1
cl
Is!
I«t tor zuttotoito |üiiw<
Utt het Engelsch van DAVID LYALL
door J. P. WESSELINK—VAN ROSSUM.
J
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIEU
WERKERK OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
NA. ism
Vrijdag 8 Juni 1823
82*Jaargang
WERKERK
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
I
i
I
•ren,
ek|«a.
ZOON
W.K.F.
i
’abrleken
EKEN
I
De nieuwe Duitsche nota.
xui.
1,
ouder hij wordt,
I
en wel lijn hel
(Wordt vervolgd.)
in geplombeerde
aakkaa
Wees voor anderen een bron van zede
lijke kracht.
GOUDA.
676 34
gegarandeerd zuiver
en Gouden Medaille»
heid om de schril
aanvaarden.
Dexe bereidwilligheid heHten wU voor het
eerst aan den dag gelegd in onze memorie
van half Maart, die gericht waa aan de mo
gendheden die niet rechtstreek» aan de actie
in het Roergebied deelnamen. De minister
herinnerde eraan, dat hjj vervolgens een
tweede maal in zijn rede in den rijksdag op
dit aanvankelijk door Hughes geuite denk
beeld heeft vootrtgeborduurd, terwijl <le re-
geering in haar aanbod van 2 Mei ten derde
male dit denkbeeld heeft bepleit. Rosen
berg zegt, dat tot een dergel|jk besluit een
grooten moed behoorde, daar de Duitsche
regeering de samenstelling van deze com
missie natuurlijk niet kent, maur z(j ver
trouwt, dat de geest van gerechtigheid met
het voortschrijden van den Ijd over Europa
zal vaardig wot&il „Liever een waagstuk
ondernemen, dan het ónmogelijke beloven*'
W OR MER VEER
IK
N.
T-
N,
In Londen is men optimistijich gestemd
en men gelooft dat een regeling in zicht is.
Met groote sparring wordt een uitlating
van de Engel sche Regeering over het nieu
we aanbod tegemoet gezien.
FEUILLETOa.
(Nadruk verboden.)
ging reeds na vier jaar tot 2 reapeetfve-
lyk 2 Mi milliard volgens hot plan van So
nar Law, die eerst daarna de beslissing van
een internationale commissie sou willen in
roepen De kern van om» voorstel was trou
wens niet dit get^l maar de bereidwillig
heid om de schatting van de commissie te
MIIIMIIE COURANT.
Een interpellatie in den Rijksdag. Voorschotten aan overheidsperso
neel. Verhoogde broodprijs. De ontwapeningscommissie van den
Volkenbond.
tabak, bier, wjjn en suiker alsmede de op
brengst van het brandewjjnmonopolie ais
garantie voor de annuïteiten worden vei-
pand. Inderdaad is de opbrengst (voor den
oorlog 800 millioen goudmark) tot ongeveer
een vierde gedaald, maar dit zal automa
tisch weer stijgen, zoodra de Duitsche staat
huishouding weer normaal zal itfn.
Tenslotte merkt de Duitsehe regeering
op, dat alleen door mondelinge gedachten
wisseling een zoo ingewikkeld vraagstuk der
oplossing nader kan worden gebracht.
Duitschland erkent zijn verplichtingen tot
vergoeding. De Duitsche regeering herhaalt
haar verzoek om een conferentide bjjeen te
roepen ten einde den besten weg tot ver
vulling van deze verplichtingen overeen te
komen.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda m omstreken (behoorende tot den bezorgkring):
1—5 regels 1.80, elke regel meer 0J5. Van bulten Gouda en den bezorgkring:
1—6 regels 1.66, elke regel moer 0.80. Advertentita in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prjjs. Liefdadigheidz-advertentita de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1—4 regels ƒ2.06, elke regel moer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentiïn en ingezonden modedeelingen bij contract tot zeer geroduceer-
<len prjjs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusechenkomst van «oliede boekhan
delaren, Advertentiebureau* en onze Agenten en moeten daags vóór do plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
In den Rijksdag was gisteren groote be
langstelling voor de interpnllatio over do
markcatastaophe van den ifgevaardlgde
Haufhaeuser, een der leider^ van ‘ie Duit
sche vakvereeniging.
