izef I
Maandag'29 Augustus 1921.
No. 14711
60e Jaargang.
Z
ZWAAN
EN
)NG
uda.
if garan-
il. 324.
>rdels
CR.
FEUILLETON.
lilies
b letten
Sigaar,
igaar
15 Cent
brikant,
INGEL 65-66.
ERMIJ
X<Ti©^rtxrs-Q-oxxcLa. ®xx OxxxstxeJcaxx-
JL> U
DE PRIMADONNA.
’•i
„BORNEO”,
De moord op Erzberger.
CU IJK.
VERSCHIJNT DAGELIJKS
BEHALVE ZON- EN FEESTDAGEN.
1—4 n<d, flM, alk. ra<al »aac f»M
Redactie: Telef. Interc. 545.
Boma: MARKT 11, GOUDA.
Administratie: Telef. latere, tt.
INGEZONDEN MKDEBEEL1NGKN.
16, Gouda.
3284 110
over
31
■willen ze zoo meteen m* afhe-
Kortlng.
IARKT 8.
(Wordt vervolgd.)
JMATRA
IIGAREN
Gewone advertentiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer geretfu-
ceerden prijs. Groote letten en randen worden berekend naar plaataraimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tuHzchenkotnzt van adiede Boekban-
delaren. Advertentiebureau* on onze Agenten.
>t i
ukkwij
IN GOUDA.
BRIJ.
Uwe
ling,
laat
dan
erg genoeg. In Bayreuth-
Hij zweeg plotseling. Zijn oogen keken
strak. Hij greep naar zijn hoed en etroan-
pelde met voeten, die over elkaar schenen
te vallen, haar snel voorbij.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN:
Op de voorpagina 50 hooger.
\DE
Uw
LOON
r/h. WOUT Ce.
DE LEVER’S ZEEP-MAATSCHAPHJ, VLAARDiNGEN.
Fabrikant* van Sunlight Zet».
mes
EN DETAIL
mdstoffea.
LL r
UESCHETURF
ïk.
VAN LEEUWEN.
- Tel No 406
60UD8CHE WIJRA NT.
Uit het Duitsch van Olga Wohlbruch,
met autorisatie vertaald door
Mevr. J. P. WESSEUNK—v. ROSSUM.
(Nadruk verboden.)
die haar stem vleugels verleende.
Toen de byvalstorm over haar heen raas
de en ze uit de eerste roes ontwaakte,
wees ze telkens en telkens weer naar het
orchest. Het publiek vertelaarde (fit als een
in Amerika ongewone bescheidenheid en
verstertete zijn gejuich.
In Los Angelos verrastte Altmann John
Hussel, toen hij in hemdsmouwen in <ie ma
chinekamer de schroeven der dalingsma-
chinerieën nazag en oli«de.
Zonder op Altmann te letten, ging hy
met zijn bezigheid voort, greep toen een
bijl en timmerde uit een kort stuk hout een
trede, die hy met groote zaakkennis boven
de laatste, te hooge trede der trap plaatste.
„Well, Mister Antmann- wat wenscht
u?"
Maar hjj ging door met zijn werk en
hoewel hem het zweet in den nek liep en
zijn fijn batisten hemd vol olie en roet
vlekken zat, drukte hfi kalm met de om
gekeerde bijl de plank tuaschen de zijdee-
len van de trap.
„Ik wilde u slechts meedeelen, dat mijn
vrouw vandaag niet wel is en niet kan zin
gen.”
John Hussel sloeg onverschillig een spij
ker in het hout
„2*1 ik een doktor ■turen?*
„Neen ze heeft alleen rust noodijg---
Een of twee dagen rust”
John Hussel trok een grimas
„Ik heb ook runt noodag ik heb nog
mets in de maag. Sedert vanmorgen *e»
uur ben ik in dit hol...**
„Waar ia uw werkvolk dan?"
„Heb ik niet Ik heb mfin tien vingers,
die staken tenminste niet. Voot twee jaar
heb ik hier een vervloekten neger een stoot
grens van
afgezet, zoodat, mdien de
op Badenstrh gebied
Hen kunnen ontsnap-
ilitiehonden, die van Karlsruhe
moeten worden aan-
wegen/ den regen geen
Oh, volkeren der wereldGy zijt
alle de vrucht van één tak, de bla
deren van één boom. Wees vrien
delijk voor elkaar.
