die tengevolge van de in te stellen
Gontrole in de gemeentekas zullen vloeien.
De aan de instelling van deze secietar.e-
afdeeling vertoonden kosten zullen juarlijks
ongeveer bedragen aan salarissen pius min.
f 7U0Ü.
B. en W. zijn tot dit bedrag gekomen ais
volgt:
Aan het hoofd der afdeeling zal dienen
te staan een controleur, met den titel van
Hoofdcommies op een salaris van f 300.
tot 3800.—.
Het verdere personeel der afdeeiing zal
bestaan udt een adjunct-commies cn een
bode-schrijver den tegenwoordige bode der
gemeentelijke 'belastingen salaris 1100).
De adjunct-commies en de bode-schryver
zullen o.i. een salaris moeten genieten ieder
van 1500.— tot 2000.—.
De controleur en de adjunct-comm.es zul
len in het bezit moeten zijn van het uiploma
der Ned. Vereen, voor Gemeentebelangen.
Zyn zy in het bezit van het diploma Ge-
meente-financiën dier vereeniging of een
praktykdiploma Boekhouden, dan dieren zy
daarvoor te genieten een jaariykache ver
goeding van respectievelijk 150.er
f 75.daar deze diploma's van groot be
lang voor een doeltreffende uitvoer.ng van
hun taak moeten worden geacht.
Met de genoemde salaris-cijfer., vo.gen
B. en W. in hoofdzaak de voorstellen ter
zake ue salarieenng van het secretarie-per
soneel door den Secretaris aan de Raads
commissie voor de salarisherziening gedaan.
De Dureaukosten zyn moedlyk door B. en
W. te ramen
Deze zullen voor de installatie dezer af
deeling eenige extra-uitgaven vorderen.
Overigens zuLien deze gemakkelijk uit den
betrekklykeai begrdotingspost kunnen wor
den bestreden.
Resumeerend dee.en B. en W. den Raad
mede, dat zy zich met het voorstel van de
heeren Koeanans c.s. kunnen vereenigen,
weshalve zij den Raad voorstellen hiertoe
te besluiten en hen te machtigen het noo-
dige te verrichten tot vorming van deze
nieuwe secretarieafdeeling een en ander
zooals hiervoren nader is uiteengezet.
Voo-shellen tot vaststelling van de noo-
dige verordeningen en instucties en r.iet de
aanstelling van een belastingcontrolcur sa
mengaande wijzigingen in de bestaande
verordeningen zullen te zijner tyd by den
Raad worden ingediend.
Verkoop of erfpacht van gemeentelijke
bouwterreinen.
In dc Raadsvergadering van 28 October
1919, werd het voorstel van B. en VV. on»
eenige perceelen gemeentegrond, gelegen
aan den Burgemeester Martensaingal, voor
de stichting van een 9-tal middem»tandis-
woningen aan den heer J. L. Blok alhier,
in edgondom over te dragen, verworpen als
gevolg van het door de overgroote meerder
heid van den Raad gehuldigd principe, dat
gemeentegrond bestemd voor woningbouw
in den vervolge in erfpacht behoorde te
worden uitgegeven en niet verkocht.
Nadien zUn wederom enkele verzoek
schriften tot verkoop van gemeentel Uke
bouwterreinen by B. en W. en den Raad
ingekomen.
De Coöperatieve Vereeciging tot oxploi-
voi-
tatie van Onroerende Goederen „On# Be
lang" alhier, verzocht haar te willen ver-
koopen op nader vaat US «tellen voorwaar
den dei: grond, noodig voor het bouwen van
twintig burgerwoningen aan, of in de liaby
heid van <len Burgemeester Mnrtenucingel.
Zoo ook verzoent de heer W. A. R.ets.
leeraai aan de K. H. B. School, alluor. in
verband met de oprichting «ener Vcieeni-
gxng te dezer stede, die zich ten doei ste.t
het stichten van Middenstandswoningcc met
behulp vah Rykssteun, mededeelmgcn van
de voorwaarden, waaronder van de Gemeen
te Gouda bouwgrond gekocht of m erfpacht
kan verkregen worden.
Alvoicns nu met definitieve voorstellen ter
afdoening dezer aanvragen te komen, wil
het B. en W. gewenscht voorkomen zoowel
d« vérkoop van gemeentelttke bouwblokken
ais de uitgifte in erfpacht daarvan nluler
onder de oogen te zien. A
B. en W. zullen, zich bü de beschouwing
dezer twee Btelaéla van gemeentelijke
grond pollek onthouden;, van adv,es. maar
trachteh den Raad e^niéermate een bfer-
zicht tc geven van dal Vopmen. waar.n beide
stelsel* zach in verschillende gemeenten Ivan
ons land voordoen, ij
Een1der geroeehfjéh, waar verkoop van
bouwterreinen opgdnbmen in het gemeen-
teiyk 'grbndbedryf pllats vindt en d.e voor
ue doeltreffende "regeling in de allereerste
plaats kan worden genohmd. is Amersfoort
De verkoop is oorzapf dat het groncMie-
drijf stiëeds in staat is fjhit de kasmnl^eiep
«ie rentêi de verplichte iflossiné^cn. tftvehs
extra aflossingen te voldoen, tefwyi boven
dien diiiwyls zonder leuning niet onbelang-
rnke niéuwe aankoopen kunnen worden be
werkstelligd. I t
Tangévolge van1 het dioen van extra af-
lossingen geraakfynen tot eetn spoediger af
lossing der leening en wordt dus de rente-
reken.d'g ipinder gedrukt. 1
I Door het systeem „grondiverkoop" Ut v«
gen verminderde gedurende 4e iaren 1014 -
,1916 de schuldenlast der gemeente Amers
foort met plus iMb- S 176.000.
iBy uitgifte in erfpacht zal dé rentelast 1
toenemen. Voor rente en aflossing fpllen
vooral in den eersten tydj niet vo'dpende.
gelden laonwezig zyn; van eixtra-afiosJnKen,
zal in Lde eerste jareii niets kunnen lidnien.