Spr. was van meehing dat de Fransehe
Regeering door haar actie in het Ruhrge-
bied het Duitsche volk heeft uitgeleverd aan
diegenen die voordeel willen trekken uit hot
waardeverlies van den mark. Sinds het ein
de van den oorlog heeft men zoo meende
spr. geen productieve economische politiek
meer gevoerd.
De bevoegde kringen uit het Duitsehe be
drijfsleven hebben de mogelijkheid tot con-
curreeron niet verhoogd door het verbete
ren van hun producten. ZO hebben daaren
tegen aan dumping gedaan, ten koste van
de groote meerderheid van het volk en
slechts gespeculeerd op valutawfnst. Het
rtyksverbond der Duitsche industrie heeft
vroeger een zoogenaamde hulp aangeboden
en daar toen ook al voorwaarden aan ver
bonden, die ónmogelijk konden worden aan
vaard. De door ons reeds lang geShchte
actie ten gunste van de rijksmark is door
dezelfde economische kringen gesaboteerd.
Pas na de bezetting van het Roergebied Is
een dergeltyke actie op touw gezet. Zii moest
mislukken, omdat alle door de sociaal-demo-
craten geHsehte waarborgen ontbraken. De
tijdelijke daling van de dollar, die door de
groote offers van de rijksbank moroRfk
hard treft. Hij heeft, geen kinderen, al
leen xrju vrouw en een oude zuster;
toor haar vooral doet het mij zoon
leed. Je moet beproeven den heer Cre
we anders te stemmen ten opzichte van
de Wrigbtsons, Ailie Indien je hem
zont» kunnen overreden Amos weer
aan te nemen, dan zou dat oen over
winning zijn. De staking zou daarmee
beëindigd zijn en jij zoudt je dadelijk
bij het begin een plaats in het hart van
het volk veroverd hebben. Zou je 't
niet willen probeeren?"
„Ik zal t probeeren," antwoordde
Alison, maar haar oogen waren om
floerst en toen Tibbie haar aankeek,
meende zij haar zuster nog nooit zoo
droefgeestig gezien te hebben. „Er is
m^Üt huis heel veel te doen, Tibbie.
Stephen moet in de eerste plaste ver
zorgd worden en o, ze zijn zoo godde
loos! Het is gewoon vreeselijk. Geen
gebed, geen gezang, noch eenige er
kenning van God. Zij leven gewoon als
heidenen."
„Ik heb het je gezegd,’* zei Tibbie
op gedempten toon, waarin een diepe
smart lag. „Maar je doet het prachtig.
Er is reeds verandering in hem waar
te nemen. Je zult een zendeling voor
Birtley worden en ais ik wegga, zullen
de vrouwen een veel betere vriendin
hebben. Dat zeg ik haar eiken dag.
Wanneer ga je met mij rond om haar
te loeren kennen?”
stak haar hand door zijn arm met een
verrukkelijk beweginkje van iemand,
di zijn eigendomsrecht iaat gelden,
zonder een oogenblik naar haar vader
om te zien, die dadelijk en nooai
norsch doorliep.
Het licht in de oogen van zijn kind,
toen die rustten op het eerlijk gelaat
var» haar verloofde, die weldra haar
echtgenoot zou zijn, wekté in het nart
van den vader plotseling een gevoel
van naijver. Geen vrouw had hem, zelfs
in de dagen zijner jeugd, met zulke
oogen aangezien en het leek hem niet
waarschijnlijk, dat hij in deze latere
jaren nog gelegenheid zou hebben die
ervaring op te doen. Met een steeds
dieper wordend besef van het vele, dat
hij in zijn leven had gemist, begaf hij
zich naar het salon, opende voorzichtig
de deur en sloeg onopgemerkt het
schouwspel gade. Anna speelde zach(
in den versten hoek van de kamer,
waar geen lamp was aangestoken en
op een van de met site overtrokken ca-
napé’s zaten Alison en Tibbie ernstig
niet elkaar te praten. Maar zij waren
met geheel alleen. Op een lagen stoel
bij de sofa zat Stephen, met zijn hoofd
op de knie van AHson; zijn gelaat was
naar haar opgeheven en een uitdruk
king van de grootste tevredenheid lag
op zijn gezicht.
