Piano's - Vleugels - Dncanola's
F=C.F.ëIDOES
Reuzen Afslag.
Slavenburg Go's Bank
IM
Rotwiun
goudsche Gourant
Arrow
Boorden
1
3
danqperin
II1K11EST
Cadeau
OPRUIMING
Paifmiitifl en Tiilit-irlililii
Stoomwasscherij en Bleekerij
Sigaren enTabak
Relief-Sigaren
Stoomwasschsrij „DE GROOTE Ml"
EN
FDRUN
compagnon mm
„PERTOLAN"
R.K. Prem'er Pijpen
L. BINNENDIJK,
TYPEN
NED. TUI
2 Gemeubileerde of Qngemeubilserdi'Kamers
Goede vangst.
BALT. A, DE JONG,
Advertentlsn
Dankbelniainn.
ZIT- EN SIMEI
Aan groot vaarwater
Pakhnisruimte
te huurgevraagd
WONDBALSFM
WONDERZALF.
De Goudscbe Friithindil
ANKER
>AIH-EXPELLER
HET HIDDEL
pmnotnnua,sPiT,
UTOI COOPS, vuntr. SI
INFLUENZA 1
lieobi Viria Wortolboor
Kleiweg 87- Tel. 517
TALEN
BOEKHOUDEN
CORRESPONDENTIE
SCHRIJVEN
REKENEN
STENO-DACTYLO
IN DEN PI AN OH AN DEL.
Door ooi streven steeds kot ileowsti, bests eo mmt prUsWaardtge is ion handel tl brengen,
zUo wU ir la geslaagd eooo oagskenda sorteering
la Toorraad to hoodeo.
WIJ NOODIGEN U TOT BEZOEK UIT.
Radtri Inlichtingen b||:
YAH nAFD HunuTiriueiir LHontstr. 9 Choorstr. 32
tea Haag Utrecht
Bijkinlirin: TERHEIIDENSTRA4T 26. Drodi Tolofoan 242.
Si. AM1H0KIESTR4AT 9. Gouda Telefoon 589.
1 N. NOORDEGRAAF
Autovarhuur-lnrichfin?.
WIST GIJ
E. DE GROOT
„NET W1PEN VAN AMSTERDAM". *2
M. PEETERS - Bleekerssingal - GOUDA.
KOOPHANDEL
Fa. D. 6. VAN YREöMfNGEH.
PHILIPSEN VAN HDSSEN
Behandeling van alle Bankzaken.
^GNrzui
auwrifAzwDBi^)
ftft
I Gemak en Voordeel
j Harkt 31 - M
MOORDRiCHT-EOUDERAI
Advirtintiën u UhmmiiM
nor di fieodscbo Cnn»'
wordu bier iiigimnn dM
TWEEDE BLAD.
Ona virkiar en zijn kotten.
BINNENLAND.
2
Heden ontsliep zacht
en kalm na een gedul
dig lijden, onze eenige
geliefde zoon, broeder,
behuwdbroedcr en Oom
CHRISTOFFEL ELIZA
HERMANUS BOUT,
Jn don ouderdom van
ruim 20 jaar.
Uit aller naam,
E. BOUT.
Gouda, 20 Jan. '22.
Ann STEPHAN v. VUUREN
^imgnetiseur te Overschie die
mij heeft genezen van hevi-
gen Reumathiek, waarvan ik
gtijf en vertrokken, mijn bed
üiet koq verlaten. Nu ben ik
gezond, en doe mijn werk met
lust
Achtend,
P. DE WIT.
Koekkoek, Velsen. 271 18
Gevraagd door onderwijze-
tres tegen 1 Febr. frissche
({gestoffeerd) bij eenvoudig
net gezin, (liefst buitenkant
der stad). 270 10
Brieven met prijsopgave on
der No. 270 bur. Goudsche Crt
t»m gezamenlijk een reeds be
staande zaak naar Gouda te
verplaatsen en uit te breiden.
Ecnig kapitaal gewensrht.
Brieven franco onder No.
f67 bureau Goudsche Courant.
267
Brieven met omschrijving en
prijsopgave onder No. 281 bur.
Goudsohe Courant. 281 12
I 4000.-
Hypotheek gevraagd. 260 5
Brieven onder No. 209 bu-
teau Goudsche Courant.
POROL
Verkrijgbaar by:
S. H. WAN LOON
v|h. Wolt A Ce.
140
UNSE TIEHDEWES 27 - JiUli
BEEFT IN VOORRAAD:
Blauwe druiven
Ananassen.
Tafelperen.
Tafelappelen.
Mandarijnen.
Sinaasappelen.
Bananen.
Doosjes Dadels.
Nieuwe Vijgen.
Diverse soorten Noten.
Blikgroenten
enz. enz.
m fa
J5NQROS EN DETAIt
Jlli soorten Brandstoffen.
SPECIAAL HOILAKDSCHÏ
•D FRIESCHE TURF.
ZEEB BILLIJK.
Wed P. VERMIJ
«3 ia G«b. VAN LEEUWEN.
CIBCNEWEC II IEL.Ki.UI.
TfcQtn
JfCHT+RHtUIWIEK,
mFLutrizA.
WM BI Dt MAACSTDttK,
HEOSUtOFntUS-
VtftKOUOHt»,
HOOFD^TAtiDPyn bi
AAMCtZICHBpyfl.
BUHHAPOTtWDQOG.
PEfin_Qp5<U«0
aoroapan
VerkrUckur bq
WliRIORIIVOful
KoopigMn Pain-Eip.iler m«t
•wK.b. prtfun .M ..rp.kki.li,.
OM U
Bi) koude en
pi|n In de ledematen,^
Rheumatiek en
Verkoudheidohoofdpijo.
Gebruik hieriegeo
vjeoruis meriegcn
tdöleiten^m
Zi| nemen elk
gevoel van on- yj S
welziln
Prljo per koker
Bl| Apolh. en Droquten
IfABRlKAMT. A. tol JNH ARDT. IX» 3*3
247 24
Zenuw-, kramp- en
slijmhoest, bronchitis,
asthma, en andere
hoest, keel- en luchtpijp
aandoeningen geneest
men met kinkhoest-
drank genaamd
van 25 249
OUDE PEKELA (Gron.)
