TSsanen's lijnmeel
I. KEET, Markt 3-4, Gouda
Naaml. Vennootschap Slavenburg Go's Bank
an$aNCT"
A. C. COSim - in Assurantiën -
Sluit alle verzekeringen
Wormpoeders
Ahonq,eert II op dit Blad.
Schoenmaaaziin Tin finnsf"
VOOR UW
UITGIFTE VAN
1750.000 aandeelen.
jjid Boterletters, Botereindjes en Spritsletters.
Wollen, Gestikte en
Molton Dekens.
ERFPRINS. -•*
N.V. Wessanen's Koninklijke Fabrieken
MFermitan"
Fermitan
jesTrouwen!!
T. ANDERS,
gevestigd te Schiedam.
Maatschappelijk Kapitaal5.000.000
Waarvan geplaatst en volgestort 1.250.000.—
Reserves154.775.42
J. KOETSIER, Banketbakkerij, Korte Ti-tidewcg 8.
"oor P'rticulieran, Handel, Scheepvaart en Industrie.
Rheumatiek en Jicht
genezen.
altijd zulv<
p steeds in geplombeerde zakken.
Wormpoeders genaamd
Jacoba Maria Worlclboer
SiMSTW? Ill Mm, ij, deSstilrkadi
Rookt ERFPRINS, prima 7 ct> Sigaar.
- ADMIRAAL, fijnste 8 ct. Sigaar
I™ K. BERLIJN, Sigarenfabrikant,
Nieuwe Haven 330. 4836
1X Proeven, wordt altijd gebruiken
tabletten
Stoom- en Chemische Wasscherij „DE GROOTE ZWAAN"
TWEEDE BLAD.
om arlomant.
dï ea Tvroeïen 0M »f. »f
Di guchlidinlt vin etn Oud Huls.
4° ii'ZÏEÜ IZJS. ïïV0®-
fiSiiïISS l"M" het Duita'
MODEPRAATJE.
1
I
met iccht ven voorkeur voor aandeelhouders, zal zyn opengesteld van
BONBONS
I in Dooaav va* 60 bi 00 ci
BU APOTH EN DR03&TEN
f ALLEEN 1e kwaliteit
^iilMSM I 26 Cent por ons.
S662 20
COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING SLAVEN-
-9 te Schiedam, Rotterdam, 'a-Gravenhage, Leiden en Gouda
en hp de Heeren VAN OLDENBORGH Co., Amsterdam, op den voei
en voorwaarden vermeld m het prospectus d.d. 6 November 1920, dat b.i
bovengenoemde kantoren verkrijgbaar is gesteld.
COMMANDITAIRE BANKVEREENIGING
SLAVENBURG Co.
VAN OLDENBORGH Co.
5664 100
AMSTERDAM,
SCHIEDAM,
20 November 1920.
6621
Tal «loon No. «1.
30
Firma B. DE JONQ.
Behangers, Stoffeerders. Boddetunakers.
Veiiuixinfee.
Gouwe 91. Tel. 47.
Na twintig jaar van onuitsprekelijk lijden
heb ik myzelf genezen Sindsdien heb ik
het als myn levenstaak beschouwd, te trach
ten ook anderen te
genezen. Ik weet wat
het beteekent te moe
ten lijden, maar ik
ken ook de vreugde
van terugkeer tot ge
zondheid en kracht.
Ik heb mijzelf gene
zen, maar ook dui
zenden anderen. Tal
van attesten zou ik
U kunnen toonen van
lieden, die reeds vele
geneesmiddelen
vruchteloos hebben
gebruikt, en ten slot
te door Gloria Tonic zijn genezen. Zij zijn
nu weder gezond en sterk en zij vertellen
een ieder wat Gloria Tonic voor hen heeft
gedaan. Na veel studie is het my gelukt
dit geneesmiddel samen te stellen voor de
genezing van Rheumatiek, Jicht, Spit en
Heupjicht. Indien Uwe ziekte behoort tot
de z.g. ongeneeslijke gevallen, zal één doos
waarschijnlijk niet voldoende zyn, om U al-
geheele genezing te brengen, maar toch zal
U reeds na de eerste doos blijken, dat mync
beweringen waarheid bevatten.
GLORIA TONIC is verkrijgbaar in doo-
zen h 2.50. Te GOUDA by ANTON
COOPS, Wydstraat 29, en verder by de
voornaamste Drogisten.
Vraagt eveneens de GLORIA
LAXEERPILLEN a 0.75 per doos.
Waar niet verkrygbaar volgt toezending
_t ontvangst van postwissel plus ƒ0.20
voor porto door John. A. Smith, N.Z. Voor
burgwal, Arasterdam. 9071 46
merk „STER-
WORMERVEER. - Opgericht 1765.
