•5
BINNENLAND.
i.
Ctrite Kamer.
Vergadering- ran Vrijdag 10 Maart.
Geopend 11.20 nor.
VoorzitterJ. G. baron van Voorat tot Voo.-t.
Verschillende wetsontwerpen.
Z. h. a. worden aangenomen de wetsont
werpen tot:
Wijziging en verhooging van het Vile hoofd-
Muk B der Staatsbegrooting voor 1921 (derde
uitkeering aan gemeenten uit de opbrengst der
">or logs winstbelasting
wijziging en verhooging van het Vile hoofd-
tli - B der Staatsbegrooting voor 1920;
aanvulling van het Vlllste hoofdstuk der
Staatsbegrooting voor 1921 (kosten Nederland
sche militairen in Albanië in 1914)
begrooting van het Staatsbedrijf der Alge
meene Landsdrukkerij voor 1922
wijziging van de begrooting van uitgaven ten
behoeve van de voltooiing van het vestingstel
sel, dienst 1920;
overneming in beheer en onderhoud bij het
Rijk van een vak van het bij de gemeente Zwijn-
drecht in beheer en onderhoud zijnde gedeelte
Van den Rijksweg van Rotterdam naar Zwijn»
di echt
overbrenging van twee Rijksbruggen in be
heer en onderhoud bij het waterschap Wester
kwartier enz.
bekrachtiging van den algemeenen maatregel
van bestuur, houdende een regeling der premie
betaling door middel van dagzegels
en tot wijzigingen nadere verhooging der be
grooting van Curasao voor 1921.
D« Voorzitter deelt mede dat het in zijn
voornemen ligt de Kamer opnieuw bijeen te roe
pen tegen Dinsdag 21 Maurt, des avonds te
half negen.
Hierna wordt de openbare vergadering geslo-
I ten en gaat de Kamer in comité-generaal.
Tweede Kamer.'
Vergadering van Vrijdag 10 Maart.
Geopend 1.10 uur. i 4.
Voorzitter mr. D. A. P. N. Kooien.
Staatsbegrooting voor 1922.
Aan de orde is de behandeling van het wets
ontwerp tot vaststelling ven hoofdstuk Va van
de Staatsbegrooting voor 1922.
De heer Ven der Molen (AJL) zal
stemmen tegen de motie-Otto, omdat na de
mededeeling vun den minister deze motie over
bodig is geworden.
De heer Bulten (R.-K.) cal na de gun
stige verklaring van den minister eveneens te
gen de motie stemmen.
Do motie-Otto omtrent h«t treffen van een
voorziening ten aanzien van de bezoldiging
tem onderwijzers, die in 1919, ^920 en 1921
leasen hebben gegeven buiten c'e gewone
schooluren wordt hierna verworpen met
30 tegen 30 stemmen.
Da beraadslagingen worden voortgezet.
Op een vraag van den heer Gerhard by
art. 160 (jpdt de minister van onder
st#^ de heer de Visser, mede, dat hij in
«pverleg is getreden met zijn ambtgenoot van
financiën over de vraag of gewesen schoolop-
Vfcneia pensioen en wachtgeld kunnen genia
lity art. 163 (toelegen voor huisvesting en ver-
Weging ven kweekelingen aan Rijkskweekscho
len) vraagt de heer Gerhard (S.D) of de
minister niet ken overwegen, om fijn standpunt
Ie wijzigen ten eenden ven de bestaande rege
ling, volgens welke alleen aan kinderen Kuiten
'de gemeente beurzen kunnen worden verkend.
Begaafde kinderen van minder gesitueerden
In de gemeente zelf zijn daarvan de dupe.
De heer Van der Molen (A.R.) vraagt
een betere regeling voor het verleenen van
beurzen bij het bijzonder onderwijs.
De minister erkent dat de quoestle der
beursverleening een zeer moeilijke is. Spr. ver
klaart zich bereid de zaak nog eens nader on
der de oogen te zien.
Bij art. 191 (subsidies voor ontwikkeling van
de schoolvrije jeugd 42.500) dringt de heer
Z ij 1 s t r a (A.R.) aan de verlaging van dezen
post tot het oorspronkelijke bedrag. Met het
oog op de thans noodige spaarzaamheid moe
ien deze subsidies niet worden verhoogd.
Nog beter acht spr. het Indien de minister
voor dit jaar den heelen post kan terugnemen.
De heer Van Wijnbergen (R.-K.) is
Van meening, dat de minister het bedrag nog
uiterst laag heeft gehouden. Spr. kan dan ook
niet meegaan met den heer Zijlstra om op dit
luttel bedrag nog te bezuinigen.
De minister herinnert er aan dat door de
Kamer over de toekenning van subsidie reeds
principieel is beslist. Hier gaat het dus al
leen over de vraag of het subsidie dient te wor
den verhoogd. In dit verb add merkt spr. op, dat
de Centrale Jeugdraad op deze verhooging
beeft aangedrongen, terwijl mede tal van jon-
gelingsvereenig-ingen nog een groot terrein
braak hebben liggen, waarop zij tengevolge van
ge ldgebrek niet kunnenwerken. Juist in deze
rijden dient de rijpere jeugd van de straat te
/Worden gehouden.
De heer Z ij 1 s t r a dient hierna een omende-
fnent in om art. 191 te verminderen met 30.000
De heer Gerhard (S. D.) merkt op, dot de
/argumenten bij de prfncipiëelé beslissing welke
,*'jn aangevoerd voor de subsidie verleening
.riet alleen niet van kracht zijn verminderd, doch
dat de waarde van deze nrgumenten is toege
nomen. Waar de heer Zijlstra op de principi-
eele beslissing van het vorig jaar zou willen
lerugkeeren, vraagt spreker waarom hij dan
riet ook terugkomt op de beslissing over het
geheele stelsel van subsidieering van het on
derwijs.
De Minister dupliceert. Spreker verklaart
r°H bereid te zijn de Kamer bij het vaststellen
«ran de regelen volgens welke het subsidie zal
/Worden verdeeld te zullen kennen.
amendement wordt hierna verworpen met
te-gen 12 stemmen.
Vddr stemden de anti-revolutionairen, behalve
de heer van der Molen en Smeenk. Voorts de
he. -en Bijleveld (V. B.), Van Veen (C. H.), Van
de Laar (C. S. P.) en Weitkemp^C. H
rt. 191 wordt z. h. st. goedgekeurd.
Bij art. 192 (bijdragen in het onderwijs aan
fcir eren met ziels- en lichaamsgebreken) be
pleit <fe heer D e c k e r s (R. K.) krachtiger steun
aan het doofstommen instituut te St. Michiels
gestel Dh hwtituut werkte het vorig jaar met
wen tekort van 72.000 en het zal zonder hulp
Wan het Rijk zijn taak niet behoorlijk kunnen
vervullen. Ben Rijkssubsidie van T7.500 maakt
b een bijzonder poveren indruk! Grooter steun
Is noodig om het bestaande in stand te houden,
heer Van der Molen (A.-R.) betreurt
zwakzinnigen door de Lager-onderwijswet van
1921 verdwenen zijn, zonder dat de algemeene
maatregel van bestuur verschijnt, waarbij de
steun aan deze inrichtingen nader wordt ge
regeld. Daardoor is een noodtoestand ontstaan.
De heer Gerretson (C.-H.) ondersteunt dit
betoog en vraagt steun voor de doofstommen-
school te Rotterdam.
De Minister zegt, dat de noodtoestand van
de bedoelde inrichtingen niet aan het departe
ment te wijten is. Een concept-maatregel van
bestuur is aan de batrokken inrichtingen ter ken
nisneming toegezonden. Allerlei bemerkingen
zijn nu bij het departement ingekomen. Daardoor
kon de algemeene maatregel nog niet worden
ingesteld. De antwoorden zijn nu in handen van
den hoofdinspecteur, maar de kosten zullen
enorm stijgen dordat het aantal inrichtingen
zoozeer is toegenomen. De algemeene maatregel
zal dus slechts met moeite en geleidelijk worden
uitgevoerd, met het oog op den toestand van
s lands financiën, maar inmiddels zal een provi
sioneels maatregel worden getroffen.
Bij artikel 193 (bijdragen in het onderwijs van
kraraerskinderen, schipperskinderen e. d.) dringt
de heer Deckers (R.-K.) aan op steun aan de
school van schipperskinderen te den Briel.
De heer Van den Molen (A.-R.) bepleit
de ontwikkeling van het schippersonderwijs, die
nog steeds uitblijft. Het gevaar bestaat zeifs dat
hetgeen thans bestaat, vernietigd wordt, doordat
dë Regeering daaraan niet genoeg doet. Voor de
11,000 schipperskinderen is slechts 50,000
uitgetrokken tegen 4 millioen voor de regee-
ringskinderen.
De Minister zegt, dat zoo mogelijk nog
ht jaar aan de school in den Briel een subsidie
zal worden verstrekt, indien het mogelijk blijkt
op de begrooting wat te besparen.