Kinkhocstdrank „Porto-
lan' 'is te bekomen bij
de bekende verkoopers
van 249 25
WORTELBOER'S ARTIKELEN
Boelekade 13Z-2II.
Tel. 603.
en
b|J inkoop no PUP
tan al 00 ets.
Prima kwaliteit
Dezi aanbledlag duurt 14
dagou.
265 80 Aanbevelend
en». In
Privaat- club- ra
cnratiftonderw
Cur«uit2S0 p. maind
oplkidiiuh tot
TTPIST(e)
STFJP.TTPIST(I)
CORRESPORDERT(e)
INSCHRIJVING
Maandag, SS Janaarl
Oleadst, 84 e*
Pontmchool
Turfmarkt 69
GOUSA
Prospeotus en inlichtingen
kosteloos.
274 00
ja82ar
Om 3 |arig huursyeteem Temuaakkeli'lft D dan aankom.
CATALOGUS GAARNE TER BESCHIKKING.
vu 184U
I*«r onmiddellijk te hnnr gevraagd:
eveatneel flinke lecalltelten.
Huurprijs tot f 80— per maand.
Brievan onder no. 282 bureau Gou<isohe Oourant. 20 282
ROEHHOI'ni.RA f 2.50 "RB WAANl>.
Schriftelijke privaatlessen ter opleiding voor het „Mercu-
rius-diploma" en voor dat van de Vereen. Leeraren i. h.
Boekhouden,
Spscinlo opleiding voor het Diploma Rekenlng-Courant-
Boekh ouder.
Do lessen worden gegeven en gscorrlgaard door Leeraren
M. O. Boekhouden.Alle leermiddelen worden kosteloos ver
strekt. Desgewenscht worden twee lessen per week gegeven
zonder prijsvorhooging. Speciale cursussen voor meergevorder
den. Aanvang der nieuwe cursussen begin Februari. Vraag
omgaand gratis Prosnectus A aan:
INSTITUUT „MERCURIUS",
Amsterdam, De Clercqetraat 73.
In den n»oht vsn Zaterdag op Zondag j.l betrapte «f* Hoofd
Controleur van Halen der ltott. Part. Dag- dc Naeht-
velllgheldadlenet Directie I.. van Jeveven. HRnloer
Zwaanshal* S77 Inbrekers welke In het pand'Weete
Hagen straat 70 naa het werk waren. 284 80
Door de activiteit van den Controleur werd een der inbrekers
gearresteerd. t
Cent.
45
15
5
Zaklantaarns compleet met Lamp A Batterij
'-lantaarn Fatter«on-R*rM"xe
Zaklantaarn Lampjes
Zaklantaarn Batterijen „CHON" 4 nnr
(voor lediqe CHt N I atterilen wordt 0.05 terng betaald).
Rijwiel Lantaarns Electrisch compleet
(deze kunnen ook als Zaklantaarn gebr-'M worden),
Electrisch draad per Meter
Electrisch Snoer Zijde per Meter
Fittings voor Zaklantaarns Lampjes
Fittings voor Sterkstroom
Elementen geheel compleet
Voltmeters werken accuraat
Wandarmpjes (lata geroest)
Rijwiel Lantaarns in alle modellen vanaf
Sigaren aanstekers geheel koper
Ook heb ik een groote partij diverse Vijlen on' m
prima kwaliteit vanaf
Figuurzaag Vjltlaa per kaart van 6 stuks
Sleutelvfllen per kaail van 6 stnks
Groots Rijwiel Vlagnen alle Nationaliteiten
Binnenbanden voor Reclame
Buitenbanden voor Reclame
Prima Bagage riemen in alle maten vanaf
Flets Pompen met slang voor Reclame
Gummihakken met achroeven, per paar '3
Stalen kool en' ."'en met steel 69
Enz.EnzEnz.Enz
VOOR RECLAME IlIIIIÏIfl
Ieder kooper van 1.ontvangt 1 Sigarenaansteker.
In hot WARENHUIS Kleiweg hoek Kleiwegetraat, Gouda.
*■0 58
1.98
5
15
12
24
m
168
24
137
21
*15
59
117
?5
98
257
15
F9
RIJWIEL- en MOTORHANDEL
KLEIWEG 12-- TEL. 602
DENK OM DE
van
Ooethaven 29 - Gouda.
TKLEIUO, lm.
dat de meeste rarenseken uit G«*ada en Omatreken
nlch lolnednga en Zaterdags aan het ntatlon te fionda
verdringen om naar ROTTERDAM te gaan naar de
DAMES MOORBAAK WAN
SCHIETBAANSTRAAT 15 - ROTTERDAM
«oop Mantel., Manteloostuume, Zijden
sloffen. Japonnen, Bfoueee en
Bontstellen tegen
ONDENKBAAR LAGE PRIJZEN
verkrUxbnar zijn. 248 40
bpeeiaal Ingertelit voor het ale nlenw
opmaken want
Boorden, Overhemden, Maneheften
en Fronto.
GOED EN GOEDKOOP
OUBA
PRESIDENT
No. 1
Kit 1)1. 1836
4 cent
8 per
«OllDSOHE KRUL 11
PRUIM 2 13 t
B'8TE PRUIM 15
Alles btHMrkt tan prina rifpu ororzoateHe tabak-
Wildstraat 20, Gouda.
RELIEF1
FABRIKAAT VAN
C U IJ K
GEVESTIGD TE SCHIEDAM.
HAlTURJfV i 2(3 30
Schiedam - Rotterdam - Den Haag
Lelden, Gouda en Oud-Beljerland.
met hare afdeellng CHEMISCHE WASSCHER1J.
260 Wordt U niet naar genoegen bediend 80
l»t.| Uwe tegenwoordige wasaeherlj et
afrUklnrlehtlng, send ona dan eens
een proelwaaeh, et laat oao Uw iy**f
good eena behandelen, U kan dan
aelf oerdeelen.
