tlLLY LUS' JUBILEUM-NUMMER
WAHOsmmm
Hoi
HOPJES
Rente 5
GOUDSCHE COURANT
BENSDORP'S
Gerebos
WHtMICIE ITHTIEiHIIII
PLATTE GROND VAN GOUDA
Prijs 75 cent. ZSZSS
c
w
DRUKKERIJ A, BRINKMAN ZOON - GOUDA
Gelden op eerste hypotheek
beschikbaar.
II
Tafelzout
RHEUMATIEK
HYPOTHECAIR KAPITAAL
BESCHIKBAAR.
UIT DEN OMTREK.
Advertentifin
fioudscbe Voerschetbank
IpliÉei en Creiiieten
rsraim
van HET MASKER, met vele fraaie foto's.
PRIJS f 0.75. 2J?
Abonnementsprijs per jaargang van 12 nummers ZES GULDEN
Te bekomen bl) den Boekhandel en de uitgevers
A. BRINKMAN ZOON - GOUDA
VERSCHENEN:
A. BRINKMAN ZOON, MARKT 31.
't Fijnste Merk.
■SOEDH
M.EFgK
AMSTERDAMMER-^ROTTERDAM
asasaBesasisaBsa gggagaecfrs
SPECIAAL INGERICHT VOOR
DRUKKEN EN BEZORGEN VAN MAAND
EN WEEKBLADEN - BESTEK K FN - ENZ.
HET AANGEWEZEN ADRES
VOOR VFREENIG1NGEN
VOOR REGLEMENTEN, STATUTEN,
JAARVERSLAGEN, CONVOCATIES,
PROGRAMMA'S
LEVERT OKTWERPEN ER GUGHE'S NAAR TEEKENIRG tF PHOTO
|iilt I k nkniiii, lit IK
Yoor aantragaa na niastait 1 10.000.
op eonranti onderpaaden.
Nederlandscbe Hypotheekbank
opgericht tl VEERD1I ii 1890.
liiailit: ft. I. IIIIVEl hi. a ft. K I. Ill
KAMEHEUtZEEP
Hel Anker
TWEEDE BLAD.
Temperatuur en plantenleven.
Gemeenteraad van Gouda.
Door duisternis tot licht.
O p e n ba~rï vergadering
Comité von Zet.
Ken meldt ons:
Gisteravond had een openbare vergadering
rtaat» van het Comité van Zes in het gebouw
L>onW»l. Sprekers waren de heeren J. G. v. d.
tagt, lid der classificatie-commissie en J. J. La-
|ners, hoofdbestuurslid van den Bond van Ne-
ierlandsche onderwijzers. Besproken werd de
Algemeen© Actie en de Herclassificatie der ge
meenten.
De hoer van den ^Heuvel opende als voorzit
ter der C. B. P. T. I de vergaderirg en sprak
*(fn voldoening uit over de teer goede opkomst.
De eerste spreker, de heer Lamers, behandelde
het georganiseerd overleg en de verschillende
bezuinigingen.
De tweede spreker behandelde de classificatie,
en liet in rijn rede teer duidelijk de 3 standpun
ten uitkomen, welke de regeering na Nov. 1918
heeft ingenomen omtrent de herziening der clas
sificatie. Hij wees er op dat de regeering wel
terdege rekening houdt met de gevechtswaarde
van de vakorganisaties.
Uit het bezuinigingsrapport Rink haalde spre
ker een treffend staaltje. Om het paleis van de
Koningin-Moeder geschikt te maken voor ambts
woning van minister van Karnebeek, moest er
f 17.000 besteed worden voor verven, behan-
fen ent.
Met dankzegging aan de sprekers en een op-
vckking tot versterking der vakoigunisatie sloot
Ie voorzitter de vergadering.
Bijbellezing.
D». J. Borger zal hedenavond fn de Kleine
Kerk te kwart over acht bijbellezing houden.
Agenda.
24 Jan. 8 uur. Bovenzaal v. h. Schaakbotd
Cursusavond Afd. Gouda v. <L Vrijheidsbond.
24 Jan. 7K uur Café Harmonie bovenzaal.
Openbare vergadering marktkooplieden.
25 Januari uur. Bovenzaal Café Har
monie. Vergadering Goudsche Winkeliers-vei-
eeniging.
26 Jen. 6 uur nin. Café Koenderink, Bil
jartwedstrijd Biljartclub de Vriendschap tegen
de Utr. Biljartclub.
27 Jan. 8 uur. Zaal Kunstmin Soc, Ons Ge
noegen. Uitvoering Excelsior.
28 Jan. 354 —5 uur Rem. Geref. Kerkge-
w Stemming tot het beroepen van een pre-
29 Jan. Stolwijk. Debatavond tusschen ds.
Börget uit Gouda en H. Croiset, uit Amster
dam.
31 Januari 7% uur. Raadzaal Stadhuis. Ver
gadering Kamer van Koophandel en Fabrieken.
1 Febr. 8 uur. Zaal Concordia. Lezing afd.
Gouda Ned. Reisvereeniging.
5 Febr. Nieuwe Schouwburg. Liefdadigheids-
concert.
12 Febr. 8>» uur. Soc. Ons Genoegen. Groot
Gemaskerd baL
Zie verder Tweede Blad.
