IPEMIIIE VE1G1IERIHG
Willy Hagenbeck's Olifanten
VMI HELLES GEBROKEN THEE
J. VAN RIJN Mzn. - 's Gravenzande
1
Gemeenteraadsverkiezing Gouda.
kt
Orogisliirjj „Btl Groene Kruis"
LIJST 3,
Goudsche Laïid- en
T uin bouw-T en toonstelling
VRIJHEIDSBOND - Afd. Gouda
Groothandel in Aardappelen,
Groenten en Fruit
GOUDA en Omstreken
H. C. WERNING SS"TD.$
J. KEIJ - Gediplomeerd Kapper
c. j. a. vmmammn.
Adverteert in dit Blad.
GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 19 MEI 1923 - TWEEDE BLAD.
op DINSDAG 22 MEI a.s.,
Mr. G> A. BOON. l'.d tK.m«r.
Mevr. B. BOON-v. d. STAR P.
AT Slechts twee dagenH
20 en 21 MEI (Ie en 2e Pinksterdag], des nam. om 2 uur, 4 uur en 8 nu
Voorstellingen geven op de l\4arkt
Vraagt Uwen Winkelier.
KERMIS TE STOLWIJK.
Electrisch Zwaaiende Oscilatoria of Golven der Zee.
Van HELTEN en NASSEITE,
Groots keuzo in
Blouses, Handschoenen, Kousen.
Speciaal adres In Lingerien.
Windkussens, IJszakken
Betere kwaliteiten
en lage prijzen.
A. L i. v. d. VEER.
MAGERHEID
Stroohoeden vernis
ANTON COOPS
Suikervllnders 6 ct. p. stuk
Gezondheidspijpen
Sigarenhandel „BORNEO",
4
Afsluiting Rijweg.
1. A. J. IJSSELSTIJN Azn.
2. I. VAN DER WANT.
3. P. BOKHOVEN.
4. A. E. H. RIESZ-NOOTHOVEN VAN GOOR.
5. K. DE JONG.
6. J. H. OOSTINGH.
7. Ws. HEUSDENS.
8. A. GOEDEWAAGEN Jr.
9. A. VROMAN—VROMEN.
10. Dr. J. G. RUPS.
11. Ph. CATS.
12. Mr. H. P. C. M. DE WITT WIJNEN.
27 AUGUSTUS—1 SEPTEMBER 1923.
ISVERANDERD,
laatsteu dag van inschrijvihg is 30 Juni 1923.
Algemeene Centrale
BANKVEREENIGINU VUÖR 1)EN MlfiDENSÏAND.
De Druk der Gemeentelijke
Belastingen.
in da Zaal „Kunstmin" der Soc. „Ons Genoegen".
SPREKERS:
*l0.m. Sacrat.ri. v. d! Vrljh.id.ba.ri
Onderwerp: „IN STIJGENDE LIJN".
TOEGANG VRIJ. AANVANG 8 UUR.
oaiag enhsld lat hat stallen van vragen.
Mannen en Vrouwen, komt in grooton getale op.
komen op
ten bate van de arme Ouitsehe kinderen.
Volwassenen f 0 25 - Kinderen f O IO.
Centraal Comité.
Na afloop Kameelrijden f 0.10 en Olifantrijden f 0.25 per rit.
De grootste Olifant weegt 3500 K O. 1504 50
AFTERNOON-TEA
40 ets. per ons-pakje
ZILVER-OPDRUK
35
ROOD-OPORUK
- 33
BLOKJES-OPDRUK
29
GIRAFFE-OPDRUK
25
Weder gearriveerd met de
Amerikaansche Attractie. Vermaak voor Oud en Jong.
Onder vriendelijke aanbeveling, S
iwi 30 H. HESMAN.
Belastingconsulenten en Aocountans
te Rotterdam, Amsterdam, 's-Gravenhage en Apeldoorn ,deelen mede, dat de heer
W. ALONS, accountant te Boskoop, zich voor hunne zaak voorloopig te Leeuwar
den zal vestigen. Diens practyk wordt thans door hen behandeld vanuit het nieuw
geopende kantoor te GOUDA, OOSTHAVEN 57. Behandeling van alle accountants
zaken als controle, bijhouden van administraties, rapporten enz., benevens alle be
lastingzaken, als het verrichten van aangiften, bezwaarschriften, beroepsschriften,
adviezen enz., De laatste afdeeling staat onder persoonlijke leiding van den heer
VAN HELTEN, oud-Ryksontvanger. 1522 30
TELEFOON:
's-Gravenzande 56 en 11
Naaldwijk 29
wenscht in het komende seizoen in verbinding te treden met solied
persoon of firma, die in
een flink afzetgebied heeft, of weet'te vinden voor PRIMA VROEGE
WESTLANDSCHE AARDAPPELEN.