By dc uitgifte in erfpacht van gronÈtn in
een jjfomeentelyk grondbedrijf opgenbmén
zal hei tegenwoondage geslacht alzoo zWaar-
d^r worddn belast en zal het nages acht de
vruchten] van het syBteem plukken.
Door a«(n den verkoop voorwaarden te ver
binden *vht betreft den bouw. de huurwaar
de, ens Val men den speculatiegeeat, mocht
deze ba®1' voivn willen treden, ben oor Hik
aan bajr.den kimnen leggen.
In meerdere gemeenten is op soortgelijke
wijze lala te Amersfoort de verkoop der
bouwterreinen geregeld.
Daartegenover staat, dat vele genieenten
Waaronlder ook de grootsten van het land
by hun grondpoliLek, het erf pachtstelsel
volgen.
Wil noemen in dit verbano, Amsterdam.
's-Gravenhage en Vtaardingen.
Amsterdam huldigt een tweeledig sys
teem van erfpacht, n.l.
1. uitgifte voor een bepaalden duur;
2. uitgifte in eeuwigdurende of voortdu
rende erf nacht.
Bouwterreinen, niet voor woningbouw be
stemd, benevens de yoor woningbouw be
stemde bouwterreinen (uit te geven aan
vereenigingen, vennootschappen en stich
tingen als bedoeld in de Woningwet en aan
vereenigingen, vennootschappen en suchtin-
gen, werkzaam in het beiang der vouuhuis-
vesting, welke met de gemeente een over
eenkomst hebben gesloten, krachten*, weike
deze rente en aflossing waarborgt van de
uoor d e vereenigingen, vennootschappen en
stichtingen op te nemen gelden) aorden
i^or een bepaalden duur. bouwterreinen
voor woningbouw bestemd, met u.tzonde
ring van de hiervoren genoemde, in voort
durende erfpacht uitgegeven.
By de uitgifte voor een bepaalder duur
wordt als voorwaarde gesteld, dat bij het
einde van den erfpachtstermyn de opstal
len kosteloos ter beschikking van de ge
meente moeten worden gesteld, of web dat
het terrein moet wonden opgeleverd ont
daan van alle opstallen.
De gemeente 's-Gravenhage geeft hare
gronden uit in erfpacht in den regel voor
een tyd vak van 75 jaren.
Wordt by het eindigen van den teitnyn,
waarvoor het erfpachtsrecht is verleend,
met den erfpachter geen nieuwe overeen
komst gesloten, dan heeft de gemeente de
bevoegdheid:
le. den grond met de opstallen aan der
den in erfpacht uit te geven;
2e. den jrrond met de opatallen te be
houden zonder opnieuw in erfpacht uit te
geven;
3e. den grond met de opstallen binnen
drie maanden na het beëindigen v„n het
erfpachtrecht in publieke veiling te verkno
pen.
in de sub le en 2e bedoelde gevallen is
de gemeente verplicht de waarde uer op
stallen te betalen.
Deze waarde wordt door taxatie bepaald.
De gemeente Vlaardingen geeft in het al
gemeen hare gronden uit in eeuwigdurende
erfpacht. In bijzondere gevallen kan da uit
gifte evenwel ook voor een bepaalden tyd
plaats hebben onder nader vast te stellen
voorwaarden.
Ten opzichte van het bezwaren met hy-
potheek zyn in de betrekkelijke verorde
ningen der genoemde gemeenten O'ider-
scheidene bepalingen opgenomen.
Twee naar voren tredende vragen by de
besprekingen van het in erfpacht geven van
gronden zyn:
a. Is de gemeente verplicht by het ein
digen van den erfpachtstermyn de opstal
len over te nemen?
b. Kan men het erfpachtsrecht en de op
de in erfpacht verkregen grond gestichte
opstallen hypothecair verbinden?
De eerste vraag kan ontkennend worden
beantwoord. Nimmer is de eigenaar van de
in erfpacht uitgegeven grond t« verplich
ten tot overname van op dien grond ge
stichte gebouwen, enz.
De tweede vraag vindt reeds in het te
voren opgemerkte en hetgeen men ziet in
andere gemeenten, haar antwoord.
Tegen het geven van hypotheek op ge
bouwen op erfpachtsgrond gebouwd, ja
zelfs op het erfpachtrecht zelve bestait
«een enkel wettelijk bezwaar.
B. en W. hebben thans de meest naar
voren tredende kwestie», die het geven van
gemeentegronden in erfpacht en den ver-
koop daarvan betreffen besproken en ko
men thans tot de vraag of het wenochelyk
is in alle gevallen aan een tevoren bspaald
gysteem de voorkeur te moeten geven.
Het zyn juist de tegenwoordige abnor
male omstandigheden, waarin het vraag
stuk van den woningnood een zoo belang
rijke plaats inneemt, die hen doen aarze
len een keuze te maken.
