NIEUW
i
Wo. 14830
Dit blad vei
BUITEN
FEUILLI
BERGAMBACI
KERK a. d. L
Hot bat io Wtti
PZETJE
4 Berichte»
I
munt fabricage naar
n o o ti
de
i, cn
hot departement dnI, indic„
clie leirer in 1014 .:tij
bedrijt
daar-
alle gevaren daaraan verbonden.
dan
gestorven zijm t
Aalsmeer del £r
een slecht
gaaf «amen te
muntbodrijf, het
jpoeilijkcr verbindingen de
ren r
abonnemet
per kwartaal 2
Franco per post
Abonnementen
by onze agenten
Onze bureaux
Hedactle TeL 54
oor*
inl
de
van
de
Westerman Holstijn
l voor-
De liefde wondt niet, c
den en
srhaffïng<
utrecht zal kunnen wedijveren.
een zuiver technische kwestie, welke
igezet.
eenvoudig formu-
vermoedelijk nan-
I lirtie heerschen
Nederlandsche leger het zijne
I om iets J
den tijde
Hek var
buit om nog
sche volk van
De Kamerfractie van den Vrijheidsbond heeft
it vnnr ri» nntinnnl^
zaak zoo noodlottige gevolg te voorkomen.
j daarmee een Knbinets-crisis in
*pen, en de oplossing van het le-
uitsteldcn of voor goed onmoge-
gesloten,
In grooter
iele
en het Kabinet Ruys moet het
iemand anders weten dat in zuil
t verkrijgen van eenige
Het Brakke Boezemwater van Rijnland.
Men meldt ons
Het boezemwater van Rijnland is, waarschijn*
lijk door het inlaten van veel zeewater, van een
zoodanig hoog zoutgehalte geworden, dat ver-»,
schillende planten en gewassen te Aalsmeer, did
met dit water begoten werden, gestorven zijnj
Door het bestuur van de efd. Aalsmeer del
Ned. Mij. voor Tuinbouw en Plantkunde werd
ten dezen een verzoekschrift tot het Hoogheem»
raadschap van Rijnland te Leiden gericht, waan*
in gewezen werd op de schadelijke gevolgen, di<
verschillende cultures ondervinden door he^<
zoute water. J
Verscheidene kweekers hebben hiervan he<^
langrijke schade ondervonden. j
Men zal het gewicht van dit adres inzien aM
men weet, dat op de Aalsmeersche veilingen)
fn den vorigen winter
fn mijn studeerkamer en
xonders zieneen 10.04
omdat men daarvoor zoo
koopen toch was het i
donkerbruin papiertje te
de gaf de papiertjes van
lijk uit en vaak moest
een van 1000 meegever
bele biljet van 10.000 wa
kende verschijning. Dat t
kronen gelijk stonden me
dens en 40 eieren 200 ki
kronen beteekende toen
Vandaag las ik in de
rijksche Bank voornemt
100,000 kronen te laten
blij om, want ze zijn no
kan de briefjes van 100
haar inkoopen moet me
haar portemonnaie berge
duur. Zij neemt daarom,
gaat, een kartonnen doos
geld stopt. Dat is geen s<
waarheid; het is de tijd,
lijk staan met 50 Hollai
40 eieren 4000 kronen k
bëteekenen 10 eieren.
Deze kleine geschieden!
van Weenen geeft wellich
van de waardedaling van
rijk, dan de koersberirhtei
ken. Vopral de buitenlan
waardig geld, moest, war
beeld wil hebben van de
en Oostenrijk, zooals dc
Waarde gedaalde geld ze
Kv. eieren rekenen, niet
Kronen en Marken worde
enlanders in een of and
omgerekend, maar eieren
geeft een onzuiver beeld
dat het resultaat van de d
▼enmatig hoog schijnen,
ten wordt, dat de Oosten
tje niet mag uitvoeren, om
dient en omdat weliswaai
loonen sterk gestegen zijn,
lel liepen met de ontzette.
Van alle levensbehoeften.
En zoo is dan ook, wan
werpen op 1021 en het j
het woord, dat alles in zi
klaartWaardeverminder!
wat hetzelfde is, duurte. D
ge en vervelende woord»
jaren van den oorlos en ir
en die, vre
Jaar 1022 zullen beheersi
melodie van het Weende
van welke zijde wij wilier
openbare of het private
de politiek of de econom
zij terug tot den gromt too
zelfde c-molldepreHatie
In de lente vnn 1^21 t
In, en er gebeurde iets/ on
goedkooper. De pritzen
misten juichten eindelijk i
eindelijk kwam erbeterschi
door
VIRGINIE EC
6
als men,
om andere redenen een
wenschelijke zou
uit prak-
van
moet dit m. i. ook gebeuren en al zouden
sommigen op fïvód va<l ..aUtrammc-R»- «f
andere ethische begrippen, iets vroeger] De Chrislelijk-Historischen cn Anti-revolu-
dan uit streng zakelijk oogpunt gewettigd tionairen verwierper^echter, met de hulp van
«- k:...ni- ji. mi.. 1 de anti-militaristische elementen uit den socia-
I listischen en radicalen hoek van de Kamer, art.
i het Wetsontwerp-Pop, met de weten- 1
I Manr'inmïidA zulten du snli-mililofrU
„Waartoe" riep minister Pop in de Tweedy
- scheut men in zo<-.schelle kteu- we«, out op „e
.ren de schijnbare onvoldoendheid vnn de «oor bedrag ï<m millioen guldek
van hel veldleger overgaat, niet „de regeering voorgestelde weermacht Meent worJt omgezet
wees hetzelfde verschijnsel zich zal voor. „men j„ ernst, dal het mopelijk zal zijn, sells Het anlt„ord dcIcr dagen van Rijnland!