Het artikel wordt hierna goedgekeurd.
Bij do afdeeling Kunsten en Wetenschappen
zegt de heer Van Beresteijn (V.-D.) ver
nomen te hebben dat de minister voornemens
zou zijn den steun aan werklooze kunstenaars
te beperken tot ouderen van dagen. Dit komt
Spr. minder gewensoht voor. Voorts is Spr. van
meenirig dat deze Minister er voor moet waken
dat hetgeen wij in ons land aan kunst hebben,
niet door fiscale maatregelen het land moet wor
den uitgedreven. Spr. hoopt dat de' Minister
orer deze aangelegenheid overleg zal plagen
met zijn ambtgenoot van financiën.
De Minister: Dat heb ik reeds gedaan.
De heer Van Bergsteijn: Dan hoop ik
dat de Minister zal mededeelen wot de resulta
ten van dit overleg zijn geweest. Verder wijst
Spr. op de hooge belastingen op tooneelvoor»
stellingen en andere uitvoeringen van kunst.
Door deze belastingen worden de kunstinstellin
gen gedupeerd, omdat de bezoekers meer en
meer verhuizen naar lagere rangen. Ook her-
innert Spr. aan de late uitkeering van de sub*-
sidies, tengevolge waai van bijv. de Nationale
Opera in moeilijkheden is komen te verkeeren.
Den fnuikenden invloed van de hooge belastin
gen op de opbrengsten der uitvoeringen toont
spr. hierna aan met een aantal cijfers. Spr. zou
bever zien dat de kunst niet op deze wijze werd
behandeld en dat de belastingen zullen worden
weggenomen.
De heer Kleerekoper (S.D.) zegt dat
het «enige systeem dat men volgen kan is dat
alle uitvoeringen uniform worden belast en dat
men daarna uitkiest de kunstinstellingen welke
v°or subsidie in aanmerking komen. Spr. klaagt
erover dat de posten voor steun aan kunst op
de begrooting ontbreken.
De heer Van Ravensteijn protesteert
tegen belasting op kunst, tegen tooneelcen-
Buur door burgemeesters en tegen sluiting van
musea op Zondag.
De minister ls van meening dat kunst
ook in het belang van verheffing van het gees
telijk en zedelijk peil van het volk door den
Staat moet worden gesteund. De financieele
toestand laat echter niet toe meer te doen.
Over belastingen op publieke vermakelijkheden
wordt door den minister van binnenlandsche
zaken thans geraadpleegd met zijn ambtgenoot
van onderwijs.
(Vervolg in het Eerste BladJ
Het ontwei p doet slechts tusschen de ver
schillende overtuigingen, de onderscheidene
gewetensbezwaren tegen den dienstplicht
een greep; bet bevat eenig opportunistisch
geschipper en komt zonder leidende ge
dachte aan do gewetensbezwaren van som-
migen tegemoet, aan die van anderen niet.
Voor de onderscheiding, die het ontwerp
maakt tusschen de zoogezegd consequente
dienstweigeraars (die tegen allen militairen
dienst zijn) en de minder consequenten (die al
léén zijn tegen zelf dooden), waarvan de laatste
er veel gemakkelijker afkomen, weet de N. R.
Ct. niets. Het blad kan niet inzien dat de over
tuiging van den een zooveel lager staat, dat hij
daarom met zes maanden extra tewerkstelling
zou behooren te worden gestraft.
Concludeerende zegt het blad
Wij gelooven, dat het ontwerp praktisch
noodzakelijk is geworden. De Kamer aan*
vaarde het, zij het na eenige wijziging. Maar
wij hebben het ontwerp afgeschilderd gezien
als iets moois, iets uit één stuk. Dat make
niemand zich wijs. Het is zuiver opportu
nisme, niets meer. Het ontziet de gewetens
bezwaarden, erkent hunne vrijheid van
overtuiging, voor zoover de staat verwacht,
van die erkenning niet al te veel last te zul
len hebben, voor die erkenning slechts wei
nig te behoeven prijs te geven. Vraagt er
een meer, dan geeft de staat aan gewetens
bezwaarden opnieuw niet thuis. Men zal
dit zien, zoodra er een komt, die alle con-
sequentiën van zijn overtuiging ten top
voert, en, wijl zijn geweten zich daartegen
verzet, b.v. ook zijn geldelijke verplichting
jegens den staat weigert na te komen, voor
zoover deze strekt, om er het orgaan, dat in
het uiterste geval op het dooden var. zijn
evemmensch is gericht, mede in stand t«
houden.
dat door minister Aalberse of door Mgr.
Nolens gesproken zou kunnen worden en dat
te lang reeds is uitgebleven.
Zoo inderdaad een ver-ziende politiek zich
tegen 't Openlijk blootleggen van den toe
stand verzetten?
Zullen de onweerspreekbare feiten eerst
zoo duidelijk ook voor de onontwikkelde
massa, moeten uitschijnen, dat de leidende
persoonlijkheden „gedekt" zijn, wanneer ook
Zij die feiten openlijk als juist erkennen Of
ware het niet beter het brekingsproces ta
verhaasten 'en nu juist nu getuigenis
af te leggen van de richting, waarin de
weder-opbouw van onze kwijnende volkswel
vaart moet worden gezocht
Het wil mij voorkomen, dat dit zoowel
sociaal als politiek een meer juiste methode
zou zijn.
Met spanning wordt er door de R.-K.
werkgevers afgewacht, wat de wijziging in
de Arbeidswet brengen zal en wat het R.-K.
partijprogram tót verheldering van den toe
stand zal bijdragen.
Tot zoolang is afwachten plicht. Langs
organisatorischen weg zijn de wenschen der
R.-K. werkgevers ter kennis van Regeering
en Staatspartij gebracht. Deze organisato
rische lijn moet worden gevolgd en niet los
gelaten terwïlle'van gevoelspolitiek;
In
Wae
Uit de Per». s*
HET DIENSTWEIGERINGSRAPPORT.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant, noemt
dit ontwerp een schipperend ontwerpje.
Het ontwerp volgt zoon beetje eene
politiek van do ut des: ik, staat, wil mijn
recht te uwen aanzien laten varen, mits gij
mij zooveel maanden arbeids in een mijner
bedrijven levertl Mooi is het niet, maar er
zit niet veel anders op. Indien de staat het
beroep op gewetensbezwaren tegen den
militairen dienst niet wat afschrikt, zouden
er te velen komen, dit tot zulk een beroep
geneigdheid zouden vertoonen. En de staat
heeft geen middel, om den ernst van het
beroep te onderzoeken. Het ontwerp stelt
tot zulk eert onderzoek wel eene commissie
in, maar dit is niet meer dan een pis aller.
Wie kan met juistheid uitmaken, wat in
h"t binnenste van een ander omgaat? De
meeste menschen weten het van zichzelven
nauwelijks of in het geheel niet.
Zoo hoopt men door deze dubbele zeef
althans alleen werkelijk bezwaarden achter
te houden en hen van den militairen dienst
te kunnen vrijstellen. Evenwel ook hier moet
nog weer worden geplooid. Niet allen die
principieel tegen den militairen dienst zijn,
•wier geweten daartegen in opstand komt,
zullen in hun overtuiging worden ontzien.
Niet immers de stem van het geweten zal
den doorslag geven bij de beslissing, doch
de gronden, waarop het geweten tot
spreken komt, zullen het doen. Alleen wie
tegeq den militairen dienst is op grond, dat
men zijn evenmensch niet mag dooden, zal
zich op het ontwerp kunnen beroepen. Al
leen de vrije overtuiging van dezen zal wor
den geeer iedifrd. Uitgesloten worden dus
wie in de memorie van toelichting „politie
ke dienstweigeraars" worden genoemd, zij,
die de dienst weigering zouden willen gebrui
ken als middel om tot algeheele ontwape
ning te geraken, of die het staatsgezag zelf
bestrijden, dat hun plichten oplegt.
V( ij nemen onmiddellijk »an, dat het ont
werp praktisch niet verder kan gaan dan
het doet, maar het is duidelijk, dat de grens
theoretisch volstrekt willekeurig getrokken
is. De overtuiging, zeg nu inaar van den
anarchist, of anders van dengeen, die alge-
heele ontwapening een bereikbaar Ideaal
•rtu.kan even ernstig, even bezonken, even
„heilig rijn, als die van dengeen, die
slechts dienstweigeraar is, omdat hij sim
-k niet wenscht te dooden, ook
GROERS-EGOISME.
Terwijl minis ter Aalberse, dien toch niemand
verwijten kan dat hem de directe belangen der
arbeiders niet ter harte gaan, ter zake van den
woningbouw, zich genoopt zag terug te keeren
op den weg, dien hij aanvankelijk had ingesla
gen, pogen de bouwvakarbeiders de voorstel
ling te vrekken, dat op dien ouden weg moet
worden voortgegaan: aldus de Nieuwe
Courant.