Brieven met uitvoerige inlichtingen worden gaarne ingewacht.
153 40
Kleiweg 91 - Telef. 317 - Gouda
•n verdere Gummiwaren.
Het Volkskleedingmagazijn
Hoek LANGE en
KORTE TIENDEWEG, GOUDA
1530 40
Schoone volle lichaamsvormen door Dr. Fr.
STEINER's OOSTERSCHE KRACHTPIL-
LEN voor Dames wonderbare Bustes, ook
voor herstellenden en zwakken. Bekroond
met gouden medailles en eere-rjiploma's. In
6S weken tot 30 pond toeneming. Gegar.
onschad. Door Artsen aanbev. Streng reëel.
Vele dankbet. Prys per doos van 100 st.
f3.50, 200 st f5.50. Franco thuis onder
remb. J. GURSKI, v. d. Doesstraat la,
Den haag.
1503 14
In verschillends kleuren
bij - 1471 1
ÜfcOGIST - W1JDSTRAAT 31.0
jicht, spit in den rug, stijve en stramme
ledematen, rugpijn, verstuikingen, spier
pijn, kneuzingen, zenuwpijn, lendenpyn,
spierverrekkingen en verder alle rheuma-
tische aandoeningen en pynen die ontstaan
zjjn tengevolge van gevatte koude geneest
ien met het heerlijke wryfmiddel Wortel-
boer's Olie van Jacoba Maria Wortelboer.
Verkrijgbaar k f2.per flacon by de
's Artikelen.
1476 18
ÖËÖPEND: MAGAZIJN HYGIËNA
in patentgeneesmiddelen, gummiwaren voor
Dames en Heeren.
Verder alle gewenschte inlichtingen.
Urineonderzoek één gulden.
VISSCHER8DIJK 88, ROTTERDAM.
3e huis vanaf de Keizerstraat.
Zondags geopend tot één uur. 1238 10
Dubbel» Buurt B - - Gouda.
Prachtige sorteering In Luie doozen ZEEP - Fijne Lotions
Odeurs en diverse Eau du Cologne's.
W Zie Etalage. "BV
Wat gij niet geëtaleerd ziet, vraagt dat bihnen
Iele gahaal nieuws
BOTT. KKQUP., BESCHUIT-,
KOEK. Kfi BANKETBAKKERIJ.
IW raam m—»h.
15 verschillende systeems
D roogrookurg
alleen
KLEIWEG «7 TEL. 517.
1016 15
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van BERGAMBACHT brenm,
ter algemeene kennis dat met machtiging van Gedeputeerde Staten s.
ZUIDBKOEKSCHE HUISWEG van t« MEI tot en met 3 JUMMSM
voor het verkeer met rij- en voertuigen, uitgezonderd rijwielen en hand
karren, zal zün GESTREMD.
Bergambacht, 14 Mei 1923.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Secretaris, De Burgemeester
1528*30 W' SCHIPPERS' «et. J. A. A. U1LKENS.
De AFDEELING GOUDA van den Vrijheidsbond
noodigt alle kiesgerechtigde mannen en vrouwen uit op WoenS-
^a9 23 Mei 1923 voor den Gemeenteraad hun stem uit
te brengen op één der candidaten Van den
Vrijheidsbond.
die de volgende namen bevat
Stemt No. 1 van deze lijst, tenzij gij de voorkeur geeft
aan een der andere candidatenelke stem heeft waarde voor de lijst.
1536 .so Het bestuur.
De sluitingsdatum van inschrijving vöór de afdeeling Zü'ivël der Goudsche
Land- en Tuinbouwtentoonstelling
van 1 Mei 1923 in 1 Juli 1923, zoodat den
Programma's en inschrijf biljetten zijn GRATIS vefkrygbaarbij het Pér-
manent Comité, Turfsingel 2527 te Gouda, èh iederen Donderdag in Café
„Het Schaakbord"', Kleiweg 13 te Gouda.
Tevens zijn aanvullingsprogramma's Voor de verschillende rubrieken
gratis verkrijgbaar.