..J al zoo vaak Sezien hebben, met veel meer dan 72 Jmtóljons, den abso- werd ontvangen, is allesbehalve bevrediljendl
dat men begint iets te ondernemen, wat men „luten waarborg te geven, dat onze landgren- Daarin wordt gezegd, dat het hooge zoutged
„zen te allen tijde bewaard zullen blijven halte niet is ontstaan door het inlaten van zee«
J En hij toonde verder aan dat men, ook- met water, doch waarschijnlijk door de abnormal
’n den bodem droogte. Evenals bij de Duinwaterleiding, ijl
te steun zal moeten zoeken, en den vijand zoo- j het mogelijk, dat de zeewaterschijf in den bodem -
ir-1 veel mogelijk tegenhoudend, hulp van elders vermindert en de diepere zoutwaterlaag dooi
l vermindering van den druk van het zoete wateg
in den bodem gaat stijgen. Het college hetfl
daarom niet de overtuiging, dath et op den wij
te treffen tot vert
it zoutgehalte en meent, dal
overvloedigen regenval deze -
Op een morgen kwam hij
>el. Er was eon jaargcti/c
K >rood aan de armen,” had
E Hags uitgeroepenmaar 1
B en het uur vergeten.
I Anders ontweek hij het v
gere rampgenooten, het gi
I het hart uit hun omgang
Mieer hun leven mede te k’
Hij zag ze ginder verde
He Muile met haar jongen,
^.ec ,antsten v«n de lomp
I Zij hield een tarwebrood c
k bleef staan, keerde zich om
I meeker, afgemergelder dar
I Jchillig zijn weg vervolgde
I.^ec,ie voelde een beang;
Voor wat Hij wist het nij
g eer hij 't kreeg. Ontv!
Met haar leelijk, schaan
E 16 hem aan
rijke, zij gemeene
SS toe.
E Het waren slechts enkele
“rongen Peetje kwetsend,
•rmirtiijker dan het hevigst
behelsden een oordeel,
over hem en heel zijn
bcl-groote leger, gesteld op de helft
nister Pop's voorraadofschoon minisier »<ui
Dijk erkennen moet, dat het geenszins vast
staat, dat de Nederlandsche industrie in staat
I zal zijn bij het uitbreken van een c_.'
I v oorrnad aan te v ulleji.
t°P I De heeren van Veen en Van der Voort van de positie
Zijn hadden de door minist“.‘ Pop uitgetrokken reldverkeer
i artillerie \oor het leger van 36 bataljons 1e| aannemen,
weinig genoemd Zii bleken nu bereid met het lijke besche
veel mindere van minister van Dijk genoegen de exploitai
..V.. .W. va.. te nemen> L -
I De Kamerf -actie van den Vrijheidsbond ver-
_-r _p hoos aan deze misleiding van het Nederlandsche
op de .kosten der oefening te volk cn fap het leger evenzeer- nie;
iAfAnina*ctiirt fa vprminrlbran tnt j j t t
mede te doer Zij wenscht geen groot leger
-- -- vun ongewarende schutters, na wat voorbere'-
linimum der Belgische socialisten. ding in kaze n* of dorpsherbei g, gedurende 6
Minister Pop noemde deze uitbreiding vhn het wekeu texamen geoefend in kampen.
Zij gelooft aan de mogelijkheid een betrekke-
jk klein leger, waarop dus de jaarlijksche kos-
een behoorlijk uitgerust leger behoeft, kon het
om iets van het ontbrekende aan te vuil
d<ms den oorlog bijna alle gefaald. De tak-
in net departement van oorlog was op een
jammerlijke mislukking uitgeloopon. noo“---iwre. °P SWpping
Na een paar j.rerf „n stuurloos h«n en weer vottshygrene, der tubercuWbcrlrijding, der J
i ziekteverzorging.
I Zelfs de meest optimistische militairist weet,
I iemand anders weten dat in zullöe omstan- -
digheden het verkrijgen van eenige Honderden 1 Cl’‘«’■e v oot en A
millioenen voor de uitrusting van een dubbel- ann, de regeering, werkloos gmnkerd of mej
groot paraat leger niet slechts onwae,„chijnlijk, l rooklooze schoorsteenen in de dokken gemeerd
maar letterlijk ónmogelijk is. I'‘S'- V°°r Mr,e "»11' »'s °n'e ,e T"™
Mr. Dressdhuys noemde in de Kamer de Ie-'""!'™ °P 10 werkloon schepen
is geen record om trotsch op te zijn, noch om
eenig „warmbloedig” Amerikaan te bevredis
doorloopende 8®"-
l Zonder mr. Laskers „warmbloedig Amerw
Het “is niet geoorloofd gegevens er uit aan te kaQn zouden *«‘i vermoedelijk gezocht hebben
■den. Maar niemand weersprak zijn oordeelnaa> de reden waarom de Shipping Board voor*
doeleinden wordt in loopig niet tevreden kan zijn met een aandeel
ue nota meis O! uemcneujk weinig uijgeirük-30-40 pCt. in Amerika’s in- en uilvoef
ken, de mumtie-voorraad wordt voor het dub- o^der Amerikuansche vlag. Een zoo vurige uit*
- - -- van 1 lating, gecombineerd met het jongste voorstel
1 de Amerikaansche vlag 5—10 pCt. bcschen»
ming toe te kennen en van het Amerikaansche!
mailvervoer en het emmigranten-verkeer del
oorlog den vreemde vlag uit te sluiten, wijst op eenert
[geestestoestand, die niet te vereenigen is mei
'de positie welke Amerika anderzijds in het we*
r opeischt. Het laat zich toch niet
aannemet», dat andere regepringen de onbil*
lijke bescherming, die Amerika noodig acht on4>
de exploitatie eener te snel gegroeide vloot tf4-
hulp te komen, onbeantwoord zullen laten.