De heer Aalberse krijgt in Het Volk te hoo-
ren, dat hij als hervormer heeft afgedaan, en
in hetzelfde blad lezen wij dan de hesluiten,
waartoe de Bondsraad van den Alg. NederL
Bou war bei dersbond komt (ook in ons blad ver
bid Red. L
Men heeft er zich wellicht met ons over
verbaasd over de vrijmoedigheid, waar
mede hier gepoogd wordt den indruk te
wekken, dat de huurprijzen tot het rede
lijke kunnen worden teruggebracht met
behoud van de hooge loonen in het bouw
bedrijf.
Het is volkomen begrijpelijk dat deze
bouwvakarbeiders pogen gebruik te maken
van de positie waarin zij verkeeren. Er
gerlijk is alleen dat deze keeren de mond
vol durven te nemen over anderen, die het
zelfde doen maar «Se dot doen met «en ri
sico van de soort die de bouwvakarbeider
niet kent. Ergelijk is, dat déze heeren den
indruk wenschen to wekken dat «enige
maatschappelijk* overwoging hen drijft,
terwijl het voornamelijk hun kameraden
zijn, die dupe rijn geworden van de wijze
waarop door de bouwvakarbeiders gebruik
I» gemaakt en wondt gemookt van den
woningnood.
Wij willen m dit verband herinneren aan
uitlatingen, die wethouder Wibaut m Am
sterdam in den Raad deed over laat
ons het zacht zeggen het gebrek aan
jver van de bouwvakarbeiders. Wij willen
de aandacht vestigen op het feit, dat zelfs
soc. dem. volksvertegenwoordigers zich
geroepen hebben gevoeld een afkeurend
woord te spreken over de onzinnige op
drijving dezer loonen.
Toch moeten ze behouden worden en
evenzeer de korte arbeidstijd en de belas
tingbetalers moeten dan maar aan hun ka
meraden die woningloos zijn woningen
verschaffen. Als ze daarvoor de winsten
van de aannemers en de belooningen der
geestelijke werkers willen beperken zal het
hun aangenaam zijn. Mits men maar aan
de hunne niet komt.
Dit staaltje van groeps-egoïsme en „uit-
buiding" om in het soc. dem. jargon te
spreken is te fraai dan dat wij daarop niet
even de aandacht zouden vestigen.
DE R.-K. WERKGEVERS EN DE REGEERING.
Mr. L. G. Kortenhorst schrijft over „de r.-k.
werkgevers en de Regeering" een artikel in de
M b.° d ewaarin Lij betoogt, dat het wel
moeilijk is om den gedachtengang der r.-k. werk
gevers als georganiseerde groep met zuiverheid
te peilen, maar hij meent toch, dat er, voor wie
medeleeft met de nooden en moeilijkheden der
Industrie, wel aanwijzingen zijm, die van belang
zijn.
Hij schrijft o. a. over den minister Aalberse
Is minister Aalberse bij de uitvoering van
de Arbeidswet een star dogmaticus? Ik be
antwoord deze vraag volstrekt ontkennend
en sprekend uit ervaring durf ik open
lijk te verklaren overtuigd te zijn, dat elke
fabrikant die aannemelijk kan maken, dat
hij door verlenging van werktijd de buiten»
landsche concurrentie het hoofd kan bieden,
althans zijn verliezen kan verminderen, bij
dezen bewindsman geen tegenwerking zal
ondervinden.
Er wordt echter door de R.-K. werkgevers,
'die het karakter van minister Aalberse eer
biedigen en hoogschatten, juist van- dezen
vriend der arbeiders die na de interpellatie-
Drion een eenigszins gênante lofrede van
den heer Van Rijzewijk in ontvangst moest
nemen, een moedig woord verwacht.
Men verwacht juist van dezen minister,
'die er prat op gaat zijn wet niet ingediend
te hebben uit vrees voor revolutie, een wel
licht onpolitieke, maar daarom niet minder
noodzakelijke daad.
Door de R.-K. werkgeversbeweging wordt
geen hetze tegen minister Aalberse en tegen
deze regeering gekweekt. Men Is zich «eer
wel bewust, dat op het gebied der handels
politiek alleen een rechtsche regeering een
verstandig beleid kan ontplooien-Red.
u. D.k man ia- eveneens ©verttogd, dat 'n
splitsing van da Katholieke staatspartij al-
ROOMSCHE PROPAGANDA.
deKroniek der Steramen voor
rheiden Vrede bespreekt Dr. Brons
veld de bizonder levendige propaganda-werk-
zaamheid van onze Roomsche landgenooten. Hij
kan niet nalaten er hulde aan te brengena En
't geschiedt niet zonder succes zegt hij.
Van een massa-bekeering, gelijk wij haar
zien bij Oostenrijkers en Bohemen, die bij dui
zenden de Roomsche kerk verlaten, is gr hier
geen sprake, maar er hebben toch wel eenige
overgangen plaats, gelijk dat altijd het geval is
m crisis-dagen, zoo als wij er weêr beleven. En
de roomsche Kerk heeft er altijd zorg voor ge-
diagen, dat non de „bekeering" van bekende
personen de grootst-moge lijke ruchtbaarheid
werd gegeven.
De Roomsche Kerk hoopt nu op de bekee
ring van Nederland ten bewijze waarvan Dr.
Bronsveld een citaat geeft uit het Februari
nummer van „Het Schild", een maandblad
dat wordt uitgegeven door het Groot Seminarie
Rijsenburg, onder redactie van Prof. Th. H. van
Oppenraaij en eenige leden der Apologetische
Vereeniging „Petrus Canisius". Daarin worden
alle katholieken aangespoord te bidden voor de
bekeering van Nederland, opdat eens weer de
Utrechtsche Dom „door Katholieken voor Ka
tholieken gebouwd en door een brutale minder
heid aan Katholieken met geweld ontnomen",
aan den Roomschen «eredienst zal worden te
ruggegeven. Hierbij schrijft Dr. Bronsveld j
t Was dan ook niet zonder bet eekenis, dat
de aartsbisschop van Utrecht onlangs in
gezelschap van den bekenden gewezen in
ternuntius, incognito maar na het te heb
ben aangekondigd, een bezoek heeft ge
bracht aan onze Domkerk. Er is zeker een
opwekking in gezien aan ouden en jongen
tot nieuw gebed voor de bekeering van Ne
derland.
Naast den onvermoeden Minister van
Onderwijs, die telkens als Minister Verbi
Divini optreedt, zit meer dan één roomsch
hoofd van een Departement, en men telle
eens de roomsche burgemeesters, die
onder dit ministerie benoemd zijn. In den
omtrek van Utrecht althans wordt dit bijna
regel. Zoo werd dezer dagen in het overwe
gend protestantsche volkrijke Hilversum in
de plaats van een protestant een lid der
roomsche Kerk benoemd tot hoofd der ge
meente.
Ontzaglijk zijn de baten, vooral geldelij
ke, welke de nu geldende wet op ons Lager
Onderwijs doet vloeien in de kassen der
roomsche schoolbesturen.
Het isoleeren van de leden hunner Kerk
blijkt aan de geestelijken tot heden bijzon
der wel te gelukken. We lazen, dat de
roomsche imkers tot hsden nog niet een af
zonderlijke organisatie vormen, maar er nu
wel toe zullen overgaan. Aan de zoete
spijs, die ons de bijen geven, moet, zal het
wèl zijn, een roomsche bijsmaak komen. We
gelooven niet, dat de geestelijke „advi
seurs over zulk een macht zouden be
schikken, indien er aan het organiseeren van
n' die specifiek-roomsche kringen geen gel
delijke voordeelen verbonden waren, maar
t blijkt inmiddels, dat het hun gelukt me
nige^ protestantsche winkel- en handelszaak
te niet te doen gaan.
Het duurt wel lang, voordat de oogen der
nlet-roomsclien geopend worden voor 't ge
vaar dat hen bedreigt. Ongetwijfeld is 't een
droevige gedachte, dat men in zfjn landge
nooten, ja, in zijn naaste boren, met wjp
men jarenlang in vrede had geleefd, thans
menschen zien moet, die 't op uw ondergang
moeten toeleggen, die geen handel meer
met u mogen drijven, en terwijl zij met hun
kinderen bidden om uw „bekeering" het er
op toelegeén u van uw brood te berooven
en u trethten te winnen voor een Kerk, die
elk^nfiddel goed genoeg acht, om zich te
versterken.
De roomsche universiteit schijnt er nu
toch te zullen komen. De „Vrije" universi
teit heeft in zooverre voor haar den weg
geëffend, dat zij de rechten van een Rijks
universiteit heeft weten machtig te worden,
en het uitzicht doet doorschemeren op sub
sidie uit de openbare kas. Dan zullen wij
naar onze staatsambten mannen zien din
gen van kindsbeen af onderwezen naar de
beginselen der jezuïeten, en hoe ver dia
doordrigen, kan <ms bijv. het naburig Bel
gië doen zien.
