FERmirAn
Irisé en Fijn kristal
Slavenburg Co's Bank
■FASHIONS
Alleen deze u/eek nog
Home Fashions
Goudsche Courant
"J
Relief-Sigaren
4 ALS PREMIE
Twee Engelsche Mode-Tijdschriften
met Hollandschen Tekst
CHILDREN'S DRESS
f 2.50 bij vooruitbetaling.
BON.
Bekauw Blauwe Kruis Westliaven 4. EouJa
Strijd tegen de Duurte.
ij en
De Goudscbe Fruithmdil
Behandeling van alle Bankzaken.
D\ikgraaf en Hoogheemraden van Rijnland,
MARIJTJE KOMT.
lacolia MariaWortelhoBr te Oude Pekela-
RESTANTEN.
Prima sigaren van af 4''- cent.
Tabak en Sigarenmagazijn „DE HERDER"
WUdstraat 43 hoek Groenendaal
Tsrkoopiio tob Hoeren- Joogehoeren
si Ktnderkloedlng, da roorraad be
staat Bit 10QERHE COSTDUMS, BLAUW,
TWEED eo FANTASIE.
COSTUUMS:
Tan 35 45 511 6n 7D 80 90 100
Toor 17.50 22 50 25 3U 35 4U 45 50
partij Demi's ei Overjassen, broeken,
Jekkers, Pelterijen, Dames Kragen en
moffen, worden voor i|3 der waarde
verkocht.
IET WAPEN VAN AMSIERDAM
M. PEETERS - Blükirssingal - GOUDA.
Fa. LUIJERINK KOOL
EHH2H3
PH1LIPSEN& VAN RUSSEN
WIST GIJ
E. DE GROOT
Alls sportn Brantfstoflaa,
SPECI1U HOLLARDSCHI
in FRIESCHE TORP.
tHOtHEWft 61 - ia. j|. m.
LANGE TIEKOEWEG 77 - Til. 311
PAIH'EXPEILER
jBBmgrQE
J/aunswvitfap
stellen wij onze lezeressen in de gelegenheid
te bestellen aan ons Bureau Markt 31 - Gjuda.
Hoe men moderne kleeding zelf kan vervaardigen.
(Kinderkleeding).
Bij „HOME FASHIONS" komen jaarlijks gratis minstens
30 vri!e patronenbij „CHILDREN'S DRESS" minstens
60 vrije patronen. 404 661
Ondergeteekende wenscht zich te a^onneeren on
HOME FASHIONS CHILDREN'S DRESS a f 2.50 per
jaargang bij vooruitbetaling. 1
TWEEDE BLAD.
Briefen nlt di Hofstad. 1
"BINNEN LAN D.~
brengen bij dezen ter openbare kennis:
lo. dat de lijsten der stemgerechtigde ingelanden van het
Hoogheemraadschap voor het dienstjaar 1922 opgemaakt op
Donderdag 2 Februari 1022 gedurende veertien dagen van 7
Februari 1022 af voor ieder ter lezing zullen liggen als volgt:
de lijsten van al de zestien -districten ter Secretarie van Rijn
land (op eiken werkdag van dos morgens 10 tot des namid
dags 4 uren), alwaar zij tevens, tegen betaling van één gulden
dn vijftig cents voor elke lijst verkrijgbaar zijn:
die van het darde distriet aan de Cruquius;
t die van het vierde distriet aan de Lynden;
die van het zevende district aan de Leeghwater;
die van sik der overige districten ter Gemeente Secretarie
Van de hoofdplaats van dat district en van de daartoe bchoo-
rende onderkiesdistricten;
2o. dat zij, die vermeenen dat de lijsten niet nauwkeurig
kijn opgemaakt, gedurende veertien dagen na het aanplakken
dezer kennisgeving het recht hebben hunne bezwaren met
Overlegging van de vereischte bewijzen, aan de beoordeeling
Van de Vereenigde Vergadering te onderwerpen, welke op den
eersten Donderdag in Maart a.s. omtrent de ingekomen bezwa
ren zal beslissen;
3o. dat door of vanwege het Hoogheemraadschap deze ken
nisgeving op 6 Februari 1922 zal worden aangeplakt.
Dijkgraaf en Hoogheemraden van Rijnland,
PIJNACKER, Dijkgraaf,
J. SLAGTER, Secretaris.
452 02
Lezing Alg. Ned. Vrouwen Vredebond op Dinsdag 7 Februari
I uur in het gebouw DANIëL, Grocnendaal.
Spreekster: MARIJTJE.
Onderwerp: Hoe Marijtje over Oorlog daeht
Toegang vrij.
453 20
WORMPOEDERS
van Jacobs Nsrls Wortelboer werken beter
dan alle andere wormmiddelen en mogen niet ge
lijk gesteld worden met wormpslronen, kookjeg,
torentjes, bonbons, enz., daar deze middelen niet
die kracht bezitten, die er van verwaoht wordt.
Wermpoeders genaamd „FERMITAN"
bezitten een bijzonder vindingrijke samenstelling,
verdreven zeker spoel made-, maag-, en andore in*
gowandswo.raun, zoowel hy volwassenen als bfj
kinderen. 85 cent per doos, drie doozen f 2.40.
Overal verkrijgbaar of direct van
.Fermlias"
beschermd.
wordt door de Nederlandsche wet
Wormpoeders niet voorsion van het woord Formitan
worden als namaak beschouwd. 431 00
Men wachte zich du* vor namaak.
Extra aanbieding van
Vanaf IVAAVDA6 O Februnrl tot en met
WOENSDAG S Februnrl Dagelijks ge
opend van morgens 10 VUB tot
'S uvonds S iinr.