Hij schrok even op, toen hij zijn va
der zag, maar toen Alison de richting
van zijn oogen volgend naar de deur
keeki zag zij slechts, dat die snel werd
gesloten.
Gisteravond heeft Dr. Rosenberg de rjjks-
minister van Buitenlandsche Zaken een ro-
geeringscommentaar op deze nota gegeven.
Op de verschillende antwoorden, zoo zeide
htf, die de Duitsche regeering naar aanlei
ding van haar aanbod van 2 Mei heeft ont
vangen, heeft zij slechte een antwoord ge
geven, waarin zjj zich beperkt tot de pun
ten waarop de antwoorden der ententeregee-
ringen overeenkomen
Dezelfde mogendheden die het eerste aan
bod hebben ontvangen, hebben ook deze me
morie gekregen, welke als een aanvulling
daarvan te beschouwen ia. Naar Japan te de
memorie door middel van de Japanache am
bassade te Berlijn gezonden, daar, zoo zeide
de minister, de geldmiddelen van het Duit
sche rjjk een zoo uitvoerige depeche naar
Tokio niet veroorloven .In dit verband merk
te hij nog op, dat het ontwoord van Japan
op het aanbod van 2 Mei voor Duitschland
onder alle anderen het sympathiekst was.
Omdat de Duitsche regeering eerlijk en
fair wil zijn, kon zy niet treden in het denk
beeld de definitieve som te verhoogen* om
dat immers na het aanbod van 2 Mei de
draagkracht van Duitschland riet is toege-
nonten.
Ofschoon er aanknoopingspunten waren,
heeft de regeering afgezien van een poging
tot aanpassing aan het plan van Bonar Law.
De tegenwoordige waarde van de eindsom
door Bonar Law genoemd is ongeveer 29
milliard. Ons plan, indien de daarin ge
noemde internationale commissie op den
duur de Duitsche draagkracht hoog zou aan
slaan, zou op 30 milliard neerkomen. Toch
hebben wij geen brag willen slaan, omdat
zulks licht tot een kunstmatige constructie
zou voeren. Onoverbrugbaar zou toch het
verschil zijn tusschen de annuïteiten van
1.2 tot 1.5 milliard eenerzfjds en de verhoo-
geweest. Zij werd sedert 1901 vertegen
woordigd door den Bond „Vrede door
Recht’’, die op elke denkbare wijze, ook in
de school en met medewerking van de
kerk, hare beginselen predikte. Het is
veelal verkeerd verstaan, men zag daarin
het prediken van de mogelijkheid om reeds
nu vrede onder de volkeren te bereiken,
terwjjl juist werd aangestuurd op aller
krachtige samenwerking, teneinde dit
ideaal te benadei-en, In 1910 verschenen
Prof. Van Vollenhovën’s merkwaardige ar
tikelen over de mogelijkheid eener inter
nationale politlevloot en -leger, waarin hij
voor Nederland eene taak zag opgesloten.
De oorlog heeft aan de Nederlandsche vre
desbeweging eene geheel bijzonder rol te
vervullen gegeven, geconcentreerd in den
N.A.O.R. onder leiding van Mr. H. C.
Dresselhuys. De N.A.O.R. is erin geslaagd
reeds spoedig de C. O. voor een Duurza-
men Vrede, een internationaal lichaam
met 41 nationale secties, te grondvesten.