Alphen a d. Rijn.
Gedep. Staten van Zuid-Holland hebben be
sloten den heer A. ven Dam van het raadslid
maatschap vervallen te verklaren. In hun be
sluit wijzen ze op de laakbare wijze van han
delen van de commissie van het Grondbedrijf,
inzonderheid van het lid, dat met de onderhaiw
delingen is belast geweest.
Den heer A. Verduin Sr. zei als opvolger van
den heer van Dam worden aangewezen.
Wegen* de toeneming van de bevolking
(thans 15,430 zielen) zal het aantal raadsleden
moeten worden gebracht van 15 op 17.
Berken woude.
Tot keuringsveearts alhier is bepoemd ds
heer D. A. Oskam, veearts te Lekkerkerk.
Schoonhoven.
Ds. J. W. Esselink alhier is beroepen bij
de Geref. Kerk te Eindhoven.
De Gemeenteraad besloot tot het conti-
nueeren van het verschaffen van werk aan
werklooze goud- en zilversmeden en sigaren
makers en hebben B. en W. hef crediet toege
staan tot het uitvoeren van verschillende door
hen voorgestelde werkzaamheden.
De Gemeenteraad besloot afwijzend te
beschijnen op een verzoek van den Gemeente
raad ran Zevenhuizen om adhaesie te betuigen
aan het door hen aan den minister van finan
ciën gericht adres betreffende de classificatie
der gemeenten voor de bezoldiging der rijks
ambtenaren, doch zelfstandig te protesteeren
tegen de plaats, welke Schoonhoven in die clas
sificatie inneemt.
Waddinxveen.
De rechtbank ta Rotterdam heeft gisteren
veroordeeld A. C. kt, 57 jaar, koopman alhier,
wegens verduistering tot zes maanden gevan
genisstraf, voorwaardelijk met een proeftijd van
I drie jaren en onder bijzondere voorwaarden.
SCHEEPSTIJDINGEN.
Aurora, van Amsterdam naar West-Indië, pas
seerde 21 Jan. Ouessant
Abbekgrk, van Australië naar Rotterdam, pas
seerde 21 Jan. Perim.
Bandoeng, van Batavia naar New-York, pas
seerde 20 Jan. Zuid. van Cape Race.
Boeton, van Java naar Amsterdam, arriveer
de 20 Jan, te Alexandrië.
Flandria vertrok 20 Jan. van Montevideo naar
Amsterdam.
Klipfontein vertrok 21 Jan. van Durban naar
Rotterdam.
Koningin der Nederlanden, van Batavia naar
Amsterdam, passeerde 20 Jan. Perim.
Menado, van Batavia naar NW-Yofk, vertr
20 Jan. van Port Said.
Madoera, van Immingham naar OS,
seerde 20 Jan. West van FayuL
Nickerie, van West-Indië naar Amsterdam, mi
riveerde 21 Jan. ta Havre.
Rembrandt, van Amsterdam naar Bstavk'
ar .veerde 21 Jan. te Southampton.
Tabanan, van Rotterdam naar Batavia, pe*
seerde 20 Jan. Gibraltar.
Venezuela, van Barbados naar Amsterdam
vertrok 22 Jan. van Plymouth naar Havre.
Vol en dam vertrok 20 Jan. van New-York naig
Rotterdam.
Bends, van Amsterdam en Antwerpen nats
Oost-AfrfVa, passeerde 22 Jan. Vlissfngen.
i Djocja, van Rotterdam near Java, erriveetdf
21 Jan. te Londen.
Soerakarta kwam 22 Jan. van Rotterdam If
Bel a won a an.
T•ftelonlaoh ssroerloht,
Naar waarneming In den morgen van j
ti Januari 13.
Hoogste stand779.8 te Routes.
Laagste stand t 725.3 te Röst
Verwachting tot den avond van den 25s(ed
matige. Westelijke tot Zuid-Westelijk*
wind, nevelig tot zwaar bewolkt, weinig of geeft
kelijk zachter in het Zuiden.
Jicht, spit in den rug. stijve
en stramme ledematen, rug
pijn, terstuikingen, spierpijn,
kneuzingen, zenuwpijn, len
denpijn spierverrekkingen en
verder allo rheumathische
aandoeningen en pijnen die
ontstaan zijn tengevolge vnn
gevatte koude geneest men
met het heerlijke wrijfmiddel
Wortolboer's Olie van Jacobn
Maria YVortelbocr. Verkrijg
baar k 2.— per flacon bij de
verkoopers van Wortellioer's
'Artikelen. 214 ld
Bleskarsafngel 29.
geeft credieten vanaf 1 50.—
'Algemeen Assurantiekantoor.
Dl DlrtCtii:Mr.S.J. VAN ZIJST Mr.A F. VERSTEEVER.
O U' v U ZULT DAARVAN
c OVERTUIGD ZIJN
BIJ HET GEBRUIKEN VAN
CACAO
MORGEN VERSCHIJNT:
in KLEUREN uitgevoerd op royaal formaat met volledige stratenlljsL
Verkrijgbaar bij den Boekhandel en de Uitgevers
I T VAN DE BESTE
63 J..CSTOFFËN.
DAAROM ZOO GOED.