Het is in de gegeveri omstandigheden niet
de vraag welk systeem het tegenwoordig
dan wel het nageslacht drukt, of niet drukt
maar het met den dag stygemle gebrek aun
woonruimte, niet 't minst voor de midden
klasse der maatschappij, doet B. en W. oin-
zien naar alle mogelijke middelen, d.e den
nood, zy het dan ook nog zoo wein.g, doen
minderen. a
Dat in de massa zelve thans ook dc ürang
ontstaat in dezen nood te voorzien, /daar
van zyn de thans ingekomen adressen het
bewijs.
Hier zyn het geen speculatieve bedoelin
gen, die op den voorgrond staan by den
bouiw dezer woningen: een reeds opgerichte
coöperatie en oen vereeniging van perso
nen, die zich op wettelUken leest wii
schoeien, verzolaken gemeentegrond voor
bouwterrein.
B. en] W. zullen zich in verband met het
door den Raad genomen besluit van 28 Oc
tober 1919 van bepaalde voorstellen ont
houden.
Maan h. i. zoude het-overweging verdie
nen, ddt gezien de tegenwoordige woning
toestanden. de Raad zich onthield van het
van een bepaald systeem votf
litgiftd'vin gemeente-bouwterreinen.
Het Somt B. en W. in het algemeen wen-
schelyh i vjbor dat, tot tijd en \yijlc meer
normale Anstandigheden in de woningvoor-
ttienin«8z(jfn ingetreden, iedere aanvrage ter
verkruiirjè van gemeentelijk bouwterrein
op zicrazelf worde beoordeeld.
Wat wblen W. niet in principe tegen erf
pacht mji zal den Raad blijken uit één de-
ter dageW nog rond te zenden y<Jor*tel ,in-
'zako uflt'grfte In erfpacht van genteentetor-
trein voor een belangrijken industriebouw,
Bk eb Wu verjimeken den Rmad hen toi
ftantien aoSiiaH jJivab ti
^e verr
1# den aanhef dézes vermar
meening lméd| te ueeldn.
tetroorzieniitg van Gouda,
naar welwater.
en Wethouders dejbf
Raad de volgenSj
drinkwatervoorziening va#
ergadering van 28 Juni 1912
ad hoe benoemd, oe-i
ik van de voorstellen^
verlenging der aan de Goud-
ng-Maatschappy verleende'
Deze commissie heeft de resultaten vani
haar onderzoek neergelegd in een in allfjt
opzichten voor de beoordeeling van eeréi
goede drinkwatervoorziening dezer gemeen-J
te belangryk rapport, waarin o.m. de com-
missie hienby steunende op deskuno.ge ad
viezen tot de conclusie komt, dat het ge
bruik van Lekwater, uit een gezondheids
oogpunt verre de voorkeur zou verdienen
boven het iJsseidrinkwater.
In de bU Raadsbesluit van 14 A*rA 1916,
no. 254, goedgekeurd by Gedeputeerie Sta
ten der provincie Zuid-Holland, den 2b April
do.v. verleende nieuwe poncessie aan bo
venvermelde Maatschappij werd dan ook de
bepaling opgenomen, d^t „ten behoeve van
den yrteraanvoer en de waterlevering, de
concessehoudsterwanneer zij daar-
toe de vereischte vergunning
van de bevoegde openbare li
chamen cal hebben verkregen,
by de Lek, op een plaats tusschen de ge
meenten Schoonhoven en Krimpen a. d. Lek
een prise d'eau zal moeten maken."
By het eventueel tot stand komen van het
Ryksplan tot stichting van eene centrale
Lek/waterleiding zal van deze bepaling dis
pensatie kunnen worden verleend.
D.t Ryksplan is sedert door het Rijks
bureau voor Drinkwatervoorziening nader
in onderzoek genomen en daarmede eteeg,
zooais de Directeur der Goudsche Wuterlei-
ding-Maatschappy ons mededeelde, by de
Maatschappij het vermoeden dat de ver
eischte vergunning der bevoegde openbare
lichamen niet verleend zou worden.
Dit vermoeden is den laptsten tijd beves-
tigd geworden en het is feer waarschijnlijk
dat het genoemde Ryksplan tot st.ohting
eener Centrale Lekwaterle.dmg voorloop.g
met zal worden verwezenlijkt
Steun kan deze bewering vinden .n het
feit, dat Delft met steden aan de Nieuwe
Maas beneden Rotterdam onder medewer
king van het Rijksbureau voor DrinKwater-
voorzieninig, een vennootschap heeft aange
gaan met net doel voorloopig water van de
Ivotterdamsche waterleiding te betrekken.
In een sohryven van 23 Juni 1919 bcr.cht-
te de Directeur der waterleiding ons na
mens Commissarissen zyner Maatschappij,
dat deze voor de Drinkwatervoorziening van
Gouda zeer ongunstige vooruitz.chten.
Commissarissen hebben doen besluiten om
een derde alternatief tot waterverschaifiug
:n onderzoek te nemen door een bonng naar
1 welwater te doen verrichten.
Deze boring is geschied op het terrein der
Waterleiding aan den Rotterdamschen Dyk
en kan als goed geslaagd worden beschouwd,
althans voorloopig.
Het verkregen welwater, na in een procf-
inrichting ontyzerd en gefUtreen! te zyn,
bleek aan de eischen van goed drinkwater
te voldoen, doch behoeft ontdoening van ie
ln den bodem opgenomen minerale stoffen
om voor de distributie als centrale water-
vcraorging in aanmerking te komen.