Van de proedkoopste soorten tot de fijnste soorten voorradie
ENORME VOORRAAD. lage niIJZKN
Prachtvolle gebloemde WOLLEN DEKENS, Reclame-
GESTIKTE DEKENS vanaf '9-85 (twee persoon.,)
MOLTON DEKENS vanaf
2 Persoons KAPOK-BEDSTELLEN, met prima Kapok
irgevuld en prima Tyk vanaf
KAPOKMATRASSEN vanaf
Prima ROOD-ZWART KARPETTEN 3X4' vanaf
Prachtvolle TAPIS BELGE KARPETTEN 3X4
ENGELSCHE VLOERZEILEN vanaf
Gratis leggen van alle soorten Vloerzeil. De allerbeste
™jt!rN,GELSCHE LINOLEUM 2 M. breed k 4.38 per El
jp.™ ?9,?r,L'SCH LINOLEUM 183 c.M. breed 3.45 per El
SPIRAALDRAADMATRASSEN vanaf f 975
Enorme sorteering VITRAGES, dubbel breed.
p™,ALLOVERETS vanaf 59 cents
GEBLOEMD LINNEN voor Slaapkamergordijnen
cur-kt a rr^, 2 El breed 1.89 per El
CHINA MATTEN per El 75 cents
ZIE ETALAGE. 5429 100
genaamd
van Jacoba Maria Wortel boer werken
Vbrmpatrohen, koekjes, toren
lef' 'X)"b^ns' enz- daar deze midde-
niet die kracht bezitten, die er
van verwacht wordt.
bezitten een bijzonder vindingrijke
sp™rSmiin,r' verdrijven zeker
spoel-, made-, maag- en andere inge- I
ndswormen, zoowel by volwasse
ne.n al® b« kinderen. 85 cent per doos
drie doozen ƒ2.40. Overal verkriur
baar of direct van veraryg-
te OUDE-PEKELA.
in ,,Fei"miitan" wordt door de Neder-
^r80 we^ ^schermd.
WoiTnpoeders niet voorzien van
het woord Fermitan, worden als na-
maak beschouwd. 6622 4B
Men wachte zich dus voor namaak.
ƒ11.90
1.95
21.75
24.-
14.90
23.90
2.38
bevj'af t "lT J» Huiskamemim.
ten Sl Stoelen. Linnenkas-
fels [.-.l'1;' Schilderden, Theeta-
Eikenhouten Buffetten Boeken
dïe'tH bf°ateuls' Z»den nluche
KwolmT ''«rameublementen
deken, W°"ra- Sat»°
ekens. Stroomutrassen. enz. m
SPOTKOOPJES III en
BESTE ADRES VOOR JUNTO! iri
MET HIIWELIJXsMnnfn
ROTTERDAM. Telefoon 12800.
En Detail
Engros.
ZEEMLEDER.
ZEEMDOEKEN
SPONSEN.
DWEILEN.
rorrvs WERKBORSTELS.
OCOS STOFFERS.
ENGELSCHE BEZEMS
Enz. Enz.
hrma WED. p. uitendaal.
Bezem, en Borstelfabrikant
en Kleiweg.tr.at 15.
BEDDEN- EN MATRASSENMAKERIJ
STOFFEERDERIJ, BEHANGERIJ
COMPLETE MEUBELEERINOEN. VERHUIZINOEN
Verstrekt gaarne op aanvraag prijsopgaaf.
5603 72
Humming
ALGEMEEN ACCOUNTANTSKANTOOR
Directie: JAN J. VOORZAAT en A. VAN STAVEREN.
Accountants. Leeraren M. O. Boekhouden. UTRECHT, DRIFT li. Telefoon 3652.
1938Bijkantoor te Gouda: L. O. ÜUTTEN, Westhaven 70. 14
WINKELIERS FABRIEKSPRIJS.
Tel. Interc. 589.St. Anthonieatraat 16, Gouda.
BEZOEKT voor een St. NICOLAAS-CAOEAU
Illflt 4. tl Al, 30
*11" **1»" concurreer» nde prijzen.
Reparatie «peedip en billijk.
■lijmoplosaend, hoeatgiillenrt *,,D h««r''jk versachtend,
doovende bestanddoelen. D aUen ,och ver-
Gij kunt
niet zonder
een doosje
Hoest Verkoudheid - Keeloiin
'S ctnl EU, in, ,J'"-fry Kr in,
het nieuwe
betrouwbare
middel bij
chemisch Sarwlnlgd wenscht te hS,h *>0'nf,
even op, els zijnde een goed en bil.jjk adres e"
lATBRDAG. 20
TWEEDE KAMER.
Algemceae beschouwingen.
Tarwijl in Avondvergaderingen een over-
(Ooomings-interpellatie werd afgedaan, en
]fafl*tuk X (Landbouw) werd aan ges ne-
dau volgden in de middagvergaderingen de
luskers by het politiek debat elkaar in een
oufrienbare r(j op. Over 't algemeen was
d»'belangstelling niet zeer groot en toen de
hair Rutgers dan ook vry onhandig over de
vjjie van behandeling van een motie van
ijjn vyand van der Laar tot verhooging van
dl Invaliditeit»renten een stemming uitlok
te moest de vergadering wegens onvt
Hgfasid zeer ontijdig uiteengaan.
It politieken sin waren de redevoerin
gM vsn de heeren Nolens en Rutgers het
SsBfPÜkrt.
Mgr. Nolens, de leider der Roomsch-Ka
tholieken, heeft zyn zegen uitgesproken
oi«r de samenwerking met de beide pro-
tMtsntsche groepen der Rechterzijde.
Wij zijn er niet diep van onder den in-
drak gekomen. Eerst een onderstreeping
na het betoog van partygenoot Van Vuu-
m, die, naar dr. Noléns mededeelde, inder
wad het gevoelen van de geheele R.K. frac
tie vertolkt had, L a. v. het beleid van den
Minister van Financiën. Mr. De Vries mag
du niet heengaan „in 's lands belang".
