NÏEL
Bun
Het doo
“.WA
1^ q 1 I
No. 151
I
STADSNIEUWS.
FEUI
BERGAMi
KERK a.
UIT DEN OMTREK
Uit den Goudschen Raad.
PREDIKBEURTEN.
S M
B
^11
'JÊ 9 v
a w
S 35
it a a
'■ABBS
Dit bl
ingenieurs
de
irij<
)tiv<
J L
gan
uit
i
v. G. Steehouwer
R. J.
29
met zes-jarigen
met twee-jarigen
in
ri
het zwakke
stens 1 tot
uur maken,
dek veel ge-
Evangelisatie
Ds. Bokma
per kwaï
Praat»
Abonn
hö «MM
Onze
Redactie
- f
leer
INGEZONDEN.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
ff GOUDA.
7 Maart, 7% u. n.m. Voc
Zaal tot Heil des Volks,
o. te Dordrecht.
«dienst.
U. C.
Levenswijsheid
kring.
öorspronk
legio
con
fer.
Scharten.
Lezing Natuurkundig Genootschap.
Voor het Natuurkundig
Gouda en omstreken tr&M
Xk. Mrogr'r tZ' ‘"'jJrï'1 d» NatuTX
werkzaam, ofschoon wettel uk met 3 behoortle J
Woensdag
Calvyn.
Leeuwen,
im^ente
ig trad,
i te ne-
afzienba-
uitgesproken
zittingen J~
is geschied
zonden wor-
duiten, dan
igen van
ital leer-
len,
de festiviteiten” is te
worden beoordeeld.
Ned. Herv. Kerk. 10
Heijden.
MEDISCHE BRIEVEN.
Breuken.
IV.
breuk in het me?rendeel dpr
BERGAMBACHT.
Ned. Herv. Kerk. 6% u. nzm. Ds. Steenbeek.
BOSKOOP.
Ned. Herv. Kerk. 10 u. v.m. Dr. P. Glas.
Remonstr. Kerk. 10 u. v.m. Ds. Houtgast.
GOUDERAK.
Ned. Herv. Kerk. 9% u. v.m. en 6% u. n.m. Ds.
V erkerk.
rooy de Ver.
de heer van
len tijde wel in 't
tie steeds een opei
gevaar, al is *t n<
heel en al is uit
REEUWIJK.
Kerk. Wa u. v.m. Ds; Hoek van
ndig Genootschap voor
rail gisteravond in „De
ig, assistent
inde aan de
Leiden, met het onder -
HAASTRECHT.
Ned. Herv. Kerk. 10 u. v.m. Ds. B. J. Kanis uit
Stolwijk.
Geref. Kerk. 9% u. v.m. en 1% u. n.m. Ds. P.
C. de Bruyn van Oude water.
MOORDRECHT.
Ned. Herv. Kerk. 10 u. v.m. Ds. Kniphuyzen.
OUDEWATER.
Ned. Herv. Kerk. 9% u. VJn. Ds. Buiskool.
6 u. n.m. Ds. Hoek.
STOLWIJK.
Next Herv. Kerk. 2 u. n.m. Ds. B. J. Kanis,
iegebouw. 9% u. v.m. en 6% u. n.«n.
a uit Schiedam.
HEKENDORP.
Ned. Herv. Kerk. 10 u. v.m. en 6Mi u. n.m. Ds.
IJsebrands.
WADDINXVEEN.
Ned. Herv. Kerk. 9% u. v.m. Ds. Verheul
Gouda.
6% u. n.m. de heer Lyklema.
Remonstr. Kerk. Geen dienst.
OUDERKERK a. d. IJSSEL.
Ned. Herv. Kerk. 10 u. v.m. de heer v. d. Berg,
G. O. te Grypskerk.
2 u. n.m. Ds. F. F. J. v. Plassche van Krimpen
h. <1. Lek.
NIEUWERKEK a. d. IJSSEL.
Ned. Herv. Kerk. 9% u. v.m. en 6Mi u. n.m. Ds.
N. Luijendijk.
HAASTRECHT
Burgerlijke Stand.
GEBOREN’! Cornells, z.
en T. de Graaf.
ONDERTROl WD: T. van Sprang en A. de
Jong.
ving van het
woonachtig en
te treffen.
Overleg met de betrokken onderwijs-auton-
teiten en -organisaties, is gepleegd en bezwa
ren tegen ons voorstel zyn daarby niet gerezen.
ring zelfs wetsontwerp
jen leerpl
sn, zyn wjj van oordeel, dat
de niet in gebruik zijnde lokalen 'van de Cen
trale Kopschool op de bovenaangegeven wyze
ten dienste van het onderwijs behooren te wor
den benut. Onoverkomelijke bezwaren voor het
onderwijs aan déz einrichting «levert dit niet op.