HET LEGER BLIJVEND IN HET MOERAS.
(Overdruk van het vlug
schrift, verspreid door
den Vrijheidsbond onder
zijno leden.)
Woensdag 14 December 1921 is een
ue iiiuiuwCTKzaaiiuicaen mme» 11 8 e <iag geworden voor het Nederland-
n noodiff oi wenschdllk mn- sche 1'Kcr; 1,0 Tweede Kamer heeft met 50
lolste wijze en zoo ol hem ditde wijzigingen «mgenomen,
t voorkomt, rhmrin Ie voor- I door "“"“'er Ven Dijk voorgesleld op het wels-
■n, (wol wordt het overheidsbedrijf in dit ""'werp tot regelinjMmp den dienstplicht, inge-
izicKt dikwijls ten onrecht miskend!) in
zou men in Indië toch hierom l
drijven vond het ministerie-Ruys in minister Pop
eindelijk den man, die voöt goed met het door
de ervaring veroordeelde .stelsel van het depar
tement wilde breken.
Chef van den generalen staf, geroemd als een
der kundigste officieren van het Nederlandsche
j leger, had hij den moed der openhartigheid. Hij
stelde voor bijzaken ter zijde gelaten een t
contingent van 14,000 man volledig te oefenen
j manschappen voor de landmacht. Daarmede zou
I gevormd kunnen worden een paraat veldleger
I van 36 bataljons.
Klein men gaf het toe. Maar zelfs de artil-
leristische uitrusting daarvan zou 93 millioen
gulden in eens kosten, afgescheiden van de be
dragen voor vernieuwing en aanvulling. De oefe-
ningstijd zou (voor het hoofdwapen) zes maan
den zijn, het minimum waarvoor in België zelfs
de socialistische partij met kracht een campagne
voerde.
Tot haast ieders verrass'ng vond minister Pop
binnen eenige maanden tijd bijna heel militair
Nederland tegenover zich.
Oefeningstijdhet kwam er niet meer c;
aan. Uitrustingmen zou wel zien. Mits het
aantal manschappen maar groot bleef, veel groo-
ler dan minister Pop voorstelde.
In de Kamer maakten de anti-revol.
hist. Sprekers zich tot tolk van deze
„wendig het aantal oefeningseenheden toone-
„ir.cn en toename van het aantal oefeningseen-
„heden veroorzaakt vermeerdering van het be
roepskader, van het aantal kazernes, van da
„hospitalen, van den geneeskundigen djensf,
„van de magazijnen
De Kamerfractie van den Vrijheidsbond stel
de zich zonder aarzelen aan de zijde van minis
ter Pop. Zij mocht het stelsel van «lechts ge
deeltelijke oefening van een deel der manschap
pen (flOOO man van het contingent) niet toejui
chen, zij was zóó zeer overtuigd van de on
mogelijkheid, het oorlogsbudget met tiental
len van millioenen te verhoogen, dat zij in ver-
grooting van het parate leger slechts een voort
zetting zag van de oude tactiek van Oorlog
veel manschappen, onvoldoende oefening en
I geen uitrusting. En zij meende dat dit zèpwel
I voor h;; -
I lottig moest worden.
De Christelijk-Historischen
verwierpen e'-k'”-
de anti-militaristische
weet men wel, dat om die 36 bataljons te J_
voorzien van dezelfde artillerie, die de kern- onvoldoende
troepen hebben, alleen reeds vereischt wordt „Waartoe” -
een bedrag van 123 millioen? En wie zal ons „Kamer uit
den waarborg geven, dat wanneer men tot „ren de schijn!
die vorming van hel veldleger overgaat, niet „de regeering
verschijnsel zich zal voor- „men in ernst,
al zoo vaak gezien hebben, I „met veel meer
>org
ter gedund dan met een groote troep «ngeo*
fende en onuitgermde mtawehappen.
De Roomsch*Ka(tholieken zijn tegenover mi*
nister van Dijk op hun oorspronkelijke, vnn dit*
zelfde inzicht getuigende houding teruggeko*
men. Zij hebben een wet helpen aannemen, dia
noch het Nederlandsche leger, noch de Nedye
landsche financiën ten goede zal komen. Maalt
winnen erbij, dat hun jongens voortaan niet
meer dan zes weken met andersdenkenden bes
hoeven in aanraking te komen.
Zoo is de dag van 14 December 1921 eert
noodlottige dag voor het Nederlandsche legen
geworden.
Het leger lijft in het moeras. Groot in man*
schappen, k’on in oefening en bewapening,'
Klein dus ook in zdiverh ouwen en kracht tfe*
uiiiusung iwii iij iu<raiM<7 uui uh wc» Hanover den vijand t
hét'kg'w olTvoor de teninnandto’iSÖAl I Als streks blijkt dat, opk met <ten betten XiV
vpor het groote’legei zelfs niet het vierde deeg
vun de noodige outillage beschikbaar zal/ge*
steld kunnen woirlen, zullen de oogen ópen
gaan aan die vrienden onzer onafhankelijk*
heid en onzer landsverdediging, die nu in blind*
heid het rechtsche compromis hebben gesteund
|2Z van het Wetsontwerp-Pop, met de weten- of VPrtiedigd
I schap, dot .ij daarmee een Knbineta-róis in Mm, inmi!d„], 2ulfcn de anlJ.mililoiri,ten en
het teren nepen, en do oploattnu vnn het Ie- ontwnpeno„,.s do gcm3olle to„,
«ervnmwttlk misleiden of voor goed onmoge. i( pm hf( N^or]ondA
ij maakten. s^.|ie ynn ]Pger fe Vervreemden.
