I C. COSIJN - in Assurantiën
EenWinkelhuis mei jtatolij) Bovenhuis te koop.
Heeren- en Jongefieereokleediflg,
SANgÜÏÏtoseI
G. J. BERGSMA
Rund- en Kalfsvleesch.
11 W lom Wijdjlraal 20(NIL
HUISHOUDSCHORTEN
Adverteert in dit Blad.
GOUDSCHE CDURANI
Steno-Typiste
Handels- en Landbouwbank
C. MlELIS
Abonneert b op dit Blad.
Levensverzekering.
P ensioen verzekering.
JAEGER
ONDERGOEDEREN
bdekadi 132-211.
Gouda—Rotterdam.
ERFPRINS. toT
Huisknecht
Goudsche HEEREN BAAI
MARYLAND-Tabak
Wollen Dames- en Kinder
kousen. - Heerensokken.
HERMO.
T. ANDERS,
karpetten
linoleums
Firma J. C. SIBBES
Firma A. VAN MA AREN
JÏL
v5dstraa£^ DANTZIG, Makelaar.
Neemt gelden déposito,
*1,
Dorlas PORTORICO-Tabak
-F* ALOM verkrijgbaar -mm
voor Dames, Heeren en Kinderen.
billijke PRIJZEN.
C. A R b*NTZINQER
maatschoenmakerij en
reparatieinrichtinq
Lederwaren, Portefeuilles, Portemonnaies enz.
Blauwe Kruis - Westhaven 6, Gouda.
nuf Maandag 13 Sept. tot en met Donderdag 16 Sept.
Owrjissen en Costuums -*° 30 38 40 r° 60 7n 80 »o
Bloedarmoede en Zenuwzwakte.
Blauwe Druiven.
Perziken.
Meloenen.
Sinaasappelen.
Mandarijnen.
Tafelperen.
Tafelappelen.
Bananen.
Tomaten.
Motorbootdienst
W. M. ELSHOUT,
CONCERT-ORGELS in voorraad met 3
Rookt ERFPRINS, prima 7 ct. Sigaar,
ADMIRAAL, fijnste 8 ct. Sigaar
so60 K. BERLIJN, Sigarenfabrikant,
KARPETTEN
LINOLEUMS
J SCHINKEL
GEEN bevroren Argentijnsch.
Geïmporteerde INDISCHE STOKJES
Geïmporteerde Egyptische Sigaretten
in de nieuwste modellen.
W.o. JAP0NSCH0RTEN met Schoudersluiting.
JAP0NSCH0RTEN met Lange Mouwen.
beveelt zich aan vook
Behangerij, Stoffeerderij
- en Meubelmakerij -
VERHUIZINGEN.
Tweede Blad.
IbSdlSVOt
modepraatje.
O
nette Dienstbode
jA mijnhardt*
I HoorMumuums
4378
Talaloon No. SI.
IJDSTRAAT, 6« Teleph. 473, 20 GOUDA.
GORINCHEM DORDRECHT - GOUOA
GRONINGER SCHOONHOVEN - LEERDAM.
met echt dagen opzegging 3 °/0
een maand 31/,
•i 4
zes
4413
44 f»
99
een jaar
99
Zacht en Geurig, vanaf 16 cl. per half ons
vanaf 16 en 18 cl. per half ons.
vanaf 12 ct. per half ons.
Let op kwaliteit, merk en firmanaam
MARKT IB—is GOUDA.
5053
HANDEL in 20
VERKOOPING van
voorraad courante, moderne OVERJASSFN
REGENJASSEN an COSTUUMS wordt voor do helft
dor waarde verkooht.
voor 15 17.50 20 25
van 100 J20
35 40 45
D«n*H|k« van lO B uur.
^Dejerkoop der ««jjeren onrer_Flr.na Ruchledt nlal
BLAUWE "kru.4"
tabletten
krtcbe//na
fn dm Aee/,/ioe^.
mn nmmschhe/d.
JT spnkao, Ung*>, eofctn
[jj*'*' *i «dm tin fnuchtn gw
ETTEN
ymbm/z/fö
1 wdAf,darii\ M
Nf
1 fauttienpi»
bedeelt zich 'beleeft aan voor het
Ir.niiporlt'cre,. v«n PUno'a.
Orgels en llrandkaalrn enz. enz.
VERHUIZINGEN.
Berging van INBOEDELS.
2823 Aanbevelend. 25
L. N. POLOERVAART,
Tel. 344. Turfmarkt 1. GOUDA.
VINIIM SANGWNOSUM;
IN VACUO.
Aanbevolen tegen slapeloosheid. I
gebrek aan kracht cn energie, gedu-
rige vermoeidheid, lusteloosheid en
moedeloosheid, zenuwhoofdpijn, ge
brek aan eetlust, pyn in de maag, in
den rug en de lenden, kortom alle
verschijnselen van
Pry's per flacon ƒ2—, 6 fl ƒ11
12 fl. ƒ21—
Te verkrygen by Apothekers en
Drogisten. 4424 30
WACHT U VOOR NAMAAK.