BAHA O’ALLAH.
haar uit
Als hij nu kon! Zooals de stemming
van dit oogenblik het van hem edschte en
izooalis die verbeten, leelyke kapelmeester
hem had itoegeriepen als hjj haar opne
men kon en met haar naar het vaderland
terugreizen!
Een kort, stal applaus bracht hem tot de
werkelijkheid terug.
Karla stond onbeweeglijk voor het flu-
weelen gordijn. Een hand trok haar terug
in het duister van het half onttakelde too
neel.
Mad. Nordeni, geelbleek dn het gezicht
onder de opvallende pracht van haar sie
raden, sloeg hem met haar waaier op den
arm:
„Aardig ons kleintje, hè Naet te ge-
liooven, zoo sentimenteel als die Yankées
soms zijn. In *t Zuiden weliswaar verlan
gen ze anderen kost! Groet de kleine
geeft u haar een kus voor my!”
Karla stond1 nog elteeds op het tooneel,
toen Kapelle met hoed! en jas by haar
kwam. Ze ging naar hem toe, hief de ge
vouwen handen tot hem op, haar oogen
straalden als sterren in haar ontroerde
bleeke gezicht.
„Béste beste
Ze wilde hem danken, maar voor de bar-
sche uibdrukking van zijn gezicht, bestier
ven dé woorden haar op de lippen.
„Ja al goed we zullen ons er in
werken. Maar dat moet u laten dat wij
zen naar my kan dk niet uitstaan. Maa-
sefijk. Aan den dirigent mag men niet
herinneren-Het werk- niet waar--- al
tijd maar het werk! Alfa men u applaudis
seert, dan moet u immers wel helaas dan
ken op het tooneeü... dat oa niet aaders--.
^duiking getroffen worden, voorzoover er
met wettel ijk reeds over beschikt ie of ia
afzonderlijke gevallen in de toekomst daar
over beschikt wordt
Dit geld tot het tijdstip, waarop de kei
zerlijk Duitsche regeering reap, de k. en
k .Oostenrükach-Hongaarache regeering of
liaar opvolgsters doeltreffende maatrege
len tot voldoening van alle «lachen tegen
een.van de genoemde regeeringtn van de
zijde van alle personen, onverschillig hun
woonplaats getroffen hebben, die met de
Vereenigde Staten in een duurzame be
trekking van loyaliteit staan, en die door
handelingen van de Duitsche of de Oosten-
ran de beroemde
F. Adam Fabriek
ikoop. Eiken,
edig f150.—mat
100.Gebruikte
t opgaaf nn prijzen
andel, BOSKOOP.
inde men 9®
Alle eigendom der keizerlijk Duatsche
regeering of haar opvolgster en het eigen
dom van alle Duitsche onderdanen, dat zich
den Gen April «1917 in het bezit of in de
macht van de Vereenigde Staten van Ame
rika of van een van hun beambten, verte
genwoordigers bevindt of sedert dien dag
in hun bezit mocht overgaan of voorwerp
van een vordering van deze geweest ia,
onverschillig uit welke oorzaak of uit hoof
de van welke werkzaamheid en alle eigen
dommen de K. en K. Oostenriiksch-Hon-
gaarsche regeering of haar opvolgster enz.,
zal door de Vereenigde Staten van Ame
rika achtergebouwen en daarvoor geen be-
ABONNEMENTSI’RIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal 8.15, met Zondagsblad 3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: Markt 31, GOUDA,
bjj onze agenten, den boekhandel en de postkantoren.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels ƒ1.80, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
15 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
by slag op den prys. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prys.
in zyn maag gegeven, omdat hij beaopee
op hert tooneel kwam b(j de laatste vw-
stelling. Nu willen dde kerels zich wrekm!
Eischen dubbel loon. Maar dan kennen ce
John Hussel en z(jn tien vinger® slecht I”
Altmann keek naar afin jaa, naar atfn
veraoxgde, geen aiteiri meer gewende haa-
dan.
,*Ate ik <u helpen kan”, mompeMe hjj
flauwtjes.
„Wel, laat u de decoratie dan maar eteta
neer. We
men.*
„Ja.*
Nog een oogenbhk aarzelde Altmaan.
Toen trok hy snel besloten iyn jaa uit.