J ,75 PER BUS VAN TWEE POND.
EEN POND.
i t'.~ 7 EEN HALF POND.
I O.U a EEN ONS.
Bl] ziekte van keel en longen,'
hoest, hecschhcié «n slijmen op do. borst gebruike men
Br. mtd. WEISCS Broucholin-pillsa. Vorkrijgbaar bij apothe
kers en drogisten, met name de Vredenhurg-Apotheek.
Gratisbrochure door dr. GERHARD és Ce.. Arnhem.
HigiMhlijki
w
muit Nm kwpl-
LET OP HET MERK.
Am."
Inlichtingen verstrekt de Hear Q. J. K. WAlf DER
RIJST, te Ctreebt, Welitraat S.
door beur tmngemmen geur en groote
zuiverheid
Zij geeft cveruhedg jchajm.it
uilMtendvoord»hutd en aem
voorde* Ag in t gebruik
Men lelie edwr bjf hoep m
twt wettig gedeponeerde
merk _HE.T AMKER'Wr
door men gewaarborgd U te
echte
KARMOIELKZEEP
te ontvangen
•vmyT I tien
O voHe strookjes. <3
»ePFAasiEneii.ncrAriKlR',Fi.(»eMt.DosesLriANN.nijricozn.
ia sneeuwwit, fijn
en smakelijk.
No. 15142.
WOENSDAG 24 JANUARI 1923.
FINANCIEELE BERICHTEN.
Weekoverzicht.
De politieke narigheden tusschen Duitschland
en Frankrijk, die reeds zoo lang Europa's lot
met donker A wolken overschaduwden, hebben
zich in de achter ons liggénde berichtsperiode
ontwikkeld tot e$n toestand, die van den staat
van oorlog slechts in zooverre afwijkt, dat er
voorloopig althans nog geen wapenge
weld aan te pas komt.
Maar deze uitzondering niet gerekend, kan
men zonder gevaar voor overdrijving zeggen,
dat er in het Roergebied op dit oogenblik een
feitelfjken oorlog gevoerd wordt, een oorlog,
die wel uitsluitend op economisch terrein wordt
uitgeyochten, maar waarvan de consequenties
voor de volkshuishouding toch even rampspoe
dig kunnen worden als een strijd, die door mid
del van het kanon wordt beslecht. De Fran-
sche penetratie in het Roer-district heeft groo-
ter omvang en vooral: heeft scherper karakter
verkregen, sedert wij ons vorig overzicht schre
ven en alles wijst er op dat mocht niet van
buitenstaande zijde bemiddelend worden inge
grepen het conflict voor langen tijd zijn ver-
lammenden ftivloed op Europa's positie zal uit
oefenen.
Het sprgekt vanzelf, dat deze onaangename
geschiedenis in den gang der finantieele zaken
hare sporen achterlaat. Niet dat er nu bepaald
een ernstige onrust tot uiting kwam of dat de
beurzen in een critiek stadium geraakten door
(Overdreven angst van het publiek, maar toch,
de naald van den barometer heeft, toen de ver
houdingen zich zóó ernstig gingen toespitsen,
een paar dagen op slecht weer gestaan, een
verschijnsel echter, dat maar kort duurde en
van geheel onschuldigen aard is gebleken te
zijn.
Ernstig en blijvend verlies echter is toege
bracht aan den stand van de mark, die scherp
gedaald is nog steeds vertier doorgaat op den
weg naar het fatéïe nulpunt. Dit wordt te on
zent met gemengde gevoelens waargenomen.
Eensdeels ziet men de waarde van het hier aan
wezige markenbezit met leede oogen tot nihil
slinken en ziet men het gevaar in, dat de ver
dere ontreddering «Ier Duitsche betalingskracht
ook voorons land heeft, maar aan den anderen
kant blijft men toch ook niet blind voor de
waarheid, dat de uiteindelijke consequenties
der Entwertung van de mark gelegen moeten
zijn in den dood der zoo gevreesde en hatelijke
Duitsche valuta concurrentie.
Op de beurs van Amsterdam heeft de gang.
van zaken in Duitschland dan ook slechts ge
ringen invloed gehad. Wel was de houding van
het publiek, zoowel als van den beroepshandel
wat meer geresigneerd en trad er hier en daar
eene neiging tot winstneming in baisse verkoo-
pen op, maar desondanks kwamen er geen be
langrijke inzinkingen tot stand en bleef het
weerstandsvermogen van de markt nog altijd
zeer groot.
Zelfs afdeelingen als die der Rubberwaarden
en Theefondsen hadden een vasten grondtoon,
hoewel toch hier de koersen het scherpst en
zéér scherp gerezen waren.
De marktstemming dezer beide producten
laat dan ook geen pessimisme toe. De prijzen
van thee, zoowel als van Itubber, monteeren
nog altijd en de vraag voor directe behoefte,
zoo goed. als voor termijn leveringen houdt aan
in onverminderden omvang. De reactie in de
koersen der aandeelen, teweeg gebracht door
den eersten schok der politieke strubbelingen,
werd dan ook weer spoedig door een krachtig
herstel gevolgd. De topkoersen evenwel konden
niet géheel gehandhaafd blijven.