Vroolijk rijn deze vooruitzichten niet,
maar als onze tijd ie ts ons leert, dan is 't
wel, dat Gods voorzienigheid ons telkens
verrassingen bereidt. Het Koningschap van
Christus is onvereenigbaar met de pause-
lijke hiërarchie, en God. ennhidding in
geest en waarheid snijdt met de vereering
ven Marie en de heiligen. De weorheden,
waarvoor de Hervorming is opgekomen,
kunnen niet weer ondergssn, en de hulde,
ook weer aan den nieuwen paus gebracht,
zal eenmaal blijken onbestaanbaar te wezen
met den dienst van Hem, wiens Korunkruk
nist van deze wereld is.
ia de gecombineerde kieskringen r—,
Drente, evenals ra Friesland toeèrewDwS* 1
de groslijst van Candida ten voor T*3ujj
st "?et XïYx. °n,vin*m«dedeeling
de heer Melchers aan hen, die hem voor dl'Jl
ikezingscsmpagne speekbeurten rrnf I
woordtaof
To. dat de mae, waarin hij nan 4» I
gandè zal deelnemen, za! afhangen 70^1
plaats, die hij op de groslijst krijgtj
2o. dat hij het meest zal optreden in Am
kieskring, die hem het meest succes hrhnifi
3o. dat hij boven en hehelve sgn verga.'
reis- en verblijfkosten, «inspraak meent te
ten maken op vergoeding van de onkos(m"j
hij moet maken, als lüj door het vervuW.
spreekbeurten gijn groolen tuin niet „ti i
bewerken. 1
De secretaris der S. D. A. P. deek in
noemd blad mede niet breedvoerig te
aantoonen, waarom hij deze methode zeer 1,
baar acht voor een propagandist, die gei
moet worden in de eerste-plaats zijn kiï
te geven alleen tot verbreiding «fe,.
len. Signaleeren van zulk beginnend der kina
is, dunkt hem, voldoende om te zorgen,
geen navolgers van deze methode zullen j
DE GEWIJZIGDE KIESWET.
Verrassende
Ter kenschetsing van den invloed, d«»
laatstelijk in de kieswet gebrachte wijnró
op den uitslag van een verkiezing hebben, vm4
de Msb. eens na hoe de samenstelling dér Km
mer zou geweest zijn, indien reeds in 1918 d
uitslag volgens de thans geldende bepalinw
ware opgemaakt.
Niet gekozen zouden dan zijn de hcrrn
Swane (R. K. ),v. Doorn (li. L.), Oud (V. D.) mi
Rappard en Niemeyer (Vrij lib.) De Groo
(Econ Bond), Weitkamp (C. H.), Ter Hall (Ne„
trale Partij), v. d. Laar (Chr. Soc. Partijt J. J
Kruyt (Bond van Christ. Soc), Wijk (Verbori
tot dem. v. d. weermacht) en Bos (Plattelander!!
bond).
Daarentegen zouden verkozen zijn: v Sara
van Tsseb (R.-Kd De Veer (A. R.), Heer«J
v. Hamel (U. L.), Limburg en Koster (V. DJ
Nierstrasz en Drion (Vrij lib.). De Vitj
fcommMes rit z en v. I .uien (Econ. Bowl)
Knopper (C. H.).
De A. R., Unie-lib., Vrijz. Dem., com*
ten en Econ. Bond zouden dus één zetel meel
bezet hebben, zoodat de verhouding in de Kerf
mer zou geweest zijn 51 rechts, 49 links.
Ten opzichte van den heer De Veer (A. R1
valt nog te vermelden dat in diens plaats' ooi
gekozen had kunnen zijn de heer De Vlugt [2
heer De Wilde zou dan nj. op twee lijsten ge(
kozen zijn en van het lot, voor welke lijst zijq
zetel zou worden gerekend, zou het afgeWngerf
hehbepvwie van de twee bovengenoemde heei«J
zou gekozen zijn.
In de lijsten der plaatsvervangers a
zeer groote verandering hebben plaats
®aar bet zoo goed als niet voorgekomen n,
een der lager geplaatste candidate» 50 pet.
den lijstkiestdeelei behaalde.
Rentezegels voor buitenlamfedie dienstbod».
Ter Hail Leeft aan den Minister taf
Aijeid om. de volgende vragen gesteld:
tt de aankondiging van den voorzitter Vafl
den Raad van Arbeid te 's-Gravenhage, dezel
dagen in versdiillende dagbladen geplaatst,
dat ook voor vreemde dienstmeisjes rentezM
gels krachtens de Ouderdoms- en Inraliditeitss
verzekeringswet moeten geplakt worden en strn|
wordt bedreigd zoowel tegen de vreemde werkt
neemsters, als zij bij de controle niet in het be*
zit van een rentekaart blijken, als tegen
werkgevers, die niet geplakt blijken te hebben,
geschied met 's ministers medeweten, met zijn
ms/emming of op zijn aansporing
Onderschrijft de Minister het oordeel, dal
krachtens de wet ook voor de vreemde dienst-
boden zegeltjes geplakt moeten worden, terwijl
zij In de meeste Bevallen slechts zeer tijdelijk
hier te lande in dienst blijven, met oogmerken*
waaraan o.a. het valuta-vraagstuk niet vreemd
is en die derhalve, naar hun land teruggekeerd
mensdhelijkerwijze gesproken nooit een tdtkeaf
ring zullen ontvangen
i Dom
PROV. STATEN EN GEMEENTEJIASEft.
Rotterdamsche gemeenteraad.
De Rotterdamsche gemeenteraad kw
derdagmiddag bijeen onder voorzitterschap
van Burgemeester Zimmerfhan, die eenigm tijd
buitensland» (Italië) was geweest.
Na%fhandeling van enkele kleine agenda*
punten werd allereerst overgegaan in oomité-
generaal blijkbaar ter bespreking van een voor*
stel B. en W., die den heer A. C. Burgdorffer,
den oud-directeur van Gemeentewerken, willen
uitnoodigen om na zijn aftreden, zich bescaik*
baar te stellen tot het geven van advies.
Een gedeelte van den Raad kan zich niet mei
dit voorstel vereenigen en zag den heer Burg*
dorffer liever voor speciale gevallen geraad*
pleegd. Het voorstel van B. en W. werd met 35
tegen 9 stemmen aangenomen.
Besloten werd vervolgens het, tijdens den No*
vemberstorm beschadigde zwembad aan J*'
<W
BtrieMw
DE KAMEBVHiKIEZINGEN.
Geen navolgenswaar
dige methode.
Het ttd «ra GjDAJP. hom
vemoerstorm oescnatngae zwemDaa aan w
Oude Plantage, door een nieuw en grooter <Btd
te vervangen.
Thans kwam weer de alcoven-kwestie aan
orde, waarbij, aldus de correspondent van hm
Hbld„ de heer De Meester, wethouder, de grie*
genheid kreeg ortt zijn onderbroken rede, goe<|
gedocumenteerd, voort te zetten. Opmerkelijlf
waren daarbij de cijfers, die hij gaf omtrent d«
werkzaamheid der particuliere bouwnijverheid
te Amsterdam en te Rotterdam van T907 tot erf.
met T9T4. Te Amsterdam werden in dfe j r«w
in totaal tegen huren van f 3.00f 3.50 ««Birf
gebouwd 2304 woningen, waarvan 713 d
woningvereenigingen en de rest door particul
re bouwers. Te Rotterdam 5602. De wethoi*
putte daaruit het bewijs, dat te Amst u-dam i
particuliere bouwnijverheid had gestagneerd I
de afschaffing der alkoven en dat het behop
daarvan te Rotterdam meer kansen bood t
wederopneming van den particulieren Louw*
dus tot intensieve bestrijding van den wonarf
nood. En zegt men nu, daj de arbeldats niet
die alkoofwonLigen zijn, dan haak
wethouder cijfers aan, Waaruit blijkt, d»t Jg
1914 van de tegen een huur van 4 'laagstera"»..
woningen het oveigroote percenirge be ooroi
tot de niwmimr
Intusschea heeft de wethouder ur «W
den nadruk op gelegd, dat hy «He plamWV
verschil lig voor welk type, zou aanvaard® 1
tndeAwi had toegezegd, een objectief onder-
fcoek ta zwfen doen instellen.
Tege* Eet middernachtelijk uur is eindelijk
ten slot gdbamen aan het alkoofdebat.
Speciaal van sociaal-democratische rijd» beeft
tiet niet aan pogingen ontbroken om den Raad
(geen nispraai te laten doen. De heeren Hey-
(fcoop en Ter Laan «tuurden bestendig aan op
'bet mt rekken van het voorat él van B. en W.,
-pmdat dat huns inziena nog slechts academische
y (waaide zou bezitten van bet oogenblik af, waar
op a&oofwoningen zonder ateun kunnen worden
^gebauwd. Maar de wethouder De Meester wei-
teerde dit, omdat een dergelijke handeling mis
schien van niet te overriene gevolgen op poli-
Itiek gebied zou geweest rijn. Immers de soda-
listen zouden na intrekking allicht de vraag heb
ben dienen te stellen, waartoe eigenlijk dan de
geheele wethouderscrisis heeft gediend, maar
bovendien is het duidelijk, dat de druk, die door
bet voorstel op de bouwprijzen is geoefend,
weer totaal verloren zou zijn gegaan.