Zoowel de N.A.O.R. als deze C.O. ontwik
kelden groöte bedrijvigheid; wisten rela
ties te verkrijgen tot in de oorlogvoeren
de landen toe, trachtten druk uit te oefe
nen op de openbare meening, niet voor’
een vrede tot eiken prijs, maar voor een
vrede met zoodanige voorwaarden, dat
deze duurzaam zou zijn. Schoon het uit
sluitend aan Wilson en zeker niet aan het
altjjd zwakke streven eener particuliere
beweging te danken is geweest, dat de
Volkenbond uit dezen oorlog is te voor
schijn gekomen, toch zal niemand ontken
nen, dat de N. A. O. R. hier te lande, tot
zelfs in het Parlement, de beginselen van
den Volkenbond heeft rthar voren gebracht.
Z|jne actie is menigmaal gecritiseerd, niet
goed geacht in een tijd, dat Nederland zich
vooral weerbaar moest toonen, gevaarlijk
geacht tegenover het buitenland zij is
geen van beide gebleken en de Regeering
heeft zich tegenover haar nooit op een ne
gatief standpunt gesteld. Sedert het einde
van den oorlog bestaat als centrale vre
desorganisatie de „Vereeniging voor Vol
kenbond en Vrede”, die met onderschei
dene- middelen tracht de denkbeelden van
den Volkenbond hier te lande ingang te
doen vinden. Het mag eigenlijk verwon
dering wekken, dat gezien de internatio
nale positie, die Nederland tegenwoordig
inneemt, niet eene krachtiger vredeAewe-
ging in Nederland aanwezig is.
is nu tien minuten over negen."
„Best, maar ik begrijp niet, wat jelui
er aan hebt samen te zitten droomen,
<4ltwijl gij beiden uw heele leven nog
voor u hebt. Ik kan u nu tegelijk wel
zeggen, dokter, dat ik Celia, als zij
tiüuwt, dezelfde toelage zal geven als
Anna: tweehonderd pond per jaar. Het
zal haar in staat stellen zich te kleeden"
„Daar hoop ik zelf voor te zorgen,
mijnheer Crewe," zei Guy nadrukkelijk
„en ofschoon ik uw vriendelijkheid
waardeer, ik dat wil zeggen wij
wij zullen het niet noodig hebben. De
o\ ereenkomst met Houghton maakt, dat
wij het zeer behoorlijk zullen hebben
en ik zal zelfs in stèat zijn ook mijn
zuster te helpen- Er is een tijd geweest
dat ik er niet op hopen durfde, dat mijn
pad nog eens over rozen zou gaan."
Er was een openhartige waardeering
zelfs een ietsje dankbaarheid, waar-
door Crewe getroffen werd en wat een
gevoel, een weinig verwant aan be
rouw, in hem wekte. Hoeveel had hij
aanvaard, niet dankbaar of nederig,
maar als zijn recht gedurende al de
jaren, die voorbij waren gegaan?
„Ik zal de Schotten nooit leeren be
grijpen," zei hij norsch. „Zij zijn de
ernstigste menschen op den aardbodem
en de meest ongenaakbare.”
Guy lachte, schoof zijn stoel terug en
ging zijn meisje opzoeken.
Zij verlieten samen de kamer en von
den Celia in de hal voor het vuur op
Guy wachten. Zij snelde naar hem toe,
zeodra hij op den drempel verscheen,
De nieuwe Duitsche nota is, zooate ver
wacht werd, gisteren aan de betrokken re-
geeringen overhandigd. In den toon ver
schilt de memorie aanmerkelijk met het aan
bod van 2 Mei. De Duitsche Regeering zelf
noemt de memorie een aanvulling van dat
aanbod.
De Duitsche regeering begint met te ver
klaren, dat zy niet meer wenscht te belo
ven dan naar haar overtuiging het Duitsche
volk met inspanning van al zyn krachten
kan volbrengen. Daar de Duitsche regeering
erkent, dat het zeer moeilik is om de gren
zen van de Duitsche draagkracht nauwkeu
rig te bepalen, heeft zij aangeboden de be
slissing van een onpartijdig internationale
instantie over de hoogte en den aard der
bepalingen te aanvaarden. Een krachtiger
bewijs voor den wil van Duitschland tot ver
goeding is niet denkbaar.