KANTOOR TURFMARKT 120.
Algemeene Vergadering «MM AandeélHotiderfi
te houden op
MAANDAG 28 MEI 1923, ten 2 >/2 Ure n.m. in ,;AMERICAN HOTEL",
Leidscheplein, Amsterdam.
Een volledige agenda, alsmede het verslag van de Ëbbfddirectie
en een verslag van den Raad van ComhtissarisSen, mpfc Balans en
Verlies- en Winstrekening, liggen gedurende 8 dagen vóór de ver
gadering voor aandeelhouders ter inzage.
Om stemrecht te kunnen uitoefenen moeten houders van aan
delen aap toonder minstens 5 dagen voor de vërgadtering hun aan
delen hebben gedeponeerd ten Hoofdkantore der vennootschap, bij
een harer bijkantoren, -of bij een der Middettstantisbanken tegërt reiju.
dat teven» tot toegangsbewijs voor dfe Vergaderitig strekt.
De Raad van Commissarissen,
JVIJNBEEKjjjh^V»
Er is zeker geen onderwerp dat zoozeer de ge
moederen in beweging houdt dan de quaestie
hoeveel belasting men moet betalen. Vooral in
dezen tijd, waarin allerwegen een sterke daling
der inkomens is waai* te nemen, terwijl de fiscus
tot dekking der gevoteerde uitgaven zeer aan
zienlijke bedragen noodig heeft, slaat het belas
tingbiljet menigeen de schrik om het hart. De
bedragen, die moeten worden betaald, zijn in de
laatste jaren zoo geweldig toegenomen voor alle
klassen der bevolking, zoowel voor den man die
van een week-inkomen moet rondkomen als van
hem, wiens inkomen ruim kan worden genoemd,
dat het dringend noodzakelijk is te trachten een
beter evenwicht te brengen in de inkomsten en
datgene wat aan belasting nuoet werden betaald.
Het is een lastig vraagstuk hoe zwaar een be
lasting op het individu drukt en hoe de verhou
ding is van zijn draagkracht tot die van een
ander.
De draagkracht is een relatief begrip; het
wordt door verschillende factoren, in wisselwer
king onderling, bepaald
Een der voornaamste kenmerken van draag
kracht is het inkomenhoe hooger inkomen hoe
grooter draagkracht. Onze inkomstenbelasting
gaat uit van de stelling, dat men van ieder meer
der bedrag van inkomen, een evenredig grooter
gedeelte aan den fiscus kan afstaan; men ziet
dan ook dat de Wet rekent met een hoogere be
lasting van toenemingen. Iedere volgende toe
neming van het inkomen wordt hooger belast,
totdat een bepaalde grens is bereikt. Zoowel deze
progressie, als het percentage van betaling heb
ben hunne natuurlijk grenzen. Een fiscus die van
den belastingplichtige al te veel heft en de pro
gressie al te sterk maakt, belemmert de kapitaal
vorming en tempert den arbeidslust en onder
nemingsgeest. Als men van oudere toeneming
van zyn inkomen een zoo groot gedeelte aan den
fiscus moet betalen dat men een gering gedeelte
daarvan voor zichzelf overhoudt, wordt de prik
kel „eigenbelang" die een der grootste dryfvee-
ren tot een intensieveren arbeid is, grootendeels
uitgeschakeld.
Ook tal van andere factoren bepalen de draag
kracht. Zoo zijn het bezit van vermogen, het heb
ben van een gezin, van kinderen, een al of niet
goede gezondheidstoestand', factoren die van in
vloed zijn op de draagkracht. Daarom is de
draagkracht een relatief begrip: de materieele
en geestelijke behoeften van den een zijn geheel
anders dan die van den ander, terwijl ook het
maatschappelijk leven aan den een geheel andere
eischen stelt dan aan den ander Op grond daar
van is het belastingstelsel zoodanig ingericht dat
het streeft naar een benadering van de draag
kracht. Het is wel is waar vaak zeer moeilijk
omdat er toch nog tal van oncontroleerbare ma
nieren zijn, die ooi-zaak zijn dat de schatting niet
juist is en ontduiking zeer goed mogelijk.