VAN DAM Co.,
De Riemerstraat 2c/4. Den Haag.
4423 27
Engros. En Detaj,
ZEEMLEDER. 4366
ZEEMDOEKEN. 20
SPONSEN.
DWEILEN.
COCOS WERKBORSTELS
LOCOS STOFFERS.
ENGELSCHE BEZEMS.
Enz. Enz.
FlltMA WED. P. UITENDAAL.
Bezem- en Borstelfabrikant,
Knlperstraat 41 en Klelwegitraat 15.
UHBE TIENDEWE0 27, Tal. 313
HEEFT IN VOORRAAD
«nz. enz. 26
TbI. 347, Gouwe BB,
4356 20 GOUDA.
Aannemer van trgn,perten (e water
neer alle pleateea.
Harp, Floit, Cello, Schalmei en Muscette 32 vt., 1 kw. koperen'tongan"
prachtkeaton. PIANO'S, lage prijzen, prima werk. VIOLKN flur!
mooie toon. Allea met 10 jaar garantie. Orgala met II—IB reg. f 230—1271
51115Aanbevelend, GEBR. KOOIJ,
PIANO'» en ORGELS.
Dwars Nieuwstraat 54, BOSK00I
WINKELIERS FABRIEKSPRIJS.
Tel. Interc. 589. St. Anthonieatraat 16, Goud.
t.r~(ut-JL.Aa i a voon ir-itau^Dt-LS
voorheen
WESTHAVEN 39 - GOUDA.
Uitsluitend eerste kwaliteit '"°K
a-" PBr kistje van lOO st.
v«n S. PAPAPANDELI CoAlexandriï
MerK OSIRIS B 4 eent per stuk.
4345 40
OOK VOOR WEDERVERKOOPERS VERKRIJGBAAR.
HOOGSTRAAT 7 - GOUDA - TELEFOON 423
ONTVANGEN: 4444 60
PEPERSTRAAT 74 GOUDA.
4443
40
ZATERDAG. 11 SEPTEMBER 1920.
Madiaebë Brieven.
Longontsteking.
WU hebben reefls tgl van ziekten met
elkander besproken, (W bovenstaande aan
doening Is evénWel*nog nooit ter sprake ge
bracht, niettegenstaande de longontsteking
toch een algemeen bekende en tevens be
ruchte ziekte is. Het eenige excuus, dat ik
dan ook voor dit verzuim weet aan te voe
ren in de enorme uitgebreidheid van het
terrein der roedisöhe wetenschap. Immers
het aantal onderwerpen en vragen, dat onze
belangstelling vraagt, is duizelingwekkend
groot.
De longontsteking nu heeft een alge-
meene vermaardheid verworven, daar zU
vrU Veelvuldig by tyden pleegt voor te ko
men, zoodat menigeen onder u hetzy in
Hwrtrf-f, iM'if ®n('®r v*««mde, een ge-
fjll vAn longontsteking heeft bijgewoond.
Hebj*» wy by de verschillende ziekten, die
wy tot nog toe besproken hebben, kunnen
opmerken, dat de leeftyd een voorname fac
tor is, zee ,if dit geenszins het geval by de
longontsteking, daar zy by oud en jóng en
op middelbaren leeftyd zich voordoet, zoo-
dat practisch gesprokén geen enkele leeftyd
geheel en al vry is. By den man evenwel
komt deze longaandoening ongetwyfeld va-
kër voor dan bij de vrouw en het is juist
den middelbaren leeftyd ongeveer die Wei
den doorslag gééft. Wij hebben dit verschil
«onder'twijfel te zoeken in enkele factoren,
èparaaii «ie man meer blootgesteld is dan de
vrouw. Zoo wil ik allereerst uw aandacht
vragen voor het overmatig gebruik van al
cohol, dat op den duur het weerstandsver
mogen van net lichaam «loopt en dus ont-
vankelyker maakt voor ziekte in 't alge
meen en speciaal voor de longontsteking.
Wu kunnen dan ook niet zelden vaststellen,
dat deze ziekte zeer vaak voorkomt op den
bodem vun het alcoholmisbruik. Daarnaast
wil ik de invloeden in het algemeen vermel
den, waaraan de man by zyn werkzaamhe
den meer blootgesteld is dan de vrouw. Ik
heb hier op 't oog het dragen van zeer
zware vrachten, het voorttrekken of duwen
van één of andere zware last, waarby het
aankomt op de borstorganen. Voorts be
vindt zich de man by zyn werk vaak in
weer en wind en loopt meer kans kou te
vatten dan de vrouw. Deze laatstgenoemde
factor heeft jaren lang als de voornaamste
gegolden, zoodat de longontsteking en het
kou vatten a. h. w. één begrip vormen. Men
kende n.l. in dien tyd eigenlijk geen long
ontsteking, zonder dat men het slachtoffer
was geworden van de ruwe weersgesteld
heid. Al valt deze nu geenszins geheel en al
uit te schakelen en belet ons dit ook het
voorkomen «lezer «jekte vooral in den herfst
en in het voorjaar, toch mogen wy hierin
niet te ver gaan, daar wy ook de longont-
"'fit'ip bü het zachtste weer zien optreden
e* bfl personen, die op geenerlei wtyze kou-
dè*gé*at kunnen hebben.
