irai*
BOSKOOP
bloedu/ijn
NILLMIJ van 1859
"j^cttncr
I
ECZEMA
D.ra.13.
Retief-Sioaren
ZE ZIIH ZOO MILSCH1LS BOTER,
Kracht door
Openbaarheid.
WW
T,6IHJICÏtTS
EEN UITSTEKEND
MIDDEL tegen
blaasaandoeningen
I Kerkhoff's B?ze!tjes
-nlriflaenzöifaa
UIT DEN OMTREK.
ml
Advertentlen
ftin-EXPELLEB
Jassi&seje&J
DE WITT'S
Hier en Blaaspillen
jeukende uitslag
HOFSÏÏÜ, (EELPIJH,
HEESCHHEin
I Sanaperin |p
Wat de olie 1z voer
aw motor dat zijn
Kerkhoff's Builtjes
voor uw keel.
Idmfentiën en Abonnemsntsn
voor dn Goudsche Conrint
wotden hier aanqenomin door
PHILIPSEN AN HUSSEN
„DE STER"
Stam uw zalen slacht 7
Dreigt u faillissement?
HEI BEMI0DELINGS3UREA
VOOR HANDELSCRISISZAKEN
Vraagt ons Jaarverslag
IITO5-UKEUROT5
Waarom Partij- en geen Belangenvertegenwoordiging?
Het Belang van het Platteland bij deze Verkiezing
Her, gedetineerd, wegens verduistering van een
rijwiel ten na dee le van zekeren P. Perdijk alhier,
Aegen maanden gevangenisstraf.
Gemeentelijke Arbeidsbeurs.
óv de afgeloopen we k kwamen bij de Gem.
Brbeidsbeurs de volgende aanvragen in
10 strijksters, 10 meisjes wnschinrichting, 10
yneisjes papierfabriek, 4 stucadoors, 1 halfwas
barbier, 1 loopjongen (14 Jaar), 3 dienstboden.
•Hen voor Gouda, 5 bankwerkers, 42 fnbrieks-
prbeidors, 20 pakhuiskn., 14 sorteerders, 00
transportnrb., 2 magazijnkn., 224 sigarenmnk.,
12 grondwerkers, 15 schilders, 2 suikerwerkers,
S telegranfwerker, 5 houtbewerkers, 3 reizigers;
B kleermakers, 1 stoelenmaker, 1 fotograaf, 2
banketbakkers, 3 stripsters, 8 aardewerkers, 2
boekdrukkers, 11 meubelmakers, 8 stokers, 9
•chipperskn., 17 pijpmakers, 18 opperlieden, 4
letterzetters, 1 bedrijfsleider, 3 plateelschilders,
*t"enhouwer, 12 metselaars, 11 heiers, 4 elec-
triciens, 1 zager, 2 hekelaars, 1 steward, 2
blikslagers, 1 Jager, 7 scheepskl., 2 kistenma
ker», 7 kantoorbed., I werkmeester textiel, 2
broodbakkers, 2 koetsiers, 5 ijzerwerkers, 2
•choervmnkers, 1 textielarb., 2 hulpmonteurs, 1
machinist stoker, 28 timmerlieden, 1 bode 4
•meden, 2 beeldhouwers, 1 meubelbijtser, 1
winkelbediende, 2 bleekersknechts, 1 touwslager,
II landarbeider, 1 chef sigarenfabriek, 1 fraiser,
4 drukker, 1 gasfitter.
Agenda.
15 Febr. 7.30 uur. Nieuwe Schouwburg. Con
ker* zangvereeniging Caecilia.
10 Febr. 8 uur. Nieuwe Schouwburg. 7e abon»
•amantsvoorsteljing Hofstad Tooneel.
22 Febr. 8 uur. Nieuwe Schouwburg. Liefde»
fttghefdsuitvoering „De Goudsbloem."
27 Febr. 8 uur. Soc. Ons Genoegen. Bal-
masqué.
'Bcrkenwoude.
Maandagavond j.L hield de Afdeeling van het
Groette Kruis alhier haar jaarvergadering. Er
waren slechts l4 leden aanwezig. Verslag werd
uitgebracht van de Afdeelingsvergadcring ge
houden t« Rotterdam en aangeboden werd de
rekening .over 1921. De ontvangsten bleken te
zijn 450.54, de uitgaven 114.34^, alzoo een
batig saldo van 335.99
Herkozen tot bestuursleden werden de heeren
M. de Jong Gzn. en G. Donker, en gekozen in
de plaats van den heer A. de Jong Dz., the
bedankt had, do heer W. Ooms.
Boskoop.
Tot onderwijzeres aan de M. U. L. O.-school
eon de Zijde alhier is benoemd mej. B. W. Se-
gaar, uit Leiden.
Do IJsclub Otweg alhier hield Maandag
middag eene hardrijderij voor behoeftigen, met
52 deelnemers
le prijs10 pond spek J. Blokhuis,
2e prijs7 pond spek J. v. Wijk.
3e prijs5 pond spek J. Soet.
4e prijs3 pond spek E. J. Brouwer.
Elke deelnemer ontving bovendien een bon
VOor een wittebrood.
De heer W. G. de Jonge, godsdienstonder
wijzer te Breda, heeft eene gelijke* benoeming
Hj de confessionoele vereeniging alhier aange
nomen.
Gouderak.
Naar wij vernemen zijn de nieuwe Instrumen
ten voor de pas opgerichte muziekvereeniging
gearriveerd, en zullen dus de repetities een aan-
gang kunnen nemen.
Haastrecht
Bij Kon. besluit is benoemd tot notaris alhier
Be heer J. Koeman, candidoat en plaatsvervan-
fmnd notaris.
Schoonhoven.
Het gemeentebestuur heeft hij de firma Gee-
tfnk te Weesp een motorbrandspuit aangekocht.
De levering zal vermoedelijk nog in doze maand
plaats hebben.
Reeds geruimen tijd was bekend, dat een
der gesketels bij de gasfabriek alhier teekenen
van verzakking begon te vertoon en. Om hierin
te voorzien is men begonnen onder den ketel
Versterkingen aan te brengen en voorts andere
noodzakelijke herstellingen te doen*
THI INSTWMCNT Of QVaUTY
The Highest Class
Talkind Machine in
the World
De aanschaffing van een
Sonora'geeft U algeheele
voldoening.