SLECHTS DRIE DAGEN. 444 80
Speciaal Ingericht voor het als nieuw»
opmaken vaar
Boorden, Overhemden, Manchetten
en Fronts.
422
40
Wederom ontvangen
met Penteekenlng.
Kleiweg Tel, 611
458 40
FABRIKAAT VAN
CU IJK'
dnt de meeste incnsefcen ntt Gou<ln en Omstreken
zich Dinsdags en Zaterdags aan het station te Gonda
verdringen om naar BOTTERDAM te gaan naar de
DAMES MOI1EZAAK VAN
SCHIETBAANSTRAAT 15 - ROTTERDAM
voor Mantel., Mantelcoetuume, Zijden
stoffen, Japonnen, Blouses en
Bontatallnn tegen
ONDENKBAAR LAGE PRIJZEN
verkrijgbaar zijn. 480 40
ENGR08 EN DETAIL
Z':r.p. siuijK.
Wed P, VERMIJ
424 13 Gob. VAN I.HEOWEN.
HEEFT IN VOORRAADg
Blauwe druiver
Ananassen.
Tafclperen.
Tafelappelen.
Mandarijnen.
Sinaasappelen,
Bananen.
Doosjes Dadels.
Nienwe Vijgen.
Diverse soorten Noten
Blikgroenten
GEVESTIGD TE SCHIEDAM.
HAXTOREV: 423 80
Schiedam - Rotterdam - Den Haag
Leiden, Gouda an Oud-Beijerland.
AAT1 HETMEIÏSCHDOM
Verkrijgbaar bij t
ANTON COOPS, W(jd8tr. 3V
WAARSCHUWING
Koopt geen Pain-Expellor met
Duitsohe pryzen en verpakking».
466 27
Per ussin
Thijmsiroop
Borsthoning
Verkrijgbaar b\j
S. H. VAN LOOM
v/h. Wolt A Ce.
421 10
«ocHnnaac
Civmlndde
Eon abonnement van 12 nummers op elk dezer tijdschriften kost
WOONPLAATS)
naam,
Wo. 14847.
■ATBRDAG, 4 FEBRUARI ltt*
Itdlscht Brief.
Traumatische Neurone.
WelBcht zullen er onder mijne geachte leze-
.«etsen en lezers eenigen zijn, die van bovenge
noemde aandoening wel eens gehoord hebben.
Immers in de verslagen van rechtszaken, die
vrij gepubliceerd vinden in de dagbladen, vin
den wij nog wel eens bovenstaande aandoening
«neld, zonder dat daarin nader op deze ziekte
wordt ingegaan en wellicht zult ge u toen heb
ben afgevraagd „wat is eigenlijk traumatische
neurose" Ja, wij willen nog verder gaan. Mis
schien zijn er onder mijne lejdrs zelve, die aan
Beze aandoening lijden en d&e naam wel eens
hebben hooren uitspreken onder de medici, die
hem onderzochten, want al zijn er onder u ve
len, die er nooit van hebben gehoord, toch komt
óeze ziekte enorm veel voor.
Alvorens verder op deze zaak in te gaan,
willen we allereerst de benaming zelve bij den
kop pakken en a. h. w. een Hollandsche verta
ling geven van het woord„traumatische neu
rose Onder neurose nu verstaat men een aan
doening van het zenuwstelsel en wel een zoo
danige, dat men met onze hedendaogsohe on
derzoekingsmethode geen enkele afwijking kan
ontdekken. Wij spreken in dat geval wel van
een „anorganische afwijking", in tegenstelling
jnet een „organische afwijking", waarbij wel
afwijkingen in het zenuwstelsel te bemerken val
len. Zooals u bekend is, worden onze spieren
h actie gezet door een prikkel, die overge
bracht wordt via één of meer zenuwen. Stel nu,
lat zoon zenuw kapot is, dan kan de bedoelde
tpier zijn werk niet verrichten en men zegt, dat
arm of been ,of welk* orgaan ook) verlamd is.
We hebben dan een organische afwijking. Die-
lelfde verlamming treffen we ook aan als alles,
roor zoover onze onderzoekingsmethoden toe-
loten dit te beoordeelen, normaal is. Wij spre
ken dan van een anorganische afwijking, een
neurose.
Wat wil nu zeggen het woord „traumatische",
dat hiervoor geplaatst wordt. Onder „trauma",
dot een zuiver Grieksch woord is, verstaat men
een „verwonding". Zegt men dat deze of gene
•en „traume" heeft ondergaan, dan is dit een
zeer algemeene uitdrukking en weten wij niet
of de ongelukkige zich in zijn vinger gesneden
heeft, of zijn geheele arm verbrijzeld is. Het
woord „trauma heeft dus een buitengemeen uit
gebreide beteekenis. Men is nu in den loop der
tijden nog verder gegaan. Moest vroeger altijd
een wond, hoe gering ook, aanwezig zijn om
van een „trauma" te kunnen spreken, zoo is dit
thans volgens onze medische terminologie niet
meer noodig en zoo kan men ook spreken van
•en „trauma in den zin van een „psychisch
trauma Slechts een enkel voorbeeld uit het
dageüjksch leven gegeven zal u dit duidelijk
doen worden. Een wagenbestuurder van een
electrische tram in één onzer groote steden
heek het ongeluk een kind te overrijden, waar-,
door het plotseling gedood wordt. De betrokken
bestuurder is hierdoor zóó van streek, dat hij
a. h. w. versufd en verlamd ter neer zit. Deze
irion is zelf lichamelijk niet gewond, doch zijn
zenuwstelsel heeft een zoodanig letsel onder»
gaan, hoewel met het fijnste instrument geen
afwijking is te constateeren, dat hij niet tot
benig werk in staat is, ja geen voet meer kun
verzetten en per rijtuig naar huis gebracht moest
worden. Onze wagenbestuurder ondervindt
maanden en maanden na het ongeval nog de
tadeelige gevolgen en het komt er soms van,
dat men hem met geen stok meer op den wagen
•rijgt en dientengevolge een geheel ander be
roep moet kiezen.
