Groote Verkooping
Kentekenen van
NIERZIEKTE
~ïS*ar
UIT DEN OMTREK
STADSNIEUWS.
Uit den
Go u
udschen Raad.
goede artikelen
koopers
door adverteeren
Gebouw BLAUWE KRUIS
Alles moet weg.
DB WITT'S
Fier en
bwtar, »eie
TWEEDE BLAD.
Gemeenteraad van Gouda.
dieren te veel voer ontvangen, zooals by on
oordeelkundige toediening van gemengd voer,
vooral by jonge varkens kan voorkomen. Deze
zyn echter niet van voldoende belang om in
het algemeen het gebruik van den automati-
schen voederbak by het mesten van varkens
aan te bevelen, waar in vele gevallen de groei
met deze voeding langzamer is dan by ver
menging van voer en drank, terwyi de pro
ductie van 1 K.G. levend gewicht byna steeds
Beendermeel en Phosphorzure Voederkalk.
Dezer dagen konden we lezen, dat een have:
arbeider in Engeland was gestorven aan milt
vuur infectie. De man was werkzaam geweest
op een schip, geladen met huiden en beender
meel, en by onderzdek konden sporen van milt
vuur in het beendermeel worden aangetoond.
Deze waren dus zeer vermoedelyk de oorzaak
van het droevig geval, 't Is niet den eersten
keer, dat miltvuursporen in beendermeel wer
den aangetroffen; al eerder maakte men in
Duitschland hiervan gewag. De miltvuursporen
zyn taaier dan de miltvuurbacillen zelf; deze
laatste hebben tegen zonlicht, droogte en hitte
weinig weerstandsvermogen, de eerste daaren
tegen een verbazend groot. De sporen van milt
vuur kunnen, in den bodem geraakt, daar ja
ren lang hun besmettingsve^mogen behouden.
Komen zy daarna in het lichaam van mensch of
dier, dan kunnen zy een ernstige infectie, vaak
den dood ten gevolge hebbende, veroorzaken.
Vandaar dat in een weide plotseling het milt
vuur kan uitbreken, 't Hierboven vermelde ge
val bewystjMat men met beendermeel voor
zichtig moet zyn. Beendermeel wordt door den
landbouVer veehouder gebruikt als meststof en
,als byvoeder. In het eerste geval kunnen milt
vuursporen op of in het land worden gebracht,
die zich ontwikkelen tot bacillen, waaruit weder
nieuwe sporen komen; op deze wyze ontstaan
soms verschillende miltvuur gevallen, waarvan
men de herkomst der besmetting niet kan
gaan. Voor beendermeel als byvoeder kan men
een ander en beter middel gebruiken, dat reeds
veel toepassing heeft gevonden, n.!.: phosphor
zure voederkalk. In 't algemeen is mineraal
voedsel voor 't dieriyk lichaam ook van groot
belang, en zyn in 't byzonder phospljorzuur en
kalk voor den opbouw en instandhouding van
het lichaam noodig. Voornamelijk worden deze
stoffen in de beenderen afgezet. Ontvangt het
dier te weinig kalk en phosphorzuur, dan open
baart zich de z.g. beenbreekziekte; by jonge
dieren krygt men weeke, misvormde beenderen
(rachitis). Hoe kunnen deze ziektenworden
voorkomen? 't Is duideiyk: door te zorgen, dat
genoemde stoffen voldoende in het voeder wor
den toegediend. Knolgewassen als aardappelen
en bieten, zyn arm aan phosphorzuur; granen
en meelsoorten en wortelgewassen zyn arm aan
kalk. Voedert men nu jonge varkens met aard
appelen, meel en ondermelk, dan loopt men ge
vaar, dat de dieren gaan lyden aan rachitis.
Is het des zomers maanden achtereen droog,
zoodat de klavers weinig ph. en kalk uit den
bodem kunnen halen en slecht groeien (klaVer-
gewassen zyn ryk aan kalk), da nmag men
bedacht zyn op beenbreekziekte. Ryk aan kalk
zyn, behalve de klavers; erwten en boonen en
goed weidehóoi; ryk aan phosphorzuur: de kor
rels van granen (welke, zoo we zeiden, weinig
kalk bevatten, evenals het stroo), de vetvryo
krach tv oermiddelen, vooral het sosammeel, en
vleesch- en vischafval. Uit vorenstaande volgt,
dat de boer wèl zal doen by de bemesting van
wei en akker zorg te dragen voor toevoer van
voldoende phosphorzuur en kalk, waartoe hem
verschillende kunstmeststoffen ten dienste
staan. Dan oogst hy ook phosphorzuur- en knlk-
ryk voeder. Veronderstelt hy in het voeder een
tekort aan deze stoffen, dan neme hy zyn toe
vlucht tot een geschikt byvoeder. Daartoe kan
in aanmerking komen, schryft de heer G. B.
van Kampen, Afdeelingschef aan het Ryksland-
bouwproefstation te Wageningen, in zyn be
kend werkje over Voedermiddelen: alleen de
verbinding, die in den codex voedermiddelen
beschreven is als ph. voederkalk. Fyngemalen
aardachtige phosphaten, welke voor bemesting
gebruikt worden, en de verschillende soorten
van beendermeel, worden opgenomen. De codex
stelt als eischen: een totaal phosphorzuurge-
halte van minstens .36 waarvan minstens
90 „oplosbaar" moet zyn; een niet hooger
chloorgehalte dan 1 ent. Het artikel merk
„Optima", dat eenige jaren geleden werd ver
kocht en 19.7 f/< phosphorzuur bevatte, vol
deed dus aan genoemde eischen niet. Het pro
duct geleverd door de Lym- en Gelatinefabriek
te Delft, moet echter, naar de heer Van Kam
pen schrijft, aan de hoogste eischen voldoen.
er een harde bank in den grond zit. Zoo n
bank is niet alleen een hinderpaal voor den
wortel, maar hy maakt den grond of te droog
door het slechte opstijgingsvermogen, of te
nat door de ondoorlaatbaarheid. Bewerkt den
grond daarom goed.
Afval en onkruid opruimen.
Niet alleen uit een oogpunt van netheid is
het gewenscht dat de cultuurresten, als blad
en stronken, worden opgeruimd, doch ook is
het noodig om het overwinteren van ongedier
te tegen te gaan. Hoopen afval op het land
men broedplaatsen van allerlei ontuig, in
de eerste plaats slakken en ook muizen wor-
er door gelokt. Schoon land maken is
daarom gewenscht.
Kozen dekken.
Er is reeds menig woord over gewisseld of
rozen al dan niet gedekt moeten worden. Ko
men de eerste nachtvorsten, dan ziet men som
mige tuinlieden reeds druk batig met rozen
dekken en van einde October tot ver in 't voor
jaar biyven de planten dan ingepakt.
We hebben de ondervinding opgedaan, dat
niet gedekte rezen nog mooier waren dan ge
dekte, ook dat versohillende rezen het opga
ven, doordat ze 's nachts bevroren en des
daags ontdooiden. Te vroeg dekken achten we
uit den booze, maar in 't geheel niet dekken
kan ons voor sommige soorten ook niet be
vallen.