De gemeentelijke belastingdruk is overal de
laatste jaren zeer sterk toegenomen. De oor-
zaken daarvan zijn van verschillenden aard
lo. uitzetting van de gemeentelijke taak uit
eigen aandrift; de gemeente namen vaak zaken
ter hand, waarin later het Rijk gevolgd is (men
denke bijv. aan de keuring van voedingsmidde
len), zij gingen kunst en wetenschap bevorderen
en ondernamen werken op sociaal terrein. Hier
bij kwam, dat de laatste jaren in veel gemeente
raden de meening had post gevat, dat wat men
voor de bevolking of een deel daarvan nuttig of
noodig oordeelde, moest worden uitgevoerd on
dat men de kwestie der dekking, als een bijko
mende aangelegenheid, waarover men zich liever
niet druk maakte, beschouwde
2o. schommelingen in het belastbaar inko
men in gemeenten wier belastingdruk, door wel
ke oorzaken ook was opgeloopen, trad de begrij
pelijke neiging van beter gesitueerde ingezete
nen aan den dag óm deze gemeente als woon
plaats fce verwisselen voor andere waar de belas
tingdruk dragelijker was. Dit had dan weder tot
gevolg dat daardoor het belastbaar inkomen
daalde en de belastingdruk weer hooger werd
voor degenen, die zich niet konden of wilden ver
plaatsen
3o. uitgaven, door het Rijk aan de gemeente
opgelegd
4o. de lasten tengevolge van den oorlog en
de waardedaling van het geld. Daar in dien tijd
het belastbaar inkomen niet in even groote mate
en niet zoo spoedig steeg, althans niet zoo spoe
dig zijn invloed op de opbrengst der inkomsten
belasting deed gevoelen, als de stijging van loo-
nen en materialen plaats had, ontstond er een
tekort dat slechts te verhelpen was door verhoo
ging van het percentage van heffing. In den
zelfden tijd ontstond de drang de lagere inko
mens te ontlasten ten nadeele van de hoogere.
Hoe is nu de houding van het Rijk tegenover
de gemeente Het Rijk heeft in het laatste 20-tal
jaren een lawine van wetten en algemeene maat
regelen van bestuur op het Nederlandsche volk
en op de gemeenten doen loskomen. Die wetten
vereischten bijna alle een meerdere of mindere
mate van medewerking door het gemeentebe
stuur. Afgezien van directe uitgaven welke deze
wetten opleggen, veroorzaken zij dus indirect
lasten doordat de gemeentelijke administratie
door dezen chaos van administratief-rechtelijke
voorschriften geweldig belast is geworden.
We herinneren hierbij maai- even aan de On-
derwijswet-1920, waarmede de Christ.-Histo-
rische Minister de Visser de gemeenten heeft ge
zegend. De Minister van Onderwijs had ver
klaard dat de gemeenten er financieel beter door
zouden worden en daarvan een becijfering opge
zet die heel mooi leek doch op ondeugdelijke ba
sis berustte. Als het eenige jaren verder is ert
de rente en aflossing ter zake van stichting van
bijzondere scholen, die allerwege uit den grond
zijn verrezen, zijn te oyHbraien, dan zal te consta-
teeren zijn dat de onderwijslasten belangrijk zijn
toegenomen.
Verder wijzen wij op de Njjverheidswet, de
Warenwet, de Huurcommissiewet en vooral aan
de Pensioenwet 1922, die alle zeer belangrijke
uitgaven op de gemeenten hebben gelegd.
En dan de werkloozenuitkeeringenHoewel de
werkloozenverzekering tot Rijkszaak is gemaakt,
zijn door de halfheid der regeeringsmaatregelen
op gemeenten met een groote arbeidersbevolking
en Gouda valt daaronder bijna ondragelijke
lasten gelegd.
De tegenwoordige werkloosheid is grootendeels
althans een crisiswerkloosheid en die te bestrij
den is rijkszaak en de financieele gevolgen daar
van moeten komen ten laste van alle inwoners
van Nederland en niet voor een groot deel van
de bewoners van groote steden en fabriekscentra.
Bovendien wordt voorkomen, indien deze aange
legenheid *tot uitsluitend rijkszaak wordt ge
maakt, dat in de eene gemeente de steun gunsti
ger is dan in de andere en dat dit vraagstuk,
zich prachtig leenende tot het behalen van poli
tiek gewin, op zeer veel tijd van de gemeente
besturen beslag legt.