(Ook de anti-rev. leider deed uitermate
vriendelyk tegen mr. De Vries; die zaak is
du weer beklonken). Dan de verhouding
tuschen de drie coalitie-partyen. Er was
(•sproken over minder goede samenwer
king; de Roomsche leider nam het air aan,
ilsof hem daarvan niets bekend was, maak
te zich er af met een „men wenscht, dat ge
looft men". Zei dr. Nolens dan, dat de sa-
Mnwerking in orde was, dat de „christe-
«jke» groepen stoelen op één wortel van
mt dan ook, dat men in het geestelyke één
m, dat men wét ook mocht scheiden
- zaamgesnoerd was door hooger hand,
kortom, dat men voor de eere Gods zal en
noet samen gaan? Wie zoo iets verwacht,
kent dr. Nolens niet. Hy is te goed tacti
ons, te veel opportunist, om zich op het
flsddde ys van de beginselen der Rechter-
«jds te wagen. Zoo'n enkel zinnetje, dat
Met te veel bindt, met een effen, onver-
éoorbaar gelaat uitgesproken verder
|*at deze leider van de grootste politieke
1 tevens religieuze party niet.
Is voor dr. Nolens de coalitie een onver-
brekelyke band Hy wacht er zich wel voor
niks te zeggen. We hooren slechts, dat het
Nment zóó vast zit, dat er heel wat moker-
iagen noodig zullen zyn om het te laten
tezwyken, dat er heel wat noodig zal zyn
B aan de beproefde wy zouden zeggen
nraar-beproefde samenwerking «m eind
b maken.
Dat was alles!
.Mr. Rutgers, da anti-revolutionna!re lei-
heeft een woord van hulde aan de na-
ftechtenis van den partyleider dr. Kuy-
jmt gesproken en verklaard, dat hy en de
ijpMU diens politieke nalatenschap aan-
nsrden. Mr. Rutgers heeft zeer in het by-
mder voor samenwerking met de andere
Nchtsche groepen gesproken. Wie hem aan-
(Uchtig toehoorde, moest wel den indruk
Mjgen, dat zulk een verklaring van anti-
isrolutionnaire zijde erg noodig was. En
Moals het in zulke omstandigheden meer
pat, legde de anti-rev. woordvoerder het
•r na dubbel dik op. Eerst een constatee-
ren, dat een isolement van de party, een
toekomstmogelykheid, door dr. Kuyper als
Biet onwaarschynlyk geteekend voor de
Snti-revolutionnaire party profytelyk zou
ijjn (niet alleen voor die party, mefenen
wjj) het innerlyk leven der party zou door
„opsluiting" gebaat zyn, zei de heer Rut
gers, maar'g lands belang moet over
bet partybelang zegevieren. Zeker, er zyn
punten, waarop transigeeren niet moge
lijk is, verklaarde mr. Rutgers, helaas zon-
,mef ho' kiesrecht, nut de verplichte
ni?t terUMm<it 8eb leerpücht, ja met wat
Maar eelukkig hadden zich zulke
punten v00r de anti-revolutionnairen non
met voorgedaant?) en dus zal men even
aangenaam Tals tot dusver blijven sa
mengaan. En mr. Rutgers was zóó enthou
siast over de eensgezindheid over de coa-
htie-groep.n dat hij uitriep, dat de Rech-
terzyde het steeds eens is geweest in haar
opvattingen omtrent Overheid en Staat, ge
zag en vrijheid, huweiyk en gezin, kerk en
Zondag, zedelykheid en eed.
Hadden wy voldoende ruimte, dan zou het
zeker de moeite loonen, de serie aperte on
juistheden, die in deze opsomming voorko
men, met de feiten te bewyzen. Wy moeten
nu volstaan met de verklaring, dat het ons
absoluut een raadsel is, dat een man als mr.
Rutgers zich niet ontziet de waarheid
oók een Christelyke deugd zóó in het
gezicht te slaan. Katholieken en Christelyk-
Histonschen interrumpeerden niet; harde
coalitie-plicht schynt te eischen, dat men
t aan den pol. tegenstander overlaat op zoo
veel onwaars en onwaarachtigs te wyzen.
Nog denzelfden middag kreeg men een
treffend staal van de eensgezindheid in de
banken der coalitie. Nauwelyks had de Ka-
thöhek Kuiper het militarisme bestreden,
of de heer Rutgers kwam met een milita
ristisch betoogje, zooals men van de anti-
reyolutionnairen (in de politiek onze ultra-
militaristen) kon verwachten. Zeker, de
heer Rutgers had een gemakkelyke en
dankbare rol, toen hy mr. Troelstra c.s., die
nu voor „geen man en geen cent" pleiten,
wees op de socialistische ministers in Bel-
gie, vrienden van den heer Troelstra, die
daar mede verantwoordelyk zyn vooT het
militaristisch gedoe, waartegen zy hier
vuur en vlam spuwen.En had niet zelfs de
socialistische party in België zich uitdruk-
kelyk voor de nationale verdediging ver
klaard? Maar in plaats van dit te bezigen
als aanloop om by de Nederlandsche socia
listen aandrang uit te oefenen, dat zy hun
Belgische vrienden tot rede sullen trachten
te brengen, volgde de vóór den wereldoorlog
gebruikelyke redeneering: een ander is mi
litaristisch, dus moeten wy ook. Met deze
gedachtengang kan men onze militaire bud
getten rustig tot 200 millioen, zoo niet
meer, laten oploopen en zelfs dan is het
de vraag, of men voldaan zal zyn. Wiel
mocht de heer Rutgers er op aandringen,
alles na te laten, wat de eenheid van de
Rechterzyde in gevaar kan brengen! Is
grooter tegenstelling denkbaar dan tus-
schen de Katholieken, die in hun hart anti
militaristisch zyn en de anti-revolutionnai-
ren van overste Duymaer
'De laatste dag van deze week was be-
langryk door de rede van mr. van Doorn.