Vooral niet, wanneer in 't voorjaar nog een
fiksche winter komt, dekt dan de planten, zoo
dat ze de zonnewarmte niet voelen.
Pas geoculeerde, d. w. z. struik- of stamro
zen, van één of een paar jaar dekken we zeer
zeker..t
Tusschen struikrozen strooien we blad of
turfstrooisel, zoodat de oculatie goed bedekt is;
stamrozen kuilen we in of binden er stroo en
dennentakken om. We herhalen nogmaals: be
gin met dekken niet te vroeg. Nu het een paar
graden vroor, is het dekken nog niet noodig.
Niet^ winterharde groen len plan ten dekken.
In den moestuin behoeven slechts enkele
planten tegen vorst gedekt te worden. Van de
vaste planten is het alleen de artisjok. Dit ge
was moet tegen strenge vorst beschermd wor
den en dat gaat 't best met droog turfstrooi
sel. Dit materiaal houdt ook den grond droog,
^ant onder een vochtig dek is difkans van ver
reten even groot als van bevriezen. Aardbeien
bedden bedekken is heel goed. Niet direcf tegen
de koude, want aardbeien zyn winterhard, doch
by jonge planten voorkomt men er het opvrie
zen mede; wanneer voor het bedekken ruige
mest gebruikt wordt, doet dit dubbel dienst,
daar hek plantenvoedsel door den regen uitge-
suoeld wordt. Dik mag de bedekking niet zyn,
de harten van de planten moeten vry blyven.
nende te Nietap, gem. Roden; Evert Posthu
mus, wonende te Roden; Jeep Posthumus, wo
nende te Leek; Ren se Scheringa, wonende te
Den Horn, gem. Aduand.
GOUDBRAK.
De Raad dezer gemeente kwam hedenmor-
en om 10 uur in openbare vergadering bj-
Voor practijk en productie.
„Floralfe" bevat deze week, behalve eenige
belangwekkende artikelen over de teelt van
heesters, fruit, bloemen en groente, de vnll
gende practiache wenken voor den tuinder:
Plantgaten maken en diepspitten.
Hoewel reeds dikwyls gezegd, willen we het
nogmaals herhalen, dat vroegplanten veel
meer kans van aangroeien geeft, dan planten
in het voorjaar. Nu het land ontruimd is van
de zomergewassen, kan met de voorbereiden
de werkzaamheden begonnen worden en daar
toe behoort in de eerste plaats de grondbe
werking, wanneer dit nagelaten of niet goeii
gedaan wordt, is de kans op mislukking, door
slechten groei en de gevolgen daarvan, zeer
vergroot en 't is een fout die zich niet of zeer
slecht laat herstellen. Voor een enkelen boom
maken we plantgaten. Op laag land met hoog
grondwater niet dieper dan het gemiddelde
daarvan, doch de breedte is aan geen maat ge
bonden. Hoe grooter hoe beter. Ook geen* gat
graven en dat volstoppen met afval. De boom,
daarop geplant, komt meestal te diep te staan,
daar de massa inkrimpt door het «verrotte*
van den rommel. Op hoogen grond kan diep
gegraven worden, beslist noodig is dit wanneer
GOUDA, 8 N<
I)e nood in München.
Ds. Bachman uit München sprak gisteren
avond in de St. Janskerk voor een talrijke
schare toehoorders over den nood in München,
die vooral onder de kinderen ontzettende af
metingen aanneemt.
Nadat Ds. Byl met de tekst Lukas 10 vers
2986, handelende over de Barmhartige Sa
maritaan deze samenkomst had geopend, gaf
hy het woord aan Ds. Bachman, (lie in Mün
chen aan het hoofd staat van het Christelijk
Comité tot verzorging van noodlydende kin
deren. Ds. Bachman sprak zyn toehoorders in
het Duitsch toe en begon met te zeggen dat
zyn Comité alleen in München 4000 kinderen
te verzorgen heeft, onder welke kinderen de
grootste honger heeracht, omdat de prijzen
an levensmiddelen zoo ontzettend hoog zyn.
Hy staat'hier als Christen tegenover Chris
tenen en wees eveneens op de barmhartigheid
an den Samaritaan uil» Gods woord. Bed
dengoed en onderkleeren zyn weeldeartikelen
voor hendie wonen in sloppen en stegen. Lon
genkrankheid door algeheel» ondervoeding is
schering en inslag. Zuigelingen en andere
kleine kleuters worden gewikkeld in coüran-
tenpapier. Ontzettende tafereelen zyn te schil
deren over de éénkamerwoningen. By het on
derzoek door den schoolarts dat 2 maal per
jaar wordt ingesteld op de volksscholen, moet
eerst het oudste kind gaan om daarna naar
huis terug te keeren en zyn hemdje en onder
kleeren aan het volgende zusje of broertje aan
te trekken, dat eveneens moet worden onder
zocht en zoo vervolgens. 41 der kinderen
hebben geen onderkleeding en 11 geen
schoeisel om naar school te gaan en loopen in
den winter blootsvoets.
De nood' onder de middenstanders is i
grooter. Goed geziene familiën verkeeren in
den groots ten nood, slapen op canapé'
trassen en stroozakken. Het jaarinkomen is
niet toereikend om 1 maand te leven. Een
Profs. Wed. met een maandpensioen van 700
Mark moet 1000 Mark schoolgeld betalen.
Door totale ondervoeding zyn haar drie kin
deren longiyders geworden en de aanblik is
ontzettend.
wekte degenen op die in de gelegenheid
zyn eenige weken een kind tot zich te nemen
om het door eenige weken goede voeding voor
idergang te behoeden.
Hierna vertaalde Ds. Scharten de toespraak
in het Hollandsch en wekte nogmaals op aan
roepstem gehoor te geven.
By den uitgang, werd gecollecteerd.
Na opening met gebed deed de Voorzitter
mededeeling van de afwezigheid van de Jiee-
ren Rook en Karsbergen.
De notulen werden onveranderd goedgekeurd.
Ingekomen was een schryven van B. en W.
betreffende opzegging overeenkomst aanslui-
rvg Centraal Slachthuis te Gouda.
De Voorzitter zeide dat de Raad nu weer
aan het begin van deze affaire stond. De heer
Van der Eyk betreurde het zeer, omdat hy
hiermede verwacht had tot een goede oplos-
men. Spr. stelde met den heer Boer
voor het thans in eigen beheer te nemen en
te trachten het voorwaardelyk goedgekeurde
in Gouda te verkoopen, omdat hier
afzet is.
Deze zaak werd aangehouden tot de ge
heime zitting.
Ingekomen was een schryven van de stich
ting Ermelo-Veldwyk omtrent de verpleeg-
kosten van Mej. Adr. Verboom-van der Klis,
die thans voog rekening van de gemeente ko
men, omdat haar echtgenoot gedomiliceerd is
in Gouderak.
De Voorzitter gaf hierna antwoord op de
interpellatie van den heer Karsbergen omtrent
den toestand van het brandbluschmaternaal.
Het rapport van den brandmeester wordt voor
gelezen en voor kennisgeving aangenomen..