Onder de uitgaven, die door het Rijk zijn op
gelegd en die een groot deel van den gemeente
lijken belastingdruk voor hare rekening hebben,
zijn er een aantal en tot belangrijke sommen,
die, geacht moeten worden te geschieden in het
algemeen Rijksbelang: lo. onderwijs, 2o. armen
zorg, 3o. politie. De kosten der recherche bij de
politie zijn bijv. zuiver uitgaven voor algemeen
rijksbelang, waarmede geen specifiek gemeente
belang betrokken is. Zoo is het ook met de kos
ten voor verpleging van krankzinnigen. Krank
zinnigenverpleging is toch zuiver een zaak van
Rijksbelang. Met armenzorg is het evenzoo ge
steld.
Nu wordt wel eens beweerd dat het lood om
oud ijzer is of de gemeq dan wel het Rijk deze
lasten dragen. Die bew#ing is echter niet juist.
Het is allerminst noodig dat door deze uitgaven
ten laste te brengen van het Rijk de rijksuanslag
zooveel hooger zou worden als het gemeentelijk
biljet vermindert. Want het staat geenszins vast
dat deze bedragen dooi- het Rijk uit de inkom
stenbelasting moeten worden gevonden.
Het zou bovendien dit voor hebben dat de in
verschillende gemeenten zeer uiteenloopende be
lastingdruk billijker kan worden geregeld
Bjj de herziening der Gemeentewet van 80 De
cember 1920 (Stbl. 923) is de belastingbevoegd
heid van de gemeentebesturen aanmerkelijk uit
gebreid. Behalve de opcenten op de dividend- en
tantièmebelasting, die de gemeentebesturen
reeds bij het wetje van 26 Juli 1918 (Stbl. 502)
gekregen hadden (30 opcenten -f- 18 facultatieve
opcenten) waren het vooral de volgende belas
tingen, die nieuw geheven konden worden:
lo. verdubbeling
opcenten grondbelas
ting (dus 80 gebouwd
en 20 ongebouwd in
maximum)
2o. bijzondere be
lastingen wegens ge
bouwde eigendom
men;
3o. zakelijke be
drijfsbelasting;
4o. opcenten ver
mogensbelasting
5o. brandassuran-
tiebelasting
6o. belasting op
logeergasten
7o. belasting op
openbare aankondi
gingen
8o. wat de inkom
stenbelasting betreft
werd mogelijkeen
eigen tarief, opcenten
op de Rijksinkom
stenbelasting of een
combinatie van die
twee stelsels.
lende gemeenten te maken, vooral na de uitbrei
ding van het belastinggebied der gemeenten. De
druk der gemeentelijke belastingen toch moet
beschouwd worden in verband met de draag
kracht niet alleen van het individu, doch van de
geheele bevolking der gemeente in zijn geheel en
deze druk is, gezien de omstandigheden, dat een
complex van belastingen werkt naar verschillen
de grondslagen, bezwaarlijk met één getal uit te
drukken Men zal zich dus moeten vergenoegen
met eene vergelijking op de hoofdpunten van de
gemeentelijke heffingen.
In dit licht moet dan ook worden beschouwd
de laatste publicatie een zeer groote waarde
heeft, mag toch niet uit het oog worden verloren
dat deze cijfers niet den vollen belastingdruk
weergeven.
Uit de gegeven statistiek blijkt "hoe ontzag
lijk uiteenloopend de druk der inkomstenbelas
ting is. De druk dezer belasting heeft in vele ge
meenten en zeker niet altijd in de grootere be
denkelijke afmetingen aangenomen, zooals blijkt
uit de volgende cijfers, die vrij willekeurig uit
dd statistiek genomen zijn.
Belaitiof bij inkomen
ven
Opcenten.
Totale belaating naar bat
inkomen inclusief Rijkaink.
bel. en Rijk*- aa Pro*,
opcenten
GEMEENTEN.
f1000
f3000
(5000
f10000
Ver-
f1000
f3000
f5000
f10000
Gulden*, afgerond
aoneel
mo
gen*
Guldaaa, afgerond
Tilburg (N.-B.)
Apeldoorn (G.)
Arnhem (G.)
Ammerstol (Z.-H.)
Delft (Z.-H.)
Gouda (Z.-H.)
Rotterdam (Z.-H.)
Den Haag (Z.-H.)
Schelluihen (Z.-H.)
Amsterdam (N.-H.)
Hilversum (N.-H.)
Oostzaan (N.-H.)
Middelburg (Z.)
Utrecht
Harlingen (Fr.)
Groningen (Gr.)