Sonora verwier! de hoogste
onderscheiding voor loon*
kwaliteit op de Panama
Pacific tentoonstelling.
Prijzen 1.210-1.1400-
UTRECHT AM$T£RDAM HIIVW,.
ChBsrstrS SUhonvpl
>pl2|
De Sonora
Nocturne
„Sonora speelt'
alle ioorl
platen zonder
eem£e wij
tiging
Marktberichten.
£odp. Tuiniersvereen. „Gouda en Omstreken"*.
Veiling van 14 Febr. 1922.
Witloof le soort f 66.—; idem 2e soort 49
►-50; idem 3e soort 10spruiten 59; alles
Fr 100 K.G.; selderie per 100 bos 32.90-
J5.-.
SCHEEPSTIJDINGEN.
'Alchiba kwam 12 Febr. van Rotterdam te
Antwerpen aan.
Anjer vertrok 11 Febr. van Saigon naar Java.
Andijk kwam 11 Febr. van Rotterdam, L v.
Denfuegos, ta Havana aan.
Beukelsdijk, van Rotterdam naar Newport-
Mews, bevond zich 12 Febr. 's middags 12 u. op
{350 mijl t. W. van Scillv.
Bandoeng, van Rotterdam naar Java, voer II
febr. voorbij Suez.
Insulinde, van Rotterdam naar Java, vertrok
12 Febr, 10 u. n.m. van Port-Said.
Jacatra, van Australië naar Rotterdam, voer
fT Febr. voorbij Kaap Finisterre.
Kediri kwam 10 Febr. van Rotterdam te Soe-
pabaju aan.
Malvolio, van Australië naai Rotterdam, ver-
'Irok 12 Febr. van Gibraltar.
Meden kwam 10 Febr. ven Saigon te Soera-
ba ja aan.
Meliskerk, van Amsterdam en Antwerpen neer
.-Afrika, voer 12 Febr. voorbij Vlissingen.
Merauke, van Batavia naar Rotterdam, ver-
Mok 11 Febr. 8 u. v.m. van Sabang.
Myrmidon vertrok 9 Febr. van Meden naar
msterdam.
Oldekerk, van Japan naar Rotterdam, voer 10
febr. voorbij Sabang.
Patroclus vertrok 9 Febr. van Batavia naar
DjeddaH.
Rijndam, van New-York naar Rotterdam, be
vond zich 11 Febr. middag» 12 au op 625 mijl
pan Scffljr.
Rondo, van Amsterdam naar Java, voer 7
febr, voorbij Perim
Rindjani wordt heden «hi Jav» to Rotterdam
van) verwacht
De muziekvereeniging „Cea-
eilia" betuigt hiermede haar
hartclijkcn dank aan allen,
die hunne financieele mede
werking verleend hebben.
Gouderak, 15 Februari 1022.
618 15 IIET BESTUUR.
ONDERWIJZERES waagt
P€NSION
op netten stand. 5S® 6
Brieven onder No. 586 bu
reau Goudsche Courant.
Tjisalok, van San Francisco naar Java, kwam
9 Febr. te Yokohama aan.
Tambora, van Rotterdam naar Batavia, ver
trok 10 F^br. nm. van Colombo.
Tabnnan, van Rotterdam naar Java, kwam 12
Febr. n.m. 2 u. te Southampton aan.
Vecht dijk vertrok 12 Febr. van. van New-
York naar Rotterdam.
Westerdijk kwam 12 Febr. van New-York te
Rotterdam aan.
Albireo, van Biysnos-Ayres naar Rotterdam,
vertrok 10 Febr. van Las Palmas.
Deli, van Rotterdam naar Australië, voor 13
Febr. voorbij Ouessant.
Enggano, van Australië naar Amsterdam,
vertrok 11 Febr. van Cagliari.
Frisia vertrok 10 Febr. van New-Orleans naar
Amsterdam.
Johan de Witt, van Batavia naar Amsterdam,
kwam 12 Febr. t«»Suez aan.
Maasland, van Amsterdam naar Buenos»
Ayres, vertrok 12 Febr. van Ceara.
Prinses Juliana, vair Amsterdam naar Batavia,
voer 11 Febr. voorbij Gibraltar.
Radja, van Japan naar Amsterdam, vertrok 9
Febr. van Hong Kong.
Riindam, van New-York naar Rotterdam, voer
13 Febr. voorbij Lizard.
Riouw, van Amsterdam naar Java, voer 11
Febr. voorbij Dungeness.
Stuyvesant, van Amsterdam naar W.-Indië,
voer 12 Febr. voorbij Ouessant.
Tjisondari. van Amsterdam naar Japan, kwam
13 Febr. te Manila aan.
Vondel kwam 10 Febr. van Amsterdam te
Batavia aan.
Amor vertrok 12 Febr. van Hamburg naar
Amsterdam.
Billiton vertrok 8 Febr. van Penang naar Dell.
Bovenklerk kwam 13 Pebr. van Bombay te
Colombo aan.
Bloemfontein, van Rotterdam naar O.-Afrika,
voer 12 Febr. voorbij Knap Verd. Eil.
Celebes kwam 7 Febr. van Amsterdam te
Medan aan.
Dinteldiik kwam 13 Febr. van Belfast te Rot
terdam aan.
Haarlem kwnm 11 Febr. van Valparaiso te
Talcahuano aan.
Jagersfontein kwam 13 Febr. van Rotterdam
te Hamburg aan.
Leerdam kwam 13 Febr. van Rotterdam te
Havana aan.
Meliskerk, van Amsterdam en Antwerpen naar
O.-Afrika, voer 13 Febr. voorbij Niton.
Nickerie, van Amsterdam ivaar W.-Indië, voer
10 Febr. voorbij Dungeness.
Riouw, van Amsterdam naar Java, voer 13
Febr. voorbij Ouessant.
Roepat, van Rotterdam naar Br.-Indië, ver
trok 12 Febr. van Algiers.
Radja vertrok 9 Febr. van Hongkong naar
Nederland.
Rindjani, van Java naar Rotterdam, voer 13
Febr. n.m. 7 u. 50 m. voorbij Dungeness.
Riindam, van New-York naar Rotterdam, voer
13 Febr. n.m. 6 u. 15 m. voorb(j Prrawle Point.
Springfontein kwam 9 Febr. van Rotterdam
te Durban aan.