On« College nam destijds met beiangstïl-
lrag van de mededeelingen der Maatschap-
PU kennis en vroeg over de samenstelling
van het water nader advies van den Phar-
maceutischen Inspecteur van het Staatstoe
zicht op de Volksgezondheid voor Zuid-Hol-
j ons in zyn schrijven van 15
October 1919 zyne bevindingen mede.
In zyne conclusie zegt deze Inspecteur,
dat het water uit de nieuw geboord-» Nor-
tonpomp zoowel scheikundig als bacteriolo
gisch geheel onschadelijk is; dat het vooral
urt bacteriologisch oogpunt verre dc voor-
*«ur verdient boven het thans gebruikte
Uselwater; dat het echter bestanddeelen
«wat, n.l. yzer, mangaan en kalk. welke
u» zoo groote hoeveelheid aanwezig zijn, dat
het water als zoodanig ongeschikt is voor
voeding van een Centrale Waterleid 'ng,
zoodat dezo bestanddeelen verwUder i moe
ten worden; dat dit technisch zeer goed
mogelijk la; dat echter het verwijderen
vooral van een gedeelte der kalk met zorg
moet geschieden.
Dc Maatsdhappy had intusschen hare
proefnemingen tot ontyzerihg en onthsr-
ding van het water voortgezet.
Op 18 Juli 1919 berichtte zij ous, dat de
proefnemingen op het terrein tot een yoor-
loupdg goed resultaat geleid hadden.
By schrijven van 24 Januari 1920 uteMe
<ie Directeur der Waterleiding ons ten ver
volge op genoemd schaven van 18 Juli u. p.
mede, (jat ïéjwerking was en goed fanction-
neerde een gestel tot onthaiding van het
welwater en, dat het toestel een product
afleverde, aat verondersteld mag worden,
gesèKkt te zyn om voor een eirentueeie
drinkwatervoorziening van Gouda met bo
dem of bronwater in aanmerking te komen.
One College werd verder uitgenoodigd
een bezoek ta brengen aan het pompstation
om deze inrichting in geregeld bedrijf te
zien en een en ander nader te inSpecteeren.
Wij hfaiften bereids aan dit verzoek vol
daan, bezochten 17 Februari j.l. het pojmp-
station en nalmen met belangstelling kehnis
van de resultaten van de door den Direc
teur in verband met een betere watervoor
ziening ^ezer gemeente bereikte resultaten.
Uit dé mededeelingen van den Directeur
bleek ons, dat het hem mogelijk 18 de hard
heid van het water terug te brengen tót 12
graden, terwyi het tegenwoordig /gebruikte
üselw|ter een hardheid hefeft,, virieerende
tusschen ruim 10 en 20 k 24 graden.
De bereikte resultaten vraglen |onze ern
stige qjyerweging in verband met de moge-
IJjkheitK met afwijking van dlA tegenwoor
dige concessievoorwaarden, eeilildrinkwater-
yporziening van Gouda door welwater te
Verkrijgen.
Alvprens eveiwel deze zadje bü Uw Cql-
lege nader ter tafel te brenien zouden wHi
het op prijs steyen.tindien oo^ door co leden
Uwen Raad 'TOrsoonlyk een en dptler
oogertschodw SféM genomén. df
en ontyzérings-indla|la-
(t mangaa# wegneemt
an dep, Raad nog steeds
tot ery met Zateidag 20
onthardi:
tijj die teveni]
is||toor de ledei
bedrijf te zd)
•t a.».
|t oog opide Hinderwet,
©.secretarie,jalhier liggen
verzoeken vgnvD? Casteleyn te
verguizing tpi het uitbreiden
aande hputdraaijerij door plaat-
daarin van een electromotor van 1
^ienende tot het in beweging brengen
j enkele in het bedrijf benoodigde werk-
een lintzaag en ftéh draaibank, in
het perceel Rozendaal 4; eM
J. de Wit te Gouda, om] vergunning tot
het oprichten van een slagerij in het jeer-
ceel Gpuwe 207.
Bezwaren tegen de gevraagde vergunnin
gen kunnen worden ingebracht op Dinsdag
23 Maart 1920 n.m. 1% uur ten stadhuize,
alwaar gedurende drie dagen te voren van
de ingekomen bescheiden kan worden ken
nis genomen.
Vrijstelling van Militiedienst.
Tot het verkrygen van vryatelling van
militiedienst-wegens woonplaats in de ko
loniën of wegens het bekleeden van een
geestelijk ambt, kunnen belanghebbenden
zich wenden om inlichtingen tot de afd. Mi
litie aan de Gemeente Secretarie alhier.
H. B. S.-eindexamens.
De ominteAiri» der KomAiigli in Zuid-
Holland heeft liepaald, dat de eindexamen»
der li »ogere jurgeracholen met 6-j^rigen
oursu», met het oog op het groote aantal
oorulilaten, <lat zich waarschijnlijk to deze
provincie in 1920 zal aanmelden, diit jiir
zullen worden afgenomen door vier dub
bele eo.mnteéoën
Vootr de leerlingen der Rij te lloogeru
lli.rgerscli >ol te Gouda zal het eindexamen
w orden afgenomen door de vierde t oimnis-
8Zi ting zal houden in de 3e van
den ,Hoc*ehenra»t to 'ravenfnago
D*. G.
te-roep r
dftrki.
Voor beroep bedankt.
van Hoenon alhier heeft vooi
aar dc gemeente Dordrecht
Melk, boter en kaas.
Hr W'J vernemen, ia het -le Ijelooll.ig
om do bij levering vm 11VOik Vdn llol ZUi.
velxaniioor aau é,- plaatx-n, wair metxte-
kort is, tegen Maart ie doen ophouden
Met invangt van dien datum wilton in ver.