,4a, maar mynheer Russel, hoe moat het
nu met myn vrouw?"
„Kan ze werkelijk niet rrngsn?**
„Neen!*
„Wel. Dan moet Miss W<aier
ze heeft de party ingertudeerd.*
„Wegeler? Dat kunt u niet meeneat*
.pieker, zeker, meen ik dat!"
Misa Wegeler was een der beate korte-
ten, een knappe brunette, joc«a vrouw,
die van verre zelf* een zekere gelijken!*
met Karla had. „Maar dat gaat toch W
John Ruateel haalde de scheudem op ea
mengde een grjze verf.
„AUes gaat- Dat niet u toch aan mjj."
„Wie zal het dan bekend maken? Het
cal het beste zijn, dat ik zelf naar de
nieuwsbladen ga.”
John Riuzel haalde een stok kauwgom-
mi uit zijn vestzak en stak het achter «ön
kaak.
36)
.Deze meest Duitsche muziek daie ooit op
een operatooneel gezongen word, had in dit
publiek, dat grootendeels uit Duitschers of
afloomelingen van Duitechland bestond,
een machtige herinnering gewekt aan het
eerate, halfvengeeten vaderland.
Voor het neergelaten gordijn, on het wit
gekleed, zong Karla de lieflijke, eenvou-
<he melodie en het publiek luisterde staan
de, zooals het iln het oude vaderland placht
te luisteren naar het volkslied.
AMmann leunde tegen een zijwand, dicht
Mj den uitgang. Ook hij was diep ont
roer!
Een hem tot nu toe onbekend, diep ver
langen greep hem aan, Karla in die armen
te nemen, haar te verbergen voor de blik
ken dér menigte, die het recht van den
meester over haar bezat, van het ©ogen
blik af, dat ze tegenover haar stond» Iets
onbeechrtjfolijkB aandoenljjka ging van
licht veel te zeggen, maar door het ueheele
betoog voelt men die meer belanghebbende
overwegingen aan, gelegen in de noodza
kelijkheid om een nog altjjd hoogstgevaar-
lyken tegenstander weg te werken, die het
naar voren komen van de eigen leiders kan
tegenhouden of belette*.
Ook in de Neue Zeitung is nog dezer
dagen een felle campagne gevoerd tegen
den man. wnen men als invloedrijk staats
man binnen korten tjjd weder aan de spits
zyner partij verwachtte. Volgens den Lo-
kal An?., heeft de partijleiding der Duit
sche volkspartij tegen de redactie van de
Freiheit een aanklacht laten indienen, we
gens de bewering, dat zich onder de lei
den» der volkspartij de bewerker van den
moord op Erzberger bevindt
Ook de Fransche bladen schrijven over
den aanslag. De Matin berekent, dat de
aanslag op Brzberger de 315de is, in
Duitechland sinds het ophouden van de
vijandelijkheden door de militaire partij
begaan.
In de Eclair luidt het Kamerlid, de gees-
telytoe Wetterlé, die Erzberger in den
Rijksdag heeft gekend, hem uit, het alge-
imeene oordeel over hem is, dat hij een
schrander opportunist met buitengewone
werkkracht en een buitengewoon geheugen
iwas, die eerst, zoo lang Duitschland over
winnaar scheen te zullen blijven, vierkant
tegenover Frankrijk stond en hiervan 50
milliard sohatrtiing had willen eischen,
maar later naar een schikking streefde.
„Dat is een groot obgeluk”, zei Rathe-
naiu, toen Louöheur hem te WHesbaden Erz-
berger’s dood meedeelde.
Het lijk van Erzberger zal naar Berlijn
worden overgebracht en 31 Augustus wor-
den bijgezet te Wlilmersdorf naast ziin in
den oorlog gesneuvelden zoon.
Hot vredesverdrag, zooals dat thans tus-
schen de Vereenigde Staten en de Centra-
len tot stand is gekomen, is geratificeerd.
Da tekst daarvan bestaat uit een drietal
artikelen, op welker inhoud wij Vrijdag j.l.
treedls hebben gewezen en een memorie van
toelichÜ'Dg.