De Duitsche regeering is Gereid alle ge
gevens te verstrekken voor een betrouwbare
beoordeeling van de Duitsche draagkracht.
Ofschoon de Duitsche regeering groote lee-
ningen -wilde uitschrijven tén einde de mo
gendheden, die recht op herstel hebben, zoo
spoedig mogeljjk in het bezit van kapitaal
te stellen is zij zoolang dit onuitvoerbaar
blykt ook berejd zich met een stelsel van
annuïteiten te vereenigen.
Votr de uitvoering van het definitieve
plan van het herstel stelt de Duitsche regee
ring de volgende waarborgen voor:
a. De rljksspoorwegen worden van het
rijksvermogen losgemaakt en zullen zelf
standig worden beheerd onafhankelijk van
de inkomsten en uitgaven van het algemeen
financieel beheer. De spoorwegen geven
goudobligaties ten bedrage van 10 milliard
goudmark uit, die ingeschreven worden als
hypotheek op het vermogen van de spoor
wegen en van 1 Juli 1917 af 6 rente zul
len geven. Hierdoor wordt een jaarlfyksche
betaling van 500 millioen goudmark gewaar
borgd.
Om een verder jaarlijksch bedrag van 509
millioen goudmark van 1 Juli 1927 te ga-
rendeeren zal de Duitsche regeering binnen
kort de nijverheid, de banken, den handel,
het verkeerswezen en den landbouw tot een
waarborg verplichten, die als hypotheek van
10 milliard goudmark op het bezit van de
bedrijven, van de steden en van den land
en boschbouw zullen worden ingeschreven.
De*500 millipen goudmark Jaarlijks uit de
zen hoofde worden hetzy muklellyk in de
lijst van een algemeen, ook het overige be
zit drukkende belasting, hetzü onmiddellyk
door deze belastingobjekten opgebracht.
b) Bovendien zullen de rechten op ge
notmiddelen en de verbruiksbelastingen op
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ5125, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de besorging per looper geschiedt
Praaeo per port per kwartaal ƒ8.16, mot Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden^ageltfks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 81, GOUDA,
by onze agenten en looj^h, den boekhandel en de postkantoren^
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—6 uur.; Administratie TeL Int 82;
Redactie TeL 545
Nederland in 25 jaren.
1898-1923.
Viel er in deze 25 jaren algemeen opge
wekt leven te constateeren, onderbroken
voor een deel, vernietigd zelfs door den oor
log en nog geenszins overal hersteld, al
doet men er pogingen toe niet minder is
dgt op geestelijk, op wetenschappelijk en op
artistiek terrein het geval. En daar kan*
men zelfs nu reeds getuigen, dat de kracht
van voor den oorlog i^ teruggewonnen, be
ter gezegd nog, dat die kracht door den
oorlog geheel niet werd vernietigd.
Zien wy allereerst naar wat wy kunnen
noemen de geestelijke stroomingen. Zoowel
in de kerkelyke milieus als meer in het al-
gemeen op geestelijk gebied is er ontwa
kend, opgewekt leven. Het valt niet te ont
kennen, dat daaruit is gevolgd, dat in deze
kwarteeuw verschillende richtingen scher
per tegenover elkander stonden, tegen el
kander aanbotsten, maar dat is het nood
zakelijke, niet te betreuren gevolg. Op ker
kelijk gebied kan men in bijna elke der vele
kerkeljjke gemeenten, die ons land telt, zoo
wel aan katholieke als aan protestantsche
zijde, principieele herleving constateeren;
njen kan tevens zien, dat er in alle deze
kringen eigen richtingen zich ontwikkelen.