W'j zullen nu den volgenden keer nog wat
nader op één en ander ingaan, daar deze aan
doening één van de meest interessante en raad
selachtige is, di« wij kennen.
DXCIV.
Men krijgt wel eens het gevoel of het leven
in de residentie niet meer zoo druk en vol is als
an Iers het geval pleegt te zijn. Het lijkt wel
iets er op alsof het langzaam vegeteert. Waarin
dat zit is niet precies na te gaan. Allicht heeft I
e algemeene toestand er invloed opvelen
ouden zich in hun levenswijze gereserveerd,
omdat het einde van de crisis nog steeds niet is
?aat "^^hien niet meer in de da
lende lijn, maar in de stijgende gaat het stellig
ook niet. We zitten in letterlijken en figuurlij-
Ken zin op den bodem. Dit is voor de vOorzich-
ogen aanleiding om bizonder zuinig te zijn
In de tweede plaats heeft de gevreesde ziek-
<he in tal van gezinnen heeft gewoed of nog
W06«j 6r kQre» bijgedaan. Velen zijn be
vreesd geweest voor de samenscholingen omdat
■aarbij de besmettingskans te groot is. Het ge-
g was dus dat de theaters minder goed be-
5**" 1 2'fn 'n de afgeloopen maand dan anders
■et geval pleegt te zijn.
I» J^n e*tra-ordinaire daad van hygiëne ls
■oor de mededeeling door de Nederlandsche
pers gegaan dat de Haagsche tram haar wa-
f'in.fecteert* Inderdaad is dit het geval en
et nekt in de wagens als in een ziekenhuis,
"et was dringend noodig dat dit geschiedde
want dank zij de slechte dienstregeling zijn de
ams altijd overvol en is de atmosfeer er dus
•Jlesbehalve frisch.
Van de tram gesproken er zijn weer allerlei
jeioctenngen op til. Eindelijk zal nu de onmid-
e hjke verbinding van de beide spoorwegstati-
ns door middel van de tram plaats hebben,
«t ia haast niet te gelooven dat deze nog
teeds niet bestond. Onbegrijpelijk is het ook
de spoorwegmaatschappijen zelf nooit de
e eekenis daarvan hebben ingezien. Er ligt
jaar en dag een verbindigstak van de b«i-
mJ?? aneiU Wnarvoor deze echter dienen
oet is ons nooit duidelijk geworden. We her-
k»bbe« lT ui n°0i' trein °P *ezien
ben. Misschien wordt die baan sedert de fu-
fcn, w man,1schöPP'ien heeft plaats gehad, ge-
'kt voor het goederen-vervoer.
-• tweede belangrijke uitbreiding ven het
1,net is die van'de verbinding Smet Wasse-
l ^arin iit weliswaar de gebruikelijke
'fid miir voetje re* voetje xomt he#
wc*1 verder.
JL
De clectrificatie van de stoomtram naar
Delft is een cause celèbre op aesthetisch ge
bied geworden dank zij de liefde voor de boo-
men op het Oude Delft.
Loosduinen zal eerlang van het tooneel ver
dwijnen. Het is wel haast zeker dat deze ge
meente geheel en al geannexeerd zal worden.
Dit was te voorzien. Langzamerhand is zij aan-
den Haag vastgebouwd en het is niet dan een
denkbeeldige grensscheiding die ergens tus-
schen de huizen op den Loosduinschen weg ligt,
Dergelijke kleine plaatsen in de nabijheid van
een groote stad plegen eigenlijk op langzame
wijze zelfmoord. Zij richten zich naar die groote
stad, loopen er als goede buren in en uitzij
trachten er een goede verbinding mee te krij
gen, zij bouwen een broeden weg met buiten
huisjes waarin zich bewoners van de groote
stad vestigen die graag buiten de stadsdrukte
blijven en op deze wijze zijn zij ten slotte geheel
en al met de naburige gemeente vereenigd.
Wanneer de groote stad dan meent dat nu de
grens in werkelijkheid is uitgewischt, dat ook
wel formeel het geval kan zijn, ontstaat er in
de kleine plaats oppositie. Die oppositie is al
het beste bewijs dat annexatie noodig is. Men
ziet voordeel in de zelfstandigheid en het in de
onmiddellijke nabijheid blijven van de groote
stad.
Loosduinen begrijpt dat het niet langer zóó
kan blijven. Of het wordt zóó van zijn beste
gedeelten beroofd dat het als eèn armzalige
romp overblijft. i
Het kiest nu vermoedelijk wel voor volledige
annexatie. Natuurlijk is er een partij die voor i
zelfstandigheid is, maar die is in de minderheid.
Na Loosduinen staan nog drie dorpen op de
lijstRijswijk, Voorburg en Wassenaar. De
tramverbinding met Wassenaar is al een begin.
Het zal nog wel eenige jaren duren voor de
annexatie er is, maar met mathematische zeker
heid gaat het daar op af. Intusschen heeft den
Haag aan de zijde van Wassenaar voorberei
dende maatregelen genomen om te zorgen dat
dat dorp niet tegen den Haag komt aan te leu
nen. Breede strooken grond ook op het territo
riaal gebied van Wassenaar zijn in het bezit
van den Haag dat daardoor zoolang het de re
sidentie behaagt Wassenaar op een afstand
houdt.