'Aan deze toelichting ontleenen we ,/lat
door de vredessluiting en als een deel daar
van aan de Vereenigde Staten van Ame
rika en hun onderdanen adle rechten pri
vilegiën, schadeloosstellingen, vergoedin
gen of voordeelen met inbegrip van het
recht, deze met dwang door te voeren, uit
drukkelijk voorbehouden wonden, op welke
de Vereenigde Staten of hun onderdanen
krachtens de op 11 November 1918 onder-
teekende wapenstilstandsvoorwaarden, als
mede eventueele uitbreidingen of wijzigin
gen van dezelfde verworven zijn of zich in
diun bezit bevinden; of op welke hun onder
danen daardoor rechtmatig aanspraak heb
ben verworven, of die in het verdrag van
Versailles ten gunste van hun onderdanen
vastgesteld zijn, of op welke zii als een der
geallieerde en geassocieerde hoofdmogend
heden of krachtens eenige door het Con
gres aangenomen wet of anderszins aan
spraak hebben.
anbevelend,
Tel 517.
De gevolgen van deze moord. De vrede tusschen Amerika en de
Centralen. De Fransche pers teleurgesteld. De briefwisseling van
de Valera en Lloyd George in de pers.
ONS OVERZICHT.
Het is tot dusver nog niet gelukt de da
ders van dén moord op Erzberger te vin
den, zulks niettegenstaande de rijksregee-
ring op grond van het vermoeden dat deze
moord om politieke redenen heeft plaats
gehad, een belooning van 100.000 Mark
heeft uitgeloofd.
Zaterdag ziin wel te Offenbach a. d. Main
twee studenten aangehouden, die men ver
dacht de daders te ziin, doch na contfron-
taitie met den heer Dietz, ziin deze terstond
vrijgelaten.
De Badensche politie heeft de
den vrijstaat
moordenaars zich nog
bevinden, zfi niet zuil
pen. De politiei.„.J
en Baden-Baden uit
gevoerd, konden
spoor meer vinden.
De lijkschouwing heeft plaats gehad.
Daaruit bleek, dat Erzberger het eerst
door een schot in het voorhoofd was ge
troffen. De daders hebben blijkbaar ge
loofd, dat de afgevaardigde Dietz, die hul
peloos neerstortte, ook doodelyk was ge
wond en hebben .zich vervolgens op Erz
berger gestort, die langs een helling naar
beneden vluchtte. Een groot bloedspoor is
langs de helling waar te nemen tot op de
plaats, waar Erzberger onder een den is
neergevallen. De moordenaars hebben ver
volgens nog verscheidene schoten af gege
ven, waarschijnlijk tot zii hun revolvers
lliadden leeggeschoten. Het gezicht van Erz
berger ia weinig geschonden, maar het ach
terhoofd toont vreeseliike wonden, daar de
kogels groote gaten in den schedel hebben
gemaakt, waar de hersenen uitpuilden.
De moord houdt de gansche pers bezig.
De bladen der linkerzijde en ook de Ger
mania zeggen onomwonden dat de ophit
sing van de mannen van rechts tegen Erz
berger de oorzaak van den moord is ge
weest en dat de schuldigen, behalve de
eigenlijke daders, de mannen ziin die op
zulk een ongelooflijke manier den vermoor
de persoonlijk hebben bestreden. Het Ber
liner Tagebiatt roept de andere partijen
op, één front van de Volkspartij tot de bo-
ciaal-democraten tegen het drijven van de
Duitsch-natoonale heethoofden te vormen,
voor het te laat is en de politiële moord
als geijkt middel in Duitschland in zwang
komt. De Vorwarts daarentegen wil van
zulk een samenwerking met de Volkspartij
tegen de uiterste rechterzijde niets weten
en noemt ook de mannen van de Volkspar
tij zedeliik medeplichtig. Nog verder gaat
de Sozialkstische Korrespondent. die in een
zeer opgawondgn artikel de schuld aan de
geheel 'burgerklasse „van Helfferich tot
Guthein" wiit De arbeidersklasse wordt
opgeroepen zich hiertegen te verzetten. De
arbeidersklasse mag, zoo heet het in dit
Zym groote voeten in de lompe laarzen
bleven achter dfe pooten van den lessenaar
haken.
Hjj schelde wat tanenamonds en strom
pelde de eerste trede af.
In den korten gang, die het orchest ver
bond met de zangkamer, kwam hjj Alt
mann tegen.
Kapelle bleef staan en greep naar zijn
hoed.