Besloten werd nogmaals een proef te hou
den in het byzyn der brandmeesters ,en raads
leden en wel op Zaterdagmiddag a.s. te 2 uur.
Een schryven van den heer Beyen dat hy
zyn benoeming als onderwyzer voor het v<
voigonderwys aanneemt.
Eeh schryven van Ged. Staten betreffende
opheffing van de bestaande schooLgeldregelIng
met andere gemeenten en het aangatan
een nieuwe regeling.
Beiden voor kennisgeving aangenomen.
Missive van Ged. Staten omtrent salaris-
regeling van den gemeente-ontvanger in ver
band met de nieuwe regeling der belastingen.
De heer Boei- wensohte kenbaar te maken
dat Ged. Staten zich wat minder met de ge-
meente-financiën bemoeien. Op voorstel van
hem werd besloten accoord te gaan met
gewyzigde regeling, maar er op te wyzen dat
hier volgens de meening van den Raad geen
aparte functies meer zyn.
De verordening voor de waterleiding werd
onveranderd vastgesteld.
By art. 4 vroeg (Ie heer Boer of de aanleg
bij kruisingen over sloten en dergelijke voor
rekening van den geabonneerde niet in stryd
is met de besluiten van den Raad.
De Voorzitter antwoordde hierop bevestl
gend, maar het is onvermydelyk.
By art. 7 wordt voorgesteld de volgende
heeren J. Fredriks en A. Koolwyk, welke deze
in goede orde bevonden. Op aandrang der
aanwezige leden werden de aftredende be
stuursleden de heer J. Schilt en D. Kroon her
kozen by acclamatie.
Na enkele besprekingen over aanschaffing
va nnieuw materiaal en nazien der op verschil
lende punten gestationeerde dreggen werd be
sloten aan te schaffen voor verspreiding het
maandblad tegen kwakzalverij met het verzoek
aan de leden dit blad in hunne omgeving door
te^geven.
Niets meer aan de orde zynde, sloot de voor
zitter met een woord van dank aan de aanwe
zigen de vergadering.
De lotery-vereeniging „Houd er de moed
maar in" hield gisteravond in een der lokalen
van den heer Verdoold hare le jaarvergade
ring. Hoewel de vereeniging op geen groote
successen kan boogen, heeft zy dit afgeloopen
jaar niet ongelukkig gewerkt. De vergaderin
gen liepen alle gezellig en vlot van stapel en
de kas stond op heden er byzonder gunstig
voor. De aftredende bestuursleden werden allen
herkozen.
i
16.-
A. arbeiderswoningen
B. burgerwoningen 30.
C. boerderijen 50.
D- heerenhuizen 50.—
Het meerder verbruik by.A,
0.20, by D op 0.30 per M3.
Na uitvoerige discussies stelde de heer de
Jong voor het tarief voor heerenhuizen te ver-
verbr. 50 M3.
70
100
100
C
De heer Boer wilde C en D in meerdere klas
sen verdeelen naar het aantal kranen.
Dit werd door den heer Van der Eijk on
billijk geacht, omdat by de aansluiting hierop
niet is gerekend.
Het voorstel de Jong werd verworpen met
alleen zyn stem vóór.
De geheele verordening werd hierna z. h. st.
goedgekeurd.
Hierna ging de Raad in besloten zitting over
tot vaststelling van den aanslag van huizen.
Als by zonderheid kan worden gemeld, dat
i heer D. Verstoep Lzn. gisteren een fazant
haan heeft geschoten, een feit dat hier in deze
streek bijna nooit voorkomt.
I)e verlenging van den arbeidstyd ter
Secretarie en Overhand's beschou
wing. Een Bezuinigings-Commissie
zonder beteekenis. Een wachtgeld
regeling die niet noodig is, maar toch
komen moet. Wie biedt meer?
't Was gisteren een korte zitting, slechts
8 punten van de agenda kwamen voor open
bare behandeling in aanmerking en van deze
acht boden slechts enkele stof tot bespreking.
Zooals te verwachten was ontlokte de me
dedeeling van B. en W. dat de werktyden voor
het personeel ter Gemeente-Secretarie offi
cieel worden verlengd tot 7% uur daags, den
sociaal-democraat Overhand tot een ontboe
zeming, waarby hy te kennen gaf dat het
niet in den haak was dat een dergelyk besluit
zoo maar, zonder den Raad daarin te kennen,
genomen was. Zyn ontstemming vond geen
weerklank by B. en W., die by monde van
den Voorzitter verklaarden, dat de Raad over
deze aangelegenheid niets heeft te beslissen.
Deze zaak behoort tot de competentie van B.
en W.
Raad van alle schakeering bepleitten meTd
wethouder Hoffman namens de meerderhed
van B. en W. de verbetering van de rcchtL
positie van den gemeente-werkman al» het
noodige dat niet kan en mag worden gemist
Er is door den soc.-dem. woordvoerder, dl
heer Sanders gezegd dat deze wachtgeld',*.»
ling in de practyk nagenoeg geen toepas,!^
zal vinden, daar ontslag zoo zelden vooiW
Indien dit zoo is, waarom dan deze regelfo,
doorgedreven en ze zelfs zóó trachten te
ken dat een man na twee jaren in genree*
dienst te zyn geweest, gedurende vier j».
n wachtgeld zal kunnen genieten van n.
middeld 70 van zyn loon, zy het dan in
dalende l(jn? Is het niet dwaas, maar boven
dien ook niet treurig dat dergelijke voorstel"
len by den noodtoestand der gemeente-finan-
ciën nu en in de komende jaren, door de meer
derheid van den Raad worden gesanction-
neerd?
Wat de Raad gisteren te hooren gaf, het
voorspel van wat by de begrooting'komen
gaat. Want 1924 is in zicht.
Wie biedt meer?
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der
De Raad heeft, op voorstel van den ditmaal
afwezigen heer Koemans, een Commissie van
Bijstand voor de Financiën ingesteld, waarin
alle fracties gisteren een vertegenwoordiger
hebben gekregen. Deze commissie, aangediend
ala een bezuinigingscommissie, zal tot taak
hebben B. en W. bij te staan by de samen
stelling van de gemeentebegrooting (dat is
dus practisch pas voor de begrooting van 1924
en wie weet of die commissie dan nog zal zyn
samengesteld als nu is beslist, want er zyn
immers in 1924 verkiezingen voor den Raad?),l
maar daarnevens mag z(j B. en W. ook des
gevraagd adviezen geven en bijstand ver
ten in alle belangrijke zaken de finan
ciën der gemeente betreffende. Dit lykt heei
gewichtig, maar het beteekent niemendal, men
behoeft zich geen illusie te maken da4 een
commissie als deze, samengesteld uit de meest
tegenstrijdige elementen, éénstemmig één ad
vies zal geven dat tot bezuiniging leiden zal.
Dit paardje had gerust op stal kunnen blyven.
De gemeentefinanciën.
Waar het met de gemeentefinanciëi
kens de begrooting 1923 van Gouda z
gesteld is, maakte het toch een droevigen i£
druk in een verslag van de inwijding eener
lagere school te Gouda te lezen, dat deze school
met haar symbolieke, gebrandglaasde ramen en
schoone gangen de mooiste school van Neder
land was. De Inspecteur vond haar zelfs te
weelderig^loch waar de gemeente ook kost
bare scholen gebouwd had, keurde hy het plan
voor dit luxe-gebouw ook goed.