Naar Voorburg heen zijn breede verkeerswe
gen aangelegd, waar langs helaas nog niet veel
woningen zijn verrezen. Er Ls dus nog niet dat
I nauwe contact als er met Loosduinen reeds be~
stond. Ten opzichte van Rijswijk is het proces
M weer iets verder. De scheiding tusschen dit 1
dorpje en den Haag is al geheel imaginair ge
worden. Rijswijk heeft het meest openlijk go-
tracht op den Haag te leunen en er voordeel
van te trekken. Het zou ons dan ook niets ver
wonderen of dit dorp zal spoedig Loosduinen
moeten volgen.
Grooi-den Haag zal evenzeer belangrijke uit-
I gestrekheid krijgen. Is Loosduinen geannexeerd
dan is de Haagsche zeekust 5, 6 Kilometer lang
Komt Wassenaar er bij dan vermeerdert deze
lengte zich met 2 a 3 Kilometer. Van Katwijk
tot Monster strekt zich dan de Haagsche kust
uit, een waarlijk niet gering eind. De Spoorbaan
van Voorschoten tot Delft is niet geheel de
oostgrens maar het scheelt niet veelden Haag
heeft nog eenige terreinen ten oosten daarvan.
In de laatste jaren is de uitbreiding van de
bebouwde kom der gemeente voornamelijk in
de richting van Loosduinen gegaan. Op het
duinterrein heeft zich een gansche stad ontwik
keld, waar duizenden woningen zijn verrezen.
Reeds eerder heeft den Haag een strook van
Loosduinen geannexeerd, waardoor aan den
zonderlingen toestand een einde werd gemaakt.
Loosduinen n.l. exploiteerde de raooie wegen
die den Haag tot de grens aanlegde. Den Haag
kon dat niet toestaan en nam een probaat mid
del te baatmen timmerde de grens met een
hek dicht. Toen was de de gemeente Loosdui
nen niet m«er in de gelegenheid om het ver
voer over de nieuwe Haagsche wegen te lei
den. Kort daarna is het hek weer verdwenen
omdat den Haag een breede strook annexeerde.
Deze wegen vormden het oneindige verleng
stuk van de Laan van Meerdervoort die in den
Haag bij de Zeestraat begint en mettertijd tot
Kijkduin zal loopen. Het verlengde van de Laan
van Meerdervoort is de Javastraat die weer
recht-uit gaat in den Wassenaarschen weg. De
toekomst zal dus zijn, dat een breede weg van
Wassenaar tot Kijkduin loopt. Een nieuwe ver
binding in Wassenaar voert binnenkort naar
den Leidschen staartweg, zoodat het gebeel is
aanééngeschakeld. Voor fietsers uit Haarlem en
Leiden is dan de gelegenheid schitterend om
naar den Hoek van Holland te peddelen.
De heerwegen in dit gedeelte van ons land
zijn 'wel heel goed te noemen.
HAGENAAR.
Cersle Kamer.
Vergadering van Vrijdag 3 Februari
Geopend11.25 uur.
Voorzitter s J. J. G. baron van Voorst tot
Voorst.
Reglement op het beleid der regeering in
Ned.~Indië.
Aan de orde was het wetsontwerp tot nadere
wijziging van het reglement op het beleid der
regeering van Ned.-Indië.
De heer Men dels (S. D. A. P.) betoogt, dat
dit ontwerp geen voorstel is van minister de
Graaff, maar afkomstig is van den heer Iden-
burg. In T9T3 toen hij als gouverneur-generaal
in Indië was, gaf hij opdracht dit voorstel te for
muleeren en nu straks zal de heer Idenburg zijn
eigen ontwerp verdedigen, als het beste wat te
verkrijgen was. Dit bewijs opnieuw, dat de heer
Idenburg dezen minister geheel beheerscht
trouwens deze geheele minister is van hem af
komstig (gelach). Spr. is zoo vrij, om met de
bescheidenheid die hem altijd siert, met den
heer Idenburg van gedachten te wisselen.
Toen in 1912 de heer Idenburg de opdracht
gaf dit bestuursplan voor te bereiden, zat in die
opdracht veel goeds. Maar hij had het ongeluk
den ambtenaar, den heer de Graaff te belasten
met die opdracht uit te voeren en dit is een
misgreep gebleken. De heer De Graaff was een
tip top ambtenaar, hij gevoelde niets voor de
autonomie van de Indische besturen en ontwierp
een plan dat lijnrecht inging tegen de denk
beelden van den heer Idenburg, wijl het een
versterking ven de ambtenaren bevatte.
De heer Idenburg accepteerde helaas dh ont
werp, maar gelukkig voor dit ontwerp kwam de
oorlog en het bleef rusten.
De heer Idehburg trad opde bekwame amb
tenaar de Graaff ging met pensioen naar Hol»
s
len<L waar hij opnieuw ambtenaar werd, maar
nu van een Hollandsch distributleburenu.