»>a.id d.iarmed- de maxiniompr.jzAQ op
mei... boter en kaas worden opgeneven.
De kaas.
Zooute in de 'xdaiigjueubeiule Kringen reed*
geruuneu tijd bekend I* mag van de pro-
daiclie na 1 kebru&ri aJleen kaas on lor
rijkwmerk worden uitgevoonJ. Allo produ
centen, die zioh aansluiten bij een der be
staan Ie con.rdlostaüon», ontvangen een r»-
ctpiH, bij wijze van ui.voerc «raficaat, <p
kunnen dat mot liet product zelf vorhandy.
len Er zullen vier morsen zijn: voor vol
vette kaas (45 plus) voor 40 pius, 69
plu» en 20 plu». De regeering zal voor hét
vervaardigen van die merken zorg dragen
in dien zin, dat zij het onder haar con
trole overlaat aan do vereeniging „Het
Kaasnierk Deze ereenigïng, ^gesticht en
beheerd door de bestaande Kate-contról.-
SiW.ions, zal, zooals uit de mededeelingen
ui de jongste vergadering van het controle-
station ZufeMEwland te gobhxen, te Leiden
een fabriek oprichten waar de merken wor
den gemaakt.
Het
nieuwe contró
le besprekend, zegt daarvan:
Het doel van de nieuwe regeling is
tuurlijk, geknoei met het product tcge
gaan, vooral in het buitenland:
wordt uitvoer zondor merk verboden. Op
zich zelf is d* denkbeeld nu tuur'ijk toe te
juichen, zooals de gesch'edmis van de bo-
ter-oorvüróle ln het buitenland overvloedig
heefr bewezen.
Nkiar daartegenover «aat, dat de handel
cp die wijze weer nieuwe belemmeringen
'zal ondervinden. ïn de prakitljk zal het
wel niet zoo een ou llg blijken, do oontnMe-
muatregelen door te voeren: in des an tijd,
mi alle zeilen bijglewt moeten wotvbn om
non et» van do vrij wél vetrioreo markt in
he. buitenland te Ixdiouidm, te er kan», dat
het Workeq mei uli^voer-oertifleateu don uit.
voer weer zou gwaii bomoedijkon. Wij ho
pen laaroin. dat mén oen weg zoi Weteato
vinden, om do ftgk/fii ïg 1" 'te praktijk zoo
eervxmdig m*?oliJk te maken, en allen on.
nood'g'Mi omslag to vermijden.
HolL My. van Landbouw.
De ur'd. Gouda vjui de Holl Mij. van
Ixislbouw hiudt Woensdag 10 Maan, in
„Het Bahaakbord' een ledenvergadering,
waarla «le verschlHénde hu'ehoudolijke ain-
gele&ctihedea d>»r j \ir\ >rgaderlng aan de
•ojrde komen.
Ir dozo^ vergadering zal ook worden
voprzlbh m de vac|turos In h<| liesteur,
ontH'oarj dwr liet Itodanxen vtti de hee
ren L. de Vrio< Jan., te Óou^, M. Ver
doold ('zn. te stolwijk en HL Hoo» te
Gouda. De volgende j dubbeltal Ie» zijn daar
om door het beet uur opgeinaa«|
J. de vriefl en ^upkee-.
A vao.A. f'. k ld Grhftf ert H J Hal-
vao M van Vliet en WL,(Moons.
Na af'oop der v-rtewleringi ||nd de ge-
worfe x erlot(ng plant* hebbeh il'd!
KerkdMaü#». b
Als verlacht vani de in le
B.K kerken te Moordr>c1||t In' 'den naoht
vu. 20 op 21 Februari 1920 jói te Blois-
wljk toi don nacht vfen 3 op 'MVi 'Maart j 1.
tin, door de Rijks- en (Goroeértlepolitie nl-
hi»r. a»ti',vhoüd «u de lierdóht-» .f. v. V. en
J. C. den R bei-len wonende h.liier en
Wi: medeplichtig» A. v. d. 1V wonende
BledsWljk.
Zij worden ter te»selijikklng vau de
(le g«stel(f. J
Juti-
indsche
Uitzending van zwakke Nede*
kinderen. h
Hedenmorgen zijn wéér acht kinderoi uit
pou»1a uitgezonden door de 'émralo Gom-
plteie .oor uitzending van Nëdbrlandec'io
kinderen t» s-Gravenhage. i>èj k'nderen,
voor wie allen ffrissohe luché" en giede
vaedin t dringend noodig wwy zijn ver-
troikon naar het Koloniehute yoor vaoan-
(U kiiloiiles Zwarten lijlf bij Epnond aan
Zeel, waar zij eentigc weken zullen mogen
doo -breng*»».
De loonstrijd in het havenbedrijf.
Het beetuur van hel Ned. Verbond va»
Vvkvergfliigingen he-ft tegen heden ivond in
jOite Genoegou" een oponljtfro veigaderiag
g-orgxhteeerd, waar de itert- Hof tel "pre
ken over den loonstrijd ln het havenbe
drijf. He: doel dezer vergadering te' g<|-
der bijeen te breiden.
berkenwoude.
Gp d» oordracfU Voor hjo-fd der school
alhier zijn g-plaatst de heorpn Wtnkloq, te
Eiti>lhove.i No. 1; van der Gteeon, te Kot
ter.'am No. 2; en Kool t© Gouda No. 3.