Van al deze factoren, die ik u hier boven
heb aangestipt, kunnen wy dus slechts zeg
gen, dat zy de kans op deze ziekte vergro
ten en het uitbreken der longaandoening
sfcehts in da hand werken.
Toen jnen dit voldoende begrepen had,
k\\;am men hoe langer zoo méér op de ge
dachte, dat de longontsteking een infectie
ziekte zou zyn, flus dat één of andere bac
terie in dfcfce een groote rol zou spelen. Toen
men langzamerhand met behulp van nauw
keurige methoden en instrumenten in staat
was het sputum van de(n) lyder(es) te on
derzoeken, vond Friedlandek hierin opval
lend vaak een bepaalde soort bacteriën en
spreekt men ter zijner eere heden ten dage
nog van de z.g. „Kriedl&nderache bacillen".
Hoewel dit een zeer belangrijke stap in de
goede richting was, toch bleek later, dat
dfze bacillensoort, hoewel zonder twyfel de
longontsteking kunnende verwekken, hoe
wel niet in het grootste deel van de gevallen
als de veroorzaker dezer ziekte moet wor
den gekenmerkt. Blykbaar heeft deze ge
niale onderzoekér dus 'de uitzonderingsge
vallen te pakken gehad. Hoe het ook zy,
by nader onderzoek nam men waar, dat de
z.g., „Pneumococcu8" in de meeste gevallen
de boosdoener is, die wy met bepaalde
S methoden en onder een microscoop ,ge-
;st duidelijk kojmfp te zien krflpn.
bacterie heeft een zeer eigenaardige
bouw, n.l..een soort pyramidevorm. Tevens
wil ik hier nog even opmerken, dat zy
altyd paarsgewyze voorkomen en wel zoo
danig, dat de breede ondervlakken der
beide pyramiden aan elkander grenzen. Zy
zyn beiden omgeven door een kapsel, die
wy evenèens duidelyk kunnen waarnemen.
Wy willen nu den volgenden keer met
elkander ^nagaan, op welke wijze ;wy nu de
longontsteking meestal oplaopen, terwyl ik
daarby één en ander omtrent het ziektever
loop in 't algemeen hoop mede te deelen.
Nog nooit is er zooveel verscheidenheid
in blouses geweest en dit is altyd een goede
tyding, zoowel in den zomer als wanneer de
winter in aantocht is.
Immers in den winter zyn de blouses een
eveit groot aanvulling als in den zomer, daar
men zich veel eerder de aankoop van een
zomerjaponnetje dan die van een winterja-
pon kan veroorloven. Want de winterstof
fen zyn helaas nog altyd buitensporig
duur: 10 A 15 voor een meter mooi laken,
6 voor een aardig wolstofje!
Dit zyn pry zen, die ons aansporen, een of
twee mooie winter rokken te nemen met
een verscheidenheid van blouses, wat veel
goedkooper uitkomt, dan 3 of 4 japonnen,
niet alleen omdat voor elke japon de stof
voor een rok noodig is, maar ook, omdat een
aardig wolstofje met een figuurtje of bloe
metje, dat voor een blousje uitstekend vol
doet, gewoonlijk niet fyn genoeg is voor een
heele japon, daar een winterjapon ontegen-
zeggétyk betere kwaliteit stof vergt, dan
een zomerjaponnetje. Hoe dit komt? Waar-
«chynlyk, omdat een bedrukt waschstof je al
tijd wel aardig lijkt, terwijl het veel meer
opvalt, al8 een wolstof wat grof van kwali
telt js. Ik zou u an raden: neemt voor van
den winter een ste.'ke zwarte rok, kam ga ren
(desnoods zelfs lustre) of laken of een
zware, sterke kwaliteit wol. Lustre is onge
woon sterk, maar rafelt verschrikkelyk;
verder hebben sommige dames er tegen, dat
het feiteiyk een heerenstof is. In myn oog
doet dit laatste er niets toe; is hy handig
verwerkt, tot een mooie plooirok, dan ïykt
het een zyden rok, die bovendien zeer sterk
is. Deze stof is dus wel aan te raden, als
men alle naden maar om boort en overal uit
voerige maatregelen neemt tegen het ra
felen.