Mocht hiertoe worden besloten, dan ware na
der te overwegen of de vrijkomende lokalen van
de tegenwoordige school no. 2 zouden kunnen
dienen tot verbetering van de bewaarschool nan
v-eg, die thans wat betreft grootte,
en hygiëne zeer veel te wenschen
maakt men fouten, nu ja wat zou dat Men
leert nergens meer door, dan door fouten ma-
ken en domheden begaan, een beetje narigheid
moet men er dan maar voor over hebben.
Het voordeel van de familiekeuken is ook,
dat ’t meisje hier grootere hoeveelheden leert
klaar maken, zooals dat ook in een huisgezin
voorkomt. Bij het voorkoken door de leerares
nemen de leerlingen in de laboratoriumkeuken
haar krukjes en plaatsen die vóór de tafels,
zoodat ze dichter bij de leerares zitten en beter
kunnen zien.
Afval doen ze ieder in een miniatuur vuil
nispotje, dat na afloop van de les door een paar
meisjes in een vuilnisemmer opgehaald wordt.
Uit den aard van de zaak zal ik wel niet volle
dig geweest zyn. Het aaidigste is als u het
zaakje zelf eens in werking ziet. Dat kan ge
schieden, als u daartoe verlof vraagt aan Me
juffrouw E. C. Pabbruwe, 2e School v. Vrou
wenarbeid, Lange Torenstraat, Rotterdam.
Werkelijk belangstellenden zyn welkoih op uur
en dag, door de directrice als geschikt uitge
kozen.
die hier hun magazijnen houden. Daarom ach-
ten wij, zoowel het voorstel-Koemans dat een
hoogei- tarief bexloelde dan het bestap^
het vaorstel van B. en W., ,.dat daar
boven gaM, niet juist. Dat een eenigs-
zins belangrijke vermeerdering aan inkomsten
voor de gemeentekas daaruit zal vloeien, zal
nog moeten worden afgewacht. De Raad heeft
het besluit genomen en het zal-dus, volewni!
jaar kunnen blyken.
te wonden volstaan. In totaal zyn dus aan de
genoemde 9 scholen 8 teelkrachten boven het
wettelyk minimum verbonden. Blyft deze toe
stand ongewijzigd, dan is hiervan het gevolg,
dat de jaarwedden dezer overcomplete onder
wijzers in de toekomst niet meer door het Rijk
worden vergoed en geheel ten laste der ge
meente komeq.
De gemeente zou hieraoor worden
voor eene jaarlyksche uitgave van ruim
Ned. Herv. Kerk. 10
van Bergambacht.
BERKEN WOU DE.
u. v.m. Ds. J. N. v. d.
rléunie" op,
j het onderwijs
ï'.yksuniversiteit te
werp lage temperaturen.
He| onderwerp, zoo begon spr. is in zekeren
zin van nationale beteekeuis. Inzonderheid aan
lage temperaturen is de naam van Professor
Kamerlingh Onnes verbonden, daar hy nuai
de pool van de absolute koude is doorgedroe
gen. De koudste plaats is in het laboratorium
te leiden, daar is een lage temperatuur be
reikt honderdmaal kouder dan de koudste
plaats in de Poolstreken.
Spr. ging na welk een rol de lage tempe
raturen in ile natuur speelt en wat men biet
de lage temperatuur wil bereiken en toonde
met verschillende proeven aan hoe men kunst
matig koude teweeg kan brengen door het
vloeibaar maken van gassen.
Verklaard werd hoe men er in geslaagd is
stikstof en zuurstof vloeibaar te maken.
In Leiden bestaat thans een Installatie om
lucht bloeibaar te maken tot een willekeurige
gr. en die
louden. Die
Een verkiezing, die niet politiek moest zijn.
De zaak is voorbereid, de candidatenlysten
van l'egio partyen zijn den kiezers door de
Kiesvereenigingen voorgelegd en zoek nu maar
uit een lijst, geen dame of heer, neen een lijst,
die waarborgt <lat er links of rechts gekozen
wondt voor leden van de Eerste Kamer.
De groote belangen der Provincie met wa
teren, wegen, ingenieurs, opzichters, kanton-
niers, loonen, arbeidstijd, er is geen kiezer,
geen candidaat zelfs, die daarover denkt. Je
slikt maar wat Ged. Staten, geleid dooi Hooge
ambtenaren V voorschrijven en geen Prov. ^eVi
Staten-lid bekommert zich om millioenen; zie het
het Provinciaal Electrisch. bedrijf in Noord-
Holland En nu hier rondom Goud&l
Welk candidaat voor de Provinciale Staten
weet iets van het enorm dure werklieden
leger?
Welk candidaat weet iets van de wegen
rpndom Gouda? Het nieuwe vervoermiddel
«ie motorbus helpt burgers, boeren en buiten
lui naar Leiden en Rotterdam, doch het bloeien
de Alpben met Boskoop, Haszerswoude. Wad-
dinxveen enz. is niet door een bruikbaren weg
met Gouda verbonden.