Voor de Scheepvaartmarkt was de grondtoon
eveneens wat beter. Het is een feit, dgt de ver
schepingen van Engelsche kolen naar het vaste
laad, in verband met de bezetting van het Roer
gebied wat mee rtonnage vraagt, dat de vlotte
verkoop dhr Koloniale producten zijnen invloed
doet gelden en dat ook de graan verschepingen
in levendigheid toenemen, zoodat er een gerin
ge ontspanning op de VTachtenmarkt valt op te
merken. Dit wil echter niet zeggen, dat de posi
tie der reederi zooveel beter is en eene groote
voorzichtigheid ten opzichte van scheepvaart
fondsen is dan ook nog altijd zeer noodig te
achten.
Cultuurwaarden waren wat loomer, in ver
band met de dalende suikerprijzen van New-
York, terwijl in de afdeeling der Tabakswaar
den een bepaald zwakke tendenz optrad, tew
gebracht door de talrijke winstnemingen, die na
de jongste rijzing niet konden uitblijven en die
o.i. dan ook door de omstandigheden ten volle
gerechtvaardigd worden.
De Oliemarkt was lusteloos en gaf voor het
hoofdfonds, zoomin als voor de Roemeensche
soorten fluctuaties van eenige beteekenis te
aanschouwen.
Verschillende industriëele fondsen worden
goed gekocht en op betere prijzen afgedaan.
Prolongatie 8%4
Amsterdam. Fa. B. SANDERS En.
De heer K. schrijft in de Tel.:
Dat de temperatuur een geweldigen invloed
op het leven der planten oefent, is een zeer in
het oog loopend verschijnsel. De overweldigendi
groei der tropische regengebieden, de spaar
zame flora der Poolstreken, bewijzen ons dit ter
dege.
Toch zijn er maar weinig streken op de aar
de, waar plantengroei geheel ontbreekt. Dat
ligt dan vaak aan andere oorzaken dan aan de
temperatuur, want de hier op aarde voorko
mende temperturen zijn zeldeg eene belemme
ring voor plantengroei. Wèl valt het verschil
in ontwikkeling voor de diverse gebieden zeer
sterk op. Het kan dan ook als regel gelden
dat een hooge temperatuur, gepaard met groote
vochtigheid, den plantengroei zeer bevordert.
Iedere soort heeft haar eigen eischen in de
zen en heeft een zekere temperatuur waarbij
ze het beste gedijt. Deze temperatuur noemt
men het optimum. De laagste temperatuur,
waarbij ze nog kan leven, is als minimum en
de allerhoogste als maximum bekend. Men
duidt deze punten als de kardinale punten aan.
Het spreekt van zelf, dat voor de verschil
lende plantensoorten deze temperaturen sterk
varieeren. Terwijl voor de planten van ons kli
maat het minimum vaak even boven O gr. C.
is, is dat voor vele tropische gewasBen al bij
pl.m. 10 gr. Het optimum voor vele planten
s 2287 gr. C., het maximum 40—50 gr. C.
Tusechen deze grenzen is dus plantenleven mo-
ijk, doch uitdrfjkkeiyk dient vermeld, dat wij
hiermede het oog hebben op groeiende, in volle
ontwikkeling zich bevindende planten. De cel
len zijn dan \ochtrijk en celdeelig en allerlei
andere levensprocessen geschieden. De plant is
dan vatbaar voor wisselende invloeden van
buiten.
Heel wat anders is het echter met z.g. rus
tende planten of plantendeelen. Hieronder
staan vm, zooals het woord al uitdrukt,
planten waarin de levensprocessen stilstaan of
sterk onderdrukt zijn: zooals bladerlooze hoo
rnen en vele lagere planten in het slechte jaar
getijde; doch ook zaden en sporen. Vooral de
laatste categorie is uiterst ongevoelig voor
temperatuurverandering. Zoo kunnen vele za
den en sporen temperaturen van 80 gr. C.
verdragen, zonder eenige merkbare schade te
ondervinden. Levende mosplanten kunnen best
een temperatuur van 10 gr. C. hebben. Ze
bevriezen eerst bü -20 gr. of 30 gr. C. Dat
boomen temperaturen van 46 gr. C. kunnen
doormaken, bewijst het voorkomen van groote
woudgordels en Siberië, waar een dergelijke
temperatuur niets bijzonders ia
Soms is een lage temperatuur een prikkel
voor sommige planten om te gaan groeien.
Wanneer bij ons de eeiste nachtvorsten intre
den, verschijnt in de bosschen een aantal zwam-
mensoorten, die men van te voren tevergeefs
zal zoeken. Ze kunnen vaak steenhard bevrie
zen, om na ontdooiing weer gewoon verder te
leven. Datzelfde vindt men bü meer, ook hoo-
gere, planten; zelfs bü boomen. Toch is in 't
algemeen bevriezen doodelük voor planten.