Saparoea, van Batavia naar Hongkong, ver
trok 10 Febr. van Makassar.
Smdoro, van Batavia naar Rotterdam, vertrok
13 Febr. n.m. 6 u. van Marseille.
T-l-tonUoh Waarberloht,
Naar waarneming in dan morgan van l
16 Februari
Hoogste stand: 770.1 tn fla d'Aix.
Laagste stand t 741J0 ta VestmanSr.
Verwachting tot den avond van 16 Febr.t ma
tige tot krachtigo Zuidelijk» tot Westelijke
wind, zwaar bewolkt of betrokken met regen,
Voter
Aanbesteding van
Schoolschriften.
ten behoeve van de openbare
scholen te GOUDA.
De voorwaarden en monsters
liggen tor gemeente-secretarie
(Afdeeling Financiën) ter le
zing en bezichtiging.
Inschrijvingsbiljetten voor
Dinsdag, 28 Tebrnari 1922,
voormiddags 12 uur in Ie zen
don aan Burgemeester en
Wethouders. &87 f0
GEBPU!Kl:MEn
AMK£D
hetf>efcR>eiy«,oode
TOKideC.VKx!gf£Hati-> J
HcmdhoeWeaon by
7.AD.BICHTEIKae
ttOTTEBCAH S
Verkrijgbaar bl| i
1NT03 COOPS, Wöistr. 31
WAARSCHUWING!
Koopt geen Pain-Expeller met
Duitsche prijsen en verpakking.
617 24
Slecht drinkwater veroorzaakt dik.
Wvla blaaatiekte. Iedere Jyder,
geblikt onder de kwellend» pyn,
gevolg van blaasontsteking, l« aan
zichzelf en zyn» omgeving verplicht,
een prooi te nemen met een on-
schadelyk middel, dat in 99 van de
100 gevallen verüchting brsngt Wy
bedoelen
DE WITT'»
NIER- EN BLAASPILLEN
die een sterk de ziektekiemen
dood end middel bevatten, cn toch
tegelykertyd byzonder verzuchtend
werken en spoedig eeri heerlyk
gevoel vag verlichting met zich
brengen. Gy, die last hebt van
rheumatlek, jicht, mor- en blaas-
steenen, pyn in den rug, moeheid,
Waterzucht, hardlyvigheid, troebele
urine of blaasontsteking, neemt
een proef met de Ds Wltt'l Pillen.
Maar vraagt de echte. s»ttiMl
bereid voor nlertydore, blootgeetold
aan hot vochtige Hollandaehe klimaat
welke in wit- blauwe doozen verpakt
syn, voorzien van rood» dwamtrepen
WEIGEKT in Uw eigen belang alle
verpakkingen zonder deze rood»
ai repen; ze zyn voor den uierlvder
tn Holland absoluut ewaardoiooa.
evn verkrygbaar in doozen van
1.1.75 en 1.2.75 by vele apothekers
en allo drogisten (doozen k f.2.75
«yn het voordoeligste). Ondervindt
gy moeilykheid by aankoop, zendt
dan postwissel met bestelling ff.0.20
voor porto byvoegen) aan E. C.
De Witt fc Co., Ltd., Den Haag, van
wie pioeldooeje gratis op aanvraag.
Te Gouda veikrygbiar by:
A. COOPS
581 47
Een paar druppels O.D.D.het middel»
voof eczeem, uifslfg, jeuk, zijn vol.
doende on, die huidaan
doeningen volkomen te
onderdrukken Een ver
kwikkende slaap zal U een
aangenaam ontwaken ge
ven gij zult U friscb- en
opgewekt gevoelen en hat
leven zal U opnieuw toe
lachen. De genezing begint
me het eerste gevoel van
•■erlichting. Bedenkt, dat
daar maar een paar drup
pels D.D D. voor noodtg
zijn. Begin vandaag nog
de behandeling.
HoofdazenI B. MEINDERSMA.
Den Haag, van wten uitgebreide
brochure voor huldl(jders gratis te
verkrijgen. Prijs 0 75 en f 2.50
per fl bij alle apothekers en drogis
ten. Vraagt ook ae geneeskrachtige
D D D fl
Voor Huidaxmdoenrngen
To Gouda vorkrijgbanr bijs
ANTON COOPS - Wijdst raat.
Mej. v. LOON Markt.
582 37
I nemest en vonrkimt
B het best met
J Verkrdglinflr In
8 lieele (looien A 80
I cent tu halve «loo-
1 515 cent.
Uil APDTHFKERS en
Meubslopruiming I
Jongelui die gaan trou
wen. Zeldzame koopjes in
Stoelen, Spiegels, Tafels,
Schilderden, Clublau-
touils. Complete Huis
kamer en Salonmeublo-
inenten. Groote partij
Theekastjes, Wollen
dekens, Leerstoelen Maqu-
ottestellen enz. alles voor
s dor waarde.
Wie komt zien, Koopt.
SIMOHSlllUT Mi, boitnhuii.
ulijit ScMiii. hlliiiii'
W Gebruikt
BH9H1 TABLETTEn
VcrkrÜKhnnr In
lieele doozen A 60
cent In hnlve don-
/en n 35 coat.
Hij Apothekers en
Drogisten.
D. SPA URM IN.
BOSKOOP.
RELIEF
FABRIKAAT VAN
C U IJ K -:
Zjjt gy lijdond aan bloe«l»rt»»oede, bleeknunht,
slechte nnljarerterint; ot »lgemacn« nwitkte en
voelt gjj U daardoor steeds onsangonaam on lusteloos,
aarzelt dan niet het middel te kiezen, waarbij roeda velen
baat vonden en volledig hors el erlangen, de ochte Medici
nale Grieksche
iperk PI»«KH»t«ru (wettig geder.oneerd) Staat
onder voortduwnde oontiftle van het Chemisoh Laborato
rium van Dr. F. Basenau te Amsterdam.
I» Alom verkrijgbaar oa- fs«
GOUDA. Fa. Mulder Oom» - Groenaudaal B8/6&
WADDINGSVfcEN. Arn v. d. Heida.
3VOERDEN. la. 0. den Blanken.
GOUWSLUfS. C. Vallentgoed.
OU DE WAT PR. A. Buijs.
ZWAMMBRDAM. Nie. Cortanoeven.