By deze zwarte rok kunt gy eenige ge
kleurde wollen blouses nemen in de tinten,
die u het beste staan. Byvoorbeeld hard- of
donkergroen, hard of donker paars, koren-
blauw, rood, enz. Een soort Oostersch ge
heel als een groene blouse met roode wol
geborduurd of paars met donkerrood gebor
duurd, of korenblauw met rood of zwart ge
borduurd, staat ook zeer mooi by een zwarte
rok. Als gy een oude zwarte rok hebt, die
op de heupen wat versleten is, kunt gy hem
afdragen onder lange gekleurde blouses;
deze moeten evenwel niet al te hel van kleur
zyn, anders zyn zy gauw te opzichtig. Is
een rok alleen wat dun en doorschynena ge
worden op de heupen, dan kunt g{j verdere
siytage en doorschynen voorkomen, door
hem o pde zwakke plekken van naad tot
natd te voeren met zwart satinet of hem
van het middel tot beneden de heupen ge
heel voeren en vasthechten aan de naden,
om het opschorten te voorkomen. Waar de
stoffen zqp. duur zyn, verzint men nut heel
wat om een rok nog te kunnen dragen en
ik weet uit eigen ondervinding, dat een rok
na voering met satinet het weer een heel
poosje uithoudt en weer keurig lykt.
Na de zwarte rok met gekleurde en ge
bloemde blouses, die voor dagelyks zeer
practisch zyn, daar beiden zeer weinig vuil
gorden, komt de gryze rok.
Een muisgrijze zyden rok, met eenige
ruimte gemaakt, om het spoedig doorslyten
op de henpen te voorkomen, of met satinet
gevoerd, is met een zyden blouse chic ge
noeg voor vry wel elke gelegenheid, be
halve een bal en groot diner. Voor comedie,
soireetjes en andere gelegenheden is deze
dracht uitermate geschikt; vooral als men
niet weet, wat de anderen zullen dragen is
een zyden blouse en zyden rok gewooniyk
net chic genoeg cn niet te chic.
Alle tinten roze, van vieux-rose (heel
teer) tot fraise (frambozen) staan prachtig
by muisgrijs. Verder lila crêpe de chine
en diep crème.
Een licht grys lakensche rok voldoet ook
uitstekend en is sterker. Verder kan men
hem nog altyd paars of zwart laten verven,
als hy verveelt, of men hem, om hem dage
lyks af te dragen, liever wat minder be-
smettelyk wil hebben.
Voor viella sportblouses met gryze,
paarsche of rose strepen, voldoet een paar-
sche of zeer donker gryze wollen rok het
beste.
Ik zou u aanraden wel 4 viella sportblou
ses te nemen, één van dun wit viella, dat
niet geel wordt en waarop gy een variatie
van gekleurde dassen en strikjes kunt dra
gen: groen, lila, paarsch, rood, rose enz.,
by een paarsche of zwarte wollen rok.
Ge zult eens zien, hoe helderkleurige
strikjes de sombere winterkleedy opvrooly-
ken, en wat een aaïigename afwisseling
een lichte gestreepte waschblouse is.
Verder zyn deze waschblouses goedkoop
om aan to schaffen: de stof kost hoogstens
1.75 per el, waarvoor menigeen enkel
.goed wolstofje kan ki-ygen, en toch staan
deze sportblouses altyd netjes en frisch. Er
zyn van den winter sportblouses van het
oude couventioneele model en sportblouses
met groote kragen op revers; en alle vor
men van blousehals zyn geoorloofd: rond,
ovaal, vierkant, een punthals en een hoo-
ge boord! Wat zegt gy ervan: een winter
sportblouse met een hooge boord en lange
mouwen. Vindt gU ook niet, dat het Mode
koninginnetje byna angstig consequent, de-
gelyk en practisch wordt? Angstig, omdat
het haast te mooi is, om waar te zyn, dat
de mode ons nu eindelyk eens iets biedt,
dat voor het seizoen geschikt is, in plaats
van ons wol in den zomer en een zeer lage
hals en korte mouwen in den winter te dra
gen.
Ik voor my houd niet van een hoogen
boord en hy staat my ook niet en zoo zyn
er waarschynlyk onder u ook verscheidene,
maar voor wat styve of zeer correcte men-
schen staat een sportblouse met hooge
dubbele boord (van viella) met een das of
strikje, vooral by een donker mantelpak
zeer correct en maakt een bont niet meer
strikt noodzakelyk, daar de hals toch bedekt
is. Want een lage hals staat in den winter
onder een mantel, die geen hooge kraag
heeft, beslist armoedig.
Een fluweelen japon is ook een zeer prac-
tische dracht voor den winter; tegelyk chic
genoeg voor byna elke gelegenheid en veel
warmer dan een crêpe de chine blouse met
zyden rok, waarin m«n soms in den winter
in een slecht verwarmde kamer of comedie
byna bevriest. Een zwarte, donkerblauwe,
donker groene, donker paarsche of bruin
fluweelen japon voldoen altyd.
Voor 's avonds uitgaan moet men speciaal
op de schoenen letten: Een paar zwart-
glacé leeren avondschoentjes, met tullen
rosetjes en zyden kousen voldoen altyd, by
elke kleur. Maar wil men het aller chicste
effect bereiken, dan moet men gryze zyden
kousen en grys glacé leeren of zeer mooie
grijze linnen of peau de snéde schoentjes
by een gryze rok of japon dragen en bruine
schoenen en kouBen by een bruine japon.