Voor een lagere school zyn zeer eenvoudige,
frissche lokalen ruim voldoende. Aesthetics en
symboliek maken op 6- tot 13-jarigen niet den
minsten indruk.
Hoe is het nu toch mogelijk, dat gemeenten
overgaan tot gooien met belastinggeld om
hier luxe-schoollokaley te stichten, elders
zooveel scholen bij te bouwen, dat tientallen
van lokalen geheel of half leegstaan, en soms
minimale, kleine klasjes te vormen, zóó, dat op
iedere 6 gezinnen een onderwyzer noodig is?
In zake scholenbouw worden maar grepen ge
daan in de gemeentekassen, alsof de belasting
betalers, dus ook de ouders de kosten dier luxe
niet zouden vinden op hun belastingbiljet. La
ten de ouders het eens inzien, dat op openbare
en bijzondere scholen alles op eenvoudige leest
geschoeid kan zyn, zonder het onderlijs te
schaden.
Ouders, kiezers, Gouda de mooiste bijzondere
en openbare scholen van Nederland, dat kunt
gij zien in uw belastingspiegel.
De gemeentewerklieden zullen, evenals de
n-btenaren ook een wachtgeldregeling krij
gen. Ze is er nög wel niet door, maar ze komt
er toch, dat staat wel vast. De afdoening is
aangehouden alleen omdat de soc.-dem. raads
fractie het noodig oordeelde bij amendement
voor te stellen dat de uitkeering van wacht
geld zou geschieden gedurende ten hoogste
er jaar inplaats van een derde van den
tyd. door den werkman in gemeentedienst
doorgebracht tot een maximum van twee
jaar. Wel is waar hebben de heeren Bokhoven
en Van der Want zich terecht met kracht te
gen dit voorstel verzet, omdat de huidige tijd
inplaats van onnoodige kosten vorderde en
onpractische voorstellen, voor alles eischt lan
gere werktijden en betere arbeidspraestatk s j
maar de zich noemende democraten in den
Wie
heeft, moet zorgen dat de
het weten
in de
Waarschuwing.
De Hoofdcommissaris van Politie te Gronin
gen waarschuwt met de navolgende personen
te gaan alvorens in
lichtingen in te winnen aan zijn bureau, Afd.
STOLWIJK.
Dinsdagavond vergaderde in
doold de vereeniging „Het Grt
hier.
Als gewoonlijk waren er slechts weinig le
den tegenwoordig, waarop de voorzitter de heer
Schilt in zyn opening ook wees. Jammer,
A in tegenstelling met de vergadering der
IJsclub deze vergaderingen zoo slecht bezocht
zyn. Het verloten van sigaren en dergelijke
schijnt voor de meeste leden de groote aan
trekkelijkheid te zijn. Evenwel kan het als een
soort van vertrouwen beschouwd worden in de
handelingen van het bestuur, dat zoo weinigen
opkomen. De notulen werden onveranderd goed
gekeurd, terwijl uit het jaarverslag van den
sacretariB bleek, dat door 69 leden gebruik was
gemaakt van de hulpmiddelen, welke beston
den uit ledikanten, lessenaars, windkussens
enz. Dit jaar zyn er 3 lighallen in gebruik ge
weest, waarvan thans nog 1. Een woord van
lof werd gebracht aan allen, welke de hulpmid
delen in gebruik hadden voor de goede afleve
ring dezer artikelen.
Aangeschaft waren dit jaar 2 badkuipen.
Hierna was het woord aan den Penningmees
ter. Het kassaldo vorige jaar was 681.39%,
degewone inkomsten 856.10, totaal 1037.49%J
Uitgaven ƒ270.53, alzoo een voordeelig saldo j
van 766.69% of een vooruitgang van
85.57.
Voor het i
ADVER1 ENTIëN
Westhaven 4, Gouda.
van Winterjassen, Ulsters, Demi's,
Regenjassen, Jekkers, Costumes en
Jongeheerenjassen.
als gewoon, tegen halve prijzen.
voor 9 .2.50 15 20 25 30~35~7Ö 45 50
Groote partij Damesbonten in Kragen,
Moffen en Vossen in verschill.soorten
De prijzen zijn: Kragen, Vo.aen en Moffen.
ven 20 24 32 40 50 60 80 90 100
voor 5 6 8 10 12.50 15 20 22.50 25
Begin van den verkoop vana{ heden
tot en met Zaterdag 11 November van
's morgens 10 uur ot 's avonds 8 uur.
Verkeert Uin gevaar
door onwetendHM
Vd. oniar leur. trien oji zekej
tyden .en een ot «ndere tf-
den mond bv het opstaan,
roeten, troebele unne, een
feroel ran *1
neid .yn alle
nierziekte.
Centrale Recherche: Co meelis Turksma, wo- van den penningmeester werden
m alle drogisten (dooz~
■yn het roordeeligste).
roor porto toevoegen)
De Witt k Co., Ltd., Den
wie proefdoosj# gratia op
No. 15079.
WOENSDAG, 8 NOVEMBER 1922.
Zitting van Dinsdag 7 November 1922.
In de gisterenavond onder Voorzitterschap
van Burgemeester Mys gehouden vergadering
van den Gemeenteraad waren alle leden tegen
woordig, behalve de heeren Oosterling (r. k.)
en Koemans (r. k.).
De notulen der vergadering van 10 Oct. 1922
werden vastgesteld.
Mededeelingen:
lo. Van Gedeputeerde Staten:
de goedkeuring van het raadsbesluit betref
fende de electrificatie van Bodegraven;
de goedkeuring van het raadsbesluit van 12
Sept. j.L tot aanvulling van de veroVdening op
het beheer der Lichtfabrieken;
de goedkeuring van het forensenkohier plaat-
selijke inkomstenbelasting over de eerste vier
maanden van 1922;
de goedkeuring van het raadsbesluit van 12
Sept. j.l. tot verkoop van gemeentegrond aan
Stuurman en van Erk.
Voor kennisgeving aangenomen.
2o. Van Burgemeester en Wethouders:
betreffende de uitvoering der Vleeschkeu-
rmgswet c.q. de gezamenlyke keuringsdienst;
terzake de officieele verlengihg der werkty
den voor het secretarie-personeel en geleidelij
ke reorganisatie van de Secretarie.
(Beide mededeelingen zyn reeds gepubli
ceerd.)
De heer Overhand (s.d.) verklaarde met
belangstelling van de mededeeling kennis te
hebben genomen en toe te juichen, dat tot be
zuiniging kan worden overgegaan. Spr. vroeg
waaraan B. en W. het recht verleenen over te
gaan tot werktydverlenging zonder den Raad
te hooren.
De Voorzitter antwoordde, dat het
Secretarie-personeel iygevolge de gemeentewet
door B. en W. worden benoemd, dus de arbeids
voorwaarden ook door B. en W. worden gere
geld; deze achten zich volkomen bevoegd
daartoe.