„Zeg ens... is dat uw vrouw, die daar
boven Agathe zingt? Nu, dan pakt u maar
gauw en reist terug, vanwaar u gekomen
is. Wat moet die vrouw hier? Dde oasen
begrijpen immers nieU-- Haat u op.-- het
klimaat daarginds-past u op, zeg ik u!”
Weer greep hy aan zijn hoed en strom
pelde verder,
Den avonds zat hy, veiteterener dan
ooi% voor zyn lessenaar.
De Agathe schonk den Amerikanen
geen gelegenheid tot lawaaierige toejui
chingen, maar de groote aria wilden ze
tweemaal hoonen. Het was nog nooit voor
gekomen, dat Kapelle op een herhaling
was ingegaan. .Ditmaal gaf hy er zelf het
teeken toe. Maar hjj dirigeerde nauwelijks
meer. Slechts zyn linkerhand gaf het or
chest een lichte houvaat-
Zoo wonderbaar was Karla nog nooit ge
accompagneerd, nog nooit zoo liefdevol ge
steund. Een heet gevoel van dankbaarheid
steeg ep in haar hart, voor den taan, die
haar aoovael vromda aan haar zang gaf
artikel, geen oogonblik in twijfel zijn dat
een nieuwe revolutie moet komen. De ge
volgen van den moord op Erzberger zul
len rampspoedig voor Duitschland zijn. Dit
is de dabk voor- de matiging die wy in 1918
hebben betracht, toen wij in plaats van de
‘schuldigen tegen den muur te plaatsen,
hen naar het buitenland lieten uitwiiken.
De sociaal-democratische arbeiders ver
wachten dat eindelijk de leiders eens on
barmhartig zullen aanpakken. Men moet
den contra-revodutionnairen de tanden la
ten zien.
Uit dergelyke taal blijkt wel dat de ge
volgen van dezen politieken moord niet mo
gen worden onderschat. Het ziin echter de
wilde uitingen van het eerste moment en
bezinningen over wat een nieuwe beweging
zal geven, zal wel tot andere, kaliAere ge
dachten brengen, al zullen de verhoudin
gen door dezen moord echter aanzienlijk
zijn verscherpt.
Hoezeer de linkerzijde de schuld1 van hot
gebeurde wyt aan de rechtsche pers, toch
is ook deze scherp ia zijn veroordeeimg
om de misdaad en wordt hulde gebracht
aan de figuur van Erzberger, al' wordt'zijn
politieke persoonlijkheid aangevallen.
„Erzberger”, schrijft de conservatieve
„Alg.”, „is ongetwijfeld een arbeidskracht;
hij heeft de eigenschap zich snel in een
materie in te kunnen werken^oodat hii de
zaak overziet. Hii beschikt Wer een bui
tengewoon herinneringsvermogen, een uit
nemende factor voor iemand, die in het
openbare leven zich beweegt. Hii is tevens
goed redenaar. De lijst van onderwerpen,
waarover hy tin de 18 jaren van zijn poli
tieke actie heeft gesproken, is zeer lang
en uiteenloopend. Miaar en dan komt de
afbrekende eritiek. heeft men nooit van
hem een werkelijk grootsche rede gehoord,
die diepte had en tot een politieke gebeur
tenis werd? Heeft het Duitsche volks sinds
1903, toen Erzberger in het parlement
kwam, zich ooit eens een keer dn ziin groo
te meerderheid solidair verklaard met
diens inzichten? Afgezien van kleine gees
ten, die hy door zfin „Draufgangertum”
i imponeert, bestaat er eigenlijk slechts één
mensch, die in hem een groot politicus ziet
en dat is Erzberger zelf.”
Meer dan ooit heeft de Duitsche natie
een leider noodig. die het volle vertrouwen
Jieeft van het stuurlooze volk, wiep het ge
leid wonden nog zoo overwegend in het
bloed zit revolutie en alle schoone woor
den over democratie en mondigheid ten
spijt.
„Wir brauchen ejnen Führer!” is de kreet
die in duizendvoudig koor dag aan dag
door het land weerklinkt, schrijft de Allg.
om dan te betoogen, dat Erzberger die lei
der althans niet is en niet kan ziin. Ob
jectief gezien was voor die uitspraak wel-
AVAAKT KANTEN GORDIJNEN
WEDER ALS NIEUW