Een bruine rok is praktisch by een bruin
fluweelen blouse of een bruin gebloemd
blousje of overhemd met bruine strepen.
Elke blouse, waar bruin de hoofdtoon is,
staat leelyk by elke andere kleur rok, dan
een bruine.
Ik heb u nu een algemeen idee gegeven,
wat in blouses en rokken het meest prac
tisch is voor den winter. Over de modellen
zal ik u meer vertellen, alB alles wat meer
vast bekend is; nu wordt voor den winter
in modeplaten veel nieuws en veel ouds aan
bevolen, zoodat men nog niet weet, wat het
W°Ik ^"zal u dus wat bUzonderheden over
nieuwe wintermodellen geven, zoodra ze de
finitief vast gesteld zyn.
MADDY BRAND.
LAND- EN TUINBOUW.
STADSNIEUWS.
De beteekenis van Landbouw eo Boeren
stand voor Land en Volk.
Hierover zou Prof. S. Koenen het gehad
hebben op het Landhulshoudkundig Con
gres te Arnhem. Wyi hU verhinderd was,
nam Dr. Molhuyaen, Secretaris van het
Kon. Ned. Landbouw-Comité zyn taak over,
en droeg de door Prof. Kuenen op papier ge
stelde gedachten voor. Niet alleen door cy-
fers uiteraard van vóór den oorlog
inaar ook en vooral op andere wyze werd
door den inleider de beteekenis van den
landbouw en boerenstand voor de samen
leving in het licht gesteld. Hy gaf, in 't
kort hier weergegeven, de volgende be
schouwingen.
De beteekeniH van den landbouw als taak
van volksvlyt, het belang van een hoog ont
wikkelden landbouw voor de gemeenschap
en dus ook voor elk onzer, wordt doorgaans
volkomen onderschat. Het voortbrengings-
proces wordt door de drie takken van volks
vlyt te zamen volbracht: door Landbouw,
Nyverheid en Handel. De meening, als zou
een voortschrydende industrialiseering te
wachten zyn, in dezen zin, dat op aarde en
in elk land in 't bijzonder de landbouw al
lengs meer door de industrie zou verdron
gen worden en dus in beteekenis zou achter
uitgaan, duidt op volslagen gebrek aan in
zicht in het wezen van de voortbrenging en
in het onderling verbami tusschen de drie
takken van vólksviyt. Verbreking van het
evenwicht door achterstand van de zijde van
den landbouw zou betedlenen voedselgebrek
voor den mensch en gebrek aan grondstof
fen voor de industrie. Het geheele mensch-
dom heeft er dus belang b(j; dat de land
bouw in staat zy, om de productie
gelijken tred te doen houden met de
toeneming der bevolking. De volbrenging
dier taak ontmoet hinderpalen: a. by uit
breiding van de cultuur-oppervlakte stuit
men op de omstandigheid, dat allengH ar
mere gronden beschikbaar biyvcn voor de
ontginning; b. by oogstvermeerdering door
intensiveering in het de „Wet der afnemen
de meeropbrengsten", welke oorzaak is, dat
de oogsten in het algemeen niet
evenredig biyven stijgen met de daar
toe aangewende middelen. Wel staat geluk
kig daar iets tegenover: a. Voorloopig zyn
in nieuwe landen (werelddeelen) nog
vruchtbare gronden te vinden, welke by uit
breiding van verkeersmiddelen voor de cul
tuur beschikbaar komen; b. door toepassing
van wetenschap op de cultuur gelukt het om
de cultuurhandelingen allengs meer te na-
tionaliseeren, waardoor het nuttig effect
van die handelingen verhoogd wordt, wat
dus tot strekking heeft de kosten der pro
ductie te verminderen. Het verwyt, zoo vaak
vernomen, als zou de invoering van mecha
nische verbeteringen, in navolging van wat
bereikt is by de industrie, traagheid of ge
brek aan voortvarendheid by den boeren
stand afstuiten spruit voort uit gebrek aan
inzicht by de critici in de processen, welke
zich by den landbouw afspelen. By de In
dustrie wordt doode stof verwerkt, zyn het
meerendeels mechanische processen, welke
zich afspelen, en heeft de mensch het veel
al in zyn macht om het productieproces
langs mechanischen weg te versnellen en
continu te doen verltKMpen. By den Land
bouw daarentegen woraen levende organis
men voortgebracht, of tot verdere productie
aangehouden. Daarby spelen zich organi
sche processen af, waarby de mensch in
sterke mate affiankelyk blijft van de na
tuur. Dat enkele werkzaamheilen ook by
den landbouw met zeer veel voordeel en
dan liefst zooveel mogeiyk in het groot
verricht worden, zooals het dorschen, schoo-
nen en malen van het groen, het centrifu
geeren van de melk en in 't algemeen de
boterbereiding, is met het voorgaande niet
in stryd, doch er zelfs een bevestiging van
Die werkzaamheden toch zyn in haar wezen
van industriëelen aard. Ook by sommige
commerciëele handelingen in het landbouw
bedrijf levert groot-bedrijf belangryke
voordeelen op. Daartegen kan de eigeniyke
teelt vaak met evenveel, somtyds met meer
voordeel in het klein gedreven worden. De
beteekenis van de landbouw-coöperatie is
deze, dat zy de kleine en middelsoort boeren
in staat stelt, om door samenwerking in
zake de commerciëele werkzaamheden van
grootbedrijf met die van het kleinbedrijf te
combineeren. Dat het kleine bedrijf in den
landbouw, mits goed georganiseerd en goed
bestuurd, in 't algemeen de concurrentie
met het groote bedrijf vol kan houden, is
voor de geheele samenleving van beteekenis
en een zeer gelukkig feit. By de industrie
en ook by sommige takken van handel is de
toestand geheel anders.