Nadat een tweetal motien van sodaüstisdhe
Lzijde verworpen waren, werd het voorstel des
wethouders om subsidie te vragen voor de al-
coofbouw aangenomen met 23 tegen 21 stem-
<W rojmrf torn óm
To.ica.Mfcfd.
•F UN NARE EN BIZONDERE U6NAI
DE BURGERLIJKE PENSIOENWET.
De Mij. v. Nijverheid betuigt adhaesie
met de verwerping.
De Centrale Commissie voor bezuiniging, in
gesteld door de Nederlandsche Maatschappij
voor Handel en Nijverheid, schrijft in een adres
aan de Tweede Kamer, dat zij met instemming
heeft kennis genomen van de beslissing der
Eerste Kamer tot verwerping van de pensioen
regeling voor de burgerlijke ambtenaren en hun
weduwen en weezen.
Na de wenscbelijkheid van ecu billijke en uni
forme regeling van de pensioenen te hebben
betoogd, schrijft de commissie:
„Nu de regeering het bedoelde wetsontwerp
met een geringe wijziging inzake het heffen van
een bedrag der Rijksambtenaren in de premie
voor eigen en weduwenpensioen opnieuw bij
'do Kamer heeft aanhangig gemaakt, wenscht
de centrale commissie voor bezuiniging nog eens
nadrukkelijk uw aandacht t«e vragen voor de vol
gende overweging:
„Door niet onmiddellijk het volledige foi
stelsel mi te voeren zullen de kosten, uit de
nieuwe pensioenregeling voortvloeiende, vol
gens berekening van den Minister van Financiën
in het eerste jaar voor bet rijk slechts een ver
meerdering der uitgaven mee brengen van 7
millioen gulden. Die kasten zullen echler in de
volgende jaren aanmerkelijk stijgen; volgens een
berekening in de Eerste Kamer gemaakt en van
regeeringszijde niet tegengesproken, kan ver
wacht worden een stijging tot ongeveer 30 mil
lioen gulden in eenige jaren terwijl dat meer
dere bedrag tenslotte terug zal vallen tot een
constant niveau van ongeveer 21 millioen gul
den per jaar. Een en ander boven en behalve
hetgeen thans reeds voor de loopende pensi-
o' n-raerplichtingen der burgerlijke pensioenen
wordt uitgegeven. Daarbij bomt nog dat door
het ontijreken van een fondsstebe! tot dusver
geen dekking is gevormd voor de loopende
pensioenverplichtingen der burgerlijke ambte
naren. Het rit dien hoofde bestaande tekort is
door den minister van financiën geraamd op
535 millioen gulden, gelijkstaande met een
janrfijkschc annuïteit van 27 millioen gulden,
gedurende 40 jaren.
„Met al deie lasten moet bij de beoordeeling
van de financiëele gevolgen der nieuwe pensi
oenregeling rekening worden gehouden.
„Waar de staatsbegrooting voor 1922 reeds
een geraamd tekort van ongeveer 50 millioen
gulden aanwijst en de financieele vooruitzichten
voor de eerstvolgende jaren zeer ongunstig zijn
Ls het duidelijk dat ieder nieuwe verhooging van
lasten alken mag worden goedgekeurd indien
tegelijk middelen, waarop met zekerheid valt te
rekenen, tot dekking van de nieuwe lasten kun
nen worden aangewezen.
„Bestaat deze zekerhejd niet, dan worden de
tekorten op de Staatsbegrooting steeds grooter
en het onvermijdelijk gevolg hiervan is toene
mende depreciatie van den gulden. Het eerst
en het sterkst zullen onder die depreciatie Juist
zij te lijden hebben, die op een vast inkomen zijn
aangewezen, dus de ambtenaren en da gepen-
sionneerden. Het is trouwens bekend hoe juist
die categoriën in landen met sterk gedepreci-
ecrd geld als Duïtschïand en Oostenrijk, er het
ergst aan toe zijn, ondanks de reeds toegestane
aanmerkelijke verhoogingen der pensioenen,
volgens do thans voorgestelde regeling volko
men haar waarde ontnemen en tengevolge heb
ben een stertken aandrang tot hernieuwde ver
hooging.
Aan dezen virieuzen cirkel kan met\ alleen
ontkomen door alles in het werk te stellen on»
de koopkracht van den gulden te doen stijgen
en het eenige middel om blijvend een billijke
regel mg te treffen, bestaa t hierin:
maatregelen te nemen, dat voor de amb
tenaren de gulden zoo hoog mogelijk in koop
kracht blijft;
dat voor de reeds vroeger gepensioneer
den de gulden weder de koopkracht herwint
ven den tijd, waarin hun salaris en In verbond
daarmede hun pensioen werd vastgesteld.
oor zoover dit laatste voorloopig niet be-
geikt kan worden dient men door tijdelijke toe-
B'r.gen in de ergste noodtoestanden te voorzien.
De centrale oommissie vertrouwt, dat, zoo
rtiet reeds thans de middelen om alle uit de
pensioenregeling voortvloeiende lasten 1e dek
ken, ten volle kunnen worden aangewezen en
Boo niet de volstrekte zekerheid bestaat, dat ook
m de toekomst die middelen beschikbaar zullen
«^jn, uwe Kamer de geheele bevolking en ook
;den ambtenaren zelve den dienst zal bewijzen
Ret wetsvoorstel te verwerpen.
Het bestuur van de Centrale van Hoog ere
Gemeente-ambtenaren heeft aan de Tweede Ka~
mor een adres gericht in zake de burgerlijke
/pensioenwet.
'Het behoort niet, zduijft het daarin, tot hen,
■e de ongewijzigde handhaving van de firuuv-
voorwaarden en vooruitzichten, waaronder
personeel in pubHeken dienst arbeidt, ook
«fcn nog zouden witten verdedigen, nadat
rinchtere waarneming van de algemee
fjwsche verschijnselen heeft geleerd, dat
jBo°daTugr€ verdediging reeëlen grond mu mi
«Ortzfchniet in staat volledig te beoofdee-
«XMonisdhe toestand van ons land
•Woenden grond kon opleveren voor dh ver-
ïrping d^or de' Eerste Kamer van het mat»-
twerP °P de pensioenen der burgelijke amb-
weduwtn en weezen.
t da hraten. die uit «t
dnn
ontwerp zouden zijn voortgevloeid, voord daar
door zoo hoog waren, omdat dt» salarissen en
loonen van talrijke groepen van het lagere per
soneel rijn opgevoerd tot een peil, dat zich be
langrijk verheft boven het peil, waarop zij zou
den zijn gebracht, Indien daarbij slechts met
de gedaalde waarde van het geld rekening zou
rijn gehouden.
De salarissen van de Koogere ambtenaren in
gemeentedienst daarentegen rijn, behoudens en
kele uitzonderingen, slechts verhoogd tot een
peil, dat, in vergelijtóng roet vroeger, voor hen
een belangrijke maatschappelijke dédasseering
in zich sloot.
Een dergelijke politiek kan bij salaris regelin
gen voor hen die onaangename verrassing bretv-
gen, dat zij, nu de economische toestand weder
bezonken beraad eischt, over één kam dreigen
te worden geschoren roet hm, die worm gekoes
terd zijn.
Het gewijzigde wetsontwerp wil nu de moge
lijkheid scheppen deze hoogst onbillijke wijze
van behandeling spoedig in praktijk te brengen,
doordat het uitdrukkelijk een percentsgewijze
korting voor pensioen toelaat, waarbij er ten
onrechte van wordt uitgegaan, dat de salaris
regelingen ook voor de hoogere ambtenaren op
redelijke grondslagen berusten.
Daartegen verzet zich de Centrale. Een kor
ting op de ambtenaars pensioenen zou nergens
anders op neer komen dan op een vergrooting
van de onrechtvaardigheid, die tegenover hen
is begaan en die voor hen te grievender zou
zijn, zoo zij ook zou betreffen dat deel van hun
wedde, waaraan door het stellen van een maxi
mum voor het eigen personeel in den regel geen
pensioenaanspraken kunnen worden ontleend.
Dit blijkt vooral duidelijk als men, uit het
oogpunt van de door het ontweTp toegelaten
korting van 3 pCt van de volle wedde voor het
elpen pensioen en van 5j< pCt. over een maxi
mum van ƒ3000 voor het weduwen- en weezen-
pensioen, tegenover een ambtenaar met een sa
laris van 7000, dat slechts pl.m. 50 pCt. hoo-
ger is dan dot van T9T4, stelt een ambtenaar,
wiens vroegere wedde van 1350 met T20 pCt.
of tot 3000 is verhoogd, in welk geval het
werkelijk inkomen van den eersten daalt tot 42
pCt. boven dat van 1914, doch dat van den
laatste ook dan nog ruim 100 pCt. daarboven
blijft, roet pensioenaanspraken bovendien in
evenredigheid tot zijn wedde.