TELEFOON 540 BLEEKERSSINGEL 65 86
BUSGROEJVTEJY
Merk
SLEUTELS
yieuivenfuiizen
c^-oLeiden c_^r>
Allcek
au WOlOIKlH» N(,
RSLUIS»
OcnTCNOVOER
Y Gemengd Graan
IlS „I—ENMOUOEN VOORDEEL).
I «RAAST ON1I ttRATI» IliRLUSri I
iitti oewt»f«er<nevrrrarh
ALLE
ZUN IN
verkrijgbaar.
la 15 ta nauw of 15*4 te wijd?
Vreegt U dan maat 15'4
Zoo ogk verkrijgbaar maton
llK-MW-14)(-15^-HJt enz.
95 ct p. et 2 75 per 3 at w
Imp. MAX ILQCH, A'dam.
LEVEITMII
scans wtisiM
IEPLEI
ELLUhN'S ENBIICITIII
PUI EIPELLER
SLUH'8 LUIMT
GALLEE Co.
NuklHiililf. It, It'll. 2707-
MMIMMMtlMSM*
HEBT GE. DOOR
AOVERTENTIËN
DIE IN MEER
DERE BLADEN
MOETEN WOR
DEN GEPLAATST
OP TE GEVEN -
2 EEN AFSCHRIFT
J 18 IjOLDOENDE.
2 VLUGGE EN -
2 - COBBECTE
2 OTTVOEBING -
GEWAABBORGD.
eMe.ae oe.e.eil
L VLEGBEERT,
0Q0B1UL
Ho. 148*.
EATHBDAG, 11 JANUARI 1M*.
*43
fcfr is een tijd geweest, d»t reiren luxe wa«.
eenvoudige burger deed er niet aan, ten-
Tij bij thooge utoondering. De vele vermoei-
tóosen, aan het reizen verbonden, de orue-
terheid en betrekkelijke onveiligheid, de be
swaren, door bet samengestelde van de
'noodzakelijke voorbereidingen, dat alles
lokte bovendien niet «it. En het handels- en
l^drijfsleven, dat, schoon dan reeds «inds
qpeuwen over de geheele wereld zich uit
strekkend, toch in en-geren zin binnen nau-
Vere grenzen beperkt bleef, maakte het rei-
Zen minder nioodzak-elijk.
De stoom, juister Ibet gebruik maken van
Ben stoom als beweegkracht, dat het aan
gezicht der wereld veranderde, heeft ook
ftterin verandering gebracht. De spoorwagen
*n de snelle bootverbindingen hebben eerst
/recht het handels- en bedrijfsleven en het
jverkeer in wl-sten zin internationaal ge
maakt. De afstanden van weken krompen in
nen tot dagen en von dagen tot uren. En
pvet het verdwijnen, van diligences en trek-
'pcbuiten scheen het geheele leven losseh en
fcewegelijker te worden en scheen ook de
menschheid, uit de kluisters van haar bewe
gingsvrijheid steeds verder uit te breiden en
het geheele land, de geheele wereld voor
»ch op te eisohen.
De enorme opbloei van handel en indus
trie, en van 'het geheele bedrijfsleven, toon-
Ide welk een grooten, gunstigen invloed van
deze uitbreiding en toename, van deze ein
delijk gevonden makkelijkheid van het ver
keer op ons oeconomisch leven uitging. De
te volgen weg bleek daarmee aangewezen.
iWilde men dezen opbloei verzekeren, en
zoo mogelijk vergrooten, dan moest men
«teeds meerdere en zekerder en gemakke
lijker wegen voor dit internationale verkeer
hanen en door een beperking van de ver
keerskosten tot het kleinste minimum het
verkeer zelf nog trachten uit te breiden en
ite bevorderen. En het bleek, dat door de
vermindering dezer koslen het verkeer zoo
danig toenam, dat naar den regel „groote
omzet, kleine winst" de verkeersmiddelen
zelf als bedrijf niet leden, maar integendeel
voordeelig werkten, dat dus aan de indirec
te ook directe voord eelen verbonden worden
Dit bracht tot het verzinnen van steeds
nieuwe middelen om het verkeer goedkoo-
per en gemakkelijker te maken, waardoor
natuurlijkerwijs de omvang van dat verkeer
«ich nog voortdurende uitbreidde.
'Deze gang van zaken is door den grooten
wereldoorlog plotseling verstoord. Het inter
nationale verkeer werd feitelijk stop gezet,
althans in zoo ernstige mate bemoeilijkt, dat
het tot de kleinst mogelijke proporties in
kromp. Hierdoor en door andere oorlogsge-
volgen werd het geheeld oeronomische le
ren uit zijn natuurlijke verhoudingen gerukt
cn trad ten slotte een algemeene verarming
in, die in de tegenwoordige malaise tot uiting
komt. Aanvankelijk had deze ommekeer en
deze verscheuring van het ©economische
leven een enorme prijsstijging tengevolge.
De loonen stegen als gevolg daarvan. En
ook de verkeersmiddelen, op deze alge
meen stijging reageerende, verhoogden hun
ne tarieven. Maar deze verhooging moest
evenals de stijging der loonen het hêrstel
van het oeconomisch leven nog meer be
moeilijken. Pogingen tot het verlagen van de
productie als van de transportkosten wer
den dan ook allerwege ondernomen. Men
"Ogrijpt, dat alleen langs dezen weg het
middel te vinden is tot nieuwen opbloei. En
wanneer de mogendheden eindelijk den weg
tot verbetering der internationale verhou
dingen, tot samenwerking en, zoo noodig
tot b* oph«rt.n «m door <teo oorlog
twneeojpewoppen voHcen gevonden rallen
hebben, waarvoor de conferentie te Cannes
goede kans schijnt te bieden, dan zal alleen
een verlaging der ©ogenblikkelijke levens-
koeten en een voldoende mate van energie
noodig zijn, om de menschheid uit het moe
ras omhoog te trekken, waarin zij zich zelf
zoo leelijk heeft vastgewerkt. Met die verla
ging kunnen we hopen tot een normaler le
venspeil terug te keeren. Daartoe zal dus
een voorloopige-aanmerkelijke verlaging der
loonen en een zoo groot mogelijke verla
ging der productie-, maar ook der transport
kosten noodig xijn. Want deze transportkos
ten immers ook bepalen door hun beslissen-
den invloed op het verkeer voor hun deel
den bloei van het oeconomisch leven. Te
land worden die transportkosten voor een
groot deel door de spoorwegen beheerscht.