De unie-liberale afgevaardigde verklaarde,
dat zyn fractie geneigd is en blyft het Ka
binet te steunen, mits het dit aan de jmie-
hberalen mogeiyk maakt en in 't byzonder
wees deze afgevaardigde tot ons genoegen
op de ontwerpen betreffende de lykverbran-
dmg en den Zondagsdwang, met haar ont-
zettenden en on-Hollandschen dwang. De
heer van Doorn besprak uitvoerig den zeer
benarden toestand van de Staatsfinanciën
en de unie-liberale afgevaardigde critiseer-
de het feit, dat niettegenstaande het aan
nemen z. h. st. van de bezuinigingsmotie-
Rink een jaar geleden deze nieuwe be
grooting geen enkel spoor van bezuiniging
vertoont. Bezuiniging is absoluut noodig,
ook op militair gebied, wil men niet uit-
loopen op een Staatsbankroet. De heer Van
Doorn heeft verder minister Aalberse ge
waarschuwd niet te hard van stapel te loo
ien, daar de industrie hiervan de dupe zou
runnen worden en ten slotte heeft de heer
Van Doorn zeer juiste opmerkingen ge
maakt over de taak van de Kamer, die
steeds uitgebreider wordt, in die mate, dat
de heer Van Doom vreest, dat de Karper
haar werk op de duur niet zal kunnen ver-
Werken, op grond waarvan hy in overwe
ging gaf om by de a.s. Grondwetsherzie
ning aan dit bezwaar zoo mogelijk tege
moet te komen.
De rede van Mr. Van Doom verdient ze
ker ernstige overweging, by Regeering en
Kamer beide.
Door P. H. VAN REEDT DORTLAND.
Toen het Gemeentebestuur van Gouda be
sloten had het huis „De Moriaan" op de
Westhaven aan te koopen en het te bestem
men voor Museum van Oudheden, heeft mis
schien menigeen in het voorbygaan het eens
wat aandachtiger opgenomen; en vooral on-
«r de oudere Gouwenaars zullen velen het
»eh wel een aardig denkbeeld gevonden
Hbben nu de winkel toch niet langer in
hjn ouden staat zou bly ven dat het huis
Wgwept zal blyven als een stukje Oud-
woda, een band z&l blyven vormen met de
jfldai der voorvaderen, waarvan langzamer-
M»d zoo weinig meer tot ons spreekt.
Wanneer er één huis is, dat het waard is
J® «U type bewaard te blyven, dan is het
•w de Moriaan; want niet alleen verle-
J®digt het uitwendig de herinnering aan de
Re«l 18e eeuw, zoowel in zyn gevel, als in
ga betimmering, maar het verloop der za-
die er in gedreven zyn, Bpiegelt merk-
**^'8 den gang van onze nationale en
"•delyke geschiedenis af. Dit verloop nu,
*J«gtniyke geschiedenis van het huis, is
mor ons gedurende niet minder dan vier
JjV!®, hewaard gebleven in de papieren,
het huis behooren, en steeds van den
eigenaar op den andere zyn over-
t». men hy het lezen daai^
bet gevoel, alsof het huis zyn nieuwe
verdiend heeft; het is, als-
mJ 3 l iets meer 's dan vier muren en
en of het toch in dit geval niet
®w»eifde ware of het tot een bioscoop of
«Bonreau of... een modernen winkel werd
"gbouwd!
5 geven er on» geen rekenschap van,
iWi*?1, tijdsruimte van vier eeuwen be-
IMtscMand protesteert t<*en nlet toetatieg la den Volkenbond. - Bar-
nes pleit voor de central en. Konstantjjn naar Griekenland terug?
De ontwapening d«r burgerwachtenSpoorwegstaking in Tirol. De
geldzendingen naar Nederland. Belgische ministercrisis opgelost
ONS OYMZICET
Duitischland heeft altijd geroepen, dtet
«wen, «utuu Keroetpen, uat
het neet sou verzoeken tot den Volkenbond
be mogen tootrodba, oen deawoluke ameok-
bedie was «x>«l voor Bnlsrarue en OosUsn-
fUk, te Beatlyn widiJe men m«t veraoeken
maar remnoohit wonden deed uit te maken
van den Bond' der nataes. Nu. over 't al
gemeen waren de gealiioerden er niet toe
pneigd deaen vroegereu viisnd in cfon
krmg dar aangesloten landen on te nemen
Ftnaninryk wuide de mogeituikheuJ) zalfs ru«t
overwegen: in één vertwtnd met (hen ge-
haten vyand...voorloowg niet! Duutsch-
land m diua aoo langzamexiband tot de ont-
dekküng gedoomen. dat hot aeive stappen
f1 "vo^en om te worden gekend en
dae heeft men ook geaet Door een onbe-
schewienihead is te Gemève ruchtbaar irewor-
den. dat Duitschland een officiwle protest
not^ eto lang jumdiach betoog mT S
secretaris van den VoMoenbond) gezonden
heeft, wuamn het veirldaart dat de geaili
eerden hun varbuntanuseen met zhn naire-
kiomen ten aanzien van de cLausuiee in het
verdrag van Versailles, welke de v^dït
bertavffen. Daar Duitachlaad het Volken
toegelaten en Ss^
ni^?drwen 111661 nemjön- Disntepgevolge
acht DuiltecMand zich met kangar gebondS
aan de clausule, voligens welke het zjm k»
lomen heeft uitgeleverd.