Juist een half jaar later kwam het door mi-l 2-7
nister van Dijk gewijzigde wetsontwerp-Pop in het hpre gedaan om ook «dit voor de national*1
de Tweede Kamer in behandeling. 1 --v -1_ -
Minister van Dijk had toegegeven aan het
drijven uit militaire kringen. Een overeenkomst
was tusschen de rechtsche partijen
waarbij deze zich verbonden met e&
paraat leger (72 bataljons, l*ct dubb< --t
minister Pop) en een grooter contingent mede verbetering aanstaande is, doch de olgemeenel
te gaan. Daaraan zou dan de oefening en de malaiso heeft te diep wortel geschoten om op
rden opgeofferd. De snpj herstel te hopen.
i bewerkt de voortgaande daling der i
'.’ren, dat alom de exploitatiekosten
redelijker verhouding moeten komen tot
ontvangsten cn steunt do verwachting
«rtilteristischis uitrusting vmt «n te- groutcro productie het vertrouwen, <tet
bataljons een uitgaaf ir-T,uwh^.... - -
-_:u:c_n gulden (93 plus 123 rjjen> dje
toortteeld. Minister vnn Dijk mM(’ in U1L11 i|oi „u
millioen doen. En dat of- bjjj. schijnt gewettigd, bewijzen daarmede
- uu ....-tctov.iujrpij eenen onbetwistbaren dienst,
Voor het °°ffenblik mogen zij echter niet ho*
pen, dat deze opoffering gewaardeerd zal worx
den fcangezien de herinnering aan de buitenga
wone vrachten door denVerkeersnood tijdent
den oorlog in het leven geroepen, nog te verseft
in het geheugen ligt.
Evenals tal van bedrijven in den oorlogsroem
medegesleept, zijn de reederijen te laat tot in*
zicht geraakt. De eerste internationale scheep*
14 natiën vertegenwoordigd waren, heeft ge*
lukkig doen zien, dat Jiet reederijwezen zich'
met de internationale gedachte vertrouwd heeft
gemaakt en het verloop van deze conferentie
alsmede het succes van de Hague Rules doet
verwachten, dat verschillende regeeringen een
juistere politiek zullen voeren. In de eerstfl
plaats betreft dit Amerika. Enkele jaren gele»
den brachten wij hulde aan de wijze waarop in
i Amerika tijdens den oorlog werven en schepeM
'chi"n- ’n he* groot uit den grond werden gestamp^
J Het is gebleken, dat deze schepen^cbreken zou<
den aankleven, die te meer naar voren zijn ge*
treden, sedert de Shipping Board, niet tevreden
met de groote tonnenmaat, oorlog is gaan voe*
ren tegen de vreemde vlaggen, die in het Ame*
i rikaansche verkeer hunne moeilijk verworven
positie niet voetsstoots willen prijsgeven. In het
midden van November moest het hoofd van do
j Board erkennen, dnt 10 millioen ton
Amerikaansche schepen wegens gebrek aan
ethplooi moesten worden opgelegd. „Heden"*
verklaarde de heer Lasker, „aanschouwt het
Amerikaansche volk, dat van tot l/4 der par*
van de vloot behoorendo
de regeering, werkloos geankerd of met
gearbeid wordt dan ginds en dnt men hier
voor gelijk doel belangrijk minder perso-|
neel noodig heeft. Maar de resultaten
welkp worden bekend gemaakt uit de
muntinrichtingen in landen als Japan cn
Britsch Indië wettigen wel de uitspraak, dat
althans op dit gebied met de genoemde
on\Btandigheid ernstig rekening zal zijn te
houden.
Verder in aanmerking nemende, dat er
begonnen zou moeten worden met dón
bouw en inrichting van een Munt, zoo noo-
■dfï in staat tot een zeer groote productie,!
Idus eep bedrijf in omvang en inrichting,
in machineriën en verzekerde bergplaat
sen niet onderdoende voor de Utrechtsche
Munt, moet rekening gehouden wortWB
Tnet rente en aflossing van een kapitaal,
dat allicht op een paar millioen guld-m is
te schatten. (De Utrechtsche Munt heeft
gekost f 990.000; zij dateert echter uit
den tijd vóór 1911. In genoemd bedrag
tijn enkele uitbreidingen in latere jaren
inbegrepen. Nederland blijft dan min of
«neer met jijn groote inrichting zitten en
lijdt dirsSitot zekere hoogte onnoodig, fi-
nancieele 'schade. Het ongewenschte hier
van kan men misschien in het midden la
ten, de zaak uitsluitend van Indisch stand
punt beziende. Men zou ook nog kunnen
Opmerken, dat eenigszins aan dit bezwaar
Ware tegemoet te komen, door een deel der
macltines over te doen nemen. Muntpersen
•en enkele weegmachines leenen zich hier
toe wel, maar toch heel veel zal men van
hier niet willen of kunnen afgeven, omdat
«nen tegenover de opbrengst vnn een ver
koop (vooral indien die machines tegen
*vóór-oorlogsprijzcn en met inachtneming
▼an vroegere afschrijvingen zouden over-
r.«n) Itev». In Ml Wlllni blijven om
▼oor bijzondere gevallen het bedrijf hier
•neer productief te houden. Men zou ver-
•noedelijk ander emplooi er voor trachten
to zoeken, zonder dat nu te voren (e zeg-
fen is, dat dit gelukken zal.