En nu Gouwenaars, wat staat U te wach
ten? Amsterdam, niet tevreden met heit Mer-
wedekanaal, verlangt een vaart voor schepen
van 2000 ton via Gouwsluis, Boskoop,
Waddinxveen. Rotterdam laat dit koud, die
stad wil een direct kanaal RotteOude Rijn,
fthuttevaer vindt 1000 ton ruim voldoende
De H. H. van Zuid-Holland en Noord-Holland z<
willen millioenen besteden aan een- gewijzigd
kanaal door het moeilijkwte deel der Boekem
va* Rijnland, aj. de afgesloten sectie Boe-
Verhooging van heffingen, die tot nadeel
strekken. Het belang der Land- en
Tuinbouwtentoonstelling voor Gouda.
De Rookende Raad en de publieke tri
bune.
De jongste raadszitting heeft zich, behou
dens het slot daarvan, gekenmerkt door een
vlotte behandeling der aan de orde gestelde
zaken, korte zakelijke discussies zijn er gevoerd,
die aan de afdoening ten goede zyn gekomen.
Bepaald groote dingen zyn niet aan de orde
‘*eweest, maar toch wèl belangrijke. Zoo b.v.
..vt voorstel tot verhooging der marktgelden.
Dat lijkt nu we! iets* van weinig of geen be-
teekenis of de marktkooplieden wat meer of’
minder betalen, maar dat is het toch inderdaad
niet. Elke nieuwe of hoogere last die wordt
opgelegd aan hen, die hier een bedrijf, irf wel
ken vorm dan ook uitoefenen, vormt een belem
mering voor de ontwikkeling daarvan en als
gevolg voor de welvaart in 't algemeen. Het
oetreft nu de verhooging van marktgelden,
eerder zijn het de kaai- en liggelden geweest,
die hebben geleid tot een verminderd scheep
vaartverkeer. Het schrijven van de Vereeni-
ging tot behartiging de» Scheepvaartbelangen
aan de Kamer van Koophandel en Fabrieken,
dat gisteren in extenso in dit blad verscheen,
doet wel heel duidelijk uitkomen, dat elke ver
hooging van tarieven nog niet beteekent een
voordeel voor de gemeente, integendeel groot
nadeel kan veroorzaken. En dat is werkelijk ook
ten aanzien wén de verhoogde marktgelden geen
fantaisie. By een goede markt behooren markt
kramen* en hoe meer er zyn, hoe levendiger het
voor <le markt is; die categorie kooplieden is
voor de markt, we zouden wellicht wel kunnen
'.eggen een attractie, en daarom een noodzake
lijkheid. Men moet hen het niet moeilijke;- ma
ken in dezen tyd, waarin ook die kooplieden
zoo goed als ieder ander door de slechte tijds
omstandigheden worden getroffen. Weelde-
-kind£l£lL zijn het net zoo min als de koopliéden,
Zondag 4 Maart.
GOUDA.
Remonstr. Kerk. 10% u. v.m. Ds. S. Lulofs,
pred. te ’s-Gravenhage.
St. Janskerk. 10 u. v.m. Ds. J. Borgt
Luthersche Kerk. 10 u. van. Ds. Th.
Geref. Gemeente. 10 u. vm en 5% u n.m. Ds.
J. Overduin.
Geref. Kerk. Turfmarkt. 10 u. v.m. Ds. T. Sap.
5% u. n.m. Ds. W..Veder.
Kattensingel. 10 u. vjn. Ds. W. Veder.
5% u. n.m. Ds. T. Sap
Leger des Heils. 10 u. vjm. Heiligingst
Onderwerp Twee Lxivens. Kapt. J.
Stastra.
3.30 u. n.m. Openluchtmeetin^ bij de Sluis.
7.30 u. n.m. Openbare Verlossingssamen-
komst. Kapt. J. U. C. Strastra.
AMMERSTOL.
u. v.m. Ds. Steenbeek
Boskoop voor een deel afbreken, Gouda...
links laten liggen, Gouwsluis een nog niet op
gelost aluisstelsel, peil Gouwe, dus kaden hoo-i
•ger, Gouda met haar riolen overloopen, of
van Gouda een afgesloten poldert je maken.
Dat moet beslist door de Provinciale Staten
van Zuid-Holland, na overleg met Noord-Hol
land, Rynland en den Nederlandschen Staat
en dan ziet gij kiezers en Sezereasen maar
op uw aanslagbiljetten voor Rijk, Provincie,
Rynland. naar uw bedrag.
Een luttel aantal der candidaten op uw lijs
ten weet iets van den waterstaatkundigen toe
stand en de bezwaren van dit deel van Rtfn-
land, speciaal van Gouda, en dit is nu Juist
de millioenenzaak, waarover zy ook zullen te
beslissen hebben.
Schrijver dezes zou huiveren op de Candida-
ten! ijst te staan.
Eerstens kiezen voor de Eerste Kamer den
man of de vrouw, die je wordt gedicteerd.
Tweedens ja zeggen op de niet juist te be
rekenen plannen voor de vaart Amsterdam,
welke H.H. ingenieurs U voor den neus
draaien.