Deze stap van Dultechland kan niet wor
tekst het v0rdrec vm, Ve,'-
KS de iL^S1' *«»c«Meod
»arneg, de Engelsohe mmieteir van arbe A
eenpleidooi gieikouden ten gunste van het
opnemen dfer centrale landen in eten Vol
kenbond. Baraee verklaarde uibdirukkeiuk
toven» dat hetgeen hsi beweerde aan den
wraiscdi van de ireheete Eogeiache arbei-
darakilasse beantwoordde. De aibeidter^ der
andere landen zuilen er trouwens ook wei
d^ de EnW«h« nitei-
<teis le Wasihnngiton. op de con/eientie
van den arbeud). waar de Duitschers ver-
tegenwooaxlkgid waren, heeft men goed en
nuttig werk kunnen verrichten. De oude
monarctoistetehe regoenngen der centïïle
landen bestaan niet meer en hun volke
ren beginnen, reeds hun berouw te bewil-
deze vcdken '"«t
laager u& zyn midden veAannen.
tsche correspondent wer-
J^de woonten van Barnos zeer koel out
ihWt-Ti iy.asn"rn'
ftsni j w^' lan& voor de opstand tegen
de tachtigjarige oorlog, begon, de
£2™""» van het huis kennen; het betee-
<*e g^ieele opkomst, de worste-
staan- de reusachtige bloei,
het verval en het herstel van
xich in afspeelt In den aan-
O ^t tydvak was ,4er Goude" een
y- o^vsre plaats, een van de vjjf
oude steden van het graafschap
W«t zag zyn invlosd tanen, tegen
over dien der opkomende nieuwe steden:
Amsterdam en Rotterdam; het had deel in
de opkomst der Vereenigde Nederlanden,
telfs een ongedachten bloei in de nieuwe in
dustrie van de pypmakery, en kende den
daarop gevolgden langzamen achteruitgang.
Wat maakt nu de geschiedenis van het
huis zoo interessant? Wel, dat het gedu
rende drie van die vier eeuwen diende tot
litoefening van eenzelfde soort nerinfc, en
dat het verloop van die nering volkomen den
ontwikkelingsgang van dezen tak van han
del gedurende deze drie eeuwen volgt.
1600 vestigde zich in het huis een
„cruydenier".
„De oude Kruydeniery" zegt Mr. Byls-
ma (Rott. Jaarb. 10) „geleek een drogiste-
,ry, die aan den handel In kruiden, dro-
,geryen, verfwaren en speceryen, meest
,apothekery verbond, en Kruidenier zoowel
.^als Apothecaris waren benamingen, die
„veeltyds voor hetzelfde beroep werden ge-
.bezigd. De uitbreiding van den aanvoer
,van kruidenierswaren bracht weldra meer-
„vormigheid in den kruidenhandelde oor-
.spronkelyke vorm van kruidenier-drogist-
.winkelier blyft bestaan, doch naast hem
„komen op: de kruidenier-koopman en de
„speciaal-beroepen van „suikerbakker" (sui
„kerraffinadeur), grossier in tabak en apo
theker".
Welnu: 1700 vestigt zich er een sui
kerraffinadeur, en van 1800 af leven er
tabakshandelaars in.
Stelt gy er belang in, te weten hoe de
omstandigheden waren in den tyd tot wel
ken het begin van zyn geschiedenis ons te
rugvoert, in welke omgeving wy ons moe
ten verplaatsen?
Het eerste perkament, op het huis be
trekking hebbende, voert ons terug tot het
jaar 1518. Vier jaar daarvoor nu was van
wege de grafelyke regeering een onder
zoek ingesteld naar den oeconomischen toe
stand van Holland en West-Friesland; twee
commissarissen bezochten iedere stad en
ieder dorp, en ondervroegen de plaatselyke
besturen en wie meer naar hun oordeel iets
weten konden van den toestand, onder eede
(en onder overlegging der boeken!) naar
den stand van zaken, om te weten hoeveel
belasting iedere gemeente aan de regeering
IXutfKÜUnirii aota «al de «remoodorra te
Genève taker m he^„
toacht en te nou die Grieltsche kwKtie on
hebben te4nx>«w«. wan
neer de refcenrtemasen in Grieken/land met
MUt een zeer cmdek stadium waren «-
nadert t SeMrat dat de KenatantmiatS.