Al i» het zeer bezwaarlijk om zonder
gedetailleerde voorbereiding een kostenop-
W noemen: gouden en zilveren mun-
^•en worden van het allereerste begin, d.
fW- trit de good- of zllverbnren en het bij-
•wroagde koper tot en met den munt Jag
minnen do nnmtfabriek gemaakt; en dat
Ml wei steeds soo moeten blijven. Voor mtm I
•en uit onedel metaal kan men echter de
■W«Wks munt werkzaamheden in een la-1
'ter stadium laten beginnen, hetzij door de
■amenatellmg van het alliage, met de eer
ste machinale bewerkingen buitenaf, aan
jldaarvoor ingerichte fabrieken op te dra-
Wtn, hetzij, als men tijd moet winnen of on-
nere omstandigheden daartoe krachtig me-
Hespreken, de gpheel of bijna geheel voor-
Ifcereide muntplaten van elders te betrekken
>n (n de Munt deh muntslag met nog een]
enkele voorafgaande bewerking (kleuren,
©pzetten), uit te voeren. Het spreekt van
AM, dot de omgeving van Iret laatst be
doelde 'werk uitsluitend afhangt van het
aantnl aanwezige machines van een be~
'gmalde categorie (afgezien Vnn arbeids-
t(jd), terwijl daarentegen do snelheid vnn
Vervaardiging van bijv, zilveren munten
^auw verband houdt met de mogelijke
productie van andere machine-groepcn.
tonder in bijzonderheden te treden zal het
aannemelijk zijn, dat combinatie van ver
schillend werk in het algemeen tot de
meest gunstige restanten zal leid^rt en dnt
het effect daarvan ook te vermeerderen is
door bijv, verlenging van wertijd van die
machines, die op een gegeven oogenblik
tfwaarder belast zijn dan andere. Het is
juist een van de hoofdelementen der be
drijfsleiding om, in aanmerking nemende
8e verstrekte, en ook nog do veimoedelijk
te verwachten opdrachten, de gang van za
den vast te stellen. Rijks Munt, met in
hoofdzaak slechts twee opdrachtgevers,
'ferkeert ten aanzien hiervan in niet bijster
gunstige condities; door scheiding wor
den de omstandigheden in. dit opzicht da
delijk nog veel minder goed.
i Als men dus vraagt, wat is de capaciteit
▼an 's Rijks Munt voor een bepaalde
muntsoort, bijv, guldens, dan is hierop
wel een duidelijk antwoord te g<jyen; doch
moet daaraan onmiddelijk toegcvoFgd wor-
<Jcn, dat nnast die maximum-guldenspro-
Iductie, gelijktijdig nog een groot 'wantal
munten van onedel meta<ri be werkt en ge-
•lagen kunnen/worden. En eindelijk kun-
deze uitkomsten nog weder* belangrijk ge
wijzigd worden, indjen men, hetzij voor
•nkele t gedeelten van het bedrijf of wel
▼oor het gehede bedrijf niet een norma
len werktijd, maar den dubbelen of zelfs
'driedubbelon werktijd met ploegendienst
gaat invoeren. Al kan zeker gezegd wot-
den, dat de maximum produktie aan munten
fn een zeker tijdperk door het enorme aon-
tol «tukken vg>rdt yitgedrukt, dat de thans
«lanwezige 24 muntpersen, - gedurende 24
uur per dag etmaal in zoodanig tijdperk
Werkende, kunnen opleveren, het blijkt wel,
dat de „capaciteit”, gelijk dan ook de er
varing ten duidelijkste leert, zeer rekbaar
is. De Munt te Utrecht behoeft niet, zoo-
als de heer Vissering meent, door uitbrei
ding tot een der grootste van Europa te I
Worden gemaakt; reeds thans behoort zij
daartoe, niet in omvang, doch wel in het-
\feen zij, zoo noodig, kan produceeren.
Het is overigens begrijpelijk dat, indien
«nen het muntwerk zou moeten concent ree-
ren op muntsoorten van eenzelfde metaal,
waardoor voor het werk minder gunstige
Omstandigheden worden geschapen, het in
een bijzonder geval mogelijk kan zijn, dat
een in cijfers uitgedrukte zeer hooge pro-
ductie van die bepaalde speciesoorten al-
leen niet zou zijn te bereiken, zonder dat
misschien aan één o! meer onderdceilen
I van het bedrijfeene uitbreiding werd ge
geven, waartegen op zich zelf geen be-
L «waar behoeft te bestaan. In het algem< en
moet dit echter als een onwaarschijnlijk
geval worden beschouwd, wanneer althans
op de enorme kosten, onuitvoerbaar. Hij zei iji^ jjp
Juni 1921, Handelingen bldz. 2807)len jn
lit wil doen, zou het voor vcn,
noodzakelijk zijn, dat die hooriijk
vetroepen op gelijke wij- pelOolt,
- -1 als de 36 bataljons Ruys in Juni 1921, c’at een groot leger wegens
kerntroepen. Geeft men zich wel rekenschap den stand der financiën in Nederland
van de kosten, die daarhan verbonden zijn, zal moe.en zijn.