OUDEWATER.
De melkprys is hier gedaald tot 14 cent
per liter.
Uit deze gemeente zullen 2 kinderen
worden opgenomen in de gezondheidskolo
nie te Egmond aan Zee.
Ds. J. van 't Hooft, pred. der Ned. Herv-
Gemeente te Hekendorp, hoopt 20 Maart
as., den <lag te herdenken, waarop hy voor
50 jaar in het predikambt werd bevestigd.
Z.Eerw. is achtereenvolgens werkzaam ge
weest te 's-Heerenhoek, Nisse, Bruinisse,
Koudekerk a. d. Ryn, Koudekerke (Z.) en
Vlaardingen en sinds 1915 te Hekendorp.
TÓONEEL.
Het Schouwtooneel.
De Meteoor. Tooneelspel in drie
bedryven, door Jan Fabricius.
Een écht Fabricius-stuk, was de eerste
vluchtige 'indruk na het opgaan van het
doek en die meening was bevestigd voordat
het gordyn voor de laatste maal was ge
haald. Het milieu: de voorgalerij van een
Indische woning, de personen: officieren in
Indisch uniform en de gesprekken in de eer
ste scènes, die reeds deden voorvoelen, dat
er tusschen majoor Stoutenbergh en diens
jeugdige vrouw het een of ander conflict
zou ontstaan, in alles kon men de hand her
kennen van den auteur van Dolle Hans, De
Rechte Lyn, e. a. Natuurlijk behandelt „De
Meteoor" „de haat tusschen Blank en
Bruin", een geliefd terrein van Fabricius,
dat hij naarstig bearbeidt, Waarby hy ech
ter niet voortdurend nieuw blyft. „De Me
teoor" deed ons levendig denken aan „Dolle
Hans", dat tot heden ten dage een geweldig
succes heeft en waarmee het nieuwe too-
neelwerk in meer dan één opzicht overeen
komst vertoont. We zullen geen parallel
tusschen beide spelen maken, de vergely-
king zou als alle vergelykingen mank gaan,
maar één ding moet ons toch van 't hart:
ln „De Meteoor" heeft Fabricius van en
kele kleine details die het publiek in „Dolle
Hans" byzonder pakten, opnieuw dankbaar
gebruik gemaakt. In 't laatste stuk laat hy
het peloton, dat het noodlottig schot zal
moeten lossen, commandeeren door den bes
ten vriend van het slachtoffer en ook in „De
Meteoor" speelt de boezemvriend een tragi
sche rol. Luitenant Zomer moet Arpa, zyn
inlandsche collega en vriend in arrest bren
gen en het is luitenant Zomer die, later een
bezwarende getuigenis tegen Arpa, zyn
vriend moet afleggen. Juist dergelyke tref
fende eoïncidenten doèn 't hem by 't groote
publiek. Vele menschen gaan niet of al
thans niet uitsluitend naar den schouwburg
om zuiver aesthetisch genot te hebben om
schoone taal te hooren of meesterlyk spel te
zien, men wil iéts zien gebeuren, een hef
tige aandoening, een hevige emotie ontvan
gen en niet waar, de diepe tragiek, dat
de ééne vriend den ander in 't verderf moet
storten, kan vanwege de griezelige interes-
santigfaeid sommigen emotineelen een
haast prettig-trauriga ontroering geven.
Het ontbreekt in „De Meteoor" niet aan
spannende momenten en effectvolle voorval
len on gelukkige vondsten. Een byzonder
uungrypend tooneel gaf 't derde bedryf, de
zitting van den Krygsraod, bestaande uit of
ficieren, <die de beklaagde vriendelyk ge
zind zyn, allerminst lust hebben hem ter
dood te veroordeelen en hun uiterste best
doen om termen te vinden teneinde de
vraag; Zyn er verzachtende omstandighe
den met ja, te beantwoorden. Het is juist
gezien, dat het scherm zakt, verrasiend
onverwacht, zoodat je even verbaasd bent,
w unite er eindelyk een raden gevonden is
om dit Ja te antwoorden. Iedere verdere
toevoeging zou den indruk verminderen.
Immers <le groote vraag is: Blyft Arpa
leven of zal hy den kogel ontvangen. Het
antwoord op deze vraag is gegeven: Arpa
wordt niet ter dood veroordeeld.
Van het spel hebben we gisteren genoten.
Jan Musch, die de moeiiyke rol had van
Arpa, den inlander die in alle omstandighe
den zyn vurig temperament meester blyft,
was boven alle lof verheven, heel fyn ge
voeld was zyn spel in de enkele oogenblik-
ken, waarin hy zich even laat gaan, zooals
in het tooneeltje met Marcia, zyn jeugd
vriendin en tydens de rechtzitting, wgnneer
hy na een halsstarrig zwygen met kracht
protesteert tegen het voornemen Marcia als
getuige te hooren.
In het tweed bedryf, nadat hy in koelen
bloede zyn chef had beleedigd (welk een
juiste reserve wist hy daarby in acht te
nemen) verwierf Musch een applausje by
open doek.
Ko van Dyk was goed als de corrjecte
majoor Stoutenbergh, hoog, koel en in het
derde bediryf zoiuier eénig zachter gevoel
voor den Inland^hen over wiens dood en
leven zou worden beslist. Maurits de Vries
zorgde voor 'n kosteiyke typeering van den
kolonel, den man die zich zelf byzonder
geestig vindt.