De heer Overhand (s.d.) zou er prijs op
stellen, dat de Raad medezeggenschap heeft en
zal de mededeeling aanhouden tot de begroo
ting.
Wethouder Hoffman (r.k.) merkte op, dat
de gemeentewet spreekt van een regeling dier
aangelegenheden door den Raad.
De Voorzitter antwoordt, dat de wet be
paalt, dat de benoeming van secretarie-ambte
naren door B. en W. geschiedt.
De heer Overhand (s.d.): Dat is iets an
ders dan salarisregeling.
De Voorzitter verklaarde, dat de jaar-
wedderegeling uitdrukkelijk door den Raad ge
schiedt. Vindt men noodig over deze zaak nog
te spreken dan kan het by de betrekkelijke
post der gemeentebegrooting plaats hebben.
Behalve de aan de orde gestelde stukken wa
ren ingekomen van B. en W.:
de voorstellen tot vaststelling der gemeente
begrooting voor 1923 en de afzonderlijke be
groetingen voor den Reinigingsdienst, den Ont-
smettingsdienst, het Grondbedrijf, de Gemeen
telijke Lichtfabrieken en het Woningbedrijf.
Ter visie gelegd.
het voorstel tot opheffing der onbewoonbaar-
verklaring van perceel Boomgaardstr. 34;
het voorstel tot verhuur van gemeente-wei
land aan den Burg. Martenssingel, onders
hands aan C. Kaars;
het voorstel tot verkoop van gemeentegrond
te Alphen a. d. Rijn.
Deze voorstellen zullen worden gedrukt en
rondgezonden.
het voorstel tot nadere regeling van den
pensioensgrondslag van de stadsapothekeres,
Mej. N. M. Smit op ƒ3910.—, waaronder
510.wegens genot van inwoning.
Aldus vastgesteld.
Verder waren ingekomen:
Van de samenwerkende Typografenbonden
een adres van 16 October 1922, betreffende
steunverleening aan uitgetrokken typografen.
Gesteld in handen van B. en W. om advies.
Van den Alg. Ned. Politiebond een adres van
23 October j.l., houdende het verzoek aan ge
diplomeerde agenten een behoorlijke jaarlyk-
sche belooning toe te kennen.
Zal worden behandeld* bij de begrooting.
Van bewoners der Lange Noodgodsteeg een
adres van 24 October j.l., houdende het ver
zoek deze straat te sluiten voor het verkeer
van vrachtwagens en auto's.
Gesteld in handen van B. en W. ter afdoening.
Van den heer I. van Dantzig eene mededee
ling van het n i e t-aannemen zyner benoeming
tot lid van het Burgerlijk Armbestuur en van
de heeren W. J. Dercksen H.Mzn., P. B. Sips
J. Bokhoven, dat zy hunne benoeming wel
aanvaarden.
Voor kennisgeving aangenomen.
Van den heer G. N. Kruisheer een verzoek
in 6 November j.l. om ontslag als Hoofd der
O. L. School no. 7, met ingang van 1 Januari
1923.
Het gevraagd ontslag werd eervol verleend
onder dankzegging voor de wyze waarop de
Kruisheer de belangen van het lager on
derwijs hier heeft gediend.
uningen.
Benoemd werden:
tot lid van hel Burgerlijk Armbestuur:
de heer J. Olman;
tot reserve-onderwijzers bij het lager on
derwijs:
de heeren A. Willers, M. G. Emeis, A. Piers-
ma en Mej. J. J. M. Koeman;
tot leden der Commissie van Bijstand
voor de Financiën:
de heeren M. J. Oosterling, P. J. Kolyn, R.
v. d. Brug, K. de Jong en B. M. Sterk.
Het voorstel tot vaststelling eener wacht
geldregeling voor gemeentewerklieden.
De heer Bokhoven (v.b.) betuigt zyn
spijt het niet eens te kunnen zyn met het
voorstel; het legt weer verplichtingen op, die
absoluut onnoodig zyn en zal aanleiding geven
tot teleurstellingen en verwikkelingen, die we
kunnen voorkomen. We leven, in een anderen
tijd, er moet langer gewerkt werden en ge
tracht de arbeidsprestatie op te voeren.
In de praktijk zal de toepassing der regeling
weinig voorkomen; zeer gemakkelijk zal voor
een werkman een anderen werkkring te krygen
z^jn, gemakkelijker dan voor ambtenaren ter
secretarie. Ook in de praktyk is het geen ge
woonte, nergens waar men 2 jaren in dienst
is, wordt wachtgeld gegeven. Spr. verklaarde
te zullen tegenstemmen.
De heer Sanders (s.d.) is, in tegenstelling
met den heer Bokhoven van meening, dat het
juist een voorstel van deze» tyd is. moet
tot het verleden gaan behooren om arbeiders,
indien men hen niet langer verkiest, op straat
te zetten. Het voorstel is een stap verder tot
verbetering der rechtspositie van den arbeider
spr. hoopt,'dat het zoover zal komen, dat het
regel zal worden. Spr. maakt de opmerking,
dat in het voorstel afgeweken wordt van de
wachtgeldregeling voor ambtenaren, by de ar
beiders is sprake van 2 jaar en by de ambte
naren is de tyd ongelimiteerd. Spr. zal trach
ten by art. 2 verbetering te brengen.
Wethouder Hoffman (r.k.) verklaarde, na
beide sprekers gehoord te hebben, dat de
meerderheid van het College van B. en W.
nader staat bij den heer Sanders. Ook spr.
meent, dat de rechtspositie van den arbeider,
door (fe Overheid moet worden geregeld. We
zouden sociaal achteruitgaan als de rechtspo
sitie van den arbeider niet geregeld was.
De heer Potharst (r.k.) is van meening,
dat de heer Bokhoven de zaak niet goed in
ziet. Voor 't overgrooté deel verkeeren de ar
beiders in 't zelfde geval als de ambtenaren;
die bij de lichtfabrieken verkeeren b.v. in een
byzondere positie, voor die categorie moet wel
degelyk uitzondering worden gemaakt, ook
voor brug- en sluiswachters. De arbeiders aan
Fabricage zUn ook in d egewone fabricage niet
te gebruiken. Spr.'s raadsfractie is niet zoo
royaal, de kans dat menschen op die wyze ont
slagen worden, is zeer beperkt.
De heer v.d. Want (v.b.) zegt by de wacht
geldregeling voor ambtenaren reeds te hebben
gemeend te moeten tegenstemmen, het ging
veel te ver. De werklieden worden niet zoo
lichtvaardig ontslagen. Spr. blyft betreuren,
dat deze regeling gemgakt is, dat de Overheid
zich zoover laat voeren een secte in de gemeen
schap te bevoordeelen. We moeten practisch
zyn: Een arbeider, die zyn plicht doet, worelt
niet zoo spoedig aanfden dyk gezet, altyd wordt
een ruimen termyn genomen. Waar blyft by
een groot gedeelte de energie om in andere
functie over te gaan, vroeg spr. Schuwheid
voor het werk moet zoo min mogeiyk wonden
gesteund. Er wordt altyd sfezegd. dat de Over
heid moet voorgaan met korter werktyd en
meer loon. Dat was destyds heel makkeiyk.