Vroeger meende men, dat de vorming van ys in
de plant de óorzaak van den dood was. Dit is
echter niet zoozeer het geval. Het is bü nauw
keurig onderzoek n.l. gebleken, dat het ys z'ch
by bevriezende planten niet in de cellen, doch
r ^r-
t, Tiie
er buiten ontwikkelt. De celwanden xün zeer
vochtrük en hierop heeft het eerst «vorming
plaats, dus buiten de cel. Er wordt nu zeer veel
water aan de cel onttrokken, zoodat de ijs
massa zich sterk vergroot, tusschen de cellen
indringt en de weefsels verscheurt. Hoewel
deze mechanische verwonding door de ü«brok-
ken niet bepaald gunstig voor de plant is, is
de wateronttrekking aan de cellen het fatale
in de heeie geschiedenis en heeft een zekeren
odod tengevolge. Wanneer men dan ook een be
vroren plant laat ontdooien, zal men bemerken,
dat er niets meer aan te fedden valt. Het is in
principe hetzelfde verschy'nsel als een plant die
verwelkt. Ook hier wordt aan de cellen tè veel
water onttrokken. Bü tropische planten heeft
de dood door koude al plaats bü pl.m. 2 gr. C.,
soms al bü pl.m. 5 gr. C. Bü zoo'n temperatuur
raakt de stofwisseling dezer gewassen in het
ongereede en veroorzaakt zoo den dood..
Dat de sporen en zaden de geweldig lage
temperaturen kunnen weerstaan, die we reeds
noemden, iso.a. toe te schrüven uan het feit,
dat ze vrijwel watervrü zün. Doch niet alleen
lage temperaturen, ook zeer hooge kunnen deze
plantendeelen doormaken. Vele zaden kunnen
100 gr. C. doormaken en zün dan nog kiem-
krachtig.
Het record halen de sporen van bacillen, die
100130 gr. C. langen tüd kunnen weerstaan.
De actieve, waterrijke planten of plantendee
len kunnen echter geen al te hoog® tempera
turen verdragen. De bacillen zün ook hier weer
het taaist, daar sommige in actieven toestand
toch 7080 gr. C. kunnen doorstaan, zonder
direct te sterven. Er zün er echter ook, die bü
45—50 gr. C. dood gaan.
Zooals overal in de natuur organismen vïor-1
komen, die aan zeer büzondero levensvoorwaar
den gebonden zün, zoo zün er ook die bepnald
hooge temperaturen noodig hebben om te kun
nen leven. In de eerste plaats noem ik die bac-
terieën en zwammen, welke by' het ontbranden
van het hooi meewerken. Wanneer niet goed
droog hooi sterk opeen gepakt ligt, ontwikkelt
zich hierin een flora van bacterieën en fungi
De temperaturen, die zich hierbü vormen, be-
loopen eerst 6060 gr. C., maar ten slotte
stügt ze zóo, dat alles- sterft en ontbranding
plaats heeft. Enkele dezer hooiorganismen, zoo-
als Bacillus calfactor, hebben hun maximum
hij 60 k 70 gr. C.
Behalve in het hooi, komen er in de warme
bronnen, die vooral In vulkanische gebieden
veelvuldig zün, talrüke organismen voor, voor
het meerendeel bacterieën en wieren. Nauw
keurige opgaven over de warmte dezer wateren
ontbreken, hoewel vele zeker wel 50 rt. C. zul
len aanwijzen.
Vergadering van Dinsdag 28 Jan. 1923.
(Vervolg.)
Ingekomen
Van vier samenwerkende Bouwvakorganisa
ties een adres van 20 December j.l., houdende
het verzoek om in uitzicht gestelde gemeente
lijke bouwwerken te doen uitvoeren ter bestrij
ding der werkloosheid.
De Voorzitter deelt mede, dat B. en W.
aan het in dit adres gevraagde hunne aan
dacht suilen schenken en daarmede rekening
zullen houden.
De heer Overhand (s.d.) zegt dat de
werkloosheid met den dag toeneemt. Het. of-
ficdeele cüfer bedraagt thans 112.000, hetwelk
gevoeglük op 160.000 gesteld kan worden, om
dat alleen cüfers verstrekt worden door ge
meenten van meer dan 5000 inwoners. Nog
een factor vraagt alle aandacht ,n.l. het «fop
staan van uitvoer van arbeiders. Er moeten
wegen bewandeld worden, zegt spr., die leiden
tot werkverruiming.
Prompt een jaar geleden heeft de Goudsche
Beetuurdersbond in een adres gewezen op
werkverruiming door ontpoldering van e> n der
l uitenwüken. Naar aanleiding van het toen
besprokene in den Raad over dit adres, kre
gen we een beschouwing hoe het met de plan
nen stond en werd er de aandacht op geves
tigd dat ingenieur de Bruine een plan zou ont
werpen waarbij met het rioleeringsplan reke
ning gehouden zou worden volgens een schets
matig systeem, waarop kan worden voortge
bouwd. Nog niets heeft spr. vernomen hoe ver
dat plan gevorderd is.
Spr. vroeg in verband hiermede of t niet
mogelijk ie om in afwachting van de in voor
bereiding zynde plannen, in overleg met de
financieel© commissie te treden, om te komen
tot werkverruiming, welke noodzakelijk is wil
len we met dood gaan aan onze eigen groot
heid.
Wethouder IJsselstyn (v.b.) ziet In
werkverruiming veel bekoorlijks, doch wü»t er
op dat de gemeente in zeer moeilijke omstan
digheden verkeert; dat heeft de heer Over
hand ook gevoeld, vandaar zyn veiwyzing naar
de Commissie voor de Gemoente-financiën.