Winschoten (Gr.)
8
126
256 635
15
231
480
1207
12
162
344 894
110
50
19
266
565
1458
20
183
353 823
100
50
27
287 579
1888
23
186
361 826
50
100
29
285
578
1369
18
195
431 1061
140
50
25
295
644
1604
20
207
434 1174
50
26
307
647
1718
5
84
175 481
102
50
12
134
888
1024
9
104
203 492
140
50
15
204
420
1085
82
227
517 1462
50
38
327
729
2005
5
150
318 815
141
12
260
547
1411
12
152
299 667
120
19
262
533
1266
13
228
508 1248
110
100
20
839
742
1845
10
149
306 78
50
100
17
259
545
1345
12
158
367 892
100
19
260
586
1450
9
179
419 1019
100
16
288
651
1612
11
206
431 1064
80
50
18
818
669
1672
11
267
588 1657
80
25
19
379
821
2266
el
Uit bovenstaande cijfers blijkt dat
Gouda be-
alle gemeenten voor een gedeelte gebruik ge
maakt.
Gouda gelukkig slechts voor een zeer klein ge
deelte. Uit het feit dat meerdere gemeentebe
sturen hare inkomstenbelasting hebben kunnen
verlagen, mag dus niet geconcludeerd worden
dat de belastingdruk in die gemeente verlaagd
omdat tegelijkertijd andere belastingen zijn
ingevoerd of verhoogd (zakelijke bedrijfsbelas
ting; verhooging opcenten grondbelastingin
voering opcenten vermogensbelasting, enz).
Heeft het Rijk de bevoegdheid belasting te
heffen op gebruiksgoederen, de gemeente heeft
dat niet. Maai- toch doet de gemeente dat wel
door een achterdeurde winsten uit de gemeente
bedrijven als lichtfabrieken en andere monopo
listische bedrijven dienen vast mede tot dekking
van de gewone uitgaven. Deze Winsten, ontstaan
door een prijsstelling hooger dan den kostenden
prijs, zijn feitelijk opbrengsten uit belasting van
de verbruikers. Hier in Gouda is de toestand van
dien aard, dat zooveel mogelijk getracht wordt
de kostenden prjjs te benaderen, teneinde de uit
gaven te dekken, zonder belangrijke winstsaldi
te vormen en dus op die wijze belasting te hef
fen. Dit is ook de meest aanbevelenswaardige
methode.
'Het is zeer moeilijk de belastingdruk volledig
te bepalen en vergelijkingen tusschen verschil-
hoort tot die gemeenten waar de belastingdruk
uitermate zwaar is, hetgeen ieder uit zijn belas
tingaanslag ook trouwens maar al te goed weet.
Hoe moet daarin verbetering komen
In de eerst plaats is het de taak en de plicht
van het Gemeentebestuur met alle kracht mede
te werken tot vermindering van dien druk door
beperking der uitgaven tot het allernoodzake
lijkste, teneinde de te zware lasten der inwoners
te verminderen en de mogelijkheid van kapitaal
vorming in de hand te werken.
Daarnaast zal moeten worden gestreefd naar
verschuiving van die lasten naar het Rijk, die
in het algemeen rijksbelang zijn of woeden op
gelegd. Het indirecte gevolg der daardoor toe
nemende rijkslasten zal dan, naar te hopen en
te verwachten is, aan de wetgevende lichamen
aanleiding moeten zyn om niet verder te gaan
met de ingrijpende staatsbemoeiing van thans,
integendeel, die inkrimpen op zoodanige wijze
dat het verstoorde evenwicht worde hersteld.
Relsgpoeten
van THéRèSE HOVEN.
II. Aix-les-Baina.
(Nadruk verboden.)
Of Aix in Savoie, zooals het ook wol
genoemd wordt, ter onderscheiding van
Aix-en-Provence. Want wij zyn hier in
't aardige berglandje, waar veel voor ge
streden is door Italianen en Franschen, de
bakermat van' 't Italiaansche Koningshuis
en tevens van de schoorsteenvegertjes on
jongetjes met marmotjes, die men vroeger
zag: les pettis Savoyards! Zaliger nage
dachtenis. Nu worden ze lift-boys en picco
lo's in de groote hotels. Aix-les-Bains wekt
ook herinneringen op aan Lamartine, gfc
tuige het boek van Henry Bordeaux: La
Vallée d'Aix met als ondertitel. An Pays
des Amours de Lamartine.