Het ongeluk trof ons toen, dat de heer Iden
burg ziek werd en wet hij misschien nooit ge-'
droomd had gebeurde. De ambtenaar de Grauff
werd minister van kolonist
Minister de Grindt dacht toen weer oen lijn
reeds opgeborgen ontwerp en kwtim op de onna-
ligo gcdochto dit ontwerp bi) de Stoten-Gene-
rmo Dil ontwerp dot doteert ».n
tyiJ en absoluut geen rekening houdt met de
belangrijke wijzigingen sinds 1912 in Indië ge-
beurd is don ook reeds verouderd voor het in
hot Staatsblad komt. Het sloot obsoluut niet
meer op de huidige behoeften von het huidige
Indie en is absoluut in strijd me, do beloften
m 1918 door den Gouverneut-Generml Von
I.nnburg Stirum onn de Indische bevolking ge.
daan. i
Spr. betoogt verder, dot olie deskundigen op
liet gebied von het Indische Stoolsrecht loools I
prof. Kleintjes, prof. Horen, do rechterhand von
den Gouvcmeur-Generonl Idenburg prof
Snoeck Hurgronje, 7,ich tegen dit omwerp kom
ten en ol deie bekwame mannen worden door
den minister in den hoek getrapt met de opmer.
king: Die hoeren weten er niets von en als til
er iets von weten, don willen zij mij niet be.
gnjpen. Uitvoerig wijst spr. op het verkeerde
om in afwachting von de noodzokelijko alge
meene herziening von het R. R. th„ra ce„ p„r.
nee! peuterwork doordrijft zonder eenig pers.
pcctief Spr. vrongt, wnnneer precies het gereed
'ggende algemeene herzieningsontwerp nonr
Indië zal gaen en dringt non op p„hlic„tia in
Nederland van het vóÓD>ontwerp. Bij de toeken
ning van autonomie en zelfbestuur is te groote
bevoegdheid gelaten aan den gouverneur en het
beroep van den minister op analoge Nederland
sche verhoudingen is misleidend en onjuist Al
les is op de „faCude" berekendin werkelijkheid
houdt de centrale regeering de bepaling van den
omvang van autonomie en zelfbestuur geheel
TVlr vooropstelling van het beginsel is
slechts funeste camouflage van de bedoeling.
Scherp hekelt spreker de houding van den mi~
nister tegenover de kritiek van uiterst bevot"-
den op het ontwerp. Het ontwerp wekt ook door
zijn wijze van samenstelling allerlei verwarring
en verbittering.
De minister stolt het voor, «hof hij allerlei
hervormingen invoert, dot de Indische bestuur».
gewesten zich nu in volle vrijheid kunnen ont
plooien, dot een nieuw tijdperk voor onlwikk-
mg von Indië is oongebrokeo. Dit is echter
lonlore muziek roept spreker uit, het is een
camouflage-politiek von het ergste soort
Wont dit ontwerp beknot de autonome ont
wikkeling en versterkt juist de administratieve,
autocratisch centralisatie.
Spr. spreekt zijn scherpe afkeuring uit over
het optreden van den gouverneur-generaal Fock
.die op een audiëntie zjjn afkeuring uitspteekt
over het organiserend optreëen ven eenige in.
tellectucefen in de richting von een grootcre
autonomie in Indië.
I Het gevolg hiervan h geweest dat twee regen
ten, die vreesden persona ingrota te zullen wor
den, uit het oomité zijn getreden. Zoo wordt de
openbare meening in Indië onderdrukt.
Da heer v d. Berg (A.-R.) verdedigt het ont-
i werp, wijl het zelfbestuur niet overijld kan
worden uitgevoerd. Juist nu de revolutionaire
I beweging onder de goedgeloovigc en weinig
ontwikkelde inlanders vaste voet tracht te krij
gen, rooet t centraal gezag niet verzwakt wor
den. De Minister zal, wanneer d't ontwerp in
het Staatsblad komt, een groot en hoog nuttig
werk hebben gedaan. 1
De hoer Idenburg (A. R.) schetst de his
torisme vorming van het Nederlondsch bestuur
m Indië, welke zich ontwikkelde In een centra
lisatie von- het gezag. Eerst in de laatste jaren
is hier een verbetering gekomen en is men bc-
gonnen met een decentralisatie van de admini
stratieve marlet. De gouverneur-genei aal houdt
echter de verantwoordelijkheid. Hij blijft verant
woordelijk tot in de verste gewesten. Hierna
zet Spr. uiteen de groote bewegingen die men
in de laatste jaren in Indië aantreft, nl. decen
tralisatie en medezeggingschap. Aan de hand
hiervan betuigt hij, dat de wijziging van het
regeeringsreglement, welke deze minister
brengt noodzakelijk is en gaarne steunt hij dan
ook de poging van dezen minister. Er moet een
verband zijn tusschen de economische ontwik
keling in een volk en zijn bestuursvorm en daar
om moet i# de reglementen van deze bestuurs
vorm een ruime mate von soepelheid zijn en
hieraan voldoet het ontwerp van dezen minister
volkomen. Het Indische volk staat aan het begin
van zijn ontwikkeling en doarrom kan men dit
reglement niet vergelijken met anderen, die gel
den voor volkeren, die reeds mijlen op den weg
der ontwikkeling h«bben afgelegd.
Het ontwerp wordt z. h. st. aangenomen. Al
leen de heeren Mendels en v. Embden verklaren
zich ertegen.
Bij het ontwerp lot heffing van kanselarij-
gelden dringt de heer van Embden aan op
vermindering van de pas-formaliteiten en of-
schaffing van de visa.
Min. van Karnebeek zegt dat het vi
sum met verschillende landen is afgeschaft. Ver-
lenging van den duur der paspoorten is afge
wezen wijl de houders zeer slordig zijn met hun
passen, die herhaaldelijk verloren gaan en dan
m ongewenschte handen komen.
Het ontwerp wordt z. h. st. aangenomen.
L»e Kamer ging uiteen tot 14 Februari aj.
terwijl 15 Februari de pensioenwetten behan
deld zullen worden, evenals het ontwerp-Rut-
gers tot wijziging der Drankwet
Tweede Kamer.