Daar gaan vele klein-ondernemers na
lange worsteling door de doodende consu
menten van het groot-bedrijf ten gronde.
Het groote bedryf in den laadbouw, dat in
't algemeen in technisch opzicht de mindere
is van het kleine en inzake nationaliseering
der cultuur zoodoende wegbereider voor de
kleine bedryven is, vervult daardoor een
taak van groote maatschappeiyke beteeke
nis. Als leiders en voormannen by het ver-
eenigingsleven hebben de groote boeren ook
persooniyk een taak te vervullen. Daaren
tegen zUn de kleine boeren voor de gemeen
schap vooral daardoor van groot nut, dewyi
zy door de by uitstek groote bruto-opbreng-
sten, welke het kleinbedrijf kan opleveren,
relatief het meeste bydragen tot het maat-
schappelyk inkomen. En door hun soberheid
en arbeidzaamheid dragen de kleine land
en tuinbouwers wellicht meer dan tie meeste
hunner medeburgers by tot vermeerdering
van den maatschappeiyken rijkdom. Daar
het groote bedryf arbeid-sparend werkt, het
kleine daarentegen juist in intensieve ar-
beidsaanwending kracht zoekt, welk ver
schil in de keuze der teelten en in de vor
men der verhouding tot uiting komt, zoo
vindt ten plattelande een des te talrijker be
volking werk en brood in land- en tuinbouw,
naarmate het kleine bedryf en (naast het
groote) sterker vertegenwoordigd is. Om
gekeerd waarborgt een zoodanige, talryke
en behooriyke welvarende plattelandsbevol
king een normale toestrooming van platte
landers naar de steden. Ten slotte waar te
genzin in „loondienst" meer en meer ia waar
te nemen, verdient de vraag ernstig over
weging, of niet in de richting van eigen be
drijf voor den landarbeider uitkomst ware
H.
te zoeken.
GOUDA, 11 September 1820.
Het Gemeenteventa* over 1919.
VI.
Tot de Openbare Werken, welke niet by
de Gemeente in onderhoud zyn, behooren de
wegen, voetpaden, bruggen, sluizen, schpei-
ingen en walmuren, dia door het Rtffc, de
Provincie, andere Gemeenten, Waterschap
pen, Polders of particulieren worden onder
houden, zooals:
de Mallegatsluis met ophaalbrug en da
Roode brug aan het Rabat met wat daartoe
behoort, door het Ryk;
de Turfsingelgracht en de Buite»»Gouwe
met Jaagpad, zoomede de coupure van de
Gouwe, door de provincie Zuid-Holland;
de Hanepraaisluis en het Stoomgemaal,
door het Hoogheemraadschap Kynland, dat
mede in onderhoud heeft den wé* over den
Goejanverwellendyk
het Willensche Verlaat en de zoogenaam
de steenen Brug in de Spoorwegstraat, door
den polder Bloemendaal;
de weg door de Willens, door de Com
missie voor den Zandweg van Goudn naar
Goejan verwellen;
de weg door de Oude Gouwe, thans ge
naamd de Graaf Florisweg, door de Com
missie van dén Straatweg GoudaBode
graven; l 4
de Broekweg, door de gémeente Wad-
dinxveen;
de weg over Schieland's Hooge Zeedtyk,
door de Commissie voor den weg van de
Hof laan tp Rotterdam naar Gouda, ten be
hoeve waarvan door de gemeente krachtens
eene in 1859 getroffen regeling jaariyks
een som van 960.wordt b(jgedragen.
Omtrent de Gemeente
brieken wordt gezegd: Uit den aard
der zaak staat dit onderdeel vna het verslag
nog in het teeken van de kolendietributle,
al werd in 1919 de toestand beter.
a. G a h. Hoewel in het begin van 1919
nog bruinkolen werden verwerkt, waa de
toevoeging hiervan al spoedig overbodig ge
worden, daar de gasfabrieken van voldoen
de steenkolen weiden voorzien.
De gaslooze uren werden geleideiyk op
geheven, alleen in den nacht bleef van 1 tot
6 uur een verminderde druk van 25 m.M. in
het gasbuizenget gehandhaafd.