Ten derde aan het werk houden van
dure Provinciale arbeiders, wat gij niet
troieerèn kunt.
Het is een taak voor zoo’n gekozen lid om
van te huiveren, vooral de dames, die toch nog
niet veel idee hebben van waterstaat, polders,
boezems, sluizen, arbeiders, enz.!
En dan last not least.
Gouda, Boskoop, Alphen, wy zullen hande
lenbij U, over U en zonder U, want Amster
dam wil de vaart van 2000 ton.
EEN KIEZER.
Je hebt gehoon
rold een uitsteker
menschen zijn in 1
verkwistend maar
moed dan ook da
pound niet vooi i
,^r staat driedu
ik.
„Ik hoop ja stral
ten, die mij doen
drag betreft van 1
De vraag is nu
verderwaarom st
geen som vermeld
hef beu werd, voc
ten tasten. Het hgi
onderstellen dat ci
te zullen ontvangt
het geval was He
bij de worstelirv
Ik geloof echter, de
gevonden, namelij
van zijn lastpost
Ned. Herv.
Oudewater.
gehouden
vy'fde en
lans nog onderwijs
i. Uit overwegingen
aanbeveling verdie-
den reeds
personeel, zoo ligt het in
voor te stellen het hoofd, de
den leeftijd van 63 jaren heeft
bereikt, en Mej. Koenraad die wegens ziekte
{.j. jS( en vermoedelijk nog geruimen tijd
zal blyve-n, wegens opheffing der
ontslaan. Door hen zal dan aanspraak
worden gemaakt op wachtgeld, c.q.
igen zou door overplaatsing
school ter voorziening in bv-
van de diensten der overige
DAMRUBR1EK.
Onder redactie van de Damclub „Gouda".
Oplossingen worden ingewacht by den se
cretaris, Steijnkade 27, of aan het lokaal der
club, Markt 49.
Oplossingen moeten worden ingezonden
uiterlijk Dinsdag 20 Maart
De oplossing zal worden vermeld Zaterdag
24 Maart.
Probleem no. 24.
hMK mK'
19 B h
'iiil 'rX' CTl
Probleem no. 25.
De oplossing van Probleem no. 13 is:
47—41, 27—21, 37—31. 32 21, 28 17, 38-32»
34 5.
Van no. 19: Wit 44—39, 29—24, 50-44,
49:38.47—41,37:10,31:4.
M A HKTBERIUHTëk"
Coöp. Tuiniervereeniging „Gouda
en Omstreken”.
Veiling van 2 Maart 1W<
Witloof le srt. 12—19, idem 2e srt* *7.
12, Spruiten le srt. f 9.80—21.10, idem 2e srv
f 0 80—7.50, Uien f 1.—2.10, Spinazie
45, per 100 K.G., Boei-ekool 2.70—4, Kropsla
f 7.80—8.30 per 100 stuks, Prei f 0.10-^
Rabarber 2.80—6.30, Peterselie f 1.90—t-w»
Selderie f 0.40—1.30 per 100 bos.
O’
De berichten u
hooge mate eenl
van eiken dag is
voortdurend Duit
telkens scherper i
autoriteiten. De
bezette gebied at
vrijheid van bew<
ningsuiting. Dit k
merde meeningsu
drukte woord, b
een brutalen aan
daar zij de beze
vredesverdrag, n<
recht geoorloofd
stemming des te
plechtig hadden 1
len handhaven. Bc
eerste verordenini
wetten van kracht
zijn niet gehoude
langer of korter
moeten zich een
gevallen en voor
geldt zelfs een p
Ook de Duitsche
digd; daar is reed
gezondigd en evei
hand gehouden ai
tingstroepen zout
eigen legervoorrai
hiermee lijnrecht
systematische vei
tenisneming en w<
z.g. groene, poli»
Maar hiermee
blijkt vooral uit d
wijzen, dot eiken;
stroomd wordt d<
de laatste Wolft-ti
het afdrukken dt
Fransche berichte:
nog niet blijkt,
ten. Volgens een
vanochtend (Zater
Marokkanen den
sterkte van verse!
de Duitsche beric
gebied door beze
ten, die worden g
Parkring, Neue N
en een andere sc
Messplatz in de 1
bericht uit Darm
ochtend vroeg evi
blanke Franschen
comotief-werkplaa
van het oude bez
schiedde door inf
op de bekende m
geerd: zij verkoze
contróle te werker
Daarop is een afdi
het goederenstatio
eveneens dadelijk
kamp van Griesh
tijd geen Franschi
de laatste dagen
♦roepen aangekoir
houdt in, dat hec
Een andere kleine maar toch ook belangrffiX
zaak was de aanvraag om steun voor de Goud-
sche Land- en Tuinbouwtentoonstelling. B. en
W. houden en zeker in dezen tyd zeer
terecht de hand op de gemeenteportemonnaie
en daarom zyn zy er toe gekomen om het ge-
vraagde bedrag gehalveerd voor te stellen.