678 60
verzekorden di gasten aan
d«Tarhfiogd«tait»ri)nw,dH
ten (lotte tiaar kaukenoa-
hiim prtjsaevenda, hakende
dat zli haar o»arh8arl|)k«
wortnltlas. pea't|a», dop-
erwt|n »»i. uitsluitend
nam van de bakeudsfibrlak
WOUTERLOOD, LEIDEN.
IS U OOK REEDS VERBRUIKER?
Hibt «ii bitalinpiPioiilijlikiAiR 7
Wendt u (Isn lot
MnrphntlpRrk 81 Amsferdam
Spreekuren van onzen rechlsk»indi-en adviseur: W»»»»d»K
4-5 on 8 9 u. n.m. H'oemdaf en TrU«i»lC 8-9 u. n.m.
en op schriftelijke aanviage.
Deze brand
ilend
(LEVENSVERZEKERING)
ROTRRDAH
•••••MM MM»#.
5 DRUKKERIJ A. BRINKMAN ZOON
li -i GOUDA ï-
levert alle soorten
HANDELSDRUKWERK
nis:
BRIEFPAPIER, ENVELOPPEN, 4
KWITANTIES, FACTUREN,
BERICHTKAARTEN, CATALOGI»
PRIJSCOURANTEN,
CIRCULAIRES, •■*-
O O O
O
OBLIGATIES, WAARDEPAPIEBl*.
AANDEELEN, C H 6 IJ E BOEKJE».
No. 14856.
WOENSDAG 15 FEBRUAJII 1922.
TWEEDE BLAD.
door Mr. Dr. H. J. ROMEIJN.
door A. VAN WIJNEN.
In de groote zaal van den heer J. A. Vos
te Zevenhuizen werd gisteravond vanwege de
kiesvereeniging burgerplicht" eene openbare
vergadering gehouden, waarin als sprekers op
traden Mr. Dr. H. J. Rome ij n van 's-Gravenha-
ge met het onderwerp: „Waarom party-verte
genwoordiging en geen belangenvertegenwoor
diging" en de heei- A. van Wynen, voorzitter
van den Bond vanJKaasproducenten te Gouda,
die los van partyen staat, over „Het belang
van het platteland by deze verkiezing."
Na het openingswoord van den Voorzitter,
den heer G. van Reeuwy'k, die een woord van
welkopi richtte tot de sprekers, verkreeg de
heer Romeyn het woord.
REDE VAN Mr. Dr. H. J. ROMEIJN.
Mr. Dr. Romeyn acht het verstandig, hetgeen
de Voorzitter in zijn openingswoord heeft ge
zegd: „alle dingen te onderzoeken en dan te
kiezen", maar aan het onderzoek moet eens een
einde komen en dan geldt, ook thans voor de
vrouwen, nu ze medezeggingschap hebben ver
kregen, dat we menschen kiezen die weten wat
ze willen.
Tot het onderwerp komende wyst spr. op
den moeilijken tjjd, waarin wij thans leven, hoe
moeilijk het is het schip van Staat in behouden
haven te brengen zonder te stranden. Het is
noodig, dat men zich thans rekenschap geve van
den toestand en meedoet aan politiek. De po
litiek staat bij velen in een slechten reuk. Dat
is verkeerd. Daarin moet verandering komen.
De Vereeniging voor Zedelijke Volkspolitiek
heeft zich rekenschap gegeven van dezen toe
stand. Die mannen van verschillende partyen
zijn overtuigd van de noodzakelijkheid van
aansluiting by party en ook voor de jongeren,
omdat de onthouding van de beste krachten
aan het publieke leven schade doet.
Politiek is, zegt spr., de kunst om den Staat
te regceren, zóó dat ieders belang zooveel mo
gelijk wordt behartigd. Een huishouden, waar
in de man alleen wat te zeggen heeft, wordt
eenzijdig geregeerd. Een vrouwedyke politieke
partij is er niet, daar zijn we voor bewaard
gebleven. Noodig is het dat man en vrouw
samenwerken in deze, wil het huishouden goed
bestuurd worden. Samen moet overlegd en be
slist worden. De vrouw staat eenigszins an
ders in de politiek dan de man. De vrouwen
die nu geroepen zijn tot de politiek, kunnen
helpen bevorderen dat we allen in een goede
maatschappij leven.
Wat is de Staat, vraagt spr. Wy zien den
Staat niet, we voc-len dat hij er is. Wanneer
zal men bereiken dat de Staat alleen optreedt
daar waar het noodig is? Dit zal eerst dan
het geval zyn wanneer mannen en vrouwen
zich er goed rekenschap van geven, op welke
wijze het land moet worden geregeerd. Daar
voor is noodig aansluiting by een politieke
partij, een vereeniging van menschen, die een
zelfde richting hebben, waarin zy het land
wenschen bestuurd te iien. Wanneer men al
leen denkt het 't beste te weten, bereikt men
zoo weinig.
De evenredige vertegenwoordiging heeft
tengevolge gehad, dat de kiezers in allerlei
groepjes zijn verdeeld. Welken invloed kan
door die groepjes bereikt worden? Er zyn er,
die het niet eens hebben kunnen brengen tot
het verkrygen van een vertegenwoordiger in
de Kamer. Indien elk dier groepen één, hoog
stens twee vertegenwoordigers in de Kamer
zouden hebben gekregen, zou het gevolg ge
weest zyn dat zy met elkaar een contract je
hadden moeten sluiten om te kunnen bereiken
wat ze willen. Wanneer men voor speciale be-
landen opkomt, moet men gaan marchandee-
ren; politiek wordt dan een handelszaak,
plaats van het stellen van beginsel tegenover
beginsel.
Spr. w(jst er op dat men als éénling in de
Kamer niets kan bereiken; men moet zich aan
eensluiten door eenheid van beginsel, zooals
in den Vrijheidsbond het vrijheidsbeginsel al
len bindt. We moeten doen, zegt spr., als
iemand die in het water valt ei
ontdoet om het lieve leven te behouden. We
moeten ons opofferingen getroosten, we ge
voelen dat wy door dien moeilijken tyd heen
moeten door gezamenlijke krachten, de
scheidingslijnen moeten w<
Wat in den grond by elkaar hoort vereenigt
zich in den Vrijheidsbond, die gedragen wordt
d°or het liberaal beginsel.