Is een klem, goed ieger dan in ieder geval
Mnar men hoede zich voor overdrijving
en trachte nu niet door kunstmatige op-
schroeving, zoowel van de beteekenis van
hetgeen er nog ontbreekt, nis van het na
deel vun het gemis, aan een zaak, die in
haar wezen alle aanbeveling verdient, af
breuk te doen. Onder de nog versche in
drukken van de met alle begrip van ont
wikkeling en beschaving strijdende oor
logsjaren zijn ook in andere landen, Ne
derland niet te vergeten, stemmen opge
gaan om toch vooral zorg er voor te gaan
dragen, dat elk land binnen zijn geografi
sche grenzen prcduceere en fabricecre,
wat tot onderhoud en voor het leven en
welzijn van zijn inwoners benoodigd is.
Doch als men daarbij de natuur der din
gen te veel ovef het hoofdziet, zijn blik
moedwillig beperkt en dien afgewend
houdt van de groote ongelijkheden en ver
schillen, die landen en volken eigen zijn,
welke deze1 in staat stellen tot zeer uiteen-
loopende prestaties, dan zal men ten slot
te bedrogen uitkomen.
Er zul inderdaad veel kunnen ge
beuren; in een rijk van zoo grooten om
vang zal men meer en meer zelf de goede
ren kunnen Vervaardigen, die ook andere
volken voor hun huishouding noodig heb
ben en welke nu nog moeten worden inge
voerd. Maar dit zal een geleidelijk proces
moeten borden. En nu spreekt het wel van
zelf, dat bij de samengesteldheid o. a. van
de metaalnijverheid, een goed voorbeeld
van algemeener strekking, het niet vol
standig zou zijn, wanneer men, de onder
linge afhankelijkheid van de verschillende
onderdeden van die nijverheid over het
hoofd ziende, van meening was, dat het
aanbeveling zou verdienen zich op de ver
vaardiging van .-elk eindprodukt in Indië
te gaan toeleggen, «ondar de volstrekt
zing der geheime nota van minister van Dijk,
waarin voor de uitrusting van het leger 106
i millioen wordt uitgetrokken, een
ergernis. I
DE SCHEEPVAARTVOORUITZICHTEN.
Do Zeepost meent, dat de overgang in hek
van derdo crisisjaar de verwachting wettigt, dat
«tellen van een IndfocH
- «taat woor ^ndergeteeken-
v de wd va«t dat, afgezien van de koeten
t?' voor Nederland «elf, de kosten van den
muntslag voor Indië niet weinig hooger
moeten zijn den op het oogenblik het ge
val te.
Tegenover het door mr.
aangevoelde argument, dat het toch veel
deeliger zal uitkomen om zilver direct door
Indië te laten jankoopen, dan dat dit naar Ne
derland wOrdt vervoerd, aldaar g’emunt, om
nte specie naar Indië te worden getransporteerd,
wijst dr. Hoitsema erop dat ondanks de her
komst der zilverproductie uit Mexico, uit
de V. S. en H uit de andere landen der wereld)
van oudsher de voornaamste wereklmafttt daar
voor niet New-Zork doch Londen was en alles
wijst erop dat dit zoo bbjven zal. In dit geval
heeft het laatste argument van mr. W. H. geen
beteekenis meer. De oude en na den wereldoor
log weder terugkeerende gang vnn zaken profi
teert te veel van nl die elementen, usances, hnn-
dls- cn verkoersfaciliteiten enz., waardoor de
reis over de oude wereld, Londen als centrum
passeerende, de voorkeur geniet, een voorkeur
die onafscheidelijk is vap financieel voordeel.
Ik laat bij deze beschouwingen nu bijza
ken terzijde, bijv, de vraag, of wel ooit den
cventucclen muntmeester van do Gouvcr-
nemcnts-Munt op Java de groote vrijheid I
vnn gestie zou worden toegestaan als zijn]
ambtgenoot te Utrecht, ter zake van de
aanschaffing van alle materialen, die ten i
behoeve vnn het muntwezen noodig zijn,
geniet. Maar nl was hij dientengevolge dan
ook gerechtigd zonder den geringstjjn
bflreaucratischen omslag op het oogen
blik, waarop de muntwerkzaamheden innte-
rlaalaankooper
ken, op vk
het gunstigst voorkomt, daarin te
zien, (wat wordt het overheidsbedrijf in dit j «*«we.p wi regcun-MMgi uen oiensrpncnr, mge-i
opzicht dikwijls ten onrecht miskend!) in diend door 2'-’n ambtsvoorganger Minister Pop.
het nadoel zou men in Indië toch hierom I De aanneming maakt het de rechtsche partijen £let
verkeeren, omdat door de groote ufstan-voorloopig mogelijk samen te blijven werken, en kaml
J-- - cüljkcf de ann- zoolang zij tezamen de meerderheid uitmaken,
niet uitsluitend van de eischen do regeering te vormen. Maar het nadeel, daar-
dcr werkzaamheden kunnen afhangen, door toegebracht aan onze landsverdediging, is
maar men steeds door het aanhouden van met dit vooruitzicht duur betaald. Zelfs als Tr‘“r*
voorraden (hetgeen kosten medebrengt),1 hetgeen wij niet doen,
."2 alleilei rechtsche regeering de meest
eventualiteiten in het achten.