Om en by het schitterende Lac du Bour-
get, die aan de Königssee b(p*Berchtesga-
den herinnert, speelde zich zyn jeugd-lief-
de met Julie Bonchand des Herettes
welke hy in zyn Raphael beschrijft; mié-
schien zyn Raphael en Elvira poëtischer
dan Alphonse Zamartine en Julie waren,
doch dat doet er feitelijk niets toe. Dê
meeste romans en gedichten bevatten een
kern van waarheid, heel dikwijls eigen er
varingen met een omhulsel van fictie,
vaak het aantrekkelijkste gedeelte. Zoo ook
zlln Grazïella, Lamartine's liefdesverhou
ding tot Antonio, het mooie visschers-
dochtertje, dat hy tijdens zyn Italiaansche
reia' ia Ischia leerde kennen, en dat ook
werkelijk van verdriet over zijn vertrek
stierf. Hij erkent t openhartig, maar te
vens, dat hy er in 't eerst spijt van had.
®aar dat hy haar spoedig leerde vergeten
r ®»dere indrukken, waaronder zijn ken-
a'smaking met Julie een groote plaats in
nam, gedeeltelijk door de schitterende om
geving, waarin zij elkander ontmoetten.
Tegenwoordig is Aix-les-iBains een van
de bekoorlijkste Fransche badplaatsen, oie
ik ken, iets sérieuser dan Trouville en Biar
ritz of Vichy, veel minder ernstig dan
Vittel, Evian jsf Royat.
Van de kuur vertel ik u een volgend
keer, nu enkele bijzonderheden van *t
plaatsje zelf en de schitterende omstreken.
't Stedeke is niet groot; Dehalve een
vijf-en-twintig hotels, waaronder eenige
reuze-gevaarten, zijn er een paar kerken,
talrijke mode- en andere magazijnen, meest
gelegen in nauwe straatjes, waarvoor de
benaming steegjes heusch geen beleecli-
ging is.
Dan zijn er het Badhuis, waarover later
meer, het Casino en de Zuster-Inrichting
*La Villa des Fleurs", beide elegante, schit
terend versierde gebouwen met mooie tui
nen er om heen.
Trouwens, heel Aix, heel Savoie is één
tuin, waarin nu bijna half Mei de natuur
hoogtijd viert Alles staat in bloe»: de kas
tanjes, de vruchtboomen, de wondere gly
cinen, die hier in Italiaansdien overvloed
gedijen en een wellust voor de ooger. gijn
en dan de Mei, de seringen, de seringen,
de groote verscheidenheid van wildï bloe
men niet te vergeten. Maar die groeien
verderop in de bergen. Allereerst de kleine,
ruikende cyclamen, de bloem van Savoie,
dan de lelietjes van dalen, de dotterbloe
men, de gentianen, de beeldige Linnea en
zooveel, zooveel, bijna de geheele Alpen
flora is hier vertegenwoordigd. De bergen,
die een kring om Aix vormen en het «chij-
nen in te sluiten, doen dan ook aan de Al
pen denken; aan den eenen kant verheft
zich het massief van Manphiné, lat bijna
even machtig is als dat van den Mont-
Blanc by Chamonix, eveneens in Savoie.
Daar ligt de sneeuw, die nooit smelt. Aan
weerszyden er naast zyn lagere bergen.
De hoogste zyn Le Revard, waarvan men
den top of juister het plateau met? een
bergspoor bereikt, dan de Nivolet, de Col-
du-Chat, La Chambotte.
Gisteren (10 Mei) sneeuwde het nog in
de hoogte, nadat er de vorige dagen een
tropische hitte was geweest Een dag in
zomertoilet, den volgende had men graag
zyn bontjas weer aangetrokken.
De meeste toppen, behalve die van de
Danphiné zyn, niet alleen te voet, maar
ook per auto te bereiken, zelfs de logge
amovams oftewel gezelschapswagens, tuf
fen er naar toe, soms ©en zenuwtrilling
veroorzakend pretje, daar de wendingen
van den zig-zagweg naar boven heel kort
en scherp zyneven een draai te kort
genomen of iets te veel gezwenkt en een
buiteling naar beneden met een onge-
wenscht bad in het meer van Bourget zou
er het zeer onaangename gevolg van kun
nen zyn.