In het Staatsbestuur wil de Vrijheidsbond
de democratische richting volgen. Voor de eco
nomische ontwikkeling wordt verlangd dat de
Staat zal geven alle mogelijke waarborgen
°m ieder tot de grootst mogelijke ontwikke
ling van zijn kracht te doen komen. Alle be
lemmeringen moeten zooveel mogelijk worden
Weggenomen, het geheele onderwijs, ook het
vakonderwijs, moet komen tot groote ontwik
keling. Dat zijn de grondbeginselen van de
liberale partijvrijheid en opvoeden tot ont
wikkeling.
De Staat heeft zich geroepen gevoeld wel
eens maatregelen te nemen, waarvan men nu
dat ze te ver zijn gegaan, in verband
de vereischte groote financieele offers. Men
heeft in tijden dat men er goed voorstond,
veel geld besteed, veel ambtenaren benoemd,
zich tot oplossing van vele maatschappelijke
vraagstukken gezet, hetgeen veel geld, dus
belasting vordert.
Het is nu de vraag wat en op welke manier
we van het overtoLlige kwyt kunnen. Spr.
wees op de ouderdomsverzekering, hoe men
veel eenvoudiger met behoud van dezelfde
denkbeelden door pensioenverzekering hetzelf
de had kunnen bereiken. Het is van belang dat
elke groep tot de grootst mogelijk ontwikke
ling kome en zy die zwakker zijn, worden
steund.
De sociale vraagstukken veranderen in den
loop der tijden. Het vraagstuk van de vrouw
is gedeeltelijk opgelost. Het arbeidersvraag
stuk zal ons nog voor vele vragen stellen. De
arbeider is wakker, mondig geworden; op het
oogenblik kunnen daarom door onderlinge on
derhandelingen tot stand gebracht worden de
regelingen van arbeidsduur, van nachtarbeid,
van rust en Zondagsrust, zonder dat wettelijke
maatregelen daarvoor noodig zijn. Ook by de
Plattelanders moet gestreefd worden naar i
derling overleg, de tijd van bevoogding is
voorbij.
Wy hebben nu arbeidsduur en rusttijden die
bij de wet zyn geregeld, doch die regelingen
passen zich niet aan aan de eischen der be
drijven. Gewerkt moet worden met de krach
ten van de maatschappij zelf, geen raden van
bovenaf, in het leven geroepen, zooals b.v. de
Kamer van Arbeid, waarvoor absoluut geen
belangstelling bestaat ontlat men ze door het
onderling overleg niet noodig heeft.
We moeten ons zelf opvoeden en zoo goed
mogelyk samenwerken en laat de Staat hel
pen voor zoover het noodig is.
De Staat heeft allerlei organen noodig om
hetgeen hij wil ten uitvoer te brengen. Voor
tail van dingen zyn ambtenaren benoemd, door
gezamenlijk voor elkaar te werken zou groote
besparing verkregen worden. De zware belas
ting benadeelt de welvaart, met de kip gaat
het gouden ei verloren. Spr. wyst op de ver
schillende groepen die belasting opbrengen er
dat er een grens is en dat het belang om ka
pitaal te vormen moet blijven bestaan. Men
schen met vermogen hebben zich afgevraagd
waarom hier te blijven en meer te betalen dan
dat zy uit beroep of bedrijf trekken. Er moet
getracht worden nieuw' kapitaal te vormen,
opdat nieuwe productie wordt verkregen. De
belastinggrens is zoo niet overschreden dan
toch bereikt. De belasting hoewel wy buiten
den oorlog bleven - is hooger dan in de lan
den waar wel oorlog gevoerd werd. Dit vraag
stuk moet en kan in onderling vertrouwen
worden opgelost.
Te begrijpen was het, 't onderling vertrouwen
den laatsten tyd te wenschen liet. De tijd dat
de patroon een uitzuiger genoemd werd is lang
voort)jj, toch moet niet vergeten worden, dat
indien de patroon er niet was geen brood kon
verdiend worden.
Voor de toestanden zooals in Rusland acht
spr. ons volk te nuohter. Toch vreest spr. dat
wanneer we niet allen trachten aangeslloten tot
een goede oplossing te komen, men niet veraf
van die toestanden zal zyn. De belastingop
brengst is thans niet voldoende, de begrootin-
gen niet sluitend, er moet betaald worden. Het
gevolg van jdien toestand wordt het draaien
van de b^nkbiljettenpers, mindere waarde
van het geld, loonsverhooging, en hij die het
geld in de zf(k krijgt is er ook niet beter aan
toe daar op een gegeven oogenblik het geld
geen waarde heeft. Spr. vertrouwt op een op
lossing het Nederlandsche Volk waardig,
Wij hebbent gevoeld in den oorlog we een
taak te vervujllen hadden, een voorbeeld te zyn
voor andere Volkeren. Laten wy ook het voor
beeld geven voor de oplossing der moeilyke
vraagstukken; waarvoor wy gesteld worden.
Het liberale beginsel, het democratisch stre
ven naar het goede zal medewerken, daarvoor
is noodig meiji zich aansluite by den Vryheids-
bond, de pulitieke party die gedragen wordt
door het beginsel van vryheid.
De S. D. heeft het land veel diensten bewe
zen. Men kan haar noemen het geweten, zy
wist wat zy wilde voor de nooden van het
volk, doch komt op voor ééne klasse, dat is het
verschil tuaschen Vryheidsbond en S. D. Wan
neer de S. D. buitens-kamers zouden praten
als bmnen zou men veel verder met ze komen.
Zy heeft wantrouwen gezaaid, heeft de men
schen net zoolang voorgepreekt dat arbeid een
vloek was totldat zy het zelf zyn gaan geloo-
ven. Zy moeten nu weer overtuigd worden
yan het nut en de noodzakelykheid van den
arbeid. De S. D. is steeds geweest de party,
die niet verantwoordelyk was voor de regee
ring. Nu zU meer en meer daartoe geroepen
worilt, voelt zy langzamerhand dat behalve
critiek ook de kracht voor regeeren noodig
Andere partijen hebben hoogere beginselen,
in het Staatsbestuur. We hebben gezien, zegt
spr., hoe de principes tegenover elkaar staan.
De katholieke^, die het grootst belang hechten
aan het kunnen houden van processies, hadden
iechaid in de regnering, doch hebben
Kun wet moetien laten vallen.
