Omamentnn
rijzen
vronw
LOON
Hirt deer iBnschtubindBn idnuwi
Uit het Engelsch van DAVID LYALL
door J. P. WESSELINK—VAN ROSSUM.
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle, nieu
W ER KERK OUDERKERK., OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
No. 15244
62*Jaargang
Maandag 28 Mei 1823
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
esorteerd
ren
GOUDA.
N Gouda-
MAGAZIJNEN
ARDIG.
n en
JIS VROUW”
Het nieuwe Duitsche aanbod.
FEUILLETOB.
Nederland in 25 jaren.
1898-1923.
j
In Dortmund hebben de communistische
1044 1’1
gere School;
Het is
kortoren weg
(Wordt vervolgd.)
i Boekhandel of
Menschen, klein van geest, worden ge
temd en ondèrworpen door ongelukken,
groote geesten verheffen er zich boven
waarvan
die
waren
j vóór de plaatsing
te i(jn-
te
een
Jken.
dsweg op den
1.
gebied,
gemeen-
Verscherpte maatregelen der Franschen. Pe onlusten In het Ruhrge-
(Nadruk verboden.)
Schynbaar is in Dusseldorf de agitatie1
der communisten «enigszins tot stilstand
te komen, ’n Dortmund daarentegen is de
steking th'wis algemeen, evenals in Bochum
en Gelsenkirchen. Zelf» dreigt een uitbrei
ding naai Gladbeck, Buer en Rechlinghau-
•en. Ook te Duisburg en in de omgeving
van Dusseldt-rp heeft de staking het werk
bü alle groote industrieën stilgelegd.
v.
Ongetwijfeld het meest kenmerkende doel
van de wetgeving in deze laatste kwart
eeuw is die op sociaal gebied. Reeds in 1889
kwam de eerste Arbeidswet tot stand, in den
loop dezer kwarteeuw herhaalde malen ver
beterd en uitgebreid, wel het meest belang
rijk in 1911. In 1919 kwam een geheel nieu
we Arbeidswet invoeren -den achturigen
werkdag; de strijd om het beginsel, in deze
wet gelegen, is in de jaren daarna voortge
zet en heeft geleid tot eene aanmerkelijke
verandering, culmineerende ^_in eene 48-
urige werkweek. De sociale verzekeringen
zyn vanaf het begin dezer eeuw onderwerp
van menige verkiezing geweest; in 1912 en
1913 wist Minister Talma zijne ouderdom»-,
invaliditeits- en ziekteverzekering tpt stand
te brengen, die intusschen eerst in 1918 de
finitief is ingevoerd, aanmerkelijk gewij
zigd. De Ongevallenwet was, na aanvan
kelijke verwerping door de Eerste Kamer,
daaraan voorafgegaan. Ook op ander soci
aal gebied is menig ontwerp wet geworden;
wjj denken daarbij reéds dadelijk aan de ge
zondheids- en woningwetten, aan de zorgen
van den Staat voor de werkloosheidsverze
kering, voor den woningbouw, en voor tal
van andere sociale nooden. Men overdrijft
niet, wanneer men de sociale wetgeving het
belangrijkste opderdeel van de tegenwoor
dige wetgeving noemt. Het moge zijn, dat
b.v. de onderwijs wetgeving men denke
aan de wijziging der Hooger Onderwijswet
in 1904, die de ontbinding der Eerste Kamer
medebracht aanmerkelijk is gewijzigd;
niemand zal tegenspreken, dat vooral op
sociaal gebied de ontwikkeling eene geheele
evolutie heeft gebracht. Men moge zich op
het standpunt stellen, dat deze sociale wet
geving verder of minder ver behoort te
gaan; sociale wetgeving als zoodanig wordt
door een ieder aanvaard.