I Een jarenlange taktiek van
van oorlog had het Nederlandsche leger in 1914
midden in het moeras gevoerd.
lOrgen net 1
Rotterdam ’“et departement had zich maar één vraag
tienduizend l?psteld Hoe knn ik het leger uit zooveel moge-
wge-! manschappen doen bestaan? Alles was daar-
c bij nan opgeofferd: de financicele positie.van offi-
civ.v., c;. v..dv.wfwviciv»<, de beh^rlijke oefe-
dig. mng, en, het belangrijkste, de uitrusting en
in Ned.-Indië bewapening. Waartegenover slechts één winst i
-«1 ru stond het grooter uitzicht op promotie voor de
x>-officieren. I
fi-| De mobilisatie bracht de ontnuchtering. In stil- Sedert Juni 1921 was de financiëele toestand
.■wonnen metaal te werd het gefluisterd, rondverteld zelfs, van van het land nog verergerd. Te midden van
i hoe het ook 1914 tot 1918, en luide werd het uitgeroepên economische wereldcrisis moest de minister
geheel dezelfde waarde als zelven, dat wij niet in den oorlog betrokken
it welk land dit ook afkom-zouden hebben kunnen worden, zonder dat
Iver circuleert in Indië een gegaan, doodbloedend zonder weermiddelen.
Irag aan koperen munt. Noch kanonnen, noch munitie, noch vliegtuigen, I
1913 ook nikkelen specie noch (ets vanM“{'
inzien - 1
van het zilver het geval is, behoeft er m.
i. een oogenblik nan getwijfeld te worden,
dat de vervaardiging van koperen en nik
kelen pasmunt, indien deze in Indië moest
worden
tischloogpunt niet met een voorziening
uit Utrecht zal kunnen wedijveren.
Dit is
door dr. Hoitsema helder wórdt uiteen^
Men kon dit onderwerp zeer
leeren op deze wijze: Indië is
gewezen op het zeer dure Amerika voor k-ve-
grro» t ring uitsluitend vnn muntplaten van koper of
tin de komende jaren hij de aanvragen met muntnikkeb. Utrecht kan op veel gunstiger voor-
het muntbedrijf en de eischen daarvan re-, waarden deze metalen verkrijgen en dan in den
lening wordt gehouden. vorm, die voor het bedrijf het meest gewcnscht
«l het vervolg‘van zijn artikel komt dr. Hoitse- is; de ons omringende industriën, in de perfec-
h tot de kostenkwestie. Hij meent gerust te tie uitgerust, verschaffen de Utrechtsche Munt
hen aannemen dat wat bij een eigen In- een^n talrijke opzichten begunstigde positie,
he Munt wellicht aan individueelo loonen ge-1 Op grond van nl het hierboven nangevoerde
nen werd, weder besteed zou moeten wor- concludeert dr. Hoitsema dan ook, dat de
aan vermeerdering van personeel. 1 Utrechtsche inrichting geheel en en nl er op be-
Ik zou niet algemeen durven bewerc ft, rekend is om zelfs ann zeer vër-strekkende ver-
dat bij overeenkomstige industriën, bijv, langens te vtjldoen. Zij is daartoe op bepaald
in Indië en in West-Europn, steeds gezegd gunstiger voorwaarden, zoowel vnn financieelen
L kan worden, dat hier ve^l geconcentreeider als van anderen aard, in staat dan éene nieu-
■fcCT •--« j -i-«were dnrichting in Ned.-Indië.
Ook de schrijver schaart zich onder degenen
resultaten die meenen dat van uit Nederland krachtige
desteun moet word»n verleend aan maatregelen
om de zelf-werkzaamheid van Indië op te wek
ken.
en chr.-
oppositie.
landma
volledig te oefenen contingent te bepalen op
22,000, En, om c
bezuinigen, den oefeningstijd te verminderen tot
5 maanden, dat is eene maand minder dan het
minimum der Belgische
parate leger, van 36 tot 72 bataljons, met het
oog cr ----"v *'JK Kiem rege», waarop aus ae jaarnjKscne kos-
(10 Juni 1921, Handelingen bldz. 2807)len jn v; edes ijd redelijk beperkt kunnen blij-
„Wanneer men dit wil doen, zou het voor ven, met de thans beschikbare financiën be
de hand liggen en noodzakelijk zijn, dat die hooriijk te oefenen en uit te tosten. Maar xij
36 bataljons resemltocpen op gelijke wij- klooft, mcl niitiitter Pop en met het Kabinet-
ze geoutilleerd weiden t' J_ </s v
noodige, onmiddellijke aanraking met de
vóór-industriën. IXt zeu een vooruitstre
vendheid van verkeerd «Hooi zijn..Het be
vorderen van de mogelijkheid om Indië
«oovoel doenlijk zelf te doen produceeren
en aanmoediging van de industrieel» ver
werking vnn de ruwe produkten tot half-
of tusschen-fabrikaten is het volgen van
den natuurlijken weg. Eerst daarna ga men
over tot de cind-bewerking der materialen,
in de aanschaffing waarvnn men thans ge
heel van verafgelegen buitenland af
hankelijk is, en waarbij men in» slechter
conditie verkeert dan elders het geval is.