onbeienwterd om de bedrekrinaen dor en
tente, hun mn wiHen dlwmirimm en dito
enkele jaren (releden veriaamlen konirut
•tollen teruaroeoen. Nadat de nieuwe mi-
nrS!?L hadldll>« afeelaicd in teken
w»rdi<Bii«d van don roront. tijn te naar
het paleis van Tatoï keaaan om aan to-
ningim Oiga te veraodten het regentschap
nemen tot aan den terugkeer
aan^erwmeantlin Kx>nineil,n 04,pa heeft dlit
Het is dus wel demeliik de bedoeliw
Konatanbin naar Athene te doen teruckee-
ren. wiaarvan men te Luzern. de tegem-
woordure verblijfplaats van den ontitroon-
den monarch, spreekt Men gaat zoo ver
veronderstellen, dat hil zelfs naar
opbrengen. Het verslag van de
Commissie is opgeborgen in een archief, en
pas in 1866 uitgegeven. We lezen daarin, dat
Burgemeesteren opgave deden, hoeveel de
inkomsten en uitgaven hedroegftn; maar om
te weten hoe groot de stad was, werd do
stadsbode gehoord, Gernt Claesz genaamd,
oud zestig jaar en bode sedert 1491. Hy be
wees uit zyn boekje dat er 1694 huizen wa-
Hoe hy zoo precies dat getal wist? Wel
zyn tractement als bode bedroeg: één
stuiver per huis per jaar, dat hy by de be
woners moest innen! Hy was de levende
welstandsmeter; hy verklaarde, dat er wel
544 arm zyn, die niet meer dan een oortje
gaven
Het aantal inwoners werd aan de geeste-
lyken gevraagd. Zy gaven als het aantal
communicanten op 9 1 10.000, zelfs wel
meer, als alle schippers thuis waren. De
Heyligegeestmeesters verklaarden, dat er
wel 4000 bedeeld werden, en wel 1000 „die
niet en commen v«n scaemte". In 't voor
bijgaan ryst de vraag: hoeveel menschen
bewoonden gemiddeld één huis? In aan
merking is te nemen dat er 10 kloosters wa
ren maar werden onder de communican
ten ook de zuigelingen begrepen?
Breed maten de burgemeesters uit, hoe
groot de gemeentelijke uitgaven waren.
Het marktveld, nu grasveld, moet bestraat
worden, en de straat er omheen opgehoogd;
de singel van den Hoogendyk tot de Tien-
dewegspKJort moet beschoeid en bestraat
worden, de Gouka verbreed en de. waterkee-
ring te Gouwsluis vernieuwd worden, de
Veerstalpoort dreigt van ouderdom om te
vallen. en nog veel meer.
Onder die noodzakeiyke uitgaven is er
een, die ons weer op het huis brengt, en ik
wil u die post in zyn geheel uitschryven,
om het scherpe licht dat die werpt.
„Voor hart dack, dat van nyeux gemaict
wert, in de stede van rietdack, omme den
brant te schuwen, dat dairomme van
nyeux upgestelt es geweest, ende geven
van de roede leydacx 2 Rh. gl., dat by
gemeene jaeren costen sail 100 L."
Dit beteekent, dat in het algemeen de ge
bouwen toentertyd in de stad met riet ge
dekt waren, en dat de gemeente begon met
tot een zeker bedrag premie te geven aan
Aliheoe aal rertrddoan zonder mm rfebi»-
oefcalA de tegemroordsw rmmnuteam
uitnoodwt terug te leearea.
De hertog man Sparta aai faÉananfcort
naar Atiheae vertreiBksn.
Hiet spel kan dan bsRumnen. Pnaakrufc en
Hngeland mogen hly zijn na dan tmmi war
de schadolooaataMung-Jcwaatea. waar goede
vrienden te aim geworden. Ma bunnen au
de hoofden bit elkaar steken an dat heb
ben ze aJ gedaan ovar de vraag, welke ge-
dnagslun tegenover het weerapa
Grieksohe volk moet worden gevolgd.
Overigens, wat de centaal en aangaat, de
Mken loopen dtear nog niet aooals het
steecte van naeuiwen oorlog angebar droomen-
™fcn*k nou wJlken. De ontbinding
wan die rgotrwachtien m neg met ie dfct.
óe heeten nu wol ontbonden, doch in Beie
ren is men onwulJig de gewapende bescher
mers der ante. die men onmisbaar acht,
hujutoe te zenden. Een overoenkomstig ge
val doet zich voor in '1 Wlde
JJ, °P' f8 'IWodsche hungerwach-
ten zuilen worden anthooiten. waarUimn
je toirfg»!. tomren in Ikrel
woMIt «.kum om m tot towoKa te be-
wee» Ito EntoRe dre„t Z
■niddelentoeraer nu, DulUdl-OoeUenik
DtoirienW.To.id m
•wbbon „e »0CUÜB,,e„ Innehuiidk d. vo
wSï, ktoriamweed e> in «Jle
Btaiten vjui Imiwbriick «.Tranende eold»
li'"1' to» eled
wmevorbemiiraeeln nn en near Iivrtbrkci
«n reedd ootteho,». De eïï^^wÜ
ten zuJlen de volkomen atopaettuur van het
spoorwawverkeer gedurende de sdiuttorm-
feesben van 19 tot 23 NavambeTvo^-
dan, om niet alleen het bonnenkomm van
de Beaeroche .JlunweèTen" met IhdaLL
maar ook van de Tiroolache «Heumabwea-
ren te veaHundieren.
In Iiinabrück heerocht groot» epvsaduig.