Maar als nu de Overheid de teekenen des tyds
verstaat, dan volgt zy wat de particulieren nu
doen. Dan zou ook het vroeger ingediende voor
stel om 48 uur te doen werken, zyn aange
nomen.
De heer v. d. Brug (c.d.) had niet gedacht,
dat het voorstel zoo'n bestryding zou ondervin
den. Men is niet ver genoeg gegaan; spr. vindt
het verschil' met de ambtenaren veel te groot.
De regeling houdt geen verband met het voor
gestelde door de commissie voor georg. overleg.
■De regeling is vrywel overgenomen van die van
'8 Bosch, welke de allerlaagste is die op spr.'s
lystje voorkomt. Spr. verklaarde het amende-
ment-Sanders te zullen afwachten alvorens
daarover te oordeelen.
De heer L a f e b e r (s.d.) ziet niet fn, waar
om er scheiding kan zyn tusschen een wacht
geld- of vacantietoelage-regeling voor ambte
naren en arbeiders, daar beiden voor de ge
meenschap werken. Betrof het een salarisrege-
ling, dan was het een ander geval.
De Vourzitter heeft medewerking ver
leend en het als een eisch van billijkheid ge
acht, naast de ambtenaren wachtgeldregeling
een regeling voor de arbeiders te hebben. De
reden van de afwyking is niet gelegen in de
bedoeling, dat de werklieden een minder soort
is als de ambtenaren, (joch rekening is gehou
den met de omstandigheden. Wanneer een amb
tenaar ter secretarie te Gouda overbodig wordt,
kan hy hier geen werk vinden; een vakman in'
't zelfde geval verkeerend, kan by iederen pa
troon geplaatst worden. Al moge de regeling
minder gunstig schijnen als voor ambtenaren,
in andere opzichten is die voor de arbeiders
weer gunstiger. De werkman begint met 100
van zyn loon te trekken, ambtenaren niet.
De vrees voor arbeldsschuwheid koestert spr.
niet, daar de uitkeering geleidelyk daalt.
De heer Sanders (s.d.stelt een wyziging
van art. 2 voor, welke beoogt de uitkeering te
doen gedurende een maximum tydsduur van
vier jaar, inplaats v.an twee.
De heer Bokhoven (v.b.) concludeerde
uit de voorgestelde wy'ziging, dat als iemand
een half jaar n& 2 jaar in gemeentedienst is,
hy 4 jaar wachtgeld kan krygen.
De heer Kolyn (a.r.) kan de draagwydte
,n het door den heer Sanders voorgestelde
op het oogenblik niet goed overzien en verzoekt
daarom uitstel van behandeling.
De Voorzitter was van andere meening.
Art. sub 2 wordt gelezen: „van ten hoogste 4
jaren". Dit is duidelyk.
De heer v. d. W a n t (v.b.) heeft met verba
zing de discussie gevolgd en niet gedacht, dat
ien nog verder zou gaan dan B. en W. voor
stelden. Het is voor de gemeentewerklieden om
an te watertanden! Waarom niet consequent
een zelfde regeling ingevoerd als voor de amb
tenaren? Mist men nu daartoe den moed?
Volgens het voorstel van B. en W. zal gemid
deld 72 f/r worden uitgekeerd.
De Voorzitter merkte op, dat het voor-
el van B. en W. niet beoogt gemiddeld 72
toe te kennen, doch eerst 100 en dan een ge-
leidelyke daling, welke zal medewerken geen
arbeidsschuwheid te kweeken.
De heer Sanders (s.d.) vindt het geen be
zwaar gelegenheid te geven de zaak nader te
overzien, maar men moet de zaak niet zoo
zwaarwichtig voorstellen; niemand U dudelyk
in vasten dienst en men neemt iemand niet aan
met de gedachte, dat hy over 2 jaar ontslagen
zal zyn. Wy willen, zei spr., in plaats van 2
jaren ook hen die 20 jaren In dienst zyn
4 jaar laten profiteeren van de wachtgeldre
geling en zyn overtuigd, dat het een unicum
zul zyn, dat iemand er van zal profiteeren.
De heer Kolyn (a.r.) bleef zyn bezwaar
handhaven. Spr. becyferde vluchtig een uitkee
ring van gemiddeld meer dan 70 V<Spr. wilde
de draagwydte van dit voorstel kennen.
Wethouder Hoffman (r.k.) wees er op,
dat in de Commissie voor Georg. Overleg over
het amendement-Sanders niet Is gesproken.
De heer Sanders (s..d) merkt op, dat het
georganiseerd overleg in deze niet bevredigend
is geweest. Spr. herhaalde dat het voorgestelde
niet zoo gewichtig is.
De heer Bokhoven (v.b.): E* is geld ge
noeg!
De heer Sanders (s.d.J: Dal argument is
afgezaagd, dat gelooft men niet meer. Als het
om de rechtspositie van den arbeider gaat, dan
komt men in 't geweer, maar by de begrooting
?.al men toch wel weer voor een bepaalden
post stemmen.
Geroep: De Burgerwacht!
De heer Sanders (s.d.): Men tracht alles
voor den arbeider tegen te gaan, hen neer te
drukken.
Wethouder Van Galen (a.r.): Die Com
missie voor overleg had allang opgedoekt moe
ten zyn.
De heer Bokhoven (v.b.Ook volgens
den heer Sanders deugt die commissie niet.
De heer v. d. Brug (cxl.): Dat antwoord
van den heer Van Galen is ook al vroeger
gehoord!
Het voorstel tot aanhouding, in stemming
gebracht, werd aangenomen met 12 tegen 5 st
Het voorstel tot het vaststellen eener
nieuwe verordening op de heffing van
een belasting naar het Inkomen.
De heer Overhand (s.d.) ziet in art. 2
alinea 3 een groot gevaar schuilen en wel in
de woorden „in den eersten graad", krachtens
de oude verordening betaalde b.v. vader en
zoon in een gezin, de vader met ƒ1000 en de
zoon met ƒ700 inkomen,- samen ƒ30.18. Wordt
de verordening uitgevoerd zooals in het con
cept staat, dan betaalt hetzelfde gezin ƒ60.73.
Daarom stelde spr. voor de geheele alinea te
schrappen. De bedoeling van B. en W. is altyd
geweest den len graad niet te treffen.
De heer San de rs (s.d.) verklaarde by de
behandeling van het oorspronkelyke voorstel
zich al tegen het artikel te hebben verklaard.
Aftrek voor noodzakelyk levensonderhoud moet
voor ieder gelyk zyn, dan betaalt men ponds-
pondsgewyze. Spr. wil art. 3 doen vervallen.
De Voorzitter afttwoordde, dat Indien in
een gezin 4 broers, zusters te zamen wonen,
de kosten van het noodzakelijk levenaondarhoud
geringer zyn. B. en W. stellen voor „le graad"
te laten Vervallen.
Zonder stemming aangenomen.
Het voorstel-Sanders om sub 3 te laten ver
vallen, in stemming gebracht, werd verworpen
met 6 voor en 11 stemmen tegen, zoodat de 3e
zinsnede behouden blyft.