Wanneer het plan gemaakt wordt voor werk
verruiming moet het flink worden aangepakt,
het zal dan eischen 4 ton, hetgeen de gemeen
te jaarlüks 40.000 aan rente en aflossing zal
kosten. Spr. zou van den heer Overhand wil
len vernemen hoe die belastingdruk is te ver
halen. Wanneer hü «lat weet, dan gaan we
•-enigszins in de goede richting.
De heer v. d. Want (vi>.) merkt op dat
er schier geen vergadering voorbü gaat of dit
raagstuk komt aan de orde. De heer Over
hand is begonnen be zeg|en dat het werkloos
heidsvraagstuk niet gemakkelük is op te los
sen. De voorstelling van zaken, door den heer
Overhand gegeven, acht spr. niet de juiste.
H ij zal moeten constateeren dat de handela
ren op hot oogenblik nog niet in stoat zyn of
niet willen de artikelen togen een prü« aan de
markt te brengen, die het publiek kan beta
len De crisis moeten we doormaken tot we
allen in onze eischen zullen zün verminderd.
Werkverruiming acht spr. een zeer gevaar
lijk standpunt voor de gemeente; Spr. vindt
het wel zeer hard dat men door omstandig-
Iteden buiten werk geraakt, dat de enkeling
of de maatschappü die uit enkelingen bestaat,
daarvoor moet werken, acht spr. niet juist
Hetgeen door den heer Usselstün naar voren
lis gebracht, is voor den heer Overhand zeer
ernstige overdenking waard.
Wethouder Dr. Hoffman (r.k.) acht het
misschien nog mogelük werk te kunnen ver
schaffen. Op de Staa'tsbegrooting komt een
post voor voor dpn bouw van woningen. Spr.
zegt er zün aandacht aan te zullen wü«len of
uit dien post middelen voor werkverruiming
zouden zün te krijgen.
De heer Bokhoven (v.b.) zegt dat de
Be van den heer Overhand voor een deel zyn
sympathie heeft, hoewel spr. het standpunt
züner partügenooten in deze onderschrijft
Spr. vindt het jammer dat goede werklieden
niet aan werk kunnen komen, daarom als de
gemeente er iets aan kan doen, zal spr. dit
toejuichen. Spr. is echter tegen het nu ree<js
uitvoeren van het rioleeringsplan, omdat het
gevaarlükMs nu reeds daarmede te beginnen.
Afgewacht dient te worden wat het nieuwe
uitbreidingsplan voor de gemeente zal opleve
ren; de ingénieur daarmede belast, heeft een
hreederen kyk op de zaak dan wü hier kun
nen hebben. Daarop moet worden gewacht.
Kan met Rükssteun iets gebeuren, dan te spr.
daarvoor.
De heer Sanders (s.d.) vindt het eigen
aardig dat dit onderwerp altüd door oen adres
aan de orde moet worden gesteld; spr. had
liever gehad dat het door B. en'W. naar vo-
vn was gebracht. Enkele jaren geleden kwa
men in een rapport der Gezondheidscommissie
uitlatingen voor die wezen op hygiënische toe
standen, die wü niet mogen bestendigen. Elke
dag uit stel kan noodlottige gevolgen voor de
ingezetenen hebben. Is het niet de taak der
gemeente, vraagt spr., om met alle middelen
waarover ze beschikt, de rotte toestanden te
ver bete ren
Nu moge het waar zün dat het nieuwe uit
breidingsplan in een zeker stadium verkeert,
manr zoo gaan we, zegt spr., van het een in
het andere en blijft de slechte toestand voort
bestaan. De heer IJeselstyn overdondert met
cüfers, dat vindt spr. geen goéde taktick; op
den langen duur wordt er niets mede bereikt,
•mdat wü er «ms niet meer door laten af
schrikken, en ons afvragen 01 dat de manier
te om zaken te doen. Als het juist was, zou
er uit blÜken dat B. en W. over moer gege
vens beschikken dan de Raad. Spr. vraagt of
Hen W. voldoende gegeven» hebben, of dut
de wethouder van financiën maar cüfers in
FEUIL.LEV08V
9
Naa rhet Duitsch
van
Von Horst Budemer,
bewerkt door
J. P. WESSELINK—VAN ROSSIJM.
Zoo, haar trots wae gered. Die zou weer in
duigen zyn gevallen, als zy het treurige ge
laat van haar man had kunnen zien-
Maar nu verlangde zü er toch werkelyk naar
weg te komen uit Blottetedt, hier hielden hutr
zenuwen1 het niet uit. Zü moest andere indruk
ken rpnemen, op de toekomst hopen.
De automobiel snorde voor het bordes, de
teis naar Madeira zou ondernomen worden.
Het was mooi zonnig weer. Een groote wa
gen met koffers beladen reed vooruit naar
het station, de kamenier zat naast den koet
zier en wenkte den tweeden Linknecht \f-
tehe'dsgroeten toe.
Aan het portier stond de kamefdienmr, *ü'n
plaats was naast den chauffeur. Voor hem
hadden de reizen in den vremde reeds veel
van het aantrekkelyke verloren, al pochte h(J
*r ook niet weinig op in den kring zyner
vrienden.
van de bedienden.