Pierre Mols was als Jhr. van Heroosker-
ken byzonder op dreef. Stellig zyn alle
jonge meisjes in de zaal hals over kop yer-
liefd geworden op den beminnelyken „ba
by", die, toen het er op aan kwam te stry*
den voor 't behoud van zyn vriend, zich een
ernstig „menscsh" toonde en Paul Karaten
hield als auditeur-militair een warm ge
stemde pleitrede.
Honneur aux dames 1 Gedachtig aan het
„De laatsten zullen de eersten zyn", hebben
we het er op gewaagd mevr Wilh. v. d.
Horstv. d. Lugt Melsert, de eenige verte
genwoordigster van het Schoone Geslacht in
„De Meteoor" het laatst te noemen. Zy
had geen gemakkelijke taak, waarvan ze
zich echter uitnemend gekweten heeft. Heel
levendig was ze als de soldatenvrouw, de
„gouvernante" die met alle officieren be
vriend is, ieder het zyne geeft, maar door
fyne nuances in stem en houding elk, ook
niet meer dan 't zyne geeft. Haar samen
spel met Arpa was b(jzoqder be wonde rens-
waard en vooraiby haar verrassend optre
den voor den KéQgaraad, wist ze heel zuiver
te doen gevoelen de ontroering van de
vrouw, die zoo juist een schrynende teleur
stelling heeft ondervonden, maar die noch
tans kalm is in het krachtig bewustzyn
goed te hebben gekozen.
De toeschouwers waren opgetogen over
stuk en spel.
Jammer, dat van hetgeen gezegd werd,
veel verloren ging, dooixlat af en toe zeer
onduidelijk werd gesproken, een fout waar
aan alle acteurs zich af en toe schuldig
maakten.
FINANCIER LE BERICHTEN.
WISSELKOERSEN.
Off cieele noteering te Amsterdam
9 Maart 1920.
Londen
Berlijn
Parys
Brussel
witaerland
Weenen
Kopenhagen
Stockholm
Olr.stiania
8 Maart
9.92
3.10
20.10
21.10
46.50
1.26
43.05
54.—
48.25
9 Maart
10.07
3.22'A
20.40
21—21.25
46 25
1.25
tl.25
55.40
48.25
MARKTBERICHTEN.
Kotterdamsche Veemarkt.
Dinsdag 9 Februari.
Aanvoer: 212 paarden, 17 qreulens, 626
magere runderen, 916 vette runderen, 183
vette graskalveren, 1592 nuchtere kalveren,
23 schapen of lammeren, 89 varkens, 203
biggen, 10 bokken en geiten.
Pry zen: Vette koeien, le kw. ƒ1.80
1.90; 2e kw. 1.60—1.70; 3e kw. 1.40—
1.50; Ossen le kw. 1.80»—1.85; 2e 1.55
1.70; 3e 1.35—1.50; Stieren le 1.50
1-55; 2e ƒ1.36—1.40; 3e ƒ1.26; Kalve
ren le ƒ2.80—ƒ3; 2e ƒ2.45—ƒ2.60; 3e ƒ2
—ƒ2.20. Handel in prima kwaliteit redelyk,
overige matige handel, redel. aanvoci
Melkkoeien 295—650; Kalfkoe en
ƒ300—ƒ675; Stieren ƒ150—ƒ575; Pinken
ƒ125—ƒ175; Vaarzen 110125; Werk
paarden ƒ275—ƒ660; Shmhtpaarden ƒ100
—ƒ250; Nuchtere Kalveren ƒ12—ƒ22;
Fokkalveren ƒ18ƒ182; Biggen 16—32.
Handel over 't algemeen matig, redeiyke
aanvoer.
KAASMARKT.
OUDEWATER. Maandag 6 Maart geen
aanvoer.
HOI <G HAVEN'. 9 Maart 1920. A an voer 15
patojèn. wwrondt* 2 un«t KijkwnorK. J71
stiifca. gewio.H 4'»26 K.G. Prijs GoudHch©
Kftah le eoort f 64—68, 2e «oort f 58—62
Hun lel uifltTg
RECHTZAKEN.
Invaliditeitswet.
Dat het met de uitvoering der Invalidi
teitswet ernst begint te worden en kracht
dadig tegen het verzet wordt opgetreden,
bljjkt wel uit een vonnis, gewezen door den
kantonrechter te Goes, waarbij L. E. te Ka-
pelle wegens het niet plakken van zegels
werd veroordeeld tot 64 boeten van 3 gul
den, resp. 64 dagen hechtenis. Daarby komt
dan nog de gerechteiyke invordering der
niet betaalde premiën (kosten van dwang
bevel enz.) door den Raad van Arbeid.
ONZE DRAADLOOZE DIENST.
De Raad van Ministera.
PAKIJS, 0 Maart. Do/onferantie van mi
nisters van Buitenlandsche Zaken heeft
Maandag te Londen twee vergaderingen ge
houden. De ochtendzitting, die de premier
presideerde, was gewyd aan de bestudee
ring van de reserves, door Millerand en zUn
collega's der Fransche regeering geformu
leerd in zake het economische memorandum.
De Petit Parisien gelooft te weten, dat de
Britsche en italiaansche gedelegeerden
hun instemming hebben betuigd met be
doelde reserves. Wanneer do overeenstem
ming volledig is en de tekst definitief ge-
wyzigd is, zal het memorandum, sooala van
zelf spreekt, worden gepubliceerd.
's Middags heeft de conferentie de wy>
sigingen door Hongarye geëiacht in het
Hongaarache vredesverdrag, onderzocht Er
is slechts incidenteel en in particuliere ge
sprekken over Konstantinopel gesproken.