De straatverlichting, welke in 1918 zeer
werd ingekrompen voor de gasbesparing,
werd dit jaar weer normaal. Het aantal
brandende lantaarns, hetwelk op 1 Januari
1919 28 stuks bedroeg, steeg dit jaar tot 210
stuks.
Doordat aan het einde van het laai 1918
byna alle woningen in Gouda, welke daar
voor in aanmerking kwamen, van muntgas
waren voorzien, werd het aantal muntgas-
verbruikers over 1919 niet belangrijk ver
meerderd.
Aangenomen kan worden, dat het maxi
mum-aantal muntgasverbruikers spoedig
zal zyn bereikt.
Het buizennet werd uitgebreid met 910
Meter hoofdhuis. Het aantal geplaatste me
ters bedroeg op 31 December 1918 5633
stuks. In 1918 was dit inclusléf meters
stadsgebouwen 6605 stuks, eene vermeerde
ring dus van 883 stuks.
De toename van het aantal geplaatste
meters bedroeg in de laatste jaren:
1908 126 stuks, 1909 237, 1910 237, 1911
334, 1912 768, 1913 597, 1914 408, 1915 219,
1916 102, 1917 284, 1918 888, 1919 28 stuks.
Het aantal gasmotoren bedroeg op 1 Jan.
1919 16 stuks met een vermogen van 112
P.K.; dit aantal verminderde met 3 stuks,
zoodat aan het einde van het jaar aangeslo
ten waren 13 stuks gasmotoren met een
vermogen van 9214 P.K.
De gasproductie bedroeg in totaal
2.627.340 M3., eene vermeerdering dus te
genover 1918 van 502.610 M3. of ca.
23.65
Ten behoeve van de openbare verlichting
was gratis aan de Gemeente te leveren
111.100 M3.
Voor de productie werden gebruikt
7.308.466 K.G. kolen van verschillende kwa
liteiten. De gasopbrengst per 100 K.G. be
droeg 36.96 MS.
De totale cokesproductie bedroeg
5.438.080 K.G., dus per 100 K.G. kolen
74.4 K.G.
Aan koolteer werd geproduceerd 415.168
K.G. is 6.68 K.G. per 100 K.G. vergaste
kolen.
Aan ammoniakzout werd een opbrengst
verkregen van 64.200 K.G., waarvoor be
noodigd waren 61.232 K.G. zwavelzuur.
b. Electriciteit. Het kabelnet werd
dit jaar uitgebreid met totaal 2746 Meter;
het aantal aansluitingen te Gouda nam Uit
jaar toe met 225 stuks.
Einde 1918 bedroeg het aantal 939 stuks
einde 1919 1164 stuks.
Het aantal aansluitingen inclusief die ir
buitengemeenten bedroeg op 31 December
1919 3098 tegen 1197 op 31 December 1918.
Het aantal motoren nam toe met 87 stuks
en hunne capaciteit met 147 P.K.
Einde 1918 bedroeg het aantal 498 st.
met 1995 P.K.; einde 1919 585 st. met 2142
P.K.
De op 31 December 1919 te Gouda *oor
handen aansluitingen verdeelden zich als
volgt:
Lichtverbruikers 925 stuks, toename 195.
krachtverbruikers 45 stuks, toename 11
licht- en krachtverbruikers 194 stuks, tot-
name 41. Totaal 1164 stuks, toename 225.
Opgewekt met de machines werden dit
jaar 1.805.150 K.W.U., terwyi het eigen
verbruik was 149.616 K.W.U. en de netver
liezen 370.700 K.W.W., zoodat nuttig konden
worden afgeleverd 1.284.886 K.W.U.
Hiervan ging af voor openbare veriich
ting in de stad 68.689 K.W.U., welke niet
worden betaald door de Gemeente, waardoor
tenslotte verkocht werden afgeleverd
1.216.246 K.W.U.
Aan gewoon kracht verbruik en contrac
tantan samen werden geleverd 969.28.'
K.W.U., terwyi aan licht werd geleverd
246.963 K.W.U.
De grootste avondbelasting werd waar
genomen op 3 December en bedroeg 030
K.W.U. (in 1918 op 3 December met 640
K.W.U.).
De grootste energieopwekking vond
plaats op 22 December en bedroeg 0350
K.W.U. (in 1918 6810 K.W.U.), dus 2540
K.W.U. meer dan in 1918.
Aan brandstoffen werd verstookt een be
drag van 188.212.44.
Aan suppletiewater uit de Goudsche Wa
terleiding werd verbruikt 8016 M3. on aan
gas als reserve-verlichting voor de Centrale
(dngbrandert) 1080 M8.
onderbroken
eene storing in het badryf op 80 Augustus
tengevolge van het afslaan der pomp va»
Turb. I, doordat de zuigkorf na oen hevl-
gen storm geheel met bladeren was ver
stopt.