Men vreest voor boteingen.
Te Borlun bewecht Iw aJ beroerio, Tra-
gens de ontkuliing over den uit
voer wan Duutech kaputaal naar Nederland.
Oip aangifte van hat RuksmamtanLe van
Lnomaén hoeft het Mrkee am etr.fr>.
™W«t ïiyrestold teven de DujUch-Nedw-
Janribohe haiukinekeitinv Grueer. Philie»-
An an Co.
Een'' vooraanstaand mraoooiiiikfceid uit
_e kringen dwr kroonpmnea heeft tot een
medewerker van de .Aokal Anaeiger" ver
klaard, dlat de bwwennsr. alt zou de kroon-
Wrtnees verscheidene malen in en Ber-
diBBch hotel te zamen met een firmant ran
een HoUancteoh banlonratuus aun aanga
troffen, op onwaarheid benuet
Eveneens nou het onwaar aiia. dat er
wanuiit Berlyn gciki naar Holland gasmok
keiki is voor den kroonpnos. Mogelijk is
het, dat de kroonprins ra veaihunding heeft
gestaan met een Amsterdamsch bankiers
hiuuis, om geldtmnklelen voor aiin lewenaon-
dterhoud op be nemen. Deze sodden zouden
antusschen reedte langen tiid geleden in
Amsterdam gedeponeerd aiin. maar zakar
niet door de handen van den bankier Grue-
Ber zyn gegaan. Overigens zou de kroon
prins zeer zuinig leven, daar d» Neder-
iandsche regeerrag een zchowp teoaickt op
zyn geJjdzendümgen uitoefent
e
e
De Belgische kabunefcacrws is eindelijk
opgelost. De heer Carton de Waart heeft
.gisteravond aan de pers mededelingen ge-
dkan over de samenstelling van hot meu-
we kabinet, dat thans deftnutoef us en Zou
de poorters die hun dak wildea veraaderea
in een met leien gedekt
By dezen eenvoud in den huizenbouw be
hoort dat de menschen nog maar alleen
voornamen hebben, en als zooa of dochter
van hun vader worden aangeduid. Dit
duurt nog een eeuw zoo door, voor alge
meen de „van" ingevoerd is. Het maakt voor
ons de zaken uit dien tyd wel eena ver
ward, en wy nemen tegenwoordig geen ge
noegen meer met da aanduiding: „Cornelia
Janszoon verkoopt een huia en erf aan de
Weatzyde van de haven aan Jacob Jacobe-
zoon naast Dirk Govertszoon zuidwaarts, en
vrijwaart hem van alle lasten, uitgesonderd
--n Dortsche gulden."
Welk bedryf oefenden de bewoners nil?
Het biykt vooreerst niet. Het waren geen
menschen, die aan den weg timmerden, too-
als de buurman ten noorden die Schepen
en door wiens naam de andere Schepe-
ten overstaan van wie de verkoop
plaats had, de plaatsbepaling voldoende
vonden. Eigenaardig: geen der bewoners
bekleedde ooit, in al die eeuwen, een be
stuursambt.
Westhaven en Peperstraat, „het water
schap van de Peperstraat" zooals het tel
kens genoemd wordt, behooren tot het oud
ste gedeelte van de stad; en de erven lagen
daar oudtyds wonderlijk dooreen.
Hoe moeten we ons het huis voorstellen?
Vermoedelyk met een houten gevel en een
rieten dak misschien sd wel met een leien
dak. Langs het huis liep reeds toen de gang,
tot de Peperstraat; en over die gang is wat
gekibbeld door de buren!En geen wonder,
want er grensden vier erven aaa.
Vóór het jaar 1567 is ar «een ander per
kament dat directe tpaxerens over het huis
bevat; maar aangezien ds papieren mi
het belendend perceel, genaamd Jhat (8e-
broken Anker" er tusschen door geraak!
tzün en oven trouw bewaard kennen
oëe toch de bewoners uit d« jaren 1642 «n
1566. Daaruit weten we nu. dat de tegen
woordige Moriaan in hel laatst genoamfa
jaar bewoond werd door een bakkiw. 4a-
naamd Ddrck Hevndrixz.
Het huis heette toen geen Moriaan Mo
rianen waren toen in Hol'and nauwelijks
bekend maar: de twaalf halve vna»en".
De volgende teekening vertoont de situa-
Hft mistester-is is als volgt samengesteld:
Premier en Rmnenkanitecbe Zaken: Car
ton da WiaiTt KatholiekJustitie: Van-
dervelde (socialiat); Buitmlandsche Zaken;
Jaspar (Katholiek); Kunsten on Weten
schappen; Destrée (socialist); Financiën:
kolonel Theuius, die tot treem partij be
koort; Nationale Verdediging: Devèze li
beraal); Landbouw: Baron Ruzette fW
Katholiek); Verwoeste gebieden en Econo
mische «ken; Van de Viivere (Vlaamscn-
Kedholiek); Spoorwegen: Neutean (iibe-
®®al l\ibliake Werken: Aaaeele faocia-
iis*); Indkotne. Arbeid en Voedsel voorzie
ning. Wautars (socialist): Koloniën.
Franck (Vlaamsek üboraal).
BUITMNLANPSCH NIEUWS.
DUITSCHLAND.
De smokkelende hoteldirecteuren.