En voor wat het reizigersverkeer ibetreft,
ook een belangrijk deel van het geheel ver
keerswezen en voor het oeconomisch leven
van heteekenis, vrijwel geheel. De Engelsche
spoorwegen, de noodzakelijkheid begrijpen
de en inziende welken invloed ook zij
het herstel van het oeconomisch leven uit
oefenen, hebben dan ook hun tarieven, die
tijdens en vlak na den oorlog mede de hoog
te ingegaan waren, reeds belangrijk ver
laagd. En het blijkt, dat zij niet misgezien
hebben. Het verkeer neemt belangrijk toe.
En tengevolge van die toename wordt
tengevolge van deze verlaging geen verlies
geleden, maar zal het ongetwijfeld mogelijk
blijken de gestegen bedrijfskosten ook bij
deze tarief verlaging voldoende te dekken.
Onze Nederlandsdbe spoorwegen blijken
echter een averechtschen weg te willen
gaan. In een tijd, waarin de noodzakelijkheid
van oeconomisch herstel om verlaging roept
en de algemeene verarming bij een verhoo
ging belangrijke inkrimping van het verkeer
onvermijdelijk maakt, drijft de directie niet
temin de tarieven nog voortdurend de hoog
te in. De schade, due zij daarmee aan het
land toebrengt, schijnt zij niet te achten.
Ons leven is in tegenstelling met vroeger
op een zeer intens verkeer ingericht. We
kunnen er persoonlijk moeilijk meer 'buiten
en ondervinden daardoor in ons particulie
re leven tal van onaangenaamheden van de
beperking, die de enorme kosten ons gebie
dend voorschrijven. Maar het heele leven
lijdt onder deze gedwongen beperking, die
niet noodaakelijk is. Juist omdat de verhoo
ging der spoorwegtarieven in dezen tijd
vooral alleen vermindering van personen-
en goederenvervoer ten gevolge kan heb
ben, kan de spoorwegdirectie van deze ver
hooging geen verbetering van hear finanti-
eelen toestand, eerder het tegendeel ver
wachten. En 'het is ook een allerzonderlingst
beleid om thans nog tot deze verhooging
over te gaan.
De tijd, dat officieele en semi-officieele
personen en lichamen het leven die wet kon
den yoorschriften, dat ambtelijke,-en semi-
arrvbtëlijke regeling dwong en met de pri
vate belangen en private personen geen re
kening hield, is gelukkig weer voorbij. Maar
onze spoorwegen schijnen het nog niet ge
merkt te hebben. Dat blijkt niet enkel uit de
verhoo^ing der tarieven. Het zou daarom
goed zijn, wanneer zij er eens gevoelig aan
herinnerd werden.
K.
de rol van het eerste over te nemen,
waardoor wij gelukkig op ilezo wijze nog aan
den dood ontkomen, dïo anders onvermijde
lijk zou zijn.
I)o nieron scheiden voortdurend voor ons
lichaam onbruikbare stoffen af, die zelfs bij
een kortstondig verblijf schadelijk zouden
gaan werken. Kunnen deze beide organen
dus niet behoorlijk meer hun werk verrich
ten om een of andere reden, waurop wij mo
menteel niet nader kunnen ingunn, ddn zal
hot gevolg zijn dat het lichaam in meerdere
of mindere mate vergitügd wordt, waavvan
do igevulgen vrij spoedig merkbaar worden.
Ik wil U niet bezighouden met de \erschil-
lende beschouwingen over den aard van do
stoffen, die het lichaam kunnen vergiftigen
doch U liever hot een en ander medcdoelon
over de verschijnselen die een belemmering
van het urineeren medebrengen. Wij vinden
hier tal van overgangen, daar do natuur zich
niet aan banden laat leggen. Kenorzijds vin
den wij gevallen, waarin plotseling de hef
tigste verschijnselen zich openbaren, ander
zijds zien wij zeer lichte aandoeningen, die
meestal later (tenzij hulp mogelijk is) eeji
ernstigen vonn aannemen. Lateh wij met het
zwaarste geval beginnen dat wij ons kunnen
indenken. Dit is de z.g.n. uraonii.sche aan
val, waarbij bewusteloosheid optreedt, die tip
het com# igeziclit wel iets weg heeft van een
gowoffll toeval. Het gelaat is blauwrood van
kleur; do patient trekt mot armen en beeuen.
do pupillen van de oogen zijn wijd en wij
nemen een snurkend geluid waar. Duurt
deze toestand wat lang dan zien wij door
gaans een typischen vorm van ademhalen
die alle omstanders altijd treft. De patiënt
n. 1. haalt een tijdje (30 h 45 seconden meest
al) geen adem. Na deze rustperiode begint hij
wederom te udemen, al dieper en dieper,
zoodot wij ton slotte #en zeer krachtige in
en uitademing zien en hooien, terwijl daarop
weer een inzinking komt en met V2 h mi
nuut rust weer eindigt, waarmede de kring
loop gesloten is. Men heeft» deze wijze van
ademen, die nader is onderzocht en nauw
keurig is beschreven, een aparten naam gego
ven n.l. ter core van den onderzoeker en
spreekt men van het „Cheyne Stokessche"
ademhalen.
In de lichte gevallen treedt meestal de
doezeligheid gepaard mot hoofdpijn op den
voorgrond. De patiënt is min of meer suf en
hoeft doorgaans bij het ademhalen een
eenigszins benauwd gevoel. Braken komt bo
vendien zeer vuak voor. hetgeen toegeseh re-
van moet word oh aan de opgehoopte giftige
stoffen in het libhaam.