De anti»revolutionairen zyn door Dr. Kuy-
per samengegaan met de katholieken, het ge
volg is geweest tal van maatregelen die niet tot
uitvoering konden worden gebracht door die
samenkoppeling. De Zondagswet kon niet tot
stund komen. Laatst met de crisiii heeft olk
van zyn kant groote offers moeten brengen
de coalitie aan elkaar te lijmen.
Godsdienst als hoogste leider van het Staats
bestuur, gebonden aan speciale opvatting
uitlegging van den bijbel, gezag van iemand
die in Rome regeert, strookt niet met het
liberale beginsel evenmin als het Huismans
kiesrecht van Dr. Kuyper, wat nog wordt ver
dedigd. Rechts gaat samen om een doel te be
reiken, het geweten van die party, Dr, v. d,
Laar, heeft gezegd dat van de coalitie is over
gebleven een baantjee-trust.
Daartegen wil de Vryheidsbond waarschu
wen. We moeten zyn in vryheid één!
Nu kan men wel op details afwyken, het
groote grondbeginsel moet by allen leven.
Elke party is genoodzaakt een programma
te maken, men moet trachten het zoo te ma
ken dat het zoo min mogelyk bindt, men kan
het niet voor alle omstandigheden passend
maken.
Nog wyst spr. hoe de éénling niets in de Ka
mer uitricht, wy zien het met den vertegen
woordiger der democratiseering der weer
macht. Met de Plattelander*bond is het pre
cies eender, ook heel weinig bereikt, geen ge
lijkgezinden met wie hy kon spreken. Spr. wil
niet zeggen dat de meopingen van dien ver
tegenwoordiger altyd e4en verstandig waren.
In 1920/21 heeft de heer Braat geroepen, een
Napoleon moest opstaan die maatregelen zou
treffen in den toestand. Spr. heeft zich afge-
raagd of Braat gedacht zal hebben dat die
Napoleon aan Braat raad zou vragen, in dat
geval vreest spr. dat de heer Braat zou wor
den teleurgesteld.
Stel dat de rechtsche plattelanders ook ver
tegenwoordigers hadden gekregen, dan zou
den die slecht» in sommige punten het eens
zyn geweest.
Tydens den oorlog heeft de coalitie het noo
dig geoordeeld een gezant bij den Paus te
hebben. Op het oogenblik is.er het voorstel-
v. d. Laar dit gezantschap op te heffen. Wat
moet men denken van party en die zoo tegen
over elkaar staan en toch de regeering moe
ten voeren.
Spr. besluit met een opwekking tot aanslui
ting by een politieke party, waarin men on
derwerpen den landbouw niet rakende, vry
heid van handeieh heeft en waar men speciale
belangen naar voren brengen wil, men over
tuigd kan zyn dat die belangen het best wor
den behartigd door menschen van dezelfde be
ginselen.
REDE VAN DEN HEER A. VAN WIJNEN.
Daarop verkreeg de heer v. Wynen het
woord. Spr. begon met te zeggen dat het de
eerste keer is dat door hem in een vergade
ring het woord wordt* gevoerd met een spe
ciaal politiek onderwerp.
U hebt gezien, zegt spr., ik kom als wilde,
sta nog buiten politieke partyen. Spr. heeft
het gevoel gehad dat de heer Romeyn reeds
bezig was aan zyn bekeering, doch weet niet
in hoeverre hy daarin geslaagd is. Wat ik te
zeggen heb, vervolgt spr., kan ik ook zeggen
andere politieke vergaderingen, omdat ik
me wil bepalon tot algemeen e waarheden, voor
elke politieke party geldend.
Spr. vindt ook de kunst om te regeeren een
groote kunst, het komt voor dat men dit wel
eens vergeet Spr.' vergeleek het huisgezin by
de regeering, waar regeeren niet plaats heeft
wordt het wanorde. Regeeren is moeiiyk, al
lerlei byomstandigheden komen te pas, per-
soonlyke neigingen der kinderen, vriendjes
die op zekere richting aansturen. Stuurlui aan
den wal, ongehuwden, die men overal vindt,
zien pas de werkelykheid zoodra zy tot dat
zelfde regeeren worden geroepen. By de
Staatsinstellingen hetzelfde verschynsel, de
critiek is altyd zeer groot geweest, omdat
men het regeeren veel te eenvoudig ziet en
zoo moeiiyk het eenigszins bevredigend op
treden voor alle groepen is.
Regeerend opvoeden is zoo moeiiyk zoowel
in het huisgezin als in den Staat. Van het op
voedend element in onze Staatkunde heeft men
weinig gezien. Wat het zoo maar in praktyk
brengen van de nieuwste maatregelen zonder
de maatschappij eerst op hooger plan te bren
gen is, heeft men in Rusland gezien. Spr. ge
looft dat de idealisten vergeten hebben dat de
maatschappy bestaat uit enkelingen.
Prof. Heering is de man geweest die gezegd
heeft dat politiek ook moet bestaan uit een
maatschappelyk voelen, uit een zedelyken mo-
q wanneer men ziet hoe den laatsten
tyd die moraal is veronachtzaamd, vraagt spr.
zich af: Hoe nu verder? Spr. weet dat op het
platteland het gevoel van onzekerheid bestaat,
alsof er aan de politiek iets mankeert, men
ziet politieke tweegevechten. Waarom vech
ten ze? heeft Spr. zich afgevraagd en spr.
heeft het gevoel gehad niet precies te weten
waar hy thuis behoort.
De onzekerheid heeft men kunnen merken
ook by de rechtsche groepen, speciaal de anti-
revolutionnairen. Spr. is .van oordeel dat men
bergafwaarts gaat als men ziet hoe van lie
verlede-de besten van de besten zich gaan te
rugtrekken van de regeering en men meer en
meer menschen ziet optreden die slechts een
groote mond opendoen op vergaderingen. Door
de woorden van Prof. Heering heeft spr. als
't ware een duw in den jug gekregen en ge
zegd: zoo mag het niet langer. Er moet meei
moraal religieus beginsel zyn en wy mogen
het terrein niet overlaten aan de groote
Er is in den loop der tyden een tegenstel
ling gekomen tuaschen platteland en stad, vóór
den oorlog werd dit niet zoo stork gevoeld,
omdat het platteland een vrywel vergeten
deel van Nederland was. In 1880—'90 begon
men in Regeeringskringen iets voor het plat
teland te voelen. Proefstations werden opge
richt, zuivelconsulenten aangesteld om den
landbouw door den crisis heen te helpen.