- Vergadering van Vrijdag 3 Fibniati
Geopend 1.05 uur.
Voorzitter mr. D. A. P. N. Kooien.
Regeling von werkzaamheden.
De V o o r z i 11 e r deelt mede, dat de centrale
afdeeling heeft besloten Dinsdag 14 Februari te
1 uur een aantal wetsontwerpen in de afdeelin-
gen te doen onderzoeken.
Het afdeeIiivgsonderzoek Van het ontwerp tot
regeling van het middelbaar en hoog >i onderwijs
is bepaald op Donderdag 9 Februari.
Do heer Wijnkoop (C. P.) verzoekt zijn
interpellatie inzake het spoorwegpersoneel in den
loop van de volgende week te mogen houden.
De Voorzitter 1-t hierover geen toezeg-
ging doen, aangezien de volgende week ver
schillende onderwerpen reeds aan de o.de zijn
gesteld.
De heer Wijnkoop stelt voor, de beraad
slagingen van deze onderwerpen dan te onder
breken, aangezien hij gaarne de interpellatie wil
houden, voordat de minister een flhslissing
neemt. I
De hees.Van Braambeek (S. D.\onder-
steunt gaarne dit verzoek van den bée^ Wijn
koop, aangezien bij de beslissing van den mi-
f* va» 50.000 apoorwCRlwalinon
*ijn oet rok ken. Desnoods zou de interpellatie in
«en ovondvcnrotWinif kunnen worden cehoudrti.
Da Vaariilter «dooit, dot <k> Karacr niet
rf op **1 avondvergadering.
De heer Wijnkoop stelt thans voor de In-
terpellatie te houden na «ie behandeling van
hoofdstuk III en de daarbij behoorenlc wets-
ontwerpen.
De V o o r 11 i t a r markt no« op, dot hij «Mn
reden ziet om van de vastgestelde agendo af
I te wijken.
I Het voorst el-Wijnkoop wordt hierna verwor
pen met 32 tegen 26 stemmen.
Arbeidsbegrooting.
Aan de ord- ia *oorBMtin« tn do Monde
ling van hoofdstuk Xo van de SwaleScgrooling
woor 1922.
Do beschouwingen over de ofdeel'-tg Votkage-
zondheid worden voortgezet.
De heer Da Jonga (S. D.) herinnert er aan,
dot op 3! October von hot vorig jaar door de
Neder landscho Vereenigijv» vóór Volk huisves
ting een adres aan den min'ster is gericht.
Spr. vraagt nu of de minister dit adres reeds
heeft beantwoord en zoo ja, welk antwoord heeft
de minister dan gegeven.
Spr. wil niet zeggen, dot deze minister reac
tionair is, maar toch streeft hij op het gebied
van den woningbouw naar terugkeer van vroe
gere toestanden.
Hen fnuikende omstandigheid is het feit, dat
voor 1922 slechts een bedrag van BO millioen
voor ue volkshuisvesting in beschikbaar gesteld.
Dit bedrag rtu acht de heer De Jonge veel en
veel te gering. Dat het lang niet toereikend is,
j ijkt reeds uit d" toestanden in de groote ste
den, waar de woningnood overheerschend is.
Het verheugt Spr. voorts, dat de minister den
stujd heeft aangebonden tegen de nlcoofwonin-
8pn k«n den minister den vollen steun van
de S. L). A. P.-fractie in dezen strijd verzekeren.
Laat de RoMerdnmsche aristocratie zelf maar
eens in dergelijke woningen gaan huizen.
I Vereer herinnert Spr. er aan, dat den 28eten
December j.l. weder een cirntlaire van het depar
tement is uitgegaan, waarbij de Inhoud van de
woningen, waarvoor steun kan worden ver
leend, wordt verminderd tot 224 M*
Zoo zakt de minister langzamerhand van
300 M*. tot iets meer dan 200 M'.
De heer De Jonge wijst er dan op, dat ec
wel meer geld voor andere doeleinden kan wor- 1
den uitgegeven, zoonis voor de vlootwet en de 1
b^wapeninge
Ten slotte voorspelt de heer De Jonge, dat
de arbeiders ten laatste niet meer tevreden zul
len zijn met de woningen, welke de minister
thans laat bouwen, zoodat deze wóningpolitiek
in hooge mate kortzichtig is.
De heer Scheurer (A. R.) merkt op, dat
waar mevrouw Groenewe? de terugneming van
de uitgetrokkenen S 150,000 voor de uitvoering
van de wet tot b«scherming van Het verpleeg
stersdiploma gisteren betreurde, het hier een
post betrof welke op het oogenblik noodzakelijk
is. We kunnen niet zeggen dat wanneer deze
uitgaaf niet geschiedt fT ongelukken zullen ge
beuren. Spr. kan zich de opvatting van den mi
nister zeer goed begrijpen, waar hij zijn plicht
gevoelt om ook mede te werken aan de bezuini
ging op 's Rijks uitgaven. Spr. kan dan ook niet
het amendement, gisteren door mevrouw Groe-
neweg ingediend om den post te herstellen,
steunen. Ten slotte vraagt de heer Scheurer In
hoeverre de minister reeds maatregelen heeft
getroffen voor de contróle op de apotheken en
de vefvanrdiging van geneesmiddelen.