Het voorstel tot goedkeuring der Balans
en Winst- en Verliesrekening 1921 voor
de Gemeente-Lichtfabrieken.
Aangenomen.
Het voorstel tot goedkeuring der rekening
1921 van het WoningbedrUf.
Aangenomen.
Het voorstel tot goedkeuring der rekening
1921 van het Grondbcdryf.
Aangenomen.
Het voorstel tot voorloopige vaststelling
der Gemeenterekening over 1921.
Goedgekeurd.
Het voorstel tot vernieuwing van gaszin-
kera in de Turfsingelgracht en de
Kromme Gouwe.
De heer Bokhoven (v.y.) vond het be
drag van de kosten hoog en heeft daarnaar
onderzocht Dit bl(jkt echter juist te z(jn, zoo-
dat hy zich met het voorstel wel kan ver
eenigen. Spr. zou echter gaarne zien, dat der-
geiyke opdrachten niet onderhands werden ge
geven. doch werden aanbesteed. Spr. verzocht
hiermede rekening te willen houden.
Wethouder V a n G a 1 e n gaf die toezegging.
Betreffende het werk, waarop de heer Bokho
ven doelde, zei spr. dat aanvankeiyk het voor
nemen bestond dit publiek aan te besteden, er
waren echter bezwaren waardoor de conimlseie
het eenparig beter pofdeeldp het werk onder-
handsch op te dragen. Ook de gemeente-bouw
meester adviseerde in dien geest
Te half tien werd de openbare vergadering
gesloterk
Met gesloten deuren werden behandeld:
Kohier IRgatselyke Inkomstenbelasting, na
vordering 19211922.
Kohier schoolgeld gymnasium 19221923.
LAND- EN TUINBOUW.
Automatische Voederbakken.
Eenige jaren geleden is er veel geschreven
over het voederen van varkens in automati
sche voederbakken. Daar waren er, die er erg
mee ingenomen schenen, niet alleen omdat het
gebruik arbeidsbesparing gaf, wyi de bakken
voor eenige dagen met voermeel werden ge
vuld, nutar ook omdut de varkens beter zou
den gedijen by het droge voer dan by de z.g.
„slobber". Dit laatste verklaarde men, dat het
droge voer beter gekauwd en van speeksel
voorzien werd dan de slobber. D« automati
sche voerbak is van boven afgesloten door een
deksel; door een gleuf van den schuin ge
plaatsten bodem valt het meel in do trog;
door een inrichting by de gleuf wordt hfet
meel telkens geschud, zoodat verstopping
wordt voorkomen. In groote bedoven vond
dc automatische voederbak toepassing, maar
de bevinding was verschillend, althans het oor
deel was zeer ongel yk. Telkens duikt de vraag
zoo nu ook wefcr van een lezer Is
de automatische voederbak aan te bevelen;
groeien de varkens duarby beter? We weten
als antwoord op die vraag' niet beter te doen
dan mede te deelen, welke de resultaten zijn
geweest van een 7-jarige proef, genomen door
de Vereeniging tot oxploitatie eener proefzul-
veiboerdery te Hoorn. Dr. Ott de Vries gaf
er verslag van. Op genoemde boedery werden
dan vergeleken: voedering met den automati-
schen voederbak en de gewone slobbervoeding.
Telkens nam men een 24-tal varkens: 4 mipil
6; 2 groepen van 6 werden aun den voerbak
gezet, de twee andere kregen slobber. De slob
ber bestond uit meel met wei; by de droge
voedering werd de wei afzomleriyk toege
diend. De proef werd genomen eerst by „loop
varkens" of „schrammen", dieren van pl.m.
100 pond zwaar, later met biggen, zoo spoe-
lig mogeiyk na het afspenen. By de eerste
serie bestond het meel uit het ter plaatse ge-
bruikeiyke mengsel van 1 deel geratemeel en
2 deelen maïsmeel, by de laatste twee seriën
werd uitsluitend gerstemeel gegeven. Tydena
den oorlog, toen de aanvoer van gerstemeel
achterwege bleef, kwam het muis weer op den
voorgrond. Hoe waren nu de uitkomsten Kort
gezegd: niet gunstig voor den uutomatischen
voederbak! Dit was al zoo by de loop varken»:
met de slobbervoederlng was men voor. Het
verschil in gewichtstoename bedroeg by een
proef gedurende 72 dagen 10 K.G. levend ge
wicht per dier; by een andere van 57 dagen
slechts 0.8 K.G. by een derde proef van 87
«lagen 5.7 K.G.; by een vierde proef die 104
dagen duurde: 12 K.G. per dier. De verschil
len liepen dus wel uiteen, maar in alle geval
was het de slobbervoeding die het won. En
niet alleen gaf de slobber de grootste ge-
Iwiohtstoename, maar deze voedcrwyze bleek
ook het voordeeligst to zyn, omdat daarbl)
Ivoor oen gewichtsvormeerdering van I K.G.
een kleinere hoeveelheid meel noodig was dan
by het voederen met de automatische voeder-
Ibak. De proeven met biggen gaven ongeveer
dezelfde uitkomst. Dr. Ott de Vries zegt ten
slotte het volgende: Het voordeel van beter
kauwen en dus beter vermenging van speek-
Lel, waaruit een hooge verteerbaarheid van
het voermeel voort zou vloeien, bleek dus Il
lusoir (dcnbceldig), of werd ten minste door
Iandere nadoelen opgeheven. Daartoe behoort
o.a soms het morsen van dit voermeel door
wegblazen. Qok bestaat de mogeiykheid, dat
de varkens iup den automatischen voerbak
minder rustig zyu, doordat (1e dieren op on
regelmatige tyden eten, waardoor ze de rus
tenden opjagen. Er blyft dus als voornaam
ste voordeel over: de besparing van arbeid,
die in de meeste bedoven van ondergeschikt»
beteekenis zal blyken, daar by het gebruik
van producten der zuivelbereiding toch min
stens een paar keer daags drinken verstrekt
wordt; en venier de geringere kans, dat de
O PROEP AAN VELEN.
Ik heb gezien het lijden der dieren en ik
heb er ran geweend, totdat het me ineens toe
scheen, of eene talrijke schare menschen me
omgaf en ik ala van zelve met luide stemme
tot haar richtte dezen oproep.
Gy allen, die invloed oefent of oefenen kunt,
IJ roep ik op te atryden voor het noodlydend
dier.
Gy opvoeders, onderwijzers, leeraren, pre
dikers, rechters en regeerders, U vraag ik
uwe beate krachten te wyden tot leniging van
het lyden der dieren.
Want deze zaak is het meest urgent m Ne
derland, zy is meer urgent dan loonsverhoo-
ging; meer urgent dan vrouwenkiesrecht;
dringender dan elke groote, maatschappelyke
hervorming; omdat zy gepaard gaat met ver
hooging van het peil der mensdiheid!
Op dan, gy allen, die in staat zyt te stry-
den voor het mishandelde, vertrapte, verstoo-
ten dier. Bedenkt dat op U de volle verant-
woordelykheid rust, niet gedaan te hebben
wat gy hadt gekund, wat gy hadt moeten
doen!