Als de voorafgaande ontwikkelingsperio
des doorloopen zijn en de verwante bedrij
ven zich hebben gevestigd, dan zal een
overbrenging van de r„
Indië te verdedigen zijn. In de toekomst
moAt Hit m t.’ ook gebeuren en al zouden
grond van nationaliteit»- of
begrippen, iets vroeger I
is. hiertoe willen overgaan, dit tijdstip lijkt
mij thans nog volstrekt niet aangebroken.
halen. Meur niemand weersprak zijn oordeel
iVoor dc allerbelangrijkste c_.\l.Z...
de nota niets of belachelijk weinig uitgetrok-
lating, gecombineerd met het jongste 'voorstel
voorraadofschoon minister van °P J* A v
voor een geruimen tijd togen
schommelingen en eventualiteit»-»,
bedrijf behooit verzekerd te zijn. Een
gunstige toestand als wamin Utrecht ver
keert, waar men heden desgewenscht te
JLonden telegrafisch koopt, morgen het
transport nnar Amsterdam of Rotterdam
plants hoeft en overmorgen
K.G. zilver in 's Rijks Munt i.\ over
bracht, maakt alle tijdaapkoopen n— die
dit metaal een onvermijdelijk sj^eculatiefGeien en onderofficieren,
karakter dragen -* overbodi" i:’—
Eigen zilverproductie i
speelt ten slotte een geringe rol. De om- j
vang is zeer beperkt en voor het hier !>e-officieren,
spioken doel geheel onvoldoende. Ter fi-l De mobilisatie bracht de ontnuchtering. In stil-
neering wordt het ruwe, gewonnen metaal te werd het gefluisterd, rondverteld zelfs, van
mar e’ders vervoerd, doch hoe het ook! 1914 tot 1918, en luide werd het C.o
zij, voor den prgöucent heeft het dan ver- na den wapenstilstand^ door de legerautoriteiten
kregen metaal
eht metaal, uit
stig zij.
Noast het zilv
zefer groo t bedrag aan koperen
waarbij sedert 1913 ook nikkelen s]
is gekomen. Evenmin als dit ten aar
het zilver het geval is, behoeft
aan getwijfeld te wordei
van kopen
in Ir
pn ujtgevoerd, geldelijk en
doen, wat wij
niet ten einde kan brengén, dat men weer
krijgt desillusies, gebrek aan vertrouwen in
ei/-n k nrb en o n«*i c’ie’het een leger van 72 bataljons, in
gevolg zijn van het opzetten van een t
groot huishouden, dat men niet kan onder- i veel mogelijk tegenhoudend, hulp
houden en niet eens behoorlijk kan inrich- zal moeten afwachten. «w«uu»wiu^
ten." Zelfs zonder Volkenbond en Washington- in den bodem gaat stijgen. Het college hc
En de minister voegde daaraan later nog toe conferentie hebben ook de grootste rijken zich daarom niet de overtuiging, dath et op den
(14 Juni 1921, bldz. 2851): moeten behelpen met het leger, dat hunne fi- van Rijnland ligt, maatregelen te treffen tot v
„Wanneer men het aantal menschen dat on- nanciën hun veroorloofden behoorlijk uit temindering van het zoutgehalti
„der de wapenen kan en moet worden geroe- rusten. Als Nederland niet méér doet heeft hetalleen door
„pen, zoodanig vermeerdert, don moet nood- zijn plicht gedaan. En zijn landsverdediging be- stand veranderd kan worden.
I zouden nebben kunnen worden, zonder dat ons
leger in een korte spanne tijds zou zijn onder-
n, noch munitie, noch vliegtuigen, I nulliard guk
al de moderne hulpnüdrWen, die klein dc«I ervan <100
'KV,,, 6 leening ten b
Pogingen s°l*deeren mislukte jammerlijk, en wij moesten
Hen had- overgaan tot een kostbare dollar-leening, met
- - alle gevaren daaraan verbonden.
I Met bloedend hart stemt men toe in Bezui
niging op liet noodzatelijlste, op de kosten der
«iekteverzorging. i
grooter
dan de oefening en
uitrusting van het leger won’
oefening zou voor een deel buiten de kazerne
schieden cn als regel zouden de manschappen logSprijz<
iet langer dan zes weken in verband in redelijkei
-o.apen worden geoefend. Minister Pop had
voor do «rtilteristtecho uitrusting vun een te-
ger vun 72 bataljons oen uitgaat in eens vnn vrnchteninorlt zich moot herstellen. De reede.
ten minste 216 millioen gulden <93 plus 123 rijt.ni dio in dit v„lroawen g,ooiore tonnen.
I millioen) noodig geoordeeld. Minister van Dijk mMt j„ do vo„rt 11„„d,.n don v00r |w( oos(!n,
zou het voor 106 millioen doen. En dnt of- Uik scWjnl gewcttlgd, bewijzen daarmede na»
schoon minister Pop - een hoogst deskimdig do maalsch’nppij «men onbetwistbaren dienst.
I minister van Oorlog, voortdurend sprekend Voor hel „„.„Mj).
mown zii echter nipt lm-
namens de geheele regeering had verklaard
dat, indien men de door hem uit<etrokken ar
tillerie verdeelde over een leger van 72 batal
jons, dat leger minder artillerie zou hebben dab
thans door de Entente aan h<U Duhsche leger
te toegestaan, welks artilleristlsche kracht de
Entente wil brekén I 1
De Kamerfractie van den Vrijheidsbond had
maar «n keuzo: zich tegen deze nieuwe mill- ,^CMlfcitnHe te Londe WMrbij meer dJ„
tnive volte face van het Kabinet-Ruys verkla- tJ>!_ v t,
ren, en een regeling afwijzen die aan Neder
land hetzelfde machtelooze leger zou brengen
dat het in 1914 bezat.
Sedert Juni 1921 was
van het land nog verergerd.
van financiën verklaren dat 35 van het totale
volksinkomen aan belastingen heengaat en het
aanboren van nieuwe bronnen feitelijk is uit
gesloten. Onze vlottende schuld is tot een
kende hoogte gestegen, spoedig i«aars<
".(kjen j^.n poging om een
9 millioen gulden) door een
ten behoeve van Indië te con-