Daur de uraeiaie, zooals U duidelijk gewor
den zal zijn op zich zelf geen ziekte is, doch
een uitvloeisel van de slechte functionnee-
ring der nieren is, zoo zal de oorzaak van
dit laatste euvel zeer veel \gewicht in de
schaal loggen en beslissend zijn hoe onze pa
tiënt er voor staat. In elk geval moet do
uraemie d. w. z. de vergiftiging van het bloed
door stoffen die zich in de urine bevinden
ten allen tijde als een ernstige zaak vVorden
opgevat.
Mflseha Brief.
Uraemie.
Bovenstaande aandoening zal velen Uwer,
althans bij name wel vreemd in de ooren
klinken en toch hen ik er van overtuigd dat
niet weinigen mijner lezers een dergelijken
toestand onder oogen zullen hebben gehad.
Allereerst wil ik U een weinig orienteeren
on dit terrein der medische wetenschap. Zoo
als U bekend is zijn de beide nieren voor den
mensch van levensgewichtige heteekenis, d.
vv. z. zonder een nier is geen leven mogelijk.
Is bij een operatie een nier weggenomen dan
kan de andere overblijvende het werk over
nemen. De natuur heeft ons in dit opzicht
royaal bedeeld, hetgeen wij vaak zien hij do
bestudeering van het menschelijk lichaam.
Loopt het dus met het eene, zoo belangrijke
orgaan spaak, dan is er nog een tweede in
BrlQvon nit ih Hofstad.
DXCII.
Het is maar een klein staaltje maar het ty
peert de geestesgesteldheid van huidige vroede
vaderen. De nieuwe onderwijswet biedt de gele
genheid om een progressieve schoolgeld-regi
ling te maken. Den Haag heelt natuurlijk die
gelegenheid aangegrepeh. Niet het aantal
schoolgaande kinderen zal de degressie bepu-
len maSf wel het tojgpl aantal kinderen. Wan
neer iemand dus drie kinderen heeft, waar
er één school gaat en er komt een vierde dan
daalt onmiddellijk het schoolgeld van dat ééne
kind. Op zichzelf is dit al een uiterst zonderling
systeem, maar het wordt nog zondelinger wan-
r men verneemt dat het minimum bedrag
voor het eerste schoolgaande kind zóó laag is
gesteld dot de inningskosten van hef bedrag
hooger zullen zfjn dan het bedrog zelf. Een
vader die minder dan duizend gulden inkomen
heeft betaalt vpor zijn eerste schoolgaande kind
vijf cents per week. De inningskosten van die
vijf cents zijn meer dan vijf cents. Wanneer we
aannemen ,dat de onderwijzer die voor de klas
se van zog 40 leerlingen staat drieduizend gul
den inkomen heeft dan kost alleen reeds daar
voor ieder kind 150 cents per week. Rekent men
de verdere kosten van schoolgebouw en toezicht
enz. op 50 cent per week wat zeker een
gering bedrog is, dan kost ieder kind minstens
twee gulden per week waarvan de ouders vijf
cents betalen die bovendien nog verloren gaan.
De vader van het kind krijgt dus uit de over
heidskas twee gulden per week toes'ag voor
de opvoeding van zijn kind I Ziedaar het moder
ne staatsbeheer I Sijmen, betaal I
Een tweede staaltje van soortgelijk beheer
vormen de z.g. controle-woningen. Dit zijn spe
ciale woningen voor lastige families die geen
enkele huiseigenaar een woning wil verschaffen.
De gemeente zal dat nu doen en de lastige
dames en heeien mitsgaders hun edel kroost
wordt aan de ketting gelegd. Het dorp der ont
aarden zou men het kunnen noemen, 't Kost
natuurlijk ontzaglijk veel geld, hetgeen al weer
geen beletsel was om uan het dorp een over
dekte speelzaal te bouwen die acht mille kost.
De huur van deze Hitizen znl wel zoo laag zijn
dat nauwelijks de kosten vnn deze fraaie zaal
betaald zullen worden. Al weer dus ren catego
rie van personen die jnnrlijks een niet onaan
zienlijk bedrag non subsidie krijgen. Alsof er
geen malaise bestuat strooien we met de rijks
daaldersHot zou wel eens interessant zijn om
op te tellen welk deel van do belastingpenningcn
op deze wijze werd besteed zoodat daaruit vlet
nf te leidon hoeveel ovefhrids subsidies er als
gratis-salarr-',n werden uitgedeeld. Misschien
dat men van in eindcijfer danig schrok, hoewel
er menschen zij-*, die op Punt '«"W niet
eer schrikachtig zijn.
Het is in den Hang buitengewoon rustig en
onbewogen. Het gepraat over den opzienbaren-
den moord in don trein is uitgeput en een
nieuw algemeen onderwerp van den dag is er
niet. Het weer is bar slecht, en wie niet dringend
de straat over moet blijft rustig thuis, 't Zijn
niet de gezelligste maanden, de beide eerste
van het jaar. Men begint al naar het einde van
winter te verlangen, vooral nu het weer een
miserabele kwakkelwinter is. Het aantal zieken
is groot, hoewel naar het op het oog schijnt
niet zoo groot als elders het geval is. Volgens
mededrvlingen van den Geneeskundigen dienst
oefent de nabijheid von de zee steeds weer een
gunstigen invloed.
Het eigenaardige verschijnsel doet zich voor
dut allerlei kleinere epideinicBn, zoonis thans
de influenza die sedert eenige jaren „griep"
gedoopt is altijd weer langs de Oostkant
van de stnd, langs de spoorbaan dus, aanvangen
en vandaar uit zich over de stad verspreiden,
elkaar in omvang en karakter verzwakkend
naarmate zij de zee naderen. Waarschijnlijk
waait de frissche en meestal krachtige zeewind
het infectiegevaar snel weg. Het waait hier nabij
de zee altijd. Maar hpogst zelden kan men van
volslagen stilte gewagen. Vooral op do fiets
zittend, wordt men het gewaar, dat er langs de
kust steeds een strooming van de lucht bestaat.