De toestand van het kabelnet in bet hl-
gemeen was ook dit jaar goed te noerae»,
daar storingen in transformatoren, /uilen
schakelkasten niet voorkwamen.
Ia het kabelnet deden zich eeaige «tori»
gen voor in aftakmoffen gemonteerd b(j dan
aanvang van het bedryf.
Evenals het vorig jaar kwamen ook
jhar geen hoogspannlngskabelstorini
voor, zoodat het aantal hooogspanningri
belstoringen vanaf den annvang van het
Hf tot slechts één beperkt bleef.
Op 81 December 1918 telde de openbnw
verlichtinjr van Gouda 44 lampea, tenrHl
dit aantal op 81 December 1919 58 b%
droeg, zoodat 14 lampen zijn toegevoegd.
De lampen brandden alle Wederom het volle
aantal brandurea, omdat geen bezuinig!*,
zooala in de oorlogsjaren, meer werd toe
gepast.
Tot nog toe kwamen geen storingen In
de opeobare verlichting voor.
De stroomprtieen, df« In 1916, 1917 en
1918 werden verhoogd, werden dit jaar ver
laagd en wei:
K vi?U P et. per
Voor krachtstroom avondtarêf van 40 op
35 ct. per K.W.U. Y.
Voor krachtstroom dagtarief van 20
20 ct. per K.W.U.
Voor krachtstroom enkel tarief van 40 o»
36 ct. per K.W.U. T
De kolenclausule ih de stadscontracte»
:rd door den Gemeenteraad in zyn verga
ring van 16 Aug. 19!» vdflaagd van 0 0
r 0;°2 «nt per K.W.U. v<#r elke 10 ceni,
dat de kolenprys hoogei is dan 9.60 per
ton franco ketelhuta Electrfrche Centrale,
De stroomleveri* naar de omliggend»
Gemeenten werd dit Jaar oitgebiei.1. Ito
hoogspaimiagalucht leiding naar de Ge
meenten Stolwijk, Bergambacht en Ai#
merstol, yvelke door die Gemeenten ut
eigen kosten werd aangelegd, kwam ia F#
bruari gereed, zoodat tot stroomleveri*
aan die Gemeenten kon worden overgegaa».
De voorziening naar Haastrecht hleefc
technisch goed te voldoen; kabelstoringé»
hadden op deze route niet plaats. Echter
was deze laatstgenoemde Gemeente mrer-
malen de dupe vaa het minder goede hoog
spanningsbovennet, dat de Qemeenten Stol-
wyk, Bergambacht en Ammerstol vu
stroom voorziet, tengevolga waarvan tl»
atroomlevaring aan bovengenoemde (>#-
meenten meermalen werd onderbroken.
Dit hoogspanningsbovennat werd door dn
Gemeente Stolwyk, Bergambacht en Aq
merstol in de oorlogsjaren op eigen risic
gebouwd met in hoofdzaak oorlogsmateri
aal, zoodat dit net een voortdurend grondig
onderzoek en toelicht van de zijde dier Ge
meenten zal vorderen. In da stroomlevcring
haar de gemeente Reeuwyk langs de ijzeren
boogspanningsluehtleiding, welke eveneens
door die gemeente op eigen kosten en risico
en met in hoofdzaak oorlogsmateriaal werd
aangelegd, hadden ook eenige malen storin
gen plaats door afwaaiende boomtakken en
de oorlogsmaterialen veroorzaakt.
Op 16 September 1919 werd een begta
gemaakt met het leggen van een 10.000
Volts hoogspanningskabel naar de gemeen
te Woerden, vla ReeuwUk, Bodegraven en
Rietveld.
Deze kabellegging vorderde snel, zoodat
op 81 December 1919 de legging tot Riet
veld was volbracht. In het begin van 1920
zal met de stroomlevering aan Woerden
kunnen worden begonnen.
Met eenige andere gemeenten werden on
derhandelingen gevoerd, welke door de tyds
omstandigheden nog niet tot eene beslissing
konden leiden.
(Wordt vervolgd)
(Zie vender Stadsnieuws Eerste Blad.)
ADV RBTBNTlë N
De Heer en Mevrouw
BAKKER—VAN DER TORREN,
a. b. 8.S. „Kawi", RotterdamBata
via, roepen alle vrienden en takenden
een hartelijk vaarwel en tot weer
zien* toe. MIK 10
11 Sept. 1920.
Wordt gevraagd in het laraélitiaclt
Tehuis voor Oudelleden, Ooathnvo»
33, Gouda, een nette
intern, van goede getuigen voorzien.
Zij, die met de centrale verwarming
op de hoogte zvjn, genieten de voor
keur.
Aan hetzelfde adre* kan een
geplaatst worden. Hoog loon en veel
verval. 44^7 31
Aanmelding by de Directrice.
BIEDT ZICH AAN: een
takend met Fransch en Duitsch. 11
Brieven onder no. 4418 Bureau
GOUDSCHE COURANT, Markt 81.
W bedaar) spoedig door
fj tal gebruik van
•UMWMa.MMiMM