Zuinigheid betrachten is een eisch, die niet vault
genoeg kan worden gehoord en daarom is het
standpunt van B. en W. oppervlakkig be
schouwd, zeer begrijpelijk. Denkt men zich
de zaak iets dieper in, dan meenen wy toch, dat
hier een andere meening had moeten gelden.
Wat zal deze tentoonstelling toch zyn? Eet
middel om te trachten meer welvaart te doen
ontstaan, door handels- en daardoor algemeen»
belangen te bevorderen. Ze is dus feitelyk een
reclame, zooals iedere zaak reclame behoeft,
wil ze floreeren. Het geld daaraan besteed is
wanneer de reclame goed is en de tentoon
stelling zal goed zyn niet weggeworpen,
maar integendeel zeer rentegevend gemaakt.
Dat de gemeente mede aan de kosten haar deel
behoort te dragen, is naar onze meening zoo
van zelf sprekend, dat het onbegrijpelijk is, dat
daarover nog moet worden gediscussieerd.
Een zoodanige discussie zou eenigen zin heb
ben gehad indien hier werkelijk een groot be
drag van de gemeente zou zyn gevraagd, laten
we zeggen: „op hoop van zegen”. Maar dat is
geenszins het geval geweest. De gemeente kan
gegeven de opzet der tentoonstelling we
mogen wel zeggen met zekerheid rekenen op
een belangrijk bedrag aan belasting-inkomsten
uit entrées, een bedrag dat wellicht de gevraag
de bijdrage met waarborgsom te zamen over
schrijdt. Is het dan ook maar eenigermate ge
motiveerd dat er, waar de zekerheid bovendien
bestaat, dat veler belangen in deze gemeente
door deze tentoonstelling worden gediend, wat
aan ’t algemeen ten. goede komt, zoo’n schriele v-
houding (met dit woord is door den heer Koljjn
dit standpunt getypeerd), door B. en W. in
meerderheid moest worden aangenomen? Het
standpunt van de meerderheid van den Raad is
ook onverklaarbaar. Het is werkelijk te betreu
ren, dat het voorstel-Bokhoven, om te geven
wat voor deze tentoonstelling werd gevraagd,
slechts <ie instemming hebben kon van vier
leden!
De houding der sociaal -democratische led<
die tegenstemden „om
dwaas om serieus te
Mej. M. J. Koenraad, onderwijzeres, eervol ont
slag te verieenen ingaande op een nader te
bepalen tydstip;
4o. te bestemmen voor de school voor g. 1.
o. no. 2 (hoofd <fe heer Verjaal) zes niet in ge
bruik zijnde lokalen van de Centrale Kopschool
aan de* Kamemelksloot ingaande op een nader
door ons te bepalen tydstip.
Tenslotte zy nog opgemerkt, dat het in onze
bedoeling ligt nader te overwegen school 2 al
leen te bestemmen voor leerlingen in de omge-
gebouw der Centrale Kopschool
hiervoor eventueel eene regeling
gesteld
15.000
ongeacht hetgeen bovendien nog aan gelijksoor
tige bijzondere scholen zou moeten worden uit
gekeerd.
Het komt ons voor dat dit, met het oog op
de zoo dringend geboden zuinigheid, dient te
worden voorkomen. Temeer bestaat hiertpe o.i.
aanleiding, waar zonder schade voor het onder
wijs een alleszins bevredigende regeling te
treffen is.
Om hiertoe te geraken meenen wij in over
weging te moeten geven school A, hoofd
heer Slop, op te heffen. De ervaring heeft ons
geleerd, dat deze school op tien duur haar reden
van bestaan verliest. Hoewel ons oorspronkelijk
een drie-tal zg. opleidingsscholen gewenscht
en noodzakelyk voorkwam, heeft de ondervin
ding ons thans reeds geleerd, dat twee voor
deze gemeente voldoende is te achten. Naar
mate het aantal leerlingen aan school C, hoofd
de heer den Hoed,, toch is toegenomen, is dat
aan school A af genomen. De lagere klassen
van laatstgenoemde school tellen thans niet
meer dan ongeveer 12 leerlingen.
Mocht uwe vergadering bereid gev<
den in den aangegeven zin te besl
zou door overplaatsing van de leerling
school A te verkrijgen zijn, dat het aant
Jingen van de scholen 3—8 tot boven de 211
steeg, tengevolge waarvan, ook wat de tegen
woordige aantallen leerkrachten betreft, deze
scholen aan de wetteljjke eischen zouden vol
doen.
Intusachen dient er rekening mede
te woixien, dat de leerlingen van het
zesde leerjaar aan school A th;
in het Franeeh ontvangen,
van billijkheid zou het o.i.
nen hen in de gelegenheid te stellen
begonnen cursus te voltooien. Naar ons oordeel
zou dit kunnen geschieden door hen in de gele
genheid te stellen gedurende de avonduren, een
van gemeentewege te geven, cursus in het
Fransch te volgen, welke cursus uiterlyk tot 1
September 1924 behoeft te worden in stand ge
houden.