Daa rrende een rijknecht op het slot toe en
hield naast den kamedienaar stil.
,Maak snel de kist open, en houd den brief,
terwül ik mün paard naar den stal
De dunne klankjes waren spoedig uit
eon wonderschoon* ruiker rozen
vooiWiün.
De rijknecht kwam reeds terug.
„Geef hier my'n fooi zou ik niet graag
mMoopen."
In de vestibule overhandigde hü brief en
bouquet.
„Ach, wat attent!" zei Joachim tot zün
vrouw.
Gttdmlachend opende zü den brief, los hem
door en reikte hem daarna aan haar man. Hij
behelsde maar weinig regels.
„Geachte Nicht!"
Een harte!yk „geluk" op dezen verren
tocht en den besten Joachim al het denkbare
goede1
„Wuasow BJottfltedt."
Toen de automobiel op Süderlahe aanreed,
schrikte Joachim plotseling op.
„Je hebt de prachtige rozen van Wuaeow
laten liggen."
Kalm zag zü haar man in de oogen, legde
haar hand op de züne. „Met opzet! Zü hebben
hun doel bereikt!"
Z(j zaten nog hand in hand, toen de auto
mobiel het Suderioher landgoed afreed.
De ochtendschemering kondigde zich aan
door een frisch briesje. In, het Oosten kroop
langzaam een violette streep omboog. De
Erna Wörman doorkliefde het water, rustig
en gelükmatig stampten de machines Met
eenige officieren van de koloniale troepen
stond Grete Blottetedt op het voordek.
„Nu zult u dadelyk een wondervol schouw
spel zien barones," z«d« de oudste der vier
heeren, kapitein Mamroth.
„Ik ben een oude Afrikaner, heb heel wat
schoons gezien, maar het gezicht als de Pico
Ruido uit de watermassa oprijst, dat is het
meest grootsdie!
Het is te hopen, dat hy reeds een witte
muts draagt. Dan is het tooneel betooverend
schoon!"
Dan spüt het mü, dat mün man al die
pracht niet kan bewonderen!"
Wat moest men daarop antwoorden? Men
keek slechts nog opmerkzamer naar de vlo-
lette streep.
Juist begon het op het dek levendig te wor
den.
Mamroth stekie voor den kapitein op zün
commandobrug een bezoek te brengen.
„Indien u het hem verzoekt, barones, zal hü
ons zeker toestaan daar boven te staan, want
de drukte hier en het gebabbel!"
Grete lachte. „Nu dan zal Ut mün geluk be
proeven! En als ik een blauwtje loop
„Dat is buitengesloten!" viel een Jonge lui
tenant haar in de rede. Nu lachten alle vflf.
De jonge officier had gafttfk. De kapitein gaf
dadelyk toestemming en nu stonden zü boven
en zégen naar het wonderbare schouwspel van
een zonsopgang in volle zee op deze breedte.
Reeds sedert eenige ochtenden»-wachtte Grete
met anderen het uit het Oosten opdoemend
licht, maar deze morgen zou bet genot dubbel
heeriyk zü»-
Weerlicht streekt langs het uitspansel, de
violette streep kwam hooger, werd hekienler,
de sterren aan het uitspansel verbleekten. De
eerste zegevierende zonnestraal wierp de duis
ternis geheel terug; het werd dag.
„Wondervol, wondervol!"
Een fijne nevel lag over het water, een
bergkegel zweefde als het ware in de lucht
hü droeg de witte muts.
Het gelaat van kapitein Mamroth kreeg een
zachte uitdrukking. De Pico Ruido heeft zün
srhoonste kleed aangedpan!"
„Prachtig, prachtig!"
Crete's handen klemden ziet om de borst
wering, zü boog zich ver naar voren, verlan
gend namen haar oogen het beeld in zich op
„Daar zie toch eens, heeren, de groene
muts straalj! Verrukkelijk!"
De zon was onderturechen geheel boven den
horizon verschenen, dreef den nevel vnn het
water en rukte den grauwen sluier zoo lang
heen en weer, totdat Madeira in zün ganache
schoonheid zich aan hrt oog vertoonde.
„Ia dat Funchal? Dte huizen, die daar aan
het water schynen kleven?"
„Ja," bevestigde de kapitein. Nog een half
den Raad heeft geslingerd om de zaak dén
nek om te draaien?
Spr. vraagt wat de menschen nu kosten, nu
ze nieta doen? Spr. acht het in hei voordeel
der gemeente als het geld, de duizenden, die
thuns inproductief worden besteed, werden
gebruikt voor de opvoeding tot werkende men
schen. Het ia een maatschappelük belang
do menschen aan het werk metten, zegt spr.
Het zal blüken dat ar later meer ie aan te
vangen met een klasse van arbeiders, die kun
nen werken dan met gedemoralireerden, daar-
getracht worden het werk te verrul-
behoeft er niet naar te zoeken, bet
ligt voor het grijpen. Ia het verantwoordelijk,
vraagf spr., toestanden te bestendigen als
door de Gezomlheidscomrmssies zün geschetst?
Deze bespreking kunnen B. en W. als een vln-
gerwyzing opvatten.