Het adres verzoekt duturom met aandrang om,
indien het scheppen van de mogelijkheid om
pensioenpremies op de wedden van gemeente
ambtenaren te verhalen, onvermijdelijk wordt
geoordeeld, deze mogelijkheid alleen open te
stellen tegenover die gemeente-ambtenaren, ten
aanzien van wie een Gemeenteraad bij de Kroon
aannemelijk maakt, dat bij hun wedderegeling
tqp volle rekening is gehouden met de stijging
der kosten van het levensonderhoud sedert 1917,
en gebruikmaking van die bevoegdheid in geen
gevsl toe te laten over dat deel van de wedde,
dat ten gevolge vun de bepalingen van de Pen
sioenwet op het bedrag van het ouderdoms-pen- J
«oen geen invloed kan hebben.
Neder!. Instituut voor Volkshuisvesting.
Door het dagelijkse!» bestuur van het Neder!.
Instituut voor Volkshuisvesting is een schrijven
tot den Minister van Arbeid gericht, betreffen
de de besnoeiing van de gegevens aangaande
den toestand der volkshuisvesting m het Maand
schrift van het Centraal Bureau voor de Sta
tistiek.
Het dagelijksch bestuur Is van oordeel dat
niet alleen de kennisneming van de gegevens
aangaande de groote gemeenten leder vooi
zich, maar ook van die aangaande de gemeen
ten boven de 50.000 inwoners met de deze om
ringende gemeenten en de overzichten naar de
piovmciën, zooals die vroeger werden opgeno
men, van groot belang is voor een ieder, die
zich een beeld wenscht te vormen van den toe
stand en de ontwikkeling van zaken op het ge
bied der volkshuisvesting in ons land.
Hetzelfde geldt ten aanzien van de cijfers
aangaande den woningvoorraad in de gemeen
ten Amsterdam, Rotterdam en den Hang. Ook
deze gegevens zijn van niet geringe beteekenis
voor beoordeeling van den algemeenen toestand.
Zij worden ten dee Ie nog elders gepubliceerd,
ten deele in publicaties die niet gemakkelijk
toegankelijk zjjn. Zij behooren eene plaats te
vinden m het centrale orgaan, waartoe een ieder
zich wendt, die zich vnn de bestaande toestan
den op de hoogte wenscht te stellen.
Tegen publiceeren der genoejnde gegevens
kan te minder bezwaor bestaan, omdat daarvoor
geen andere kosten behoeven te worden ge
maakt, dan die van het afdrukken. Aan het Cen
traal Bureau voor de Statistiek immers zijn de
cijfers ook thans, n! worden zij niet gepubli
ceerd, ter beschikking, zoodat geen meerder
werk ter verzameling of bewerking behoeft te
worden verricht.
De op zich zelf zeker WQnschelijke bezuini
ging behoort niet zoo ver te worden doorge
voerd, dat maatregelen worden achterwege ge
laten, wieT belang onevenredig veel grooter is
dan de te bereiken zeer geringe bezuiniging.
Het dagelijksch bestuur verzoekt den Minis
ter derhalve er bij Z. E. den Minister van Bin
nenlandsche Zaken wel op te willen aandringen,
dat de genoemde gegevens wederom in het
Maandschrift van het Centraal Bureau voor de
Statistiek worden opgenomen.
Kanter van Koophandel Groningen.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Groningen, besloot in haar laatste vergadering
zich tot de Tweede Kamer te wenden met het
verzoek te bevorderen, dat wordt overgegaan
tot velaging van de tarieven en dat in elk geval
de kilometerkaarten weder worden ingevoerd.
De kamer heeft aan de Spoorweg-directie
verzocht te bevorderen, dat de doorgaande ver
binding A'damGroningenNieuwerschans
Hamburg tot stand komt. Voorts is te dezei
zake een schrijven gericht tot de Kamers te
Oldenburg, Bremen en Hamburg.
Voorts heeft zij besloten zich tot den Di
recteur-Generaal der Posterijen en Telegrafie
te wenden met het verzoek om moatregelen
te treffen voor eene vliegpostverbinding van
Groningen met Noord-Duitschland, omdat
Groningen zooveel dichter bij Bremen en Ham
burg ligt en dientengevolge zooveel relatie met
den handel in die steden heeft.
Ten slotte zal aan de Tweede Kamer ver
zocht worden om het ontwerp Binnenvaart niet
aan te nemen, omdat het belang van handel,
njjverheid en industrie zulks eischt en omdat
geen van beide partijen deze reglementeering
wenscht.
ALG. NED. POLITIEBOND.
35-jarig bestaan.
De Algemeene Nederlandsche Politiebond,
voorzitter is da hs« G. W
burgemeester van St eenwij kei wold, zal dit Jaar
zijn 35-jarig bestaan herdenken en heeft het
voornemen dh op feestelijke wijze te doen, o.a.
door het organiseeren van een internationale
tentoonstelling op poUtiegebied (T. o. P.) in da
groote Kurzaal van het Kurhaus te Schsvenin-
gen van 2 tot en met 9 Juni en international»
politie-sportwedstrijden en -demonstraties, die
op Hou trust te 's-Graven hag» zullen worden
gehouden 3, 5 en 6 Juni.
Voor deze feestelijke herdenking heeft zich
een commissie van voorbereiding gevormd, be
staande uit de heeren J. R. Derksema, commis
saris van politie te Zwolle, A. L. v. Beusekocn,
commissaris van politie te Hilversum en F. H.
M. Nittel, hoofdinspecteur van politie te '»-Gra-
venhage.
Voor de tentoonstelling zoowel nis voor de
wedstrijden zijn reeds een groot aantal prijzen
uitgeloofd. De heer Nittel heeft zich speciaal
belast met de organisatie der tentoonstelling,
welke o.a. ^al te zien geven een verzameling uit
het museum van dr. v. Ledder Hulsebosch te
Amsterdam, verder foto's en andere ingrediën
ten op gebied der tactilososcope, van het brand-
wezen, de bewojxming, reddingsmiddelen, lec
tuur, op het gebied van politie-onderwijsge-
bied enz.
Er zijn reeds uit verschillende landen inzen
dingen toegezegd.
Aan de tentoonstelling is tevens verbonden
een groote verloting, met als hoofdprijs een
landhuis. De baten zijn voor het politie-zioken-
en het politiestudie fonds.
Wat de sportwedstrijden betreft er zullen
worden gehouden voetbal-, schiet-, athletiek-,
boks- en worstelwedstrijden, demonstraties voor
muziek en met politiehonden.
Zwemwedstrijden worden gehouden in de
zweminrichting aan de Weimnrstraat. I
Er wordt o.a. een politievoetbal-elftal uit
Londen verwacht. Ter roedew#rking aan de or
ganisatie van deze wedstrijden heeft men zich
de medewerking verzekerd van tal van voor
aanstaande personen op sportgebied.
RELIGIEUS SOCIALISTISCH VERBOND.
Te Amsterdam heeft het Religieus Socialis
tisch Verbond Zondag een buitengewone al
gemeene vergadering gehouden.
De voorzitter, de heer G. van Veen, deed In
zijn openingwoord een beroep op de vergade
ring, om te trachten tot een verzoenende op
lossing van de moeilijkheden te komen.
Hierna verkreeg de heer J. de Jager het
woord om namens de afdeeling Amsterdam
het- voorstel dier afdeeling het verbond op
te heffen en dei afdeelingen zelfstandig te ver
klaren, in te leiden.
Als doel van het verbond wijzen de statu
ten aan, het aankweeken van een religieusen
geest om de Arbeidersklasse voor haar his
torische taak psychisch bekwaam te maken.
Het Verbond ziet in de verwezenlijking van
het sociolisaae een voorwaarde t»t bloei van
het religieuss leven der geheele menschheid.
De heer Menno Huisinga heeft in zijn beschou
wing in het laatst uitgekomen nummer van
de Nieuwe Samenleving dye beginselverkla
ring uit het oog verloren, evenals mevrouw de
Vos en de heer van de Suiden dit in hun ma
nifest ook hebben gedaan.
Hoe kun het Verbond zijn doel nu het best
nastreven Door een vrije tribune te zijn of
«en zuurdeeg voor bepaalde kringen, vroeg
spreker. Dit is niet zoozeer een vraag van be
ginsel als wel van opportuniteit.
Het is te begrijpen, dat zeer kleine groepen,
die op zichzelf niets beteekenen, het gemeen
schappelijk verbond willen behouden, doch dat
de groepen, die met groote stroomingen in de
arbeidersbeweging m betrekking staan, zich
liever tot de hun verwante kringen beperken.