Wat betreft het
onze bedoeling
heer Slop, die
De Raad heeft zich uitgesproken dat
het rooken tydens de zittingen is ge
oorloofd. Waarom dit is geschied Zoo
lang wy ons herinneren is het behalve den
laatsten ty<l een vast gebruik geweest dat
in openbare vergadering van den Raad niet
werd gerookt, dit gebeurde alleen in besloten
zitting. Gereglementeerd was dat niet; blijk
baar kende men vroeger aan de raadszitting
een zekere hoogheid toe, die met een gemoe
delijke bijeenkomst waar gerookt wordt niet
was te rijmen. Van 4at standpunt is de Raad
blijkbaar teruggekomen. De sigaar heeft in
de openbare zitting zyn intrede gedaan en de
heéren blazen met welgevallen de ixx^cwolkjes
de zaal in. De Voorzitter van den Raad, die
toch eigenlijk wel van oordeel is, dat het be
ter is <Lat het rooken niet geschiedt, heeft nu
den Raad zelf de beslissing voorgelegd. De
meerderheid van den Raad heeft nu te kennen
gegeven dat in de zitting mag worden gerookt,
zulks niettegenstaande de waarschuwing van
den Voorzitter dat de komende verkiezing
wellicht ook een vrouw in den Raad zal bren
gen. De méerderheid van den Raad, die zich
aldus heeft uitgesproken, heeft zich over het
karakter van een raadszitting al heel weinig
bekommerd om j^an eenige hoffelijkheid
maar te zwijgen.
Voor de publieke tribune het domein
waarop de Raad niets te zeggen heeft heeft
de Voorzitter gewaakt door alvast een bordje
„Verboden te Rooken” daar te deponeeren.
Dat was wel noodig, want het publiek dat lus
tig meedanmpte, heeft het daar Wel eens heel
benauwd gemaakt.
School 2 (Patersteeg), hoofd de heer Ver
jaal 216 leerlingen.
School 3 (Nieuwehaven), hoofd de heer Heij
2Q2 leerlingen.
School 4 (Nieuwehaven, hoofd de heer Jan
sen 204 leerlingen.
School 5 Keizerstrxthoofd de heer van
Dijk 191 leerlingen.
School 6 (Keizerstraat), hoofd de heer de
Vos 196 leerlingen.
School 7 (Prins Hendrikstraat), hoofd de
heer de Ruwe 196 leerlingen.
School 8 (id.), hoofd de heer v. d. Jagt 196
leerlingen.
Hieruit blykt Uwen Raad dus, dat slechts 2
openbare lagere scholen, n.l. de scholen no. 1
en 2 het getal van 211 leerlingen bereiken. De
overige 6 blijven daar beneden en hebben elk
een onderwijzer boven het wettelyk vooig;e-
schreven minimum.
Aan school A, hoofd de heer Slop, waarvan
htt aantal leerlingen is ge<laald tot 109, zyn'
._v hot*’
temperatuur van nul tot min 220
temperatuur gedurende uren te behi
installatie heeft een capaciteit van 14 liter
per uur.
De lage temperaturen worden voor allerlei
doeleinden gebruikt. Spr. deed heel interes
sante proeven. Zoo werd een gummislang bij
lage temperatuur hard; een ijzeren staafje zoo
broos dat het stukgeslagen kon worden, waar
mede wertl aangetoond hoe de eigenschappen
dier stoffen bij lage temperaturen veranderen.
Een aanlig voorbeeld van verandering van
eigenschap gaf de heer Penning met kwik; die
vloeistof krygt bij lage temperatuur dezelfde
eigenschap als metaal. Spr. maakte een ha
mer van een hoeveelheid kwik, waarmede een
spijker in hout kon worden gedreven. Kleur
verandering bij lage temperatuur werd aan
getoond. Een bijzondere manier om petroleum
te branden wehl bereikt door die vloeistof in
een buisje te gieten, daarin een pit te beves
tigen en het geheel aan de lage temperatuur
bloot te stellen, waardoor een petroleumkaars
verkregen werd, die behoorlijk brandde.
Na de pauze gaf spr. proeven met vluëibare
lucht.
In het laboratorium te Leiden zijn machi
nes die 30 liter vloeibare lucht per
D«ze machines wortlen in de techni
b ruikt.
Spr. verklaarde waarvoor men de groote
hoeveelheden vloeibare lucht in de praktijk
gebruikt, o.a. voor het snyden van dikke ijze
ren platen en voor springstof, Het doet dezelf
de diensten als dynamiet en is niet gevaarlijk.
Met vele interessantt proeven en lichtbeel
den werd de lezing verduidelijkt. De grens
naa rde hooge temperaturen verliest zich in
een ver verschiet, met lage temperatui'en Is
het een ander geval. Het wezen der warmte
bestaat in beweging, er moet een bepaalde
:ing grens zyn tot zij stilstaat, dan is de laagste
be- temperatuur bereikt en die is 273 graden.