D* heer H a n z e v o e t (R. K.) constateert, dat
onder het vorige kabinet van de sociaal-demo
craten geen grieven weiden gehoord en dit feit
acht Spr. reeds voldoende ter veroordeeling van
de erftiek van hen thans op dezen minister. Wat
de alcoofwoningen betreft, deze acht Spr. onhy
giënisch en gevaarlijk voor de moraliteit. Daar
om is Spr. een principieel tegenstander ven
deze woningen. Ook aan de z.g. moderne alcoof
woningen kleven dezelfde bezwaren als aan de
vroegere alcoofwoningen.
Wat de circulaire van 28 Dec. aangaat, ook
Spr. betreurt deze vermindering van den kubie-
ken inhoud der woningen. Een inhoud van 224
kubieke meter acht de heer Hazevoet veel te wei
nig, zoodat een goede huisvesting niet mogelijk
is
Mevr. W esterman (V. B.) betreurt even
eens het terugnemen van den post van
150,000 voor het verpleegstersdiploma. Zou I
er althans niet een begin van uitvoering der I
wet kunnen worden gemaakt? Voorts betreurt
Spr. da» geen verdere uitvoering kan worden ge
geven aan de zoo nuttige moedercursussen. Ten
slotte meent Spr., dnt het bezoek van kinderen
aan bio«copen en café's, waar men de rook vaak
kan snijden, uit gezondheidsoogpunt afkeuring
verdient
De heer R u g g e (S. D.) komt op tegen de
voorstelling, dat de loon en der bouwvakarbei
ders op het platteland gelijk zouden zijn aan die
te Amster 'am.
(Vervolg in het Eerste Blad.l
Uit de Per«.
GRONDWETSHERZIENING. EERSTE KAMER
EN EVENREDIGE VERTEGEN
WOORDIGING.
Mr. S. van Houten vestigt in no. 3 van zijn
Staatkundige Brieven de aandacht op
dat deel der nog in de Eerste Kamer te behande
len voorstellen tot Grondwetsherziening, dat den
duur der zitting dier Kamer tot 4 jaren beoerkt,
de Eerste Kamer gelijktijdig met de Prov. Staten
vernieuwt, en de evenredige vertegenwoordiging
van de gezamenlijke Statenleden in die Kamer
invoert.
Dat stelsel zal noch voor de Eerste Kamer,
noch voor de Provinciale Staten goed werken,
ook zonder de verergering van de nadeelen bij
ontbindbaarheid der Provinciale Staten.
Het eerste noodige voor do staatkundige orga
nisatie van ons land is niet, de verkiezingen voor
de Provinciale Staten, nog meer dan reeds het
geval is tot politieke partijtellingen te maken en
,00k de Eerste Kamer duaruit te doen ontstaan,
maar het kiesrecht voor de Tweede Kamer te
verbeteren op een detjéKjzen, door mij in mijn
Brief van 10 Juni W21 aangewezen. Degenen
die te b"slissen hebban over de toeDasring vun
evenredige vertcgeiAoordlging met een trnp
voor de Eerste KameT mogen wel ter dege de
vraag overwegen, of ïft niet beter ls dit geheele
stelsel eens opnieuw/in overweging te nemen,
ook voor de Tweey Kamer. Als het daar niet
goed werkt is hey&ch ongeraden ter wille der
consequentie he^r k-vaad te vergroo'en en ver
dient het de wo''k"ur op de halve toepassing
i terug te komen.
Op de zoogeru»am',e vrij-l!bvale partij heeft
het n'-uwe stelsel al bijzonder slecht gewerkt.
Wto haar samenstelden hebben bijna 4 jaar
e»
weinig naar de beginselen dier perllj gebnndety
en ten slotte df» partij maar geheel opgeheven,
IX* vrlj-liberale kiezers beschouwen sij blijkbaar
«Is marionetten, die naar zij zich voorstellen tod»
geen under»' keus zullen hekben dan te volgen
«•n te Memmen op de lijst van de hoofdmannen
van hun Vrijheidsbond.
DH nu Ls voor werkelifke liberalen volstrekt
onmogelijk reeds w» gens hun «tem over de door
hen aangenomen en door Visser van IJzendoorn
verdedigde nieuwe regeling van de schadelooo»
stalling voor de leden der Tweede Kamer.
Schr. wijst op het program van den Vrijheids*
bond, «lat van krachtig Ingrijpen ropt, willen de
Naastingen voor alle klassen niet ondragelijk
worden, en Inakt het dat aan de Kamerleden, die
de grondwetoharrioning gekozen zul en worden,
in strijd met d" Oondwet, die hun een „schade»
loosstelllng" toekent, een als zoodanig niet ta
v.'idedig»-n jnsrlljksch bedmg met boveridt"n een
verhoogd p«*mioen en uitzicht op pensioen voor
weduwen en weezen wordt gegeven,
j De heeren zorgen echter niet enkel voor hun
toekomst nis zij herkozen worden. Zij verhoogen
[niet nlleen hun „schadeloosstelling" als hun dit
gelukt door ren fraaie plaats op de lijst, maar zij
laten zich ook „schadeloosstellen" a's hun dit
niet geluk». Art. XIV dor Algemeene bepalingen
geeft aan de verhooging der pensioenen ook
nog terugwerkende kracht ten gunste van Ka
merleden, die vóór de invoering'der Grondwet
gepensioneerd of pensioengerechtigd zijn go-
worden. Dit is toch wel een zuiver geschenk, een
soort van consolntic-prijs, bij eventueel* niet»
herkiezing, en nog wel uit ren berooide schat
kist, ten koste van de reeds overbelaste burgerij*
Dnt pensioenen bij veranderde tijdsomstandighe
den verhoogd worden, die naar de oorspronke
lijke beteekenLs levensonderhoud zijn voor afge
leefde ambtenoren is te verdedigen, maar deze
pensioenen zijn deel eener „schadeloosstelling*
die voor elke vier-jorige periode goed Is en ook
behoorde te blijven gefixeerd. Dnt men in 1917
in strijd met recht en billijkheid met zulke pen
sioenen te scheutig is geweest, ls geen veront
schuldiging voor deze bepaling ten eigpn batt
en ten koste der belastingschuldigen, wier belan
gen zij behoorden te behartigen. Wie op een
zoo duidelijk punt daarin te kort schoten kurvw
nen niet voor herkiezing* in aanmerking komen.