Dezer dagen wandelden we langs het strand.
De invloed van de krachtige westenwind is ter
dege merkbaar aan de hoogte van het strand.
Daar is heel wat afgeslagen. Naar deskundigen
ons verzekerden, was de hooge zandrug die te
gen de duinen aan lag, ter hoogte van soms
meer dan drie meter geheel weggeslagen. Den
invloed daarvan heeft ook de gestrande Duitsch»
kruiser „Hildebrnndt" ondervonden. Nog altijd
ontsiert dit grauwe monste* het strand nabij
Loosduinon. Thans is het gevaarte eerst los ge
woeld door de afneming der strandoppervlukte
en daarna heeft een flinke storm het twaalf
meter dichter naar de duinen gesmeten. De voor»
steven ik ook iets gedraaid, maar juist in de
verkeerde richting, zoodot deze nog meer naar
het duin gericht is. Van los komen is geen
sproke meer en de deskundigen hebben het plan
om de boot los te krijgen laten varen. De pant-
serplaten zijn los gemnakt, maar aangezien deie
de moeite van het vervoer niet loonen, heeft
men ze eenvoudig in het zand laten zakken.
Reeds waren zij eenige meters waggedokej* maar
ze zijn bij de afneming van het strand gedeel
telijk weer bloot gekomen.
Inmiddels is men wel bezig de kruiser zooveel
mogelijk te sloopen, althans het binnenwerk er
uit te halen. Niet minder dan dertigduizend
kilogram koper is er uit gekomen cn dit heeft
men met handwagens langs het harde strand
vervoerd. Door het lichter worden van het ver
lies van dezen voorraad en van de pantserpin
ten, had men hoop dat een flinke storm de
boot zou op pakken en zee in zou werpen. He
laas is precies het tegenovergestelde gebeurd
en dies zit de „Hildebrandt" steviger dan ooit
op het strand genesteld. Een oolijkerd heeft wel
eens voorgesteld om wat Rotterdnmsche straat
jongens te importeeren. Volgens zeggen van
hen, die deze heeren van nubij kennen, zijn zij
in staat alles kapot te maken zoodut het hun
ook wel zul gelukken een kruiser te sloopen.
Het ware te wenschen dat het gelukte het af
schuwelijke monster klein te krijgen. We kunnen
toch niet ten eeuwigen dagen met dezen onge-
1 gast op het stille strand blijven zitten.
Men zit er in letterlijken en figuurlijken zin mee
„opgescheept". De herinnering aan de oorlogs-
juren wordt er steeds mee levendig gehouden cn
als er iets is dat wij liever zoudeit missen dan
is het wel juist die herinnering.
Het denkbeeld om den kruiser uit elkaar te
laten springen is ook al eens overwogen, maar
om vele redenen heeft men dit laten varen. H«
pen wij det de zee op een goeien dag teiugi
neomt wat zij on* ongevraagd heeft gegeven)
Zij neemt zoo dikwijls iets wat we liever wilden
houden dan dat zij ons dit genoegen mag on|
HAGENAAR;
itifsu(
e, in-c
iginqj
n di
toen*
gatt'
nogi
vanj
uielj
monhj
tn da
>rU~i
wilde da
t de crW
ig werdD
,n1
irt
■1>S
EZOLD1GING BURGEMEESTERS EN
MEENTEAMBTENAREN EN -WERKLIED!
Veischcnen Is thans het tweede en iaafsti
deel van het vei slag van de staatscommissie
gflsu ld om te onderzoeken, welke bezoldig!)
worden genoten door de burgemeesters
ambtenaren en werklieden in dienst der gemeem
n.
Aan het eind van bet voorloopig verslag
de staatscommissie eon, welke taak haar
restte. Daartoe behoorden:
voorstellen omtrent de salarieering vant
verschillende ofzonderlijke groepen, welko uiet|
rechtstreeks door de reeds geléverde groepen-
omschrijvingen werden bestreken;
b. do salarieering van het onderwijzend
soneol bij middelbaar en gymnasiaal onderwijs^
de berekening van de kosten, voortvloéi^
end uit een verwezenlijking der voorstellen;
d. ontwerpen van wet en algemcenen maat
regel van bestuur, waardoor de voorstellen
noodige bindende kracht zouden kunnen erl
gen.
Alvorens baar arbeid voort te zetten, wilde
stautscommissie haar voordeel doen met
tiek, welko op haar voorloopig verslag
geoefend.
Aan de behandeling der vier zoo juist ges
noemde onderdeden harei taak wijdt de staatiH
commissie in dit huar eindrapport nchtereenJ
volgens een hoofdstuk. Doch niet dan na inl
een afzonderlijk hoofdstuk aandacht te heb-s
ben geschonken aan de tot haar kennis g(
brachto critiek.. Mede aan de hand dier critiel
wilde de Staatscommissie den inhoud van hel
voorloopig verslag op enkele onderdeden her*
zien.
Wat bij deze herziening bleek wijziging H
verdienen, zoomede de aanvullingen, welke noot
dig bleken bij de behandeling van verschillendel
afzonder!ijko groepen, alsook de voorstellen uil
het voorloopig verslag geïncorporeerd 1& de
door de Staatscommissie ontworpen wet en nl»
gemecnen muatregel voor de bezoUMging dep
gomeente-ambtenaren. Voor -een goede orgnnb
satie van de behartiging der ambtenanrsbehm-
gen achtte de Staatscommissie een regeling van
het overleg ter zake vun die belangen in den
vorm van een algemeenen maatregel noodzaken
lijk.
Ook in dien algemeenen maatregel legde dg
Staatscommissie in ontwerp neer in dit verslag,
Door de omstandigheden werd de Staatscom*
missie ertoe gebracht, zich ook nog de vraag te
stellen, of handhaving van het algemeene peil
der voorgestelde salarissen gewenscht was.