In den oorlog is gebleken dat liet platte
land een extra kracht was om Nederland bui
ten den hongersnood te houden en van eigen
productie te leven. Toen begon de regeering
zich met het platteland te bemoeien. We we
ten op welke wyze werd ingegrepen in de eco
nomische levenswyze van den boer en kennen
ue reactie daardoor verwekt. Zy die een „lei-
dersbaantje" hadden weten het t allerbest, zy
waren het stootbiok tusschen boer en regee
ring.
De landbouwer is biyven zitten in misnoe
gen tegen regeering en menschen uit de stad.
Spr. zal niet zeggen dat het voor een zeker
deel terecht was. In de crisistijd werden be
palingen gemaakt waardoor niet* bereikt werd
en schade werd toegebracht. Spr. noemde o.a.
de Schcurwet. Het platteland had recht ont
stemt te wezen, doch het platteland moet ook
bedenken, dat de crisiatyd voor de regeering
ook buitengewoon moeiiyk was. De regeering
kon zich niet aan voorbeelden spiegelen, elke
regeering zou onder die omstandigheden fou
ten hebben gemaakt. Zelf heeft men ook fou
ten gemaakt, men denke aan het treurig beeld
van regeerkunst als veecommissie en hooibu-
reau. Nu krygen we meer en meer normalen
tyd en hoe staan we er nu voor? Er zyn wet
ten verkregen met veel goeds, doch hoe staat
het met die uit den laatsten tyd?
Er wordt teveel gegeneraliseerd, teveel ge
dacht aan ongeveer geiyken toestand tusschen
stad cn land. Zoo heeft men in de Vleeschhou-
xverswet het onnoodig geoordeeld bepalingen
op te nemen voor de huisslachtingen omdat
zebynanlet voorkomen, waaruit biykt
de erkenning van de reinste onmacht om de toe
standen ten plattelande te beoordeelen.
By de invaliditeitswet met het zegelpiakken
heeft men vergeten, dat het platteland eigen en
inwonend personeel heeft. Die hinderlyke be
palingen zyn by ongeluk in de wet gekomen
of er is een verkeerde uitlegging aan gegeven.
Men had de storm op het platteland kunnen
voorkomen, indien do ondeskundigheid" niet
aan 't woord was geweest. Men heeft ongere
geld gelaten wat geregeld had kunnen worden.
Spr. zou tientallen voorbeelden kunnen noe
men. Het is de regeering niet kwaiyk te ne
men; zy heeft misgetast; het plattelandsche
leven is 'n stuk ander leven dan het stads
leven. Steedsche manieren ziet men nog maar
in enkele streken. In het gansche bedrijfsleven
is het gemoedelyk, geen scherpe tegenstellin
gen zyn er tusschen patroon en arbeider, noch
in standen. Daar moet men ook niet aan tor
nen. Spr. hoopt, dat het platteland eeuwig zyn
eigenaardigheden en eenvoud zal behouden.
Er is diep verschil in levenswyze, daarom
is het zoo noodig, dat rekening wordt gehou
den met die mentaOiteit en dat niet uniform
geregeld wordt, omdat wy Nederlanders zyn.
De boer eischt eerbiediging van zyn rech
ten. Hoe brengt hy die rechten 't veiligst
thuis vraagt spr. Spr. is geweest op de eer
ste vergadering by Braat en is heen gegaan
omdat hy voelde, dat die beweging op dat
moment in verkeerde handen was; spr. vond
het optreden van den heer B. verschrikkeiyk.
Verschillende andere landbouwers waren van
hetzelfde oordeel als spr. Het optreden van
Braat is spr. een schrikkeiyke ergernis ge
weest, omdat de achting voor het platteland
door zyn optreden wordt weggenomen. Zyn
wyze van handelen fs een blaam voor den
landbouwersstand. Als de PlattelandersbontI
blijft bestaan, moet de eisch gesteld worden:
de besten van de besten in de Kamer, dan zal
hy niet worden de bespotting voor den land
bouwer. Een bespotting iz het als Braat zegt,
dat het de S.D.A.P. te doen is om lekker te
eten en te drinken en dat duizenden klaar
staan om Amsterdam en Rotterdam plat te
branden. Dit maakte de verwydering tusschen
stad en land nog grooter.
Hoe nu! vraagt spr. Alles maar laten gaan,
mogen we niet. Men is schuldig als men stil
zit en niet werkt. Bemoeit men zich niet met
de politiek, dan bemoeit de politiek zich toch
met ons.
DEBAT.
De hoer P. v. d. Heuvel kwam in debat, he<
speet hom met den heer v. Wynen te moeten
debateeren, dio „ons alles is", zegt spr. Het
heeft hem verbaasd, dat de heer v. Wynen het
Kamerlid Braat zoo heeft afgekamd. Spr. gaat
ten volle mede met het plattel and tqirogram.
Op 4 Februari had de heer van Wynen met
Braat te Moordrecht kunnen debateeren, dat
hoeft hy niet gedaan. Ook heeft hy gezegd, dat
Braat niet de geschiktste man is als vertegen
woordiger der boeren. Waarom heeft v. Wynea
hom dan in de oprichtersvergadering er niet
uit gekiept? Spr. heeft begrepen, dat de he«r
Wynen wel vóór de Plattel andersparty zon
zyn als er een andere leiding was. Hy wyst
op 't gevaar als de plattelanders doorgaan k»r-
kelyke of burgeriyke candidaten te steunna,
dan krijgt men weer een Minister van Laad»
bouw, die in Juni zegt: „zet de koeien
droog, ik weet geen raad meer met de kaan",
of suikerbieten uitvoer verbiedt toen in BelgW
24 te maken was en hier 12; wel mochten
de fabrikanten dat geld in den zak steken.
Wat zegt men van een Minister, din 16 Febru
ari dispensatie tot uitvoer geeft als er gnen
suikerbiet meer te vinden is? Spr. geeft den
heer van Wynen in overweging het te profeen
ren met den Plattelanderabond; verliezen doel
men er niets mee. Hy stelt rechtsche en Unk-
sche candidaten. Mocht spr. met t succes gaan
stryken, dan herinnert hy aan t spreekwoord:
Het zyn de slechtste vruchten niet,
de wespen knagen.