Het orgaan, dat het eenige middel was om
voeling tusschen de verschillende bestanddee-
len te houden, blijkt aan zijn doel niet te heb
ben beantwoord, zoodat er geen bindmiddel
verder meer denkbaar blijft. De statuten laten
de zelfstandigheid der afdeelingen toe. De split
sing zal de opheffing van een scheeven toestnnd
beteekenenpraktisch is het voorstel-Am-
sterdam niets anders dan de formeele sancti-
onneering van een werkelijkheid, die men van
den aanvang af heeft aanvaard. Het eenige wat
zal verloren gaan, zoo eindigde spr., is, be
houdens een platonische verklaring van onze
eenheid, de vrije tribune voor enkele heel klei
ne groepen.
De voorzitter, de heer G. van Veen, verklaar*
de zich van den aanvang af tegen uiteengaan
te hebben verzet, omdat men in de bij uitstek
„revolutionaire bestanddeelon een prachtig stuk
religieus sentiment bezit". Doch de tegenstel
ling is te veel verscherptreligieus zijn we één I
maar zoodra we met onze religie in de actual!- i
teit treden, staan we als hanen tegenover el
kaar. Als spreker den naam Noske noemt, ont
staat een uitbarsting van oorverdoovend lawaai
en gefluit, waardoor hij zijn rede moet onder-
breken. I
„Hier hebt u", riep spreker uit, zoodra het
rumoer bedaard was, „nu het overtuigend J>e-
wijs van de tegenstelling die onze onderlings^
samenwerking onmogelijk maakt".
Mevrouw A. TjadenVan der Vries (Enka)
zette hierna haar standpunt uiteen. Haar mede
redacteuren hebben het meeningsverschil te
tragisch opgevat. Spreekster heeft haar sociale
en politieke overtuigingen juist in de Nieuwe
Samenleving moeten uiten, omdat deze over
tuigingen bij haar op religieuze gronden be
rusten. De verbrokkeling en verbreking komt
volgens spreekster van den kant der SJJ.A.P.,
die'op elke beweging haar stempel wil zetten,
en zoo dit niet gaat, deze beweging verloochent
Dat samenwerking tusschen twee zulke hete
rogene groepen moeilijk is, blijkt wel uit de
wijze, waarop Van Veen over Noske heeft ge
sproken. Dit heeft spr. zoo aangegre
pen wijl zij het doodvonnis over Noske zoo het
door de dictatuur van het proletariaat werd
uitgesproken, gaarne persoonlijk zou willen
voltrekken. Wij moeten ons verlangen naar
zachtheid, «ns vrouwelijk medelijden kunnen of
feren, wanneer wij zien, dat dit het welzijn der
menschheid in den weg zou staan.
Wanneer de leden van de SJJ.AP. het Ver
bond verlaten uit vrees voor het onzuivere ge
zelschap, waardoor zij in de Partij verdacht
worden, vreest spreekster, dat zij, religieus ge
sproken, in de S. D. A. P. minder aansluiting
zullen vinden dan hier.
Nadat nog eenige sprekers aan het woord
zijn geweest, besloot men de beslissing over het
voorstel Amsterdam tot de jaarvergadering te
verdagen.
DE VERBOUWING VAN HET STADHUIS TE
AMSTERDAM.
Men meldt ons uit Amsterdam t
Ssdart sshlrara wotdt im kriraso, dl» ar btl
betrokken zijn, gesproken over een nieuw raad
huis. Allen zijn het erover eens, dat het tegen
woordige complex gebouwen, die tezamen liet
Stadhuis vormen, feitelijk then naam niet ver
dierven. In den Rand is dikwijls dit onderwerp
op het tapijt gebracht, maar het bleef ook nn
de afdoening van de Poleis-Randhuiskwcstie bij
woorden. Het vorig jaar is een besluit gevallen,
dat een nieuw Raadhuis veel te kostbaar was In
dezen lijd van financieel* zorgen.
Bij de behandeling der begrooting heeft de
heer Spier wederom gewezen op den onhoud-
bnren toestand. De wethouder der Publieke
Werken, de heer Jan ter Haar heeft naar 'non-
leiding daarvan den dienst der" Publieke Wer
ken gevraagd eens een plan to ontwerpen voor
de verbouwing van het Stadhuis. Door dezen
dienst is toen een oud plan eenigszins gewij
zigd te voorschijn gehaald. Met voortvarend
heid heeft de wethouder de zaak behandeld en
Vrijdag j.l. is de kwestie besproken in de ver
gadering van B. en W., die zich in beginsej met
de verbouwing hebben vereenigd. Binnenkort
kan dus een voordracht aan den Raad worden
tegemoet gezien.
Door den dienst der Publiëke Werken rijn wij
In de gelegenheid gesteld van de plannen ken
nis te nemen. In hoofdzank^komen ze hierop
neerDe perceelen van de tegenwoordige
hoofdingang tot de Agnietenstraat worden afge
broken en daar zal worden neergezet een mo
dern kantoórgebouw. Vervolgens wordt het ge
deelte, dat bekend staat als het Admiraliteits
gebouw en waarin zich bevinden de Raadszaal
en de burgemeesterskamer, geheel uitgebroken.
Op deze'fde plaats komt weer de Raadszaal,
meer vergroot met de naastliggende vestibule en
een gedeelte vnn de vertrekken, wnar thans de
burgemeesterskamer is. Daarachter komt de pu
blieke tribune en aan den kant van den O. Z.
Voorburgwal komen de vergaderzaal voor B. en
W. benevens de kamer van den burgemeester.
Onder de raadszaal enz. komen vertrekken vnn
de Raadsleden en de pers. De raadszaal wordt
ongeveer 15 bij 15 meter en krijgt aan weers
zijden licht. Het nieuwe front kan den O. Z.
Voorburgwal wordt circa 70 Meter. Behalve de
verdieping gelijkst mats komen er vijf verdie
pingen. Behalve een portiersloge zijn beneden
oju. gedacht een groote lunchroom voor 200
personen een rijwielbergplaots.
De hoofdingang van dit nieuwe gebouw komt
op den hoek van O. Z. Voorburgwal en Agnie
tenstraat. Daar sluit het nieuwe gedeelte aan bij
het andere deel van het Raadhuis, dat reeds eer
der werd verbouwd. Men krijgt daardoor een
goed geheel voor zoover het betreft het ge
deelte, dat ligt rechts van den tegenwoordigen
hoofdingang.
De kosten van deze verbouwing zullen bedia-
gen een millioeq gulden. Ze zal in twee gedeel
ten plaats hebben. Er zal begonnen worden met
den nieuwbouw. Vermoedelijk zal men daarmee
in twee jaar gereed zijn. Dit gedeelte kost zeven
ton. Daarna komt de verbouwing van het an
dere gedeelte. Ook hier rekent men twee Jaar
voor. De algevaeene voordeelen van deze ge
heele verbouwing rijn, dat men een behoorlijk
Raadhuis krijgt en het dagelijksch bestuur der
gemeente beter gehuisvest wordt. Verder wordt
aan kantoorruimte ongeveer 825 vierk. M. ge
wonnen, waardoor diensten, die thans elders on
der dak zijn gebracht, thans naar het Stadhuis
kunnen teiugkeeren. In het algemeen mag deze
verbouwing ook els een bezuiniging beschouwd
worden.
Wanneer de Raad de plannen goedkeurt, zat
zeker aan de verbouwing spoedig worden be
gonnen.
De feesten te Groningen.
Het uitvoerend comité voor de feesten ter
voering van den 250en herdenkingsdag van
Groningen's Ontzet in 1672 Ls met haar con
cept-programma gereed. De feesten zullen wor-
v4
Het zou nfet de moeite waard rijn dit afles mi
te deelery als mijn toestand «en irfte
was. Zeer vele ambtenaren verkeeren in
zelfde geval. En nu door prijsverlagingen
del ijk ren kan» komt, dst we werkelijk wat i
zullen kunnen gaan doen (heusch geen overdn
ven luxe), rfti spreekt men alweer van kenteraR
getij. Zeker, de staatsuitgaven moeten naar In
neden. Maar moet dit nu weer gevonden mgg
den op het loon van menschen, wier eenige voot
deel de vastheid hunner positie is? Laat M
liever het overcompleet in de improductief
baantjes opheffen. We willen gaarne hards
werken. Maar moeten ambtenaren nw zteed
vergulde bedelaars blijven?
School- en Kerknieuw*.
uden het daara
Ie opvatting»!
i de volstrekt#
he®
BEGINSELVERKLARING VRIJZ.
HERVORMDEN.
Het Hoofdbestuur van de Vereeniging veto
Vrijzinnig Hervormden wenzcht aan de Alge#
mcene Vergadering voor te stellen eene Beging
selverklaring van de Vereeniging vnn Vrijzlivt
nlge Hervormden in Nederland te publioeerteg
en heeft daartoe onderstaand concept ingog
diendf
Wij achten volledige kennis vnn God
den mensch onbereikbaar, en houden het daai
om voor ongeoorloofd, bepaalde
omtrent Hem voor te stellen als
waarheid.
Wij erkennen, dat leder, omdat God In hng
werkt in Zijn geest, in staat en gerechtigd
zich een eigen geloofsovertuiging te vormen,
wij vcroordeelen daarom élke poging,
zaken van geloof gezag uit te oefenen.