Do commissie meent, dut Inwilliging van den
wensch, dat aon de wettelijke regeling terugwew
kende kracht worde gegeven tot 1 Januari 192Q
te ver zou gaan; zij heeft de door haar voorge-s
stolde salarissen niet vastgesteld paer den toM
stand op T Januari 1920, maar hun uitvoering
gedacht op een later tijdstip, evenals de vrij*
stelling van betaling van pensioenbijdragen.
Bovendien zijn sedert do vaststelling van hel
eersto rapport in vele gemeenten de salarisseil
verhoogd.
Ook acht do staatscommissie het niet ge*
wenscht in hare voorstellen ten opzichte va*
de gemeente-ontvangers eenige wijziging t«
brengen.*
Ten aanzien van de klassenindeeling der ges
meenten meent de staatscommissie aan het dool
haar voorgestane stelsel te moeten vasthouden.
Dat in vele gemeenten toelagen voor diploma'^
worden gegeven, is aan de commissie bekendl
Zij kan evenwel niet inzien, dat bij de door hua|
voorgestelde scholen de noodzakelijkheid daaw
toe blijft bestaan, ook niet Wat betreft de kleing
gemeenten, waar de kniu op bevordering gerinjJ
is. Bover dien ligt het verstrekken van toelagen»
niet in het stelsel der commissie, omdat zij aW
leen de eischen voor de vervulling van het
ambt als maatstaf voor de bezoldiging laat gel#
den.
De Staatscommissie meent, dat een aanvangs#
salaris van 1600 voor iemand, die nog geheel
in de theorie, zoowel als in de praktijk der ges
meente-administratie moet worden ingewijd, aty
lerminst laag is.
De commissie meent ook, dat men bij de bok
rui
ruifzh
Land-
De Economische Vooruitzichten van den
Land- en Tuinbouw.
*.Tyee etl ïaar geleden werd door den
Winister van Landbouw een Commissie be
noemd, om na te gaan den inhoud van de wij
zigingen in het economische leven, en in wel
ke richting, in verband <|aarmee, de landbouw
Zich zal moeten bewegen. Deze Commissie
t»eeft het Ie gedeelte van haar rapport het licht
'doen zienhet is een blik op het verleden en
het heden. Is het 2e deel even belangryk als
het le, dan zal het geheel een belangrijk stuk
Werk zijn. Een terugblik kan veel te leeren ge
ven. 't Kun daarom zijn nut hebben stil te staan
bij den land- en tuinbouw in het tiidperk, dat
Ban den wereldoorlog vooraf ging. De malaise
Van de tachtiger jaren: Zij ving aafi omstreeks
1877 en duurde voort tot dicht bij het eind der
vorige eeuw. West Europa werd overstroomd
«Bet graanonze zuivelproducten waren door
knoeierij van de Engelsche markt verdrongen
Voor ons vee werden de buitenlandsche gren
zen gesloten. Kortom, onze boeren werden als
t ware met hun producten op hun eigen erf
lopgesloten. Daarbij kwamen als oorzaken van
(Verval: de achterlijkheid van den boerenstand
en onvoldoende Staatszorg.
Een Staatscommissie werd, als nu, ingesteld.
Dat was in 1886. Zij gaf een T2-tal adviezen,
die beoogden vermeerdering van kennis, ont
wikkeling en ondernemingsgeest der boeren,
bet tegengaan van knoeierijen en daardoor be
scherming en herwinning van den goeden naam
onzer producten in het buitenland, onderwijs
en voorlichting op landbouworganisatie, verbe
tering van de fokkerij van paarden, rund- en
kleinvee, en verbetering van het landbouwcre-
Regeering en boaren werkten samen. Met
•®wopderingswaardige snelheid werd de reu-
■®ntaak volbracht. Het bloeitijdperk dat volg
de, vloeide voort uit innerlijke kracht, al is het
waar, dat na 1895 de conjunctuur zich in gun
stigen zin wijzigde.
De hoofdoorzaak washerwinning van ver
loren afzetgebied. Een gelukkige omstandigheid
deed zich voor, n.L deze dat de industrie eerst
in Engeland en daarna in België en vooral ook
in Duitschland een geweldige vlucht had geno
men. Ons land nam door de steeds toenemende
koopkracht van die industrieëele bevolking een
bevoorrechte jx>sitie in met betrekking tot die
producten, welke spoedig aan bederf onderhe
vig zijn. Onze bedrijven gingen zich inrichten
naar de behoeften dier industriegebieden. In
tegenstelling van de jaren vóór 1880, toen in
hoofdzaak graan werd verbouwd voor eigen bin
nenlandse!* verbruik, ging onze akkerbouw zich
toeleggen op de productie van artikelen, die als
zoodanig of na omzetting in fabriek of dierlijk
lichaam voor uitvoer geschikt zijn. In de tweede
plaats waren de producten, door land- en tuin
bouw hier voortgebracht, zoodanige, die in
meerdere of mindere mate tot de weelde-arti-
kelen gerekend kunnen worden, althans voor de
voeding niet in de eerste plauts noodzakelijk ge
acht b^^jven te worden. In enkele woorden
saamgOTat, kunnen we zeggenwij konden ons
afzetgebied herwinnen, omdat er algemeene
welvaart heerschte, en it* de grenzende gebie
den bij den kleinen middenstand en de arbeids-
bevoïking de koopkracht sterk was toegenomen.
Toch zouden de resultaten niet verkregen zijn,
indien onze landbouw niet was opgeheven uit
zijn achterlijken toestand. Indien men niet het
voornaamste advies der Staatscommissie ter
harte had genomenVermeerdering van kennis,
ontwikkeling en ondernemingsgeest der boeren.
Er lag voor de eerste rijkslandbouwleeraren een
breed arbeidsveld open, in zeer vele gevallen
werd de wetenschap neg met onverschilligheid
eei argwaan begroet. Een vruchtbaar terrein
werd al spoedig gevonden in het ijveren voor
coöperatie. De weg tusschen den groothandel
en den producent werd bekort Langs coöpera
tieven weg werd ook het credietwezen geregeld.