Spr. heeft er eerst ernstig over gedacht de
meest eminente menschen op landbouwgebied
byeen te roepen los van de partyen en hen te
vragen wat denkt gy er van? Móeten we ver
deeld worden in politieke partyen?
Het was niet spr.'s bedoeling een party van
plattelanders te krygen. We ztyn ton slotte
allen Nederlanders, één volk, en dan zouden
we de oude gildestryden van voorheen weer
terug krygen door belangenvertegenwoordi
ging. We behooren een Eenheid te wezen. Het
zou dus moeten gewee»t zyn een algemeen»:
party ontevreden over het bestaande. Spr. heeft
die gedachte losgelaten: .le. wegens te weinig
tijdruimte vóór de verkiezing; 2e. omdat 'n zelf
de poging tot zekere hoogte gedaan door Prof.
Treub niet kon worden gehandhaafd en die
party is opgegaan in den Vrijheid «bond. Een
stuk arbedd zou dus verloren gaan. Er rest
dus een ding: datgene accepteeren waarbij wy
onze invloeden op de meest juiste wyze kunnen
uitoefenen by de kiesvereenigingen, in de par
tyen. Spr. wees op de exira taak van het plat
teland, dat het iets meer tot zijn recht komt by
het verder regeeren.
Spr. betreurt het, dat men in zooveel groepen
en groepjes is verdeeld, daardoor lean men niet
die kracht naar buiten ontwikkelen.
Spr. besluit zyn rede met de hoop, iets te
hebben bijgedragen tot verheldering van het
begrip, dat ieder door het stembiljet tot nolle
uitdrukking moet laten komen syn wensch tot
de best mogelijke vertegenwoordiging.
De heer Van Wynen beantwoordt deb. AI vn*.
wacht spr. niet het applaus te zullen krijgen dal
de heer Van den Heuvel ontving, toch zal ben»
dit niet weerhouden zyn nraening te lifgnn
Toen spr. in de oprichtingsvergadering van
den Plattelandsbond aanwezig waa, merkte hy
door een stemming, waarbij spr. toch niets
zou kunnen bereiken en vond hy het toen bn-
ter te gaan. De heer Br|»at brak alles af wat
do Regeering destijds dóed en vond daarvoor
een gewillig gehoor, toep midden in den cri
sistijd de ontevredenheid onder de boeren te
recht groot was. Hy speculeerde op die ont
stemming en wakkerde die aan tot zoodanige
opwinding, dat niets positiefs meer kon wor-
len bereikt. Spr. gevoelt voor dergelijke stem
mingen van het oogenblik niemendal en ia al
leen voor kalme overtuigende redeneering vat
baar. Alleen wanneer op grond van arguman»
ten de overtuiging is verkregen dat iets vnr-
keerd is, wil en zal spr. daarvoor vechten en
dan doet hy dat gaarne zónder kamp te geven.
Wat de heer Braat toen heeft gezegd en
ook later in de Kamer was steeds critiek, af
breken van allen, zonder ooit te zeggen hoe
de zaken dan wèl moesten worden gedaan. Dat
is oen standpunt dat destyd» ook de S. D. A.
V. innam, maar daarin kan spr. geen bevre
diging vinden. Spr. is van oordeel dat de heer
Braat niets heeft bereikt en nooit iets berei
ken zal, al kwamen ook meerdere Brasten in
de Kamer. Zy sullen een geïsoleerd ff tend
punt biyven innemen, waardoor nooit eenig
resultaat kan worden verkregen. Niet d» on
tevredenheid moet worden aangekweekt, maar
de eenheid bevorderd.
Dat de huidige Minister van Landbouw voor
de behandeling der landbouwoangelegenheden
ongeschikt is, heeft spr. helaas meermalen er
varen en spr. betreurt het te nz eer ate dat voor
dat departement niet gekozen is een ter zak»
deskundig man, die de beste onder de besten
mocht worden genoemd. Spr. neemt den mi
nister zyn fouten niet kwaiyk, want hy weet
van deze zaken betrekkelijk weinig af, maar
spr. is van oordeel dat deze Minister zyn on
kundigheid wetend, het landbouw-departeuieat
niet had mogen accepteeren, en de partyen
hadden hem niet vooruit mogen schuiven. 1b-
tusachen gelooft spr. wel dat de Minister nu
wel een en ander heeft geleerd.
Wanneer de Braat-party ook met 6 men
schen in de Kamer mocht komen, zal deze als
ze allen van dezelfde mentaliteit zyn, nieta
beteekenen. Dan zouden or 51 Brasten moe
ten zyn. En dan zou het voor spr. nog dn
vraag zyn of er iets bruikbaars uit die han
den komen zou.
De Plattelandsbond overschatte zich niet,
daar de politieke partyen ook op het platte
land haar grooten invloed zullen doen geiden.
Misschien krygt deze bond i, hoogstens 2
zetels.
Spr. heeft zich afgevraagd of het voor de
plattelanders wel den juisten weg is om zich
een eigen belangenparty te scheppen. En dan
gelooft spr. dat dit niet het geval is. Want er
zyn nog heel veel en groote belangen, die bul
ten het platteland staan. Als al deze belan
gengroepen nu eens hetzelfde deden, wat dan?
Dan werd ons land in nog veel grooter aan
tal vakken verdeeld dan nu al het geval is en
by die veelheid zou de Plattelander toch de
minderheid vormen. Daarom wekt spr. op
nieuw op dat het platteland zyn invloed in d»
bestaande politieke partyen doet gelden. Spr.
kant zich tegen de bekrompen wyze waarop
de N. Rot*. Crt. meent zich tegenover de land
bouwvraagstukken te moeten stellen.
Indien de Plattelanderabond als organisatie
van boeren eenigen invloed wil krijgen, dan
dient inen den moed te hebben die Bond ge
heel te reorganiseeren en alleen de beoten
naai- voren te brengen, die er onder de land
bouwers zyn.
Spr. heeft in Moordrecht niet tegen den heer
Braat gedebatteerd, omdat hfj Braat nog ntota
veranderd vend, al lag hy bet er iets minder
dik op dan vroeger. Met iemand, die niet «egt
wat hy wil, kan spr. geen vruchtbaar debat
Wil men dn* »pr. eona me* dan lmr
Braat dnbatteert tot bepaling van ieddfa
standpunt, dan is spr. daartoe bereid.