De ontwikkeling van het vakvereenigings-
wezen is daarbij een stuwkracht geweest;
is anderzijds tengevolge van deze sociale
wetgeving ontwikkeld. Waren bij den aan
vang van Koningin Wilhelmina’s regeering
de vakvereenigingen nog slechts weinige,
en bovendien weinig krachtig; was de Dia-
mantbew’erkersbond onder leiding van Henri
Polak een der zeldzame voorbeelden van
innerlijke kracht; thans is dat alles veran
derd. De vakbeweging is geregeld, gelijk bij
ons te lande wel niet anders mogelijk
schijnt, naar politieke en religieuse inzich
ten; zoowel wat de vakvereenigingen zelf
betreft als wat de centrales aangaat hebben
w(j een sociaal-democratische, neutrale,
christelijke, katholieke en min of meer re
volutionaire vakbeweging. Het N. V. V.,
de R. K. Vakaktie, het Christelijk Vakver
bond, het N. A. S. en het N. A. V. zijn de
vertegenwoordigers van deze verschillende
stroomingen. Nu moge het zijn, dat in den
laatsten tijd de opbloei der vakvereenigin-
Het duodvonnla door den Franschen
krijgsraad uitgesproken over don Duitse ben
koopman Albert Schlageter ia gistermor
gen 4 uur in den tuin van het gerechtshof
te Dusseldorf voltrokken. (Hij werd ter
dood veroordeeld onder de beschuldiging in
nauwe betrekking te staan met de Duit
sche rechta-radleale geheime organisatie»»,
dte hem zouden hebben opgedragen in het
Ruhrgebied een actleven tegenstand te or-
ganiseeren en door onafgebroken sabotage*
darten de veiligheid der Franschen in ga*
voor te brengen.)
Te Lausanne is er tusschen de Turken
en
zake den afstand van Kar
Angora besloot af te xte
schadeloosstelling in conto
weging dat <J*‘ vordering
met wapengeweld te innei
By het verlaten van het
verklaarde Veniselos, die zichtbaar ontroer»!
en tevreden was: „Metudeun, c’eat ia palx
De basis der «.vereenkomstluidt: De
Grieken erkennen Jji {Principe hun plicht
tot schadevergoeding, maar de Turken
zien met het oog op den staat der Griek
sche financiën van de betaling in contan
ten af. temet vroeg daarop den geallieer
den of deze ook in de vredesvoorwaarden
rekening zullen houden met den staat 'der
Turksche financiën, waarop de geallieer-
uen Ja antwoordden. De Turken krijgen
een rectificatie der grens om KaragatsJ,
nader door de experts vaat te stellen, ten
opzichte waarvan de Serviërs reserves
maakten. De Turken moeten twee Griek
t;che schepen, de Grieken vijftig Turksehe
schepen, die sedert den wapenstilstand van
Moedros stfn buitgemaakt, teruggeven
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
tȟ onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—0 uur.; Administratie Tel. Int. 82;
Redactie Tel. 545
ADVERTENTIEPRIJS» Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den beaorgkriag):
1—5 regels ƒ1.30, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bexorgkring:
1—5 regels ƒ1.55, elke regel meer ƒ0.80. Ad verten tien in het Zaterdagpummer 20
bijslag op den prijs. Liofdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGKN: 1—4 regels ƒ2.06, elk» regal maar ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone adverteutiën en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer gereduceer-
den pr(js. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advcrtentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soiled» boekhan
delaren, Advertentiebureau* en onze Agenten en moeten daags
het Bureau zyn Ingekomen, teneinde van opname verzekerd t
60UDSCHE COURANT.
de Grieken overeenstemming bereikt in
agatsj.
n vaiypen hoog»
»ten uit de over
ster toch slecht»
L zou zjjn.
Chateau d’Ouchy
Hundertschaften de depots, welk» door de
brandweer zijn bezet, bestofmd. Zjj eischten
de overgave der wapenen, die de brandweer
met toestemming der Fransche autoritei
ten in haar bezit heeft. Daar dit werd ge
weigeld, vielen de Hundertschuften de
brandweermannen aan, terwijl voor het
hoofdbureau van het Duitsche arbeiders
verbond barricaden oprichtten. De brand
weer richtte de motorspuit op de aanval
lers, waarop van die zjjde schoten vielen,
waardoor een man gedood werd, een stee
nen bombardement volgde, waardoor de
geheele straat binnen weinige oo gen blik ken
met steenen lag bezaaid. Vele personen lie
pen zware verwondingen op. De terroris
ten kwamen nu van achter de barricaden
te voorschijn en wierpen zich op de brand
weerlieden. Er ontstond een gevecht van
man tegen man. Eerst tegen den morgen
eindigde de strijd met een volkomen neder
laag der aanvallers, die 4 dooden on 54
gewonden telden. Aan de zijde der brand
weermannen vielen 3 dooden en 14 gewon
den. De gewonden werden in hospitalen
ondergebracht.
De straten zijn thans bijna geheel ont
volkt. De gewone levensmiddelentreinen zijn
sedert Vrijdag niet aangekomen en wat
nog binnenkomt aan goederen durft men
niet in ontvangst te nemen uit vrees voor
nieuwe plunderingen.
Ook in Bochum duren de onlusten voort.
Georganiseerde arbeiders hebben een Selb-
schutz opgericht voor twee derde bestamtle
uit christelijke arbeiders. Deze Selbschutz
is nu weer in botsing gekomen met de z.g.
proletarische Selbschutz der communisten,
waarbij verschillende personen werden ge
dood en gewond. De communisten vaardig
den een proclamatie uit, waarin de over
gave van den stedelijken veiligheidsdienst
wordt geëischt en een strtfng verbod voor
het veriteer op straat van des avonds 10
tot des morgens 10 uur wordt bekendge
maakt. In den avond kwamen wederom bloe
dige botsingen voer. De communisten lieten
nieuwe Hundertschaften uit Gelsenkirchen
aanrukken en voor een nacht was om aan
val op het brandweerdepot en het hoofd-
kwartier der Vakvereenigingsorganisatie
awgekondigd. De brandweerbrigade greep
echter in en verstrooide de opdringendo me
nigte.
De Fransche bezetting nam een passieve
houding aan en verklaarde alleen b(j «laden
van sabotage, als brandstichtingen en der-
geljjke, handelend te zullen optreden. Een
verzoek van den plaatsvervangenden regee-
ringspresident van Dortmund om Schutz-
poJizei te mogen gebruiken ter onderdruk
king van de onlusten, werd door generaal
Devignes afgewezen.
Op den linker Rijnoever bestaat er in het
industriegebied weinig neiging om Zich bjj
de communistische beweging aan te slui
ten- De Engelsche en Belgische bezettings-
autoriteiten willen van plannén voor een
algemeene staking, samengaand met com
munistische onlusten, niet» weten, terwijl
de Fran»«chen de plannen der communisten
op zjjn minst genomen dulden, zoo al niet
bevorderen.
Naar uit Dresden wordt gemeld schy.nen
ook daar communistische ongeregejdehedn
te worden voorbereid.
Poogden aanvankelijk de conununi»ten
een vergadering waarin de regeer mg» pre'
sklent Grüzner uit Dusseldorf sprak, te ver
storen, hetgeen hen echter niet gelukte,
den volgenden dag namen «ie samenscho
lingen in omvang toe, met het gevolg d»t
alle zaken gesloten werden.
De onruatetsokers zijn evenals in h«t
Ruhrgebied gekleed in een groene kiel m»t
zwarte gordelriem.
m Birtley bij geen kerkgenootschap
aangesloten. Guy had op Zondag heel
wt inig tijd en Tibbie ging dan een»
naar de Anglikaansche kerk, waar do
dienst orthodox en da* muziek mooi
was, en dan weer naar de afgeschei
den kerk, waar dominee Ambrose de
godsdienstoefening leidde. Hij was on
getwijfeld de beste prediker in de stad
en een begaafd en geleerd man. Veten
verbaasden er zich over, dat hij uit
vrijen wil in Birtley bleef, hoewel een
ander en meer met zijp geest en aard
overeenstemmend arbeidsveld hem was
aangeboden.
Hij was een man van ongeveer vijf
en dertig jaar, lang en mager, met een
vrij ernstig gelaat en zwaarmoedige,
donkere oogen. Toen hij mevrouw Cre-
v.e van verre zag, keek hij verbaasd
en kwam snel naar haar toe. Van wat
haar tot dit huwelijk gedreven had,
had hij hoegenaamd niets begrepen en
nop altijd was hij er niet in geslaagd
een redelijk antwoord te vinden op de
jvragen, die zich daaromtrent aan hem
hadden opgedrongen. Het weinige, dat
hij van de oudste juffrouw Fleming had
gezien, sloot elke verdenking, dat zij
gen, die in oorlogstad werd verkregen, iet
wat is teruggeloopen dit neemt niets weg
van het feit, dat het vakvereenigingswezen
zich in deze 25 jaren heeft ontwikkeld tot
eene kracht, die niet valt te onderschalten
en ter zijde te stellen. Daartegenover staat,
dat dank zij het vakvereenigingswezen «ie
tevoren eigenljjk ongeschoolde macht der
gezamenlijke arbeiders tot zekere verant
woordelijkheid is gekomen. Voor de ontwik
keling zoowel van het economische als van
het politieke leven kan dit niet anders dan
goed werken, internationaal is de beteekc-
nis tier vakorganisaties erkend in de op
richting van een internationaal bureau; in
deze organisatie hebben zoowel de werk
gevers als de werknemers vertegenwoordi
ging met als neutrale tusschenparty do
vertegenwoordigers der verschillende Rc-
geeringen. Nederland is, tegelijk dat het
toetrad tot den Volkenbond, ook tot dezg
internationale Arbeidsorganisatie toegetre
den; het heeft intusschen van de overeen
komsten van Washington, van Genua en
van Genève nog niet alle aanvaard, wyl
verschillende bezwaren daartegen aanwezig
schijnen.
Gelijken tred met de ontwikkeling der
vakbeweging heeft ongetwijfeld die der dus
genaamde Vrouwenbeweging gehouden.
Reeds bij Koningin Wilhelmina’s Regee-
ringsaanvaarding had de vrouwenbeweging
zich ontwikkeld; de tentoonstelling te
’s-Gravenhage was eene getuigenis daarvan.
Maar welk eene kracht is er in deze kwart
eeuw niet van de vrouwenbeweging uitge
gaan zoowel op politiek als economisch en
tal van ander terrein. Het Nationaal Bu
reau voor Vrouwenarbeid heeft den grond
slag gelegd voor wetenschappelijke studie.
De verschillende vereenigingen voor vrou
wenkiesrecht propageerden te pas en te on
pas den eisch van het vrouwenkiesrecht,
dezen brengend onder ieders aandacht. Dank
zij het initiatief-voorstel-Matchant is voor
twee jaren het vrouwenkiesrecht ingevoerd,
practisch toegepast bij de verkiezingen van
1922. De vrouw is thans als Staatsburgeres
bijna geheel gelijkgerechtigd aan den man;
wel zyn er intusschen nog wettelyke bepa
lingen, die voor de vrouwenbeweging een
steen des aanstoots zyn. Nu intusschen «le
vrouwen aan den wetgevenden arbeid deel
nemen; nu tegenstellingen, die vroeger als
juist werden erkend, als onjuist in het al
gemeen zyn ter zyde gevoerd, kan ook de
actie daarvoor zich in rustiget banen ont
wikkelen en leiden tot een resultaat, dat
voor het land het beste is. Het is zeker eene
merkwaardige speling van de geschiedenis,
dat juist onder de regeering van eene
vrouw, die vrouwenbeweging in Nederland
zich zoo sterk heeft ontwikkeld. De ten
toonstelling van „De Vrouw” 1913", eene
der merkwaardigste in het aan tentoonstel
lingen zoo rijke jaar 1913, was eene krach
tige uiting van het zelfbewustzijn, door de
met grooten ijver werkende organisaties in
ons land gekweekt!
de lief en had «ehoopl dien als een
voortdurende (?art in haar nieuw tehuis
te vestigen. En zie, op den drempel er
\sn t-ehenen al de strijdkrachten zich
te veroenigen, en zij was machteloos
ei iel» tegen te doen. Deze overtuiging
gaf een bedroefde uitdrukking aan haar
gelaat, die de heer Crewe zag; hij
maakte er editor geen opmerking over,
hij liep met haar «nar de poort en
toen hij de groepjes arbeiders zag, die
er voor stonden of heen en weer dren
telden, werd de uitdrukking van ont-
stemming op zijn gelaat oog sterker.
Zij beantwoordden die echter uitda
gend; voor het «ogenblik hadden zij
zich aan zijn machtssfwer onttrokken.
Alison liep haastig en even huive-
was blij toen
de vroolijker
de hoogte van zaken om zich over den
toestand te kunnen uitlaten, maar de
woorden „staking” en „uitsluiting” be
zorgden haar grooten schrik.
„Ik wilde, dat het niet was gebeurd
en ik hoop, dat het niet lang zal durey.”
„Het zal net zoo lang duren als ik
wil. De belhamels wil ik in geen ge
val terugnemen,” antwoordde hij barsch
,,Jfr geloof, dat ik hen dat vanmorgen
duidelijk heb gemaakt.”
Alison had een wanhopig onaange
naam en hulpeloos gevoel over^ zich.
Haar leve® was tot nu toe zon3eF bij
zondere gebeurtenissen voorbijgegaan;
nu kwam zij in aanraking met krachten
zij wel gehoord had, maar
haar nooit*hadden beroerd. Het
de elementaire strijdkrachten,
die al het slechte in den mensch
voorschijn roepen. Zij had nooit
minder aanlokkelijke uitdrukking op
eenig gelaat gezien, dan die welke nu
domineerde op dat van haar man. Zij
was te verstandig om op dat «ogenblik
meer te zeggen. Zij voelde, dat zij er
het recht niet toe had, daar zij vol
komen onkundig was van de kwestie,
waarom het ging. Maar zij bad den vre-
63 -
,.lk wil liever niet rijden,
maar een mijl en ik zal tijdig voor de
lunch terug zijn. Kom je tegen thee-
bied. Schlageter terechtgesteld. Een regeling tuschen Griekenland
en Turkije. Een nota van Bulgarije. De burgeroorlog in China.
Naai- de „B. Z a. M.” mededeelt, heeft
het Reichsverband der Deutsche Industrie
ter kennis van de Duitsche rtylcsregeering
gebracht, dat de Duitsche industrie bereid
is spoedig dusdanige bindende en by de
wet geregelde garanties te verstrekken,
welke tot verzekering en aanvulling van
het Duitsche aanbod aan de geallieerden
noodig worden geacht, en aan het verstrek
ken waarvan door d# geallieerden groote
waarde wordt gehecht.
Deze garanties door den handel, de in
dustrie en dep. landbouw te geven, zullen
als tweede waarborg na de staatsgaranties
worden opgevat. Als staatsgaranties zullen
in de eerste plaats de inkomsten van de
staatsspoorwegen in aanmerking komen.
Zooals gezegd, zal de garantie van den
handel en de industrie worden verleend in
den vorm van een hypotheek op onroeren
de goederen en als» afgifte van een bepaald
deel der aandeelen, zonder dat daarby even
wel het «laaraan verbonden stemrecht aan
den staat zal komen.
Cijfers voor het bedrag, tot hetwelk deze
garanties zich zullen uitstrekken kunnen
op dit oogenblik nog niet worden genoemd.
De te verstrekken waarborgen zullen ech
ter overeenkomen met het bedrag, hetwelk
de rijksregeering na grondig en zorgvudig
onderzoek en na overweging van alle door
het buitenland op he>t jongste aanbod in
gébrachte bezwaren als te dragen zal be
palen.
Door deze verklaring van de zijde der
Duitsche industrie is een van de meest be
langrijke punten uit de nieuwe nota, welke
de Duitsche regeering aan de geallieerden
zal aanbieden, op gunstige w(jze geregeld.
De door Poincaré reeds aangekondigde
nieuwe scherpe dwangmaatregelen worden
volgens het Berl. Tageblat reeds ultg«1-
voerd.
De Rijnlandcommissie heeft verordend,
dat van nu af aan werkkrachten van al
lerlei aard, paarden en materiaal kunnen
worden opgevorderd.
Wijders heeft de commisaie bepaald, dat
van 1 Juni af voor alle kolen- en cokes
transporten in het bezette gebied aan de
Franache autoriteiten een vervoervergun-
ning moet worden gevraagd. Transport, n
zonder zulk een bewys worden in beslag ge
nomen.
Verder heeft de cos^nissie de uitwijzing
van opnieuw 585 Duitsche ambtenaren ge
last.
getrouwd zou zijn om oen goed»» posi
tie te krijgen, uit. Muur dat zij Ed
mund Crewe zon liefhebben, »cheeu
nog onmogelijker Gewoon ais hij wg»
menschen en omstandigheden te leiden,
wekte het huwelijk Ambrose*» volle
belangstelling. Hij greep dua de gele
genheid om een» met haar te spreken
met beide handen tan.
„Ik bied u mijn gelükwensch aan
en heet u welkom in Birlley, mevrouw
Crewe,” »ei hij met een lach, die lijn
gelaat verhelderde en waarmede hij
zich een plaat» veroverdq in ieder» hart
„Pas gisteren heb ik gehoord dat u
thuis bent gekomen.”
,Wij zijn Woensdag gekomen,” ant
woordde Alison. „Ik dunk u zeer, do
minéé Ambrose
„Gisterenavond bracht ik eeu uur in
het huis van uw broer door, en hoord»»
vun hem dat het nu vaststaat, dat wij
hem verliezen. Dat b een groot verlies
voor Birtley, mevrouw Crewe, hoe groot
dat zulleu wij pas voelen al» het ge
schied ta.”
Hjd thuis?”
,.lk betwijfel het; ik zal wel aan
deze plaats geketend zijn gedurende
het grootste deel van den dag, om te
telefoneeren en allerlei andere dingen
te doen. Waghorne is naar Birmingham
gegaan. Ik hoop, dat wij voor het ein
de der week de plaatsen in elk geval
weer bezet hebben. De kerels moeten
«nodig een» een lesje hebben"
Weer lag de harde toon in zijn stem
en Alison wendde zich ontmoedigd naar
«e deur. Zij was niet zoo volkomen op
Bulgarije kan rich met deze transact!»
niet vereenigen en z«ndt aan «Ie conferen
tie te Lausanne een nota, waarin door dl»
regeering wordt verklaard, dat er niet
genoog den nadruk op kan leggen, hoesee1
de belangen van Bidgarfje zijn betrokken
b(j «Ie kwestie van het afstaan van Kara
gat“j aan Turkije. Dit toeh is een gebiel
aldus de nota «lat door Bulgarije op
grond van het vewlrag van Neuilly aan de
geallieerden Is afgestaan en waardor «I»
uitweg voor BulgarÜe naar de Efdfeeh»
Ze» loopt
De vraag, die thans moet worden
steld is, at h»t afstaan van een
da« door Bulgarije ttyiens een
zijn machtssfwer onttrokken.
1 r. k.o. ïi.r At.
rend langs hen heen en
zij de laan uit was eit
Highstreet in kon gaan.
Zij dacht er over den
naar het Park te nemen, toen zij op
korten afstand de magere, lange ge
stalte zag van Charles Ambrose, den
predikant van de afg»?scheiden kerk.
Zij kende hem heel goed, daar zij hem
heel dikwijls in de dokterswoning had
ontmoet. Guy en Tibbie hadden zich
1564 96