Door samenwerking in verkooovereeniginge*.
leerde men voldoende zorg besteden aan de ten
verkoop aangeboden productende kwaliteit
der producten ging vooruit, daardoor steeg het
vertrouwen daarin en werd betrekkelijk spoedig
onze naam hersteld. De landbouwers werden
bekend met het gebruik en de voordeden van
den kunstmest. Do» mankte de vroeger nood
zakelijke verhouding tusschen de oppervlakte
van het akkerland en de grootte van den vee-
stappd losser, het bedrijf werd allengs ge
schoeid op een nieuwe leest. Verbeterde grond
bewerking, verbetering van den watertoestand,
en niet het minst verbetering van het zand en
oootgood, werdén als middelen tot opvoering
der productie aangewend. De moderne land
bouwwerktuigen stelde in staat den grond beter
te bewerkende veehouders gingen over tot
verbetering der stallen en rationeels voeder
methoden. Stamboeken werden gereorganiseerd,
stierhouderijen, fok- en contröle vereenigingen
werden opgericht. Het opkomend geslacht werd
toegerust met theoretische kennis. De drang
naar ontwikkeling werd overal grooter, en daar
mee steeg de ondernemingsgeest, zich uitende
ook in ontginning. Deze periode van gestadige
ontwikkeling werd helaas in 19T4 gestoord door
den wereldoorlog.
Over den land- en tuinbouw in de jaren 1919
en 1920 handelt het derde en laatste hoofds'uk I
van het Rapport, dat door ons reeds is bespio-
ken. Hoe wns het verloop na het beëindigen
van den oorlog? Eerst een gevoel van verrui-
ming, daarna en thans nog, een groote mute
van onzekerheid, al schijnen velen de toekomst
nog te willen zien als een lichtende wolk. Of
schoon de crisistijd reeds twee jaren oe xter ons
ligt, is de onzekerheid gróoter don ooii te vo
ren. Neen, e-ger, de toekomst begint zich reeds
af te teekenen, in ongunstigen zin. Een zorge
loosheid, als elders en ook hier waarneembaar
is, is allerminst op haar plaats. Die zorgeloos
heid uitte zich o.a. en uit zich nog hier en daar
in het aangaan van overeenkomsten, welke met
het oog op de toekomst op zijn zachtst uitge
drukt, gevaarlijk genoemd moet worden, en
het op touw zetten van ondernemingen, welke
in sommige gtvallen met den naam van waag
halzerij moet worden aangeduid. Vender open-
Laarde zich de wijziging en de mentaliteit in de
eigenaardige ontwikkeling van het vereenigings-
leven. Er is, zegt het Rapport voor de vereeni
gingen nog veel werk te doen, dat tot ontwik
keling van den land- en tuinbouw kan leiden,
nten mag echter niet blind zijn voor de^ - rs*,
welke er uit kunnen voortspruiten, „e
welke zich na 1919 meermalen sterker r ne v-i#
der. dan vóór dien tijd. De psychologie de me
nigte is een andere dan die van den enkeling.
De menigte slaat gemakk.-lijker Tver tot de
uitersten, zoowel in ongunstige als in gunstige
rich.-'ng en kan daardoor i:cht komen tot ds
den. welke elk lid op zich zelf nie, voor zijn Te
kening zou willen nemen. De vereeniglng ont
wikkelt ook een veel sterkere macht dan de
enkeling, en mucht kan zoowel gevaarlijk zijn
als gunstig werkon, al naargelang ze wordt aan
gewend. Een en ander geldt ook voor de be
langengroepen in den land- en tuinbouw, hetzij
deze groepen behooren tot de werkgever* of
werknemers.
Een derde verschijnsel, dat in verband staat
met den crisistijd, is de urbeidsonlust. Verschil
lende omstandigheden konden daartoe mede
werken het soldatenlevende steunregeling
voor werkioozen (het systeem daarbij toege
past) de smokkelarij en andere handelingen,
welke niet geheel het daglicht konden verdra
gen vergrooting van den afstand tusschen
werkuever en arbeider. Behoudens uitzondering
voor enkele bepaalde streken is in den land- e4
tuinbouw de afstand tusschen werknemer nie0
groot, maar in sommige deelen van ons lanJ
kan arbeidonlust worden waargenomen zoowel
bij werkgevers al* bij werknemer* en bij d4
eerste percentagegcwijze niet het minst.Ten slot#
te kan nog als oorzaak voor den arbeidson#
lust worden aangemerktdat propaganda va*
bepaalde begrippen omtrent de verdeeling dei
productie, hetgeen verhand houdt met het gse
bruik van den grond en met het eigendom»*
recht. Niet langer geldt meer als van ouds hel
standpunt, dat het eigendomsrecht onaantasH
baar is. In het belang der maatschappij mag he*f
eigendomsrecht niet onbegrensd zijn. Ec moet**
beperkende bepalingen worden gesteld. Al lang
is dat door de overheid ingezien, waarom cg
zich stelde op het standpunt, dit het eigendom*^
recht ondergeschikt dient te zijn aan het elgsg
meen belang. Bij Nood-Boschwet,
Woningwet, Huuropseggingswet en
ningswet kwam de aangelegenheid aan de
Door aanvulling van de Onteigeninewst
het -nogeiyk gemaakt, gronden, welks
doeydo worden gecultiveerd, te o
Van dit standpunt uit kunnen nog vei
maatregelen getroffen worden (es
er ook in voorbereiding, die het
gemeen belang kunnen dienen door de ken»
op verhoogde productie van den bodem t
grootenb.v. een wettelijke regeling t«
hoeve der ruilverkaveling, e«* regeling van 1
pachtwezen, waardoor bepalingen, dl# ds pi
ductie in den weg staan, uit pechtC*»*****"
kunnen geweerd worden.
Ten slotte zij er op geweien, dat vooral n«
den oorlog de idee van de socialisatie van d««l
bodem sterk op den voorgrond is geschoven^
een regeling, waarvan door da voorstander*
zoowel verhooging der productie^ als opheffing
der arbeidsschuwheid en een goede «ntwikkes,
Ung va» het vereenigingsleven wordt vervracht»