Op wijsgeerig gebied behoeven wij slechts
den naam van een Bolland te noemen om
te herinneren aan een rijk geestelijk leven,
dat werd ontsloten, ongeacht of men tot
zjjne aanhangers behoorde of niet Van
Bolland zal wel niemand kunnen tegen
spreken, dat hy, ongeacht de tekortkomin
gen, die zelfs zyne vrienden in hem wil
len erkennen, een figuur van groote en
blijvende beteekenis was. Dat kan van an
dere wjjsgeeren, die zich in het Nederland
sche leven ontplooiden in deze kwarteeuw,
ook worden gezegd; alle deze hebben ons
geestelijk leven, tevoren toch reeds niet
arm, verrijkt. De belangstelling voor wjjs-
geerige problemen is in alle milieus toe
genomen; de stichting van de School voor
Wijsbegeerte te Amersfoort getuigt er
van, de in deze kwarteeuw verschenen boe
ken spreken ervan, maar een teeken in die
richting geven ook de Volksuniversiteiten
evenals de openbare Leeszalen merk
waardig in aantal toegenomen die over
slechte opkomst op cursussen, aan deze
onderwerpen gewijd, nimmer te klagen
hadden.
Eene geestelijke strooming van ietwat
bjjzondere beteekenis, die in deze kwart
eeuw zich duidelijk deed gelden, ia onge
twijfeld de dusgenaamde vredesbeweging
„Dat was vader," zei Stephen, en
richtte zich op van den stoei, alsof de
betoovering van een oogenblik te vo
ren verbroken was.
„O, waarom heb je hem niet ge
wenkt? Dan was hij misschien binnen
gekomen en we zouden gezangen heb
ben kunnen zingen. Doen jelui dat
booit op Zondagavond?"
„O, nooit."
„Maar je zoudt het nu en dan pret
tig vinden."
„Denkt u? Ik zal Anna vragen er
eens een te spelen,” zei Stephen en
/angzaam en slepend ging bij de kamer
door.
„Alison, die jongen gaat achteruit,"
zei Tibbie snel. „Hoe ouder hij wordt,
hoe zwakker wordt hij. Wat ia bet
droevig hem te zien. Ik kan mij niet
voorstellen, dat de heer Cr?we dat kan
aanzien zonder te trachten er iets aan
te doen.”
,4<ij xal spoedig wat doen," iel Ali
son vol vertrouwen. „Ik ben er zeker
van, Tibbie. Stephen ia weg, vertel mij
nu wat van de Wrightaons," zei zij
levendig en met de vastberadenheid
van een vrouw, die een gelegenheid te
baat neemt, waarop zij heeft gewacht.
„Ken je ze, en wat zijn het voor
menschen?"
„Allerliefste menschen. Het zijn kwa
kers, Ailie. Je zoudt van den ouden
Amoa houden. Misschien een beetje
dwaas, en hij heeft steeds al «at hij
van zijn verdiensfen overhield, wegge
geven, zoodat zijn ontslag hem dubbel
73 -
Zijn talent om een diagnose te stel
len, is even bewonderenswaardig als
rijn wijze van behandelen."
„Ik zou liever zien, dat u hem brengt
zie h-t maar eenigszina geschikt kan
worden, en ik vind, dat wij het zoo
moeten regelen,” zei de heer Crewe,
wiens gedachten snel werkten, en wiens
daden er meestal spoedig op volgden.
»»Nu kan ik niet weg. U weet in welke
moeilijkheden wij in de gieterij ver-
keeren. Anna zou met u kunnen méé
gaan en in de stad blijven, zoolang als
Slephen onder behandeling van den
dokter is. Zij verlangt er erg naar om
w®g te komen, en een winter in Wee
nen zou haar wel lijken, dat wil zeg-
S«a, ab een lang verblijf noodig was.”
„Waarschijnlijk zal het noodig rijn.
zal er over denken, mijnheer Crewe
®n probeeren of het geschikt kan wor-
aen. Mag ik nu naar Coiia gaan?"
voegde hij er met een vroolijken lach
toe. „Ik zal om tien unr moeten
’•’yekken, want voor elf uur heb ik
■°8 twee bezoeken af te leggen en het