Het was spr.'a aan vankei üke bedoeling na
afloop der vergadering te interpelleeren om
dat het hem is opgevallenhoe men een goed
begaanbare straat versiert mot boomen en an
dore zoo muar laat liggen. De toestand in de
Vierde Kade noemt spr. een schandaal, hü weet
dat er moeilijkheden aan vastzitten, dat men
1/8 door de eigenaren wü laten bijdragen ln
de kosten van den aanleg van straten en rio-
leering. Spr. zou willen scheiden en alleen
vasthouden aan de bydrage in de koeten van
straataanleg. Er zün nog zooveel straten waar
het onmogoiyk is op fatsoeniyke manier door
te loopen.
De heer Po th a rat (r.k.) vraagt welka
straten de heer Sanders bedoelt, omdat over
«enige weken met verstrating begonnen wordt.
De heer S a n d e r s (sui.) noemt de IJaeel-
laan, Boomgaardstraat waarin geen goede
steen en de Kuiperstraat die er bÜ ligt alsof
de tcenen er in zün gegooid. O.a. de brug
gen, zegt spr., bü elke brug staat een bord ter
lorkotning van ongelukken; een bewyn dat
ze in staat van ontbinding verkeeren, wel-
lioht zal men later nog voor grooter uitgaven
staan. Spr. wil aan het adres nog wel eens
een uurtje besteden «n nu verder geen fijd
vermorsen.
De Voorzitter verzoekt by deze be
spreking (te zaken uit elkaar te houden, al
leen de werkverschaffing is aan de orde.
De heer v. d Brug (c.d.) i» verwonderd
over het antwoord von B. en W. op het adres
en had gedacht (lat praeadvies zou worden
uitgebracht. Het behoeft niet te. bevreemden
dat men het van verschillende kanten niet
eens is; zoolang deze toestanden voortduren,
zoolang zul telkens weer dit onderwerp a*n
de orde komen. Spr. hoopt dot B, en W. nog
mot praeadvies zuilen komen. Wnt betreft de
kwestie zelf, behalve de allee beheerachende
bezuiniging, moet ook rekening worden ge
houden met ideële dingen, opdat een korpa
van arbeiders in daA^ékomet de taak weer
kan opvatten als van oud*. Spr. hoopt dat
niet altyd de financieel© kwestie cal over-
heersdien, doch dat het lot lier arbeiders
eenisgaeHis versacht wordt.
De Voorzitter merkt op, dat de heer
Sanders terecht heeft gezegd, dat het be
zwaarlijk zal zün in deze vergadering tot eea
oplossing te komen. Het doet spr. leed dat
men zich zoo ge* toot en heeft aan het ant
woord van B. en W., het is allerminst de be
doeling geweest de zaak van zich of te schui
ven. Wat betreft de geplaatste borden bü de
bruggen, die maatregel U het gevolg van aan
vonnis elders, in Noord-Holland uitgesproken,
waarhij een gemeente werd aan^prakelük ge
steld voor de schade aan een vrachtauto.
Wat het rioleeringsplan voor Kort-Haazlam
betreft, de kosten zü» zoor globaal op
450.000 geraamd. Nu wordt door den heer
Overhand gevraagd of het rioleeringsplan nog
niet klaar is. De heer De Bruine heeft te ken
ner. gegeven dat geen definitief plan kon wor
den gemaaktzonder te weten hoe men het uit
breidingsplan der gemeente denkt. De heeren
Bchuap en De Bruine plegen met elkander
hieromtrent overleg.
Wethouder IJsselstün (v.b.) doet het
(•enigszins onaangenaam aan dat men denkt
dat hij sommen noemt om eventueel© voorstel
len te (iwarsboomen, dat zj) verre van mÜ!
zegt spr. De cyfers dienen, wel een» ter waar
schuwing, maar ook ter oriënteering. De heer
uur, dan wenden wy ons naar de reede. Da
stad doet zich op een afstand beter voor daa
in de nabüheid.
Het is nameiyk een vuil neet. Maar u woont
daar ergens boven tegen de helling. Wenscht
||myn verrekyker, barones? Ginds tegen
de hellingen van d« Ruivo, die witte vlekken,
dat zyn de villa's der kurgasten, en eea der
schoonste heeft uw echtgenoot gehuurd."
„Keqt u dan de villa Bemeraida?"
„Zeker, ze behoort aan een Duiteehen prins,
die «**n* groote plannen met Madeira hod."
„En u heeft mü daar nieie van verleid!"
pruilde zü.
„En ik doe het ook nu niet om voor u de
volle vreugde niet te bederven."
„Is het daar zoo mooi?"
„O, zoo mooi!" 4
Zü bracht den küker aan haar oogen. Wel
ke is het, toe wys ze mü eens!"
„Het is mü onmoogeRjk, barones."
Toen gaf zü den küker aan den
terug. „Hoe jammer!.. Zü reikt©
pitoin en de officieren de hand, „tot
dus, nu ga ik naar mün man!"
De vyf mannen keken haar na.
„Treurig!" zei een eerete luitenant. f
Men ging onthyten, de zee maakt hovtgerii
Joachim zat voor bet kleine veneter der ka
juit ea keek naar de zee, teen zijn vrouw met
„Wae het mooi, Grete?"