Prof. Kamerlingh Onnes heeft weten te be
reiken een temperatuur van min 253, dus nog
maar 20 gr. boven het absolute nulpunt.
Nog werden besproken de moeilijkheden ver
bonden aan het vloeibaar maken van helium
een stof die zeldzaam voorkomt. Het is te Lel
den gelukt helium vloeibaar te maken; met
enkele lantaamplaten werd het procédé, nader
verklaard
Spr. eindigde met te zeggen door het heden
avond behandelde onderwetp een belangrijke
tak van de natuurkunde te hebben aangetoond.
afwezig
afwezig
school te
kunnen
pensioen. Daarentej
naar een andere i
staande vacature;
onderwijzers, de hoeren Both en Hepkel,, en
Mevr. Leode Jong, gebruik te maken zyn.
Een voorstel hiertoe zal Uwe veigadering eer
lang bereiken. Als gevolg van de opheffing van
School A zal het gebouw aan den Groeneweg
waarin deze school gevestigd is, vrij komen.
Aan dit gdiouw zal waarschijnlijk een andere
bestemming kunnen wortlen gegeven. Het is
Uwe vergadering toch bekend, dat tie school van
de Vereeniging floor Chr. Nationaal Onderwijs
aan den Groenendaal uitbreiding behoeft, en
dat het plan bestond de leerlingen over twee
scholen te verdeelen. Met het oog hierop werd
dan ook, behoudens hoogere goedkeuring beslo
ten tot aankoop van het schoolgebouw aan tie
Gouwe va nde Vereeniging tot stichting en in
standhouding van Chr. Scholen voor L. en U.
L. O. Met den Minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen is ten opzichte van deze uit
breiding evenwel nog geen overeenstemming
verkregen en wellicht warl door het vrijkomend
gebouw eventueel ter beschikking van het bij
zonder onderwijs in het algemeen te'stellen,
mede in Verband met andere bouwplannen eene
oplossing in oen of andere richting mogelijk.
Vertier meenen wij U in overweging te moe
ten geven school no. 2, hooft! do heer Verjaal,
over te plaatsen naai de 6 niet in gebruik zijn
de lokalen van de Centrale Kopschool. Nu er
vooralsnog geen uitzicht bestaat, dat het zeven
de leerjaar verplicht zal worden gesteld, de
Regeering zelfs wetsontwerpen heeft ingediend
om den zevenjarigen leerplicht tot 1 Januari
1925 op te schorter
gebruik
school
van
I Kunnen wy een I ,1
gevallen aan de buitenzijde van het lichaam
waarnemen, zoo blijven er toch nog enkele
lover, waarby dit niet het geval is. Immera
het is denkbaar, dat b.v. een stuk darmlis er
gens binnen in de buikholte in de knel komt.
Zoo biedt b.v. het middenrif, dd. een spier
massa, die borst- van buikholte scheidt hier
toe gelegenheid, aangezien zich hierin a. h. w.
een paar „gaatjes” zyn, waardoor de moge
lijkheid niet is uitgesloten, dat een darmlis of
een «tukje van het net, hierdoor heen glipt
Wij kennen zoo nog enkele andere plaatsen,
doch de zeldzaamheid, dat op deze wyze een
i breuk ontstaat, dwingt my dit voorbij te gaan
en wilde ik slechts volledigheidshalve Uw aan
dacht even vestigen op deze categorie.
Thans willen wy een oogenblik wyden aan
<k- bespreking van het voorkomen van breu
ken bij maimen en vrouwen. Opmerkelijk is
i het feit, dat onder de eerste categorie veel en
veel meer breukpatlënten voorkomen dan onder
geslacht, ja de verhouding mln-
3 i» Ongetwijfeld moet de oor-
I zaak gezocht worden in de werkzaamheden
I van den man, die in 't algemeen veel zwaar-
I der weik verricht dan de vrouw. We zien dan
I ook vanaf den leeftijd, waarop de man zwaar
I werk gaat doen een langzame styging optre-
I den, hetgeen op ouderen leeftjjd, pijn. 60 Ja-
I rigen leeftijd nog verergerd wordt doordat de
[buikwand minder weerstandskrachtig pleegt
te «worden.
Speelt by den man de zware lichamelijken
arbeid een niet te miskennen rol. zoo is het
by de vrouw niet zelden de zwangerschap, die
I een woordje mede spreekt.