Gisteren begon voor bet Woek awarecht
het eerste van de procasBom tegen de Ber-
llynadhe hotel-duroc tour en. wegen» aan
koop van hevenamaddeten in de sluikhandel.
Barndarfen-, diroctour van het hotel ..Eden"
waarin hoofdkakel uk ledun van de Entente-
commiosles gevestigd ziim. wordlt beschul
digd voor ongeveer 600.000 mark goede
ren in dsn sluikhandel te hebben gekocht.
Togen Bimdbrfej- werd een vuur luchtihura-
■traf. 150XXX) mark boete en 3 iaar eer
verlies, alsmede «panboarmakung van het
*u*mis gesdocki
Wanneer Birndorfer tot deze straf wordt
veroordeeld, is het te verwachten dat suoe-
dag alle Berlijmsche hoteldurocteureai zijn
iot nullen deden. De verdediger van Birn
dorfer wess or op. dat zün cüent slecht»
gedaan hes ft, wat in 99 van de 100 parti
culiere huishoudingen aan db orde van den
dag is.
Fluweel en het reinigen ervan.
Wy lezen in de „Manufacturier":
Lichtkleurige fluweelen stoffen zooals
lichtblauw en rose kunnen worden gewas-
schen, door ze met een zachten schuier te
borstelen; men gebruikt hiervoor koud wa
ter en Tetrapol en lost in het laatste bad
wat azynzuur op.
Donker fluweel, zooals blauw en zwart,
behoeft enkel met schoon water te worden
opgaachuierd. Lykt de kleur iets te verble-
^»n, dan giste men wat azijnzuur in het wa
ter.
aavlekt fluweel is het gebruik van een
fT*U1?r«?rn bevelen, beter dan een lap of
kwast. FIuw*«i ka* heel goed tegen schuie
ren, maar als i»en e» over wryft met een
Up. kom..,, al. m„ klaa. met wassche„
d. «wravM. plekkra te ztl„ 8om,
wryft men de poolbaren geheu w ru.
vlekken, die zich het moeiiykst uit «ii,'we-i
laten verwyderen, zyn die van verf,
vernis en pek. In de meeste gevallen latefi
zy moeten na op de pool. Dit is waarschijn
lijk toe te schrijven aan het feit, dat de mid
delen, toegepast om deze vlekken weg te
maken, meestal de kleur van da pool va*
het fluweel aantasten.
By het weer opmaken van fluweelstoffon
(door de vochtige behandeling is de pool
plat gaan liggen) worden ze op een stoom-
plank gelegd of op een persmachine met de
poolzyde omhoog. De stoom trekt door den
bodem, jjaat door de pool heen en doet deze
tevens overeind staan; doch tegelykertyd
schuiere men de stof met een zachten
schuier en voortdurend schuiere men naar
één kant. Onder het stoomen van fluweel,
zorge men er voor de pool zoo min moge-
ïyk met de handen aan te raken
By kleine gedeelten kan men volstaan
mst den rug van het fluweel hoven de wa
sem van een waterketel te houden of over
een heet strykijzcr heen en weer te trekken.
Heerenzakdoeken.
In heerenzakdoeken voor den buitenkant
van de jas, lejen we in het blad, worden
byzondsr mooie collecties gebracht.
De nieuwe randeffecten maken naar het
schynl den meesten opgang, vooral wanneer
tie, ket huis en zün buren, die een kyk
geeft op de wonderlyke bebouwing, en het
oaeisdif gehaspel verklaart tusschen de bu
ren over zoo'n gang.
Welvr
Clace
(kuiper)
Jen
Direk
Gar rite
Goverlee
Jen
Loo
TweeH
Pielen
(later
(kielen
Helve
moker)
H.lle
Cebra
kan
Menen
brandt
Hekel
(beb-
Pie le re
kerq)
mr
Ver
Heeren
»ulde
brae)
(brMwvrli)
Pol
(vlse-
kooperl
Wctiha*en
Het huls e* erf van „de twaalf halve ma
in" liepen door tot de Peperstraat; de
gang begrensde zuideiyk van de Westhaven
af eerst „de Vergulde Pot", waar oen vlaa-
kooper woonde het hekelhuys wordt af
zonderlek genoemd daarna ,het gebri>-
ken Anker", een brouwery, die achter ,de
Vergalde Pot" omliep (immers ook aan de
Wesihave* lag) en aan de Peperstraatzijde
het huia ran Jan Gerritsz. Ix>o (die in
1878 burgemeester was). Diens huis grens
de aaa de Peperstraatzyde aan: het grooto
kuis va* Claes Baerentsz., kuiper en 't cley-
ne van Jan Pietersz., kistenmaker*)
Oadertusacken behoorde het huis niet aan
de* bakker I* 1567 verkoopt Jacob Jansz.
de VrëJe het kuis aan de kinderen van .'an
Jacobs», de Vrye, en huurt het wederom.
Eveawel woont ia 1570 weer Dirrk lleyn-
drixs., bakker, er in Wy hebben ons het pre
val tóó te denken- Jacob Jan-; bezwaarde
ket Huia met een losrente, ten behoeve van
sya kleinkinderen.
In 1602 is Pieter Comelisz van Welle
achuldig aan Jnnnctgen Willem Vroesendzd.
Deze huiten moesten per br»v b^ro^t
worden; ia stonden ever het wa' -
Z.O.Z.