Maar de chauffeurs zyn even Zeker als
de muilezels en gemzen en brengen dege
nen, die zich aan hen toevertrouwen, rus
tig en netjes, op het verlangde uitzichts-
punt en dan wordt men beloond door ont
roerend mooie vergezichten, by na altyd
met het meer als ondergrond en de sneeuw
bergen als achtergrond.
Er zyn hier al bizonder veel uitstapjes
te maken; wie niet van auto-tochten houdt,
gaat per spoor naar Grenoble, naar Cham-
béry, naar Annecy met een meer, kleiner
dan dat van Bourget by Aix, maar toch
de moeite van een bezoek overwaard.
Voor de vacantiegangers, die rekening
moeten houden met het verschil tusschen
den Franschen en den Zwitserschen frank,
zich ongeveer verhoudende als 3 tot 1 (dc
eerste heeft ongeveer een waarde van 15
ets., de laatste van minstens 48), is een
verblyf in Savoie zeer zeker aan te raden.
De reis is door de willekeurige en sto
rende bezetting van het Roergebied, veel
gemakkelyker dan naar Zwitserland. Van
Parys af is 't negen uur sporen, een prach
tig traject; van den Haag af kost 't
ƒ34, 2e klasse tot Parya, en verder met
een luxe-trein, waarvoor men een toeslag
betaalt. Men kan ook ineenB doorgaan met
den nachttrein, die om elf uur 's avonds
van Parys vertrekt, zoodat men toch een
oponthoud van enkele uren heeft. De Ame
rikanen zouden zeggen: „enougle tot do
Pairs." Met hun vluchtige manier van rei
zen verbeelden de Yankees zich al heel
spoedig een stad en zelfs een land gezien
of, zooals zy het noemen, gedaan te
hebben
Op het oogenblik is het in Aix t En
gel ach-Amerikaansche seizoen en wordt
er veel (of weinig?) toilet gemaakt, de
heeren verschynen 's avonds allen in smo
king, de dames in minimum zy, kant of
fluweel, gewooniyk met een oer-eleganten,
vaak geborduurden mantel er over. Wèl
wordt er nu meer stof voor de japonnen
gebruikt, maar van een badkuur profitee-
ren velen om haar niet n^eer modieuse toi
letjes af te dragen. Van de korte, nauwe
rokjes met lage ïyfjes zonder hals en mou
wen, valt ook niets meer te maken, nau-
weiyks een inktlap! Wie zich nieuwe klee-
ren wil aanschaffen, vindt er ruimschoots
gelegenheid voor; er zyn confectie raaga-
zynen, waar men voor een f50 een aardig
japonnetje kan koopen, en zyn er ook,
waar de prijzen afwiaschen van f200 tot
f300... de gesloten huizen zyn duurder. De
hotels beginnen by fro. 80, dat is nu vier
guldentachtig, laten we zeggen vyf gul
den, tot frs. f 100 en meer. De gemiddelde
pry» if f 8.50 per dag; zonder wyn, die
hier byna algemeen gedronken wordt, be
halve door de echte badgasten, die zich
meestal met enkel mineraal-water moe
ten vergenoegen. Daarover in een volgende
brief.
VOOR DE VROUWEN.
De Amerikaansche rolveger.
De Amerikaansche rolveger wordt door
vele huisvrouwen niet goed gebruikt.
Meestal rolt men te vlug en te los, waar
door de kleeden onnoodig siyten, en stof oj>-
gejaagd wordt en het meer tyd kost.
Men moet de rolveger langzaam, kalm
heen en weer bewegen en een weinig druk
ken. Kruimeltjes of draadjes neemt men het
best weg door de veger al driikkemle naar
zich toe te halen. Deze beweging geeft zelfs
op linoleum succes.
Ls een kleed erg stoffig, zoo roll® men den
veger eeret langs en dan overdwars (of om
gekeerd) over het kleed.
Roestvlekken.
Roestvlekken op strykyzers verwydert
men zeer spoedig wanneer men het y»er af
wrijft met witte was en daarna goed af
droogt met een wollen lap.
Roestvlekken in wnsebgoed verwydert
men door de vlek boven een pan met kokend
water te honden en dan de vlek met citroen
sap en zout in te wryven tot de vlek is ver
dwenen. Naspoelen met water en buiten
drogen.
Het wasachen vsn wit sijden artikelen.
Om te verhinderen dat wit zijden artike
len by het waesehen geel worden, doe men
twee eetlepels melk in bet opspoelwater.