Wij erkennen voorts, dat het niet voorname*
lijk aankomt op do godsdienstige overtuiging,
maar op de aandoeningen en gezindheden, dirf
worden gewekt door de ervaring van Gods gov
m eenschap.
Toch gevoelen wij ons gedrongen, een be*
knopto omschrijving vnn onze godsdienstig*
overtuiging op te stellen en openbunr te maken*
Wij doen dat dus niet, omdat wij meeneiv
er de volstrekte waarheid mee te vertolben, eni
evenmin, om hen, die er slechts ten deele me*
instemmen, uit ons midden te weren.
Wij doen het eensdeels, om h» ruimen kring
bekend te maken, vnn welken geest wij zijn, en
anderdeels, om nan hen, die rich afvragen, af
zij in ons midden op hun plaats zijn, zelf eml
maatstaf ter beoordeellng daarvan in handen
te geven.
Niet in bijzonderheden tredende, bepalen wrf
ons tot de volgende hoofdzaken.
Wij gelooven in God.
Wij eerbiedigen Hem als den
oneindige», alomtegenwoordigen Geest, i
al doordringt en omvat, en alles ordent, in stand
houdt en bestuurt door Zijn heiligen stil.
In het bijzonder gelooven wij in Hem als detV
Vader, die elke menschenziel liefheeft, en
Zijn geboden en beschikkingen haar wil t
om nader te komen aan haar bestemming i
reinheid en zaligheid.
Wij beschouwen de Nederlandse!» Hervorm*
mensch wordt gevormd door rijn san God ver*
wan to ziel, waardoor hij een kind is van Godv
geslacht, maar dat ook in ieder werkt de sasv-
demncht die hem bedreigt met verderf, hem
doet Hjden, cn hem veel van rijn heerRJUkddl
ontrooft.
Wij zien in Jezus Christus den mensch, hst
kind, den zoon Gods bij uitnemendheid, en so*
kennen hem daarom sis ons hoogste voorbeeldt
Wij achten ons geroepen, heen na te i
fa» liefde tot God en menschen en zien
voor ieder den waren weg des heils.
Wij gelooven in de onverwinbare kracht va*
Gods heiligen geest, die bezielend, louterend
nen brengen aan ons volk in al zijn geledingen,
Kun*t fen Weteiwch*».
en vernieuwend op de menschheid inwerkt, en
den gehouden van Maandag 28 Augustus (den j Heenwijst naor de komst van Zijn koninkrijk,
jaarlijkschen gedenkdag) af tot en met Zaterdag (je heerschappij van waarheid en vrede, vroom*
2 September. Zij zullen worden geopend met eft |Jefcle.
een plechtige samenkomst in een der kerken, Wij gelooven in eeuwig leven, In bewust
waar prof. dr. H. Brugmans van Amsterdam een voortbestaan na den dood, een voortbaataan,
rede zal houden en een gemengd koor met be- j WHnrin menschelijko «iel de gevolgen zal
geleiding van het Harmonie-Orkest onder di-ondervinden van hetgeen zij deed in hef aartl-
rectie van Kor Kujjer eenige nummers zal zin- leven, maar zal blijven onder de hoarfa
gen. Dien dag zal ook de lnndbouwtentoonstel- Tnn Gods eeuwig ontfermende liefde, en gelegw*
ling in het Stadspark geopend worden, terwijl zn, hebben, haar aanleg volkomen te ont*
bovendirn het jaarlijksche programma hard- p|O0(en haar bestemming te bereiken,
draverij, keuringen en vuurwerk zal worden of- i Wij beschouwen de Nederlandsche Hervorm*
gewerkt. I Kerk als de ons geschonken organisatie
Voor de volgende dagen vermeldt het pro- wanrann wjj moeten vasthouden en waarin vd|
granurra Dinsdags kindercantate, algemeene werken, omdat in en door haar ongs-
verlichting van de stad; Woensdag: concours )oof cn onKf, beginselen den meesten zegen I
hippique, herhaling der verlichting, galavoor
stelling in den schouwburg j Donderdag t kin
derwedstrijden en zanguitvoeringVrijdag
gymnastiek concours van de bij het Ned. Gymn.
Verbond nongesloten vereenigingen, optocht van
deze naar schatting 5000 gymnasten Zaterdag:
veivolg van het concours en athletischs spelfn.
Het noodige fonds voor de uitvoering dezer
feest week hoopt het comité te krijgen door het
houden van een groote feestloterij, waarvoor
reeds de toestemming der Regeering is ontvan
gen. Hoofdprijs in deze loterij zal zijn een huis,
aan de Heereweg no. 21, dat voor dit doel ls
aangekocht.
Ter herinnering aan het feest zal door de
'firma Begeer een spedaal stempel worden ge
slagen, waarvan medailles en plaquettes zullen
verkrijgbaar gesteld worden. Bovendien zullen
er verschillende gedenkboeken verschijnen.
De noodkreet van een ambtenaar.
Een ambtenaar schrijft aan de N. R. Ctt
Ik behoor tot een der „Intel lectueele" ap»bte-
nnarscorpsen uit het voor-sociale tijdperk. Door
weinigen zal het nut van dit corps ontkend wor
den, evenmin als de verantwoordelijkheid. Ook
stuat de ijver van de meesten onzer boven ver
denking. Ik ben zes en dertig jaar en heb ruim
negen jaar dienst achter den rug. In een stand»
pluats 2e klasse heb ik het gebracht tot het
salaris van 4610. Daarvan moet jaarlijks wor*
den uitgegeven aan huishouden 1920, belas
tingen rond 1000, verzekeringen f 280, huis
huur ƒ500, brandstoffen f350, kloeren ƒ200
(incl. reparaties), dokter, apotheker en diverse
rekeningen f 360 (waarin reizen, boeken, etc.).
Ik ben gehuwd en heb een dochtertje. Een huis
houdgeld van 1920 per jaar of 160 in de
maand kan niet overdreven worden genoemd,
terwijl dienstbode en electrisch licht hieT ook
van worden betaald. Vleesch kan er dan ook
lang niet eiken dag op overschieten. Aan boe
ken in belangrijke hoeveelhedsn valt niet te
denken. Toch heb ik die In mijn vak, dat eenigs
zins wetenschappelijk is, hard noodig. Ook kan
ik mij niet veroorloven geregeld de vergaderin
gen bij te wonen van mijn wetenschappelijke
vereeniging. Ik woon 1.1. ver uit het centrum.
We lijden dan ook geestelijke armoede. Onze
familie kunnen we slechts zeer zelden bezoeken,
want een reis naar het centrum heen en weer
kost alleen aan reisgeld voor 2 personen 50.
En van phyrieke weelde is niet veel sprake.
HET RESIDENTIEORCHEST IN GEVAAR.
Een LonfUdi
Tusschen de leden van het Reridcrtieocchesti,
het bestuur van dit orchest en de directie tem drf
Maatschappij Zeebad Schevenhvgen is er tijden*
de onderhandelingen over 't vernieuwen van hef
contract tusschen het orkest en het Zeebad voos
de zomercooceiten in het Kurhaus ten kweetfl
gerezen, die zoodanigen omvang hoeft aangas
nomen, dnt als gevolg ervan het bestaan» van h«rf
orkest zelf fa» gevaar verkeert.
Het gaat om de organisatie. Alle orkestled®*
rijn bij de Haagse he ToonkunstenaarsvereenRi
ging aangesloten op één nn, die zich ook idsf
aansluiten wil en nu stellen do aangesloteneR
zich op het standpunt, dat die ééne eruit motel
en dat zij zoo dat niet gebeurt het contract mst
het Zeebad niet zullen teekenen.
De maatschappij is bereid het orkest weer
engogedten, doch wil er nu met het oog op am
dere verbintenissen niet langer mee wachten
heeft een ultimatum gesteld, dat deze week af*
loopt. Is het contract dan niet get erkend, dm
wordt er een ander orkest geëngageerd. Het bra
stuur van het orkest is niet geneigd ann den mui»
drang der georgeniseerdei», om den ongeorgar.l*
■Miiu eenling uit te sluiten, toe te geven m
hierop rijn alle pogingen om tot overeenstem*
ming te komen tot nu toe afgestuit. Het is H
hopen, - akhw de N. R. O dat de orkest»
leden, dfc op deze wijze de verzenen tegen ds
prikkels slaan en zkh aan onredelijken dwsn*
bezondigen, bijtijd» tot inkeer zullen komen, daad
m het andere gwal het contract mat Scherm
ringen verloren zou gaan niet alleen, doch ooH
het bestaan ran het orkest, dat ara» de zomem
exploitatie voor een deel afhangt, wcwdt M
dreigd.
Volgen» het Vaderland sou hot bestuur nl|
hebben aangekondigd, dat soo de goo-
den bij hun houding volharden, het
ingang van 1 Mei ontbonden
ramp zal ons naor wij hoprr
door een tijdige bijlegging
den. Ook deso ra-i»*"** 1
slotte toch niet