Hoe kunnen zij het zedelijk gezag bezitten, dat
zij voor een bezuinigingspolitiek behoeven, die
veler belangen en verwachtingen moet schaden,
als zij beginnen zoo goed voor zichzelf te sor>
gen?
Voor het orgnniseere*» van een vertrgenwoor»
ding dei; liberalen in den lande blijken reedt
zeer velen den Vrijheidsbond ongeschikt te ach
ten en uit hun kring komen allerlei pogingen
om betere carvdidatcnlfjsten te verkrijgen dat
z, van de leiders van dien bond verwachten»
V»>el welslagen is daarvan nog niet te voorzien»
Naar mijn oordeel zijn, behalve in No-zrK
P abant en Limburg, waar eon andere regeling*
zal moeten worden gevonden, zij die nis (vrij)
liberalen gekozen zijn tot leden der Provincial*
Staten of der gemeenteraden in eiken kieskring
do geschikte personen, om de vertegenwoordi
ging der liberalen en de reorganisatie dor libe
rale partij ter hand te nemen en voor dien kies
kring candidate» op een groslijst te brengen*
Een centraal comité zal alleen de leiding be
hoeven te hebben van oen vergadering van afga»
vaardigden ten einde de candidatenlijsten defi
nitief vast te stellen en wellicht neven i het al
gemeene doel van beperking van overheidsbe
moeiing en zuinigheid enkele hoofdpunten van
een program te overwegen, als b.v.
Ie. herziening der kieswet, zoodat wedor
volksvertegenwoordigers in de Tweede Kamet
zitting nem"tt, die tegenover een bepaalden ki«»
zeiskring verantwoordelijkheid gevoelen;
2e. vrijheid van werktijd voor volwnsseneiv
hehnlve ir uit den aard van den arbeid onge
zonde bedrijven;
3e. geen overheidsbemoeiing met huurprij
zen en met den bouw van woonhuizen slecht*
krachten» de gewone beginselen van politietoe
zicht;
4e. terugkeer ten aanzien van armensorg tot
de vóór den oorlog geldende praktijk.
Ik bepaal mij voorloopig tot het aangeven van'
dit denkbeeld. Als centianl com'té zou ik zo*
i odig weder het comité kunnen bijeenbrengei^
i dnt onder mijn leiding de grondwetsherziening
van 1917 bestreed. Het zou in tegenstelling mof
de leiders d*r knmergroepen zonder nevenbe
doeling voor eigen candidntuur werkzaam kun»
nen zijn.
Indien, behalve zij die toen ons advies volg
den, thans allen die nu berouw hebben het gel
dende stelsel van evenredige vertegenwoordi
ging ingfvoerd en de beperking van het gtm
meentelfjk kiesrecht tot de belastingbetalers op
geheven te hebben, de eventueel© liberale can-
didaten steunen, kunnen dezen zeker zijn va*
een goed aantal plaatsen.
De overweging, die ik in de eerste plaats van
de liberale leden dor Staten vraag, valt niet bui
ten hun werkkring. Het land wordt re<^deloo%
tengevolge \an de redelooze financieele gedrags
lijn in de jaren na den oorlog, als do Eerst*
Kamer niet krachtig ingrijpt over de wijze;
waarop de leden dier Kamer in dezen benarde*
tijd hun taik vervullen, hebben de leden der
Provinciale Staten eventueel als kie»ers te oor-
deelen. Oo' kan b' enkort da geheel nieuw*
P-vtij-groopeerin'» ontstaan, waarop ook Treub
wijst, n.l. voor of tegen de combinatie Nolen*»
Troelstra In de sodn'e en finnndeele vraagstuk»
1 Deze ral baar schaduwen vooruit werpen U»
-'•» belnnorijVa zitt'neren van de Eerste Kamer in
dit voorjaar en verdient ten zrerste tijdig de aaiv
dacht der liberale Statenleden.
o
HET CONFLICT IN DEN V.-D. «OND.
Een brochure van jhr. MA
E. A. von Berestejrn.
Wij ontvingen heden een brochure van d*
hand van jhr, mr. E. A. van Bereste> n, bande»1
lande over het conflict in den Vrijzim Demo
cratiseren Bond, getiteld: „Waartm ik de
Vrijz.-Denj. Kamerfractie verliet."
In nin voorwoo d zegt de heer Van Beiesteynt
I 'adat ik bij schrijven van 4 snuari 1933
roi'n ontslag ad genomen uit ue Vrüte»
Dem Kamei fractie mij niet nv-er beschik
baar had gesteld voor een can*H ituur der
Vrijz.-Dem. Parii] en voor Het lidmaatschap
v«" d Vri)* -Dt Bon 1 bad hedan'et, ont*
v>'Vk"lde zich over dezen stap een dsbat in
dc oor*.
Na het verschijnen van het tweede inter
view van den heer Ma-cbant in de Telegraaf
van 12 Januari 1.1. heb Ik aanstonds tegen
de verdraaide voorstelling der zaak gepro*
I testeerd en een uiteenzetting van het cotw
Ut toegezegd, die noodzakelijkerwijze 4*