En gy jeugdige menschen, die het hoofd vol
hebt van hervormingsplannen en verbeterin
gen tot heil der menschhe\d, komt in~de aller
eerste plaats op voor het recht der dieren, als
levende schepselen, werkt daarvoor overal en
te allen tyde, hetzy in woord of geschrift, het-
•*li van den kansel of katheder, hetzy in hel
toffe verontwaardiging of in liefdevolle te-
reohtwyzing.
Opvoeders, onderwyzers en leeraren, tot het
allernoodigste wat onzen kinderen moet wor
den by gebracht, behoort een innig, groot me-
delyden met het noodlydend dier, omdat het
nu levend geslacht blyk geeft dat medelyden
niet te gevoelen, er ten eenenmale vreemd
aan te zyn. Is het niet treffend, dat goede,
hartelyke menschen vaak een totaal gemis aan
gevoel toonen, zoodra het dieren betreft; dat
mannen en vrouwen vol teedere liefde voor
zieken en zwakken, voor lydende kinderen,
dikwyls geheel onverschillig blyven ten op
zichte van het lyden der dieren?
„Het is maar eendier, maar een hond, maar
een beest", zoo hoort men dan zeggen en geen
van hen denkt er aan, dat juist omdat het
maar een beest is, hier hun medelyden het
meeste noodig is. Een kind dat ïydt, dat pyn
heeft of verdriet, kan het ons vertellen; het
schreit en de menschen loopen te hoop, bulgen
zich over hem heen en het zegt hun, wat hem
deert en zy helpen het en brengen het naar
>n veilig tehuis.
Gy allen, die u christenen noemt, rechtzln-
nigen en vryzinnigen, zyt gy dan niet geroe
pen mede te werken, aan een komenden ge
luksstaat voor al wat zwak is En is dan het
allerzwakste, het meest hulpbehoevende en
van u afhankelyke hier op aarde, niet het
dief?
En het allereerste denk ik hier aan de trek
hondenellende In Nederland, aan de duizenden
en duizenden arme trekhonden, die hun pUn-
lyk lichaam den ganschen dag moeten voort-
i en geen etën,\die
voedsel moeten gakn
oud, afgewerkt fi-
sleepen, die ransel krygen
's avonds zelve maar hun voedsel
zoeken, die 's nachts hun oud,
chaam moeten neerwerpen in een vunzig hok
op harde steenen, die schrynenaan de
trekhonden, die voortgehitst worden met stok
slagen, die den ganschen dag geen voedsel of
drinken krijgen, laat staan eenige vriendschap
of liefkoozing.
De slavenhandel in menschen is afgeschaft,
doch die in dieren bestaat nog in al zyn af-
schuwelyke kracht, zich baseerend op niets
dan op geweld!
Gy allen, die den mond vol hebt over fech-
ten, denkt aan het recht der dieren, recht op
eene goede behandeling na harden arbeid,
recht op goed voedsel, recht op vriendschap.
En gy, waarachtige dierenvrienden, die zei
ven honden hebt en hun het leven veraange
naamt, bedenkt, dat de trekhond met zyne
droeve oogen, zyn vermagerd, vaak gewond
pynlyk lichaam, van hetzelfde dierengeslacht
is als uw lievelingen thuis, dezelfde trouw be
zit, dezelfde behoefteen aanhankelykheid en
liefde heeft.
En gy jonge arbeiders, die u mensch gaat
gevoelen en spreekt van onderdrukking der
heerschende klassen, bedenkt dat gy in de al
lerlaatste plaats u van alle onderdrukking van
welk schepsel dan ook, dient te onthouden,
opdat men u niet ten laste legt, datgene, waar
van gy anderen zoo fel beschuldigt. Welaan
dan, denkt aan uwe treMpndeh, aan de mar
teling, waaraan gy hen blootstelt en keert tot
u zeiven in. Want juist uit uw kringen moet
het medelyden voortkomen, het medelyden en
de deernis voor al wat zwak is en zichzelf niet
verdedigen kan.
Gy hebt zelf geleden zegt gy, welnu, dan
kunt "gy het lyden des te beter verstaan en
begrijpen, dan kunt gy in ieder ge^al begin
nen het lyden van hen, die zwakker zyn dan
gy, uit de wereld te bannen. Daar zyn geen
wetten voor noodig, slechts in verre toekomst
misschien van kracht, daar is alleen mensche-
lyk gevoel voor noodig, ontstaande nu, op het
oogenblik zelf en zich uitende door edele da-
Schaft zelf uwe trekhonden af, niet la
ter, niet naderhand, neen, nu op staanden
voet, spant zo uit en behoudt de dieren als
vrienden In uw huis, zy zullen u dan nog vele
goede diensten willen bewyzen, of brengt ze
in een veilig toevluchtsoord, waar geen pyn
of mishandeling hen meer deren zal. Moet
gy er des te harder om werken, des te beter;
de arbeid met goeden wil verricht, is een ze
gen voor ieder. Zyt gy jong, uw lichaam zal
er des te krachtiger door worden, zyt gy oud.
zoo zullen er velen zyn, die u willen helpen,
zoo zy uw beweegredenen hebben leeren ken-
En dan denk ik ook aan de paarden, welke
pyn lyden door schrynend bit, verkeerde aan
spanning of anderszins. Meermalen zag ik
zoon' paard vruchteloos worstelen om het bit
liit den bek te werpen.
O, ik weet wel, velen hebben deernis en de
tranen springen hun in de oogen by het zien
van zulk een gemarteld dier, doch aan onze
tranen heeft het dier niets, indien wy niet
spreken in woord, beeld of geschrift, als wy
onze stem niet verheffen tegen het schrome
lijk onrecht, dat daar bedreven wordt.
Daarom gy allen, die invloed kunt oefenen
in wyden of zelfs ook slechts in beperkten
kring, spreekt ervan telkens weder, en, zyt
gy er toe in staat, helpt en redt dan waar te
helpen en te redden is; de een op deze, de an
der op die wyze, al naar de mate van zyne
sterkere of zwakkere persoonlykheid, doch
draagt allen een steentje aan tot het heer-
ïyke bouwwerk, dat eens Nederland sieren zal,
den veiligen staat voor het arme hulpeloos»
dier.
Laat men er alom van spreken in scholen
en kerken, tot kinderen en volwassenen, in
rechtszalen en vergaderlokalen van allerlei
autd. in litterair werk, in dramatische kunt*.
Want ik herhaal u nog eens, deze zaak is het
meest urgent, dringender dan het voltooien
van uwe heeriyke muziekcompositie, uwe diep
zinnige historische of wijsgeerige studiën, im
mers dat alles brengt de mensdiheid niet zulk
een schrede vooruit als de liefde betoont aan
het redeloos, hulpeloos dier.
Op dan gy allen in naam der men.schelylo-
heid, vangt aan dit groote werk der berm
hartigheid.
Dr. J. M. Scrné.
Overgenomen uit het Weekblad voor Die
renvrienden, officiëel orgaan van de Vereeni
ging tot verspreiding van geschriften tegen
d ie renmishandeling.