De „Petit Parisien" zegt, dat het overigens
.wéarschyniyk ïykt, dat de conferentie ge-
koepen zal zyn nieuwe beslissingen op dit
■punt te nemen.
Stranding.
Men meldt om uit Ameland:
Hedennacht verkeerden by Terschelling
•in noo< een sleepboot en een zeelichter. De
gestrande zeelichter heet Jaarbeurs, meet
300 ton bruto en behoort aan de Holland
Amerika-Lyn. Het schip was geladen met
beton-Uïer en van Hamburg naar forneu-
zen onderweg. De 6 man equipage zyn ge
red. De r«klingbcM»t sloeg in de branding
om doch allen konden gered worden.
De gebeurtenissen te Marasj.
PARIJS. 9 Maart. UH Marseille wordt
geseind: De bladen zeggen dat zeer be
trouwbare berichten uit Cicilië afkomstig
de gebeurtenissen te Marasj in een onder
daglicht stellen dan gewooniyk is gedaan.
De onverwachte aanval der Turken had in
derdaad heftige schrik gewekt onder de Ar
menische bevolking, maar de Kranscbe be
zetting der stad heeft de Turken mngen
tyd tegengehouden en de hulp-colonne on
der kolonel Normaml heeft den Turken den
6en Februari een gevoelige les gegeven.
De Raad van den Volkenbond.
PARIJS. 9 Maart. De Raad van den Vol
kenhond zal Vrydag of Zaterdag te Pary«
bijeenkomen teneinde de commissie, belast
met het instellen van een ondersoek jn Rus
land, te benoemen.
LAATSTE berichten.
Het economische memorandum.
PARIJS, 9 Maart V D. De geallieer
de:' liebbeu overtHulHteuuiuivg ten-eint om
trent ^-»n definitieven telos ym het memo-
ruu'niu betredende den ecou. Meter tien loe-
•tand.
De liotc Mt.lle.aiki luul de ootewaren van
Frankrij* kei 11 «ar gemaakt, naar aaide.-
d.ug waarvan de n xxlige wijzigingen wer
den aangebracht.
Een offensief der boisjewilu.
WARS» JtAL'. 8 Mauri. V D. Volg*ai«
af» bericlit va» diiy Roodnetten genera tan
Mal. te tiet offensief cW Bélsjewtó ti«-
go 11 tien
S'J UCKÜOLM, a Maart V. D. „Afton-
bladet uieklt uit lietemgfora, dot de bo.s.
Jcwiki iii-e een iroepeiunacht van meer dan
150 000 man op voraofcidende puaten deu
Dnjeeter iiebben overHclire»l«u. Zij zullen
spa-dig BeHNiratië biBneunukon. ih» 1.0e-
lueeiiach© troepen zijn verwagen, lu uoe-
uien 10 .10 udt men den toost aast voor buiten
gewoon tv nstkg.
Het incident te Berlin.
BE.iLlJ.V, 8 Maart. V. D. lijden» bet
verboomt der getuigen ln de zaak om
trent de gelMHirteniwM.-u I11 iiotol' V ilou,
Wee», dat d» ge.u'geu veel tegenstrijdige
v.-rkiaringtvi afleefden. Veten hadden l'rtos
J'tdf.im wel zien gooien; andereu w«er
niet
Nederland en den Volkenbond.
Won seint on» uit Den Haag
Wij vernomen dat heden door onzen ge-
zwnl u> ivomlon bij het secretariiat van
dm V «Maouhond du vers «ring wordt near-
g<-iogd nopens tuetre ung van Nederlanl tot
tk-n Vote© itenul
Trein ontspoord.
.Nabij D.-d(»msvaart on.sp .orde axtenn.oi-
gcr. t»eii gecdereutrein12 wagen* hopen
uU de rafte De reizigers wivden vaiul
Zwolle door den z.g. Jaartemrutren a.«
(«xtra-.iein naar Holland Ingeiogt, vervoord.
1 '<-• reiziger» u.t Groningen en Lceuwar
deu die te 11 uur t^ Zwode moesten aan
komen, .vonden niet verder dan de plaat*
van hot der ullenmiit. l it Zwolle werden
ze door e-n extra.trein afgetiaa.d.
Spoonsche griep.
'1c Nk-uwendant zijn, egen» het lieer
eene» van Spauisohe git p, de acikoltm »o-
sioien.
BURGERLIJKE STAND.
GOUDA.
GEBOREN: 6 Maart. Gvrrit, z. v. P. J.
Hilgers en W. van Veen. Aartje, d. v. L.
Slobbe en J. Nieuwveld. 7. Arie, z. v. C. de
Kluyver en J. Pikaart. Martinua Hendrikua,
z. v. H. J. Neerscholten en A. W. Attevelt.
Filippua Leonard, z. v. J. Tepper en C. G.
Huizing.
OVERLEDEN: 6 Maart. Johanna Don-
gelmaas, geh. met H. C. Th. Janssen, 36 J.
7. Teun in G. de Rotte, 26 j. Johanna F. Ber-
lyn, wed, v. L. van der Hey, 81 j.
tëlegIrafisch weerbericht!
Hoogste barometerstand 777.0 te Stut-
bathien.
Laagste barometerstand 751.3 te Hapa-
randa.
Verwachting tot den volgenden dag:
Zwakke tot matige noordelyke tot weste-
lyke, later wellicht zuidwestelüke wind, half
tot zwaar bewolkt, weinig of geen ragen,
iets zachter