*Hoe ’t ook zy, tenslotte worden wy, in ’t
bezit van een breuk zijnde, voor de keuze ge-
I plaatst: breukband of operatie. Voor sommige
I medici is dit geen moeilijke beslissing. Wy
kunnen al uitgaan van de redeneering, dat wij
het mes gebruiken in de jaren, waarop het
kind zindelijk pleegt te worden on den grljs-
I aard den leeftyd van 70 jaar heeft bereikt,
doch wjj kunnen ook ariviseeren het mes te
[laten wa^r ’t is en overgaan tot het simpele
breukband je. Mocht er dan onverhoopt een
moment komen, waarop een operatieve In
greep noodzakelyk wordt, dan kunnen w(j er
nog fluks toe overgaan. Welke weg moeten
w|j bewandelen7 Welnu, ik kan haa#rt zeggen
het ia een kwestit* van smaak. Echter behalve
dit, «peelt ook het beroep een groote rol. Im
mers het is duidelijk, dat een kantt>ornian, die
den geheelen dag achter zyn bureau zit ge-
tnakkelijkei overweg zal kunnen met zijn
[breukbandje dan de sjouwer, die uren achter
een zware balen koffie op een zolder moet
brengen. Beleven wy de warme zomerdagen
dan is een breukband, vooral als we voel li
chaamsbeweging hebben, vaak lastig en ver
oorzaakt een pijnlijk gevoel, daar de huid rood
wordt en gaat schrijnen. Men ziet dan onwil
lekeurig met een min of meer afgunstigen
rblik naar zyn buurman, die na een weekje In
1 ’t ziekenhuis verpleegd te zijn, al weer klaar
was van zijn breuk. Toch zijn er ook schaduw
zijden aan verbonden, nj. -de kans, dat men
wederom een breuk krijgt vooral, als de werk-
I zaamlwslen daartxw aanleiding gegeven hebben
en nog geven en vervolgens moet men ten al-
oog houden dat een opcra-
‘ratie blijft, dus het leven»-
’t nog zoo minimaal, nooit gr
ilt te schakelen
de Patersteej
inrichting
overlaat
Mede tengevolge van de opgemelde wetswij
ziging behoeft thans Uw besluit 'd.d. 21 Fe
bruari 1922, inzake het aantal leerlingen per
klasse (klasse-afdeeling) wijziging en stellen
wij U voor te bepalen flat dit aantal als regel
zal bedragen:
op de scholen voor g. I. o.
leergang ten hoogste 40;
op de scholen voor g. I. o. r
leergang ten hoogste 36;
op de scholen voor u. 1. o. ten hoogste 30.
Resumeerende geven wy U vervolgens
overweging te besluiten:
lo. op te heffen de school voor g. 1. o. A,
hoofd do heer Slop, een en ander me^ inachtne
ming van de daarvoor te erlangen goedkeuring
van heeren Gwleputeerde Staten dezer provin
cie, en ingaande op een nader door ons Col
lege te bepalen datum
2o. ons te machtigen zoo noodig maatregelen
te treffen tot het verkrijgen van een avond
cursus voor onderwijs in de Framche taal ten
behoeve van de leerlingen van de vjjfde resp.
zesde klasse <Her achool. een en ander tot uiter-
li.ik 1 September 1924;
3o. wegens opheffing van de school waaraan
GOUDA, 8 Maart 1923.
Lager Onderwijs.
Overplaatsing school no. 2 naar de Centrale
Kopschool.
Opheffing school A, hoofd de heer Slop.
B. en W. schrijven aan den Raad:
Toen op 1 November j.l. de nieuwe verorde-
ning tot regeling van het openbaar gewoon- en
aibgebreid lager onderwys irt* deze ge;
(Gefnecnteblafl 1922, no. 352) in werkinj
bestond voor ons College alle reilen aan
men dat ingrijpende wijzigingen voor
ren tjjd uitgesloten zouden zyn.
Tot ons leedwezen is deze meenidg onjuist
gebleken en wel tengevolge van de jongste,
reeds door de Edrste Kamer der Staten-Gene-
raal bekrachtigde, maar nog niet in het Staats
blad verschenen wijziging der Lager Onderwijs
wet 1920, waarby o.m. verandering is gebracht
in de verhouding tusschen het aantal leerlin-
geji «ener school en het aantal wettelyk ver-'
■plichte leerkrachten.
Het gewijzigfle le lid van art. 38 der genoem
de wet toch zal thans luiden:
„Aan elke school voor gewoon lager oiwler-
wys wordt het hoofd bijgestaan door tenminste
één onderwijzer, zoodra het aantal leerlingen
drie en dertig, door ten minste twee onderwij
zers, zoodra het drie en zeventig, door tenmin
«te drie onderwijzers, zoodra het één honderd
zeventien, door ten minste vier onderwijzer
zopflra het één honden! een en zestig, door ten
minste vijf omleiwijzers, zoodra het twee hon
derd elf, door ten minste zes onderwijzers,
zoodra het twee honderd een en zestig be
draagt;”
terwijl voor elk vijf en vijftigtal boven de
tweehonderd zestig, een onderwijzer meer
wordt vereischt.
Om op 6 leerkrachten (het hoofd inbegre
pen) aanspraak te kunnen maken, moet een
school derhalve niet minder dan 211 leerlingen
tellen.
Volgens de ohs verstrekte opgaven is n
aantal leerlingen aan de openbare scholen 'vp
gewoon lager onderwijs thans als volgt:
