icL
4
s
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, bbkkbnwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, mobrcapelle, N1EU
62*Jaargang
Woensdag 80 Mei 1008
J
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-.en Feestdagen
tplaren,
onkies.
ZOON
GOUDA.
aak
ook
lort
ader
huis
ding
van
loet,
tem,
ver-
FEUILLETOU.
Niit hir MiKliHhiiiM |M
Uit het Engetaph van DAVID LYALL
door J. P. WESSEtlNK—JTAN B08SA
7 (Nadruk verboden.)
ibrlóken
WORMEHVTEK
tEM
ÏERDE BI aT)" Ipo. 15246
Fransche credieten voor het Ruhrgebied.
WERKERK OUDERKERK., OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
Ai
wat
het origi- j
JM
(Wordt vervolgd).
xki«
takje
dt en
d de'
izakelijke
JavAanschen adel, schijnt eene onverwach
te awenking naar linke te maken. Dat een
aekere opleving van de nationale gedachte
zich in irwlië doet gevoelen, valt 'niet te
weerspreken. In dit verband dient herin
nerd, dat gedurende deze kwarteeuw meer
malen de wenschelijkheid iz betoogd, laat
stelijk door G.G, Van Limburg Stirum *elf,
dat de Koningin Hare Koloniën'zou beaoe-
ken ;de verwezenlijking van dezen wenzch
is tot dusver op financieels bezwaren af-
ge stuit!
WERK
»PEN,
tlCHT-
NTEN,
a en het
581 70
ImrHn
■akkaa»
gin tier bezetting, do gevolgde politiek in
het Roergebied zal, zoo zeide PointJare, ver
der worden voortgezet.
De Fransche Kamer nam met 420 tegen
125 stemmen aan epn wetsontwerp tot het
verleenen v^n een crediet van honderd mil-
lioen francs aan de Roemeenache Regeering.
Naar de minister van financiën, de Las-
teyne, uiteenzotte, is dit crediet bestemd
om Roemenië in staat te stellen de zware
verliezen, tijdens den oorlog geleden, te
herstellen, en zich te wapenen om z(jn on
afhankelijkheid en de onschendbaarheid zij
ner grenzen te verzekeren.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
por kwartaal 2.90, .per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per poot per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT II, GOUDA,
bü onze agenten en loopers, den boekhandel en do postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—0 uur.; Administratie Tel Int 82;
Redactie Tel. 545
ons uitgestrekt Oost-Indisch bezit geens
zins een eenvormig bestanddeel uitmaakt
en die pleite» voor eene staatsinrichting
naar collectiviteiten. Wat uit deze wisse
ling van meeningen zal te* voorschijn ko
men, is moeilijk te zeggen. Wel staat vast,
dat de dusgenaamde inlandsche beweging
een verschijnsel is geworden, vte<rme<le re
kening valt te houden. De i^dhcale concen
tratie, die thans de extremtotische elemen
ten vereenigt, schijnt meer Inraad-^an goed
te doen ;Boedi Oetomo, de vereeniging van
De Minister van Landsverdediging in Ooi
gië heeft een voorstel ingediend om den
duur van den diensttijd tydelljk te brengen
van tien op veertien maanden. Kvnlng AI
bert bepleit aanneming van dit voorstol in
een schrijven dat hij tot den Mfalstei
ten en h(j zegt daarin: Volgens mün over
tuiging, evenals vaa die mijner voorganger*
is de toekomst van Belgii* nauw verbondsn
met de hamlhaving van «en leger, dut nam
buiten oen bolwerk te, hetwelk de zwafcU
van onze iaardrljkakundige gesteldheid vei
betert en naar binnen <U groot-1 leci schoot
van tucht en vaderlandsliefde. Do hechtheid
van de troepen is.tenmins^ even belangrijk
als hun getal ;dè hechtrfeld .van een lege
kan slechts worden verkregen door een gew
de opleiding en een goede tucht, die
gevolg zijn van den diensttijd. De duur vnn
den diensttijd stelt eveneens in staat -n
kader te vormen, dat op de hoogte u van
z(jn taak. Ik spreek mijn ingenomenheid nit
met het amendement, «lat, terwijl het lltani
aan het leger voldoende opleldlngavoorwqar
den verzekert, aan het land da beschikking
geeft over opgeleide troepen, die aan xyn
behoeften beantwoorden. Het voorgwtold’*
systeem zal aldus, ons leger in staat 4«l>
len de hooge zending te ver»eker»»n, welk*-
ten deel is gevallen aan de troepenmacht
1 gesteld in dienst van de rechten
vr|j volk. Ik hooj> en weasel), dat
vertegenwoordiging u >uil volgen
weg, waarop gij naar m(jn oordeel de hol
ste belangen van het land dient
warm.
,,lk heb de gong niet gehoord,
hij ter verontschuldiging, „bet spijt nuj
dat ik te laat ben.
Hij richtle’ïicli tol Alteon on dit nam
zijn vader nu weer allo* Hehnlve vrién
delijk op.
„Denk je dut het vandaag zal kaan
regenen?” vroeg zij, toen de altlte aan
hield. De lange, onaangename stilten
aan tafel, waaraan do Crowe’» nis 1a-
milie gewoon waren, zij beproefde al
le*. <»m er een einde aan Ie maken.
Maar het praten voor dit doel is oen
droeve zaak en weldra weigerde haar
tong ondanks haarzelf haar taak te
volbrengen. Zij woeg'zich af, of ztj
verkeerd had gedaan, wr bij Stephen,
op aan Ie dringen. dat mij beneden sou
komen; «luidehjk was het, dat "hot zijn
.vader geen genoegen deed hA» re
ZICH.
„Hoe laat sta je gewoonhjk óp, jon
geman? Het lijkt er met naar, dat jo
bijzonder veel genoegen schept in je
ontbijt,” zei de heer L'tewe <na een
poosje
„Ik gebruik *s morgeus nooit veel,
zeiMUephen zenuwacbtig opaehrikkcnd-
„Dat ia verkeerd; een goed ontinj»
legt het fundament voor den w-.»rkda
maar ata'alle dagen in even ij root o le
digheid worden doorgebruehl. dan
maakt liet niet veel venend
L GOUBSCHE COURANT.
de sjuking betreft onveranderd. Alleen te
Dusseldorf heeft een kleine botsing plaat,
gehad, waarbij twee communisten worden
gewond en één gedood.
In Dresden hielden de werkloozen nieuwe
betooglngcn. Poch werden verschillende vln-
kete en markthallen weer geopend.
Uit Dusseldorf wordt gemeld dut Oberre-
gierungsrat Lutherbeck, de pluatevervanff< i
van den uitgewezen regeoi mgsj>re»i<le&;t
GrUtzner, door de Franschen is gearres
teerd, volgens de „Voss. Ztg." in opdracht
der Belgen, die beweren, dat lutherbeck
zich heeft schuldig gemaakt aan baleedi
ging van het Belgische bezettingsleger.
Lutherbeck had eenige dagen geleden na
men* tie Duitsche regeering geprotesteerd
ttgen het over den Dultschen koopman
Schlagetter uitgesproken doodvonnis, en
hiermede wordt thans z(]n aanhouding in
verband gebracht. 1
Volgens andere berichten zou de boteedi
gin/hierin bestaan dat Lutherbeck onlang.*
het verzoek om Schupo naar het Roerg»
bied ta mogen zenden alleen tot de F*rtvh
sche autoriteiten heeft gericht
De Fransehen die na Wegvoering van <i
kleurstoffenvoorraden tie Rmlteche Analin
en Sodafabrieken hebben ontruimd, hebben
thans de fabriek te Oppan bezet en het
bedrijf stopgezet
De Rjjkskanselier heeft gisteren ook ge
confereerd met de vertegenwoordiger» van
den landbouw. Zy verklaarden zich in be
ginsel bereid tot het geven van uitgebeelde
garanties voor de schadeverguetlingsbota-
ling, onder voorwaarde van een definitieve
oplossing der kwestie.
D^ regeering staat voordurend in ver
binding met de partijleiders on deelde hun
den hoofdinhoud der nieuwe Duiteche nota
mede, waarmede zjj itf hoofdzaak accoord
bleken te gaan.
nvu„ **M «AVilORRCU*
Zij wist reedfc, dat zij .op de proef <Jn> jk ge|oof, dat hij komt óm u
k'eMeld zou worden en dat dingeij, die >‘een plezier te doen en om geen enke-
vroëger gemakkelijk geweest wareb en
lot de dageljjksche onle der dingen had
dtn behoord, nu moeilijk te volbren
gen zouden zijn en overwinningen
slechts door moed «en beleid behaald
tobden worden.
loen zij de eetkamer binnen kwam,
»a» Celia daar, alleen, zij 2at op een
ouderwetsch bankje bij den haard, en
warmde haar .handen aan den helderen
gloed.
Zij sprong op om Aiiaoïr een l^us te
geven. De verhouding tusschen deze
was reeds volmaakt. Ceii* lever-
de geen frUagatuk, zij had geen moei
lijkheden te overwinneu, zij verlangde
geen loopbaan, zij was een gelukkig
Jnrigra, maar Alisoir \yovkle er zich
plotseling zenuwachtig <ibor worden.
„Wat is de Zondag toch een holsrho
last,” gromde de hoer Crewe. „Hij hin
dert ieder in zijn bezigheden, behatec
den predikant, en hem zónden we kun
nen missen.”
„Als rustdag is hij nooddg,” zei Ali-
son kalyi „Herinner je je niet, dat
men hem tentijde Wn de Terreur ih
Frankrijk wedcijferih^en dat de gevol
gen n ood lottigiwa ren?”
„Zoo? Voor'wie? Ik ben er zeker
.an, dat ‘de volkomen afschaffing een
zepen ^ou zipi voor iedereen. Ga de
stad door op welken Zondag je wilt,
na het ontbijt; on wat zie jo óp alk
geschikt open stuk grond? Ken troep
luie, ongekamde kerels, die wedden op
duiven of honden of vechtende dwerg-
hitnen; op iets 'moeten en willen zij
wedden. Waarom makere de predikan
ten aan zulkv dingen geen einde? Al
le* wat zij doen, *1» ópstaan en heel
wat ongenietbaron onzin preeken voor
«en deel der gemVewte <lat >urli goed
Jkdraafift en het niet hoodig heeft,
gedraagt en het niet, noodig heeft.
Wel Stephen, tien *je emdetiijk wel
zoo genadig geweest de tttl lilie-tafei
met je aanwezigheid te vereeren?”
Slcphen, die wat onhandig i de deur
verschton en door deze halfs«hertsen-
Verwacht wordï dat de Duiteche nota
Dinsdag zal worden verzonden. De eerst
volgende Ryksdagzitting is eveneens vast
gesteld op Dinsdag 5 Juni.
De toestand In het Roergebied» Is sinds
gisteren «enigszins verbeterd. Hier en daar
hervatten de mijnwerkers den arbeid, o.a.
te Gelsenkirchen. Tot nieuwe rusiverstorin
gen is het nergens gekomen en' op veie
plaatsen ja het werft hervat. Uit de dis
tricten Hórde, Dortmund en Essen ^>rdt
een verbetering van den toestand gemehL
Ook te Bochum valt verbetering te cdA
stateeren.) De politie deed een aanval 0^. 1
een van <ta bureaux der oproeriingap in het
centrum (hr stall en arresteerde e.s. 800
personen.
Te Witten en Herne is de toet
Credieten voor Roemenië. Verbetering van den toestand in het Ruhr-
gebied. Het nieuwe Duitsche voorstek Koning Albert bepleit de
lijdelijke verlenging van den dienstplicht. De staking in België. De
conferentie in Lausanne.
De Fransche Kamer heeft gisteren tie
credieten voor de Roerbezetting, waarby de
regeering de kwestie van vertrouwen ge
steld had met 505 tegen 63 stemmen aan
genomen. Credieten zullen Woixlen geopend
van 2j.707.203.865 frs. op de algemeene be
groeting, 361.937.996 op de belagen
1.1'35.866.262 op de iwgruoting van .ver
haalbare uitgaven en <ft.501.933 op de bij
zondere rekening voor het onderhoud van
de bezettingsroepen.
In d’e Kamerzitting waarin deze besluiten
werden genomen ging het zeer rumoerig
toe. Tardieu die gesteund werd door de
rechterzijde en herhaaldelijk werd geïnter
rumpeerd door radicalen en socialisten, viel
.MtelMlmatig de politiek van Poincaré aas,
die hjj niet krachtig genoeg- vond. Poincaré
viel, zooals hy vaak doet, den spreker fn
de rede, die in de redevoeringen van Poin
caré tegenspraak, aarzeling en wankelen
meende te vinden.
Tardieu eischte in het Roergebied een
maximum resultaat djwr een maximunf
krachtsinspanning. ElkeS zwakheid moei
worden vermeden, want zoo zei h(j, de atf
tie in het RoergebiedSiQeft voor Frankrijk'
een beslissende beteekenis.^TJe Roer is in
werkelijkheid het Verdun van den vrede.
Deze slag moet gewonnen worden. Dien
tengevolge had Poincaré ongelyk met te
verklaren, dat de bezetting van het Roer
gebied geen jfcolitigke of militaire zaak zou
zijn, noch een economische pressie. Een der
gelijke omschrijving is onjuist, omdat men
in de Ro$r politiek, militair en economisch
moet optreden.
Tardieu eindigde te midden van protes
ten der socialisten met te'vragen, dat de
regeering ter kennis van de geallieerden,
de neutralen en Duitschland zou brengen,
dat het Roergebied in staat ^Ik beleg ver
keert.
Poincaré verklaarde in antwoord hierop,
dat de staat van beleg in werkelijkheid in’
het Roergebied bestaat, reeds vanaf het bo
men wetenschappelijke expedities, die met
zoo schitterenden uitslag werden bekroond!
Niet alleen in dit opzicht is deze kwart
eeuw voor Oost-ïndié merkwaardig. Zij is
het ook om de innerlike stroomingen, die
zich hebben kenbaakgemaakt Imtfters,
reed* van de jaren 19T0 en daarna da
teert de oprichting van de Sarekat Islam;
thans S. I. genoemd, oorspronkelijk m we
zen een godsdienstige vereeniging, die de
algemeene verheffing van het geestelijk
en maatschappelijk lev^n der inlandsche be
volking ten doel had. De vraag welke be-
teekenis aan de S .1. diende te worden toe-
gekeiul, werd in den loop der eerste jaren
verschillend beantwoord; er waren er, die
van haar de aanwakkering tot een inland-
schen opstand vreesden ;er waren er, die
rustig en bedaard haar verschijnen beoor
deelden .Bü het uitbreken van den oorlog
in 1914, toen eenige ongerustheid bestond
over de houding, door de inlandsche bevol
king aan te nemen, bleek de laatste beoor
deel ing de juiste te zijn. Dat neemt niet
weg, dat de ommekeer, die er daarna in de
leiding der S. I. js gekomen, er toe heeft
geleid, dat zich in 1916, 1917 en volgende'
jareu verschillende groepen vormden in de*
inlandsche bevolking, gedeeltelijk op poli
tiek, gedeeltelijk op economisch gebied, die
wenschen van nationalistischen aard uitten.
Het sterkst kwamen deze gevoelens tot
uitfag in 1918, toen in Indië bekend werd,
wat zich hier te lande in de „week van
Transtra” af speelde. In Mei van 1918 waa
overgegaan tót de opening van den Volks
raad, een adviseerend college, gedeeltelijk
uit Europeesche, gedeeltelijk uit inlandsche
leden bestaague, een allereerst begin tot
algemeen zelfbestuur, krachtens het ont
werp, door Minister- de Waal Malefijt ver
dedigd. In den Volksraad verhieven zich de
zelfde stemmen, als in de dusgenaamde in
landsche beweging waren waar te nemen.
*Q.G. van Limburg Stirum, wiens beleid zich
wel kenmerkend onderscheidde van^lat van
z\jn voorganger, dep heer Idenburg^achtte
het noodzakelijk om aan deze stroomingen
toe te geven; deed beloften tot herziening
van de Indiscife Staatsinrichting in demo-
cratischen zin, die door de Regeering in
het moederland niet geheel werden bekrach
tigd. De herziening der Indische Staatsin
richting dan ook, thans San de orde door
afwerking, bevredigt niet degenen, die
autonomie vpn Nederlandsch-Indië op hart*
plaats achten. Daartegenover staan tal van
kenners van het leven der Inlanders, die
meetien, dat Indië nog geenszins rijp is
voor zelfbestuur; anderen weer die erop
wjjzen, dat de inlandsche bevolking van
VZE.E X f VV KJVIxrui, 1A/VLAJ1VA I LUI, OVOIxV/VFV y UWL/JUIWIH, *11 XVElVzn A. f j
ADVERTENTIEPRIJS! Uit Gouda aa omatnkaa (bahooraada tot den be»«r»WoRl
l-B re,el. 1.30, olko ro»el moor 0.2B. Vaa buit.» Gouda on de» U'lurnkrina:
1—6 roRoll 1.66. elke regel meer ƒ030. Advertentie» In hot Zalerdanummer «0
bU»la< op dea pr#a UeJdadi»l>ald»-adTortaati»a de helft »an dea pr|)a
INGEZONDEN MEDEDKKLINGBNl 1-4 refoln ƒ8.06, elke rafel maar ƒ030. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gowoaa adrertaatita ea iageaoudaa madadwimfea W eontnet tot M, produceer
den prije. Grooto lettere en randen worden berekend naar plaataruimle.
Advertentibn kunnen worden ingezonden door tusaehenkomet ran .oliede boaknan-
daUren. Advertentiebureau! on onze Agenten en moeten dnan »Mr do plantam»
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
Nederland in 25 jaren.
1898-1923.
VI.
Niemand ontkent meer, dat in economisch
apzicht het bezit van koloniën voor Neder
land van het grootste belang is. Dezj/over-
tuiging is in de kwarteeuw, die achter ons
ligt inderdaad wel toegenomen. Wellicht
houdt dit verband met het feit, dat, prac-
tisch gespróken, ons koloniaal bezit zich
in die» tijd heeft vergroot. Niet, dat nieuwe
deelen aan Oost- of Weet-Indië zijn toege-
voegtl ,maar dat gedeelte van Oost-Indië,
waarover Nederland's invloed zicly thans on-
middellyk uitstrekt, i« aanmerkelijk groo-
ter dan het was in 1898. Tot op dat oogen-
blik had onze aandacht zich vooral gewricht
op Java. Wel had Van den Bosch reeds in
het begiiuder negentiende eeuw voor de
ontwikkeling van Sumatra gepleit;; was by
laud een voorbijgaande belangstelling ge
koesterd voor Borneo;; bij Rochussen voor
Celebes, bij Lansberghe voor de Molukken,
maar desniettegenstaande bleven de dusge
naamde Buitenbezittingen tot aan het ein
de der 19e eeuw Voor een groot deel terra
incognita voor de bemoeiingen van ons be
stuur. Het is de groote verdienste van Van
Heursz geweest, dat hy, na Atjeb te heb;
vben g^acificeerd, in een vijftal jaren het
Gouveraeur-Gene raai schap wist te vol
brengen, dat vrijwel aan alle wenschen is
uitvoe^ng gegeven, die in den loop van de
MgentiCT&te>-^euM achtereenvolgens met
betrekking tot de Buitenbezittingen zijn
ffeuit geworden. Wel was reeds enkele ja
ren tevoren een aanvang gemaakt met de
uitbreiding van ons gezag over Djambi,
n-indji en een gedeelte van Midden-Su-
itra, maar naast de afwerking van het
en daar begonnen waa, werd* in de
emde jaren het overig deel van mv
hnd in snelle opeenvolging onder direct
^ag gebracht en onze invloed, waar die
reeds bestond krachtig, versterkt. Op Bali/j
Soembawa en alle meer Oostelijk gelegen
Krootere eilanden werd dit gezag afdoende
bevestigd.'fldebes werd in die jaren gyheel
onder bestuumlgvloed gebracht, het ver
waarloosde deel der Molukken werd be
dacht, op Ceram ontegezag bevestigd; daar
<*n op Halmaheira de tpeatanden geordend.
Op Borneo werd aan een langdurig verzet
m het midden des eilands een einde ge
maakt, terwijl daarna in den algemeenen
toestand in het Oosteltfk deeï van het
eiland zeer yeel verbetering werd gehrabht
En zelfs Nieuw-Guinea, tot voor kort bij
na volslagen onbekend, werd aaif alle zij
den binnengedragen en onderzocht. Wie
herihnert^ich piet de daarheen onderno-
Het is verbazend, hoe ruim'de wereld
wordt voor hem, die een vasten, bes lis
senden geest heeft et\ hoeveel vrijheid hem'
gelaten wordt.
een» na een langen tijd met Paachen
j?l Kerstmi#, of andere feestelijke gele
genheden. Anna en ik gaan naar de
Anglikaansche kerk, omdat xlj daar
goede muziek hebben en bij feesten be
taalde zangers.”
„Maar gaan jelui niet ergens gere
geld hedn als familie?”
„Neen.”
Op dat oogenblik kwam de heer
('jewe binnen, zef goedenmorgen en
oiiniiddellijk ging de gong.
%,Wil je een oogenblik op* Stéphen
wachten, Edmund?* vroeg Alison. „Hij
heelt. beloOjd vanmorgen voor het ont
bijt benedSX te komen eti wij zullen
niet zondergrem beginnen.”
„Niet?” vroeg de heer Crewe droog.
„Daitn/oet hij zorgen op tijd te rijn.
Ga zitten lieve, bn schenk de thee irt."
f Alison nam haar plaats in zondef
protest, ofschoon haar de toon, waarop
haai man sprak, niet erg beviel. Dat
beloofde voor Ste*phen*s ontvangst aan
Hatel niet veel goeds.'De heer Crewe
was in geen al te beste «temming. Alle
pogingen om de plaatsen, door de sta-
kera venten, door anderen te doen
innemen/ waren zonder succes geweest
en hij zag voor zich een onvruchtbare
week in de fabriek, waar het werk
zich nooit wo had opgehoopt. Hij was
dientengevolge in «temming om
zij er uit als de belichaming van jeugd
gezondheid en vreugde.
„Anna heeft hoofdnijn; dat heeft zij
Zondags dikwijls. Het/zijn zulke vree
slijke dagen, waar/ geen eind aan
schijnt te komen en/ waarop iedereen
uit zijn humeur is,” zei zij, terwijl zij
even een gezicht trok. „Misschien zult
u dat met andere dingen verbeteren en
ons vreugde op de Zondagen geven.
Alison’s mond begon plotseling te
trillen. t
„Heb je Stephen gezien, lieve en
komt hij beneden?”
1.1. Int, Irzimi ARM tl
le andere reden. Hij ia veel liever bo
ven irt zijn eigen hol, en ï’rimmie heeft
er hoegenaaiQOTiieUi tegen heitf te be
dienen.”
..Maar ik gelooft dat het f^echt voor
bem is geweest, zoo afgezonderd te
leien,” zei Alison met vaste stem.
„Gebruikt Anna haar ontbijt op bed?”
„Zij wil niets hebben. Zij heeft haar
ochtcndthee natuurlijk gehad.”
„Gebruiken ielui tillen je ochtend-
thee?”
„Ja, Natuurlijk, u niet?”
„Ik had het nooit. Ik had maar één
dienstbode, «ik zou ze zelf hebben moe
ten zetten,” zei Alison glimlachend,
tefwijl zij het metaje een tikje op den
i*m
6/é 94
Je en een
haar aardige
Wie» met v
mooi haar 1
met zijn vrouw. Celia die reede lang
gewoon was aan de stemmingep 4an
haar vader, scheen volstrekt niet van
taar stuk gebracht door r«ijn uorsch
ae woorden werd begroet, de daad* Je*
FUR. Mjiar Altaon wenkte hem
lijk glimlachend.
„Kom naast nij zitten, bes to jon
Je bent niet &o heel Imil aW