NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle, nieu
WERKERK OUDERKERK., OUDEWATER.REEUW1JK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1 NX VEEN, ZEVENHUIZEN, enz.
i
62" Jaargang
Zaterdag 6 October 1923
Mo. 15356
EERSTE BLAD.
lan
I
>est,
HET GELUK DER RIJKEN
(THE MAN OF PROPERTY)
door JOHN GALSWORTHY
in de vertaling van
A.'
--ft;
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
Het bankroet der huidige
democratie.
Kleeding naar Maat
INGEZONDEN MEDEDKEUNGBN
Dit mimmar bwlaat uit twe. bladen.
PAKC1VS.
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
MEDISCHE BRIEVEN.
FEUILLETON.
(Wordt vervolgd).
De lafaard ziet wat hij vreest; de moe
dige datgene wat hij hoopt.
,laat Soamea
u hij ver-
alboer, van Oude-
2.per flacon
iVortelboer's Arti-
843 IE
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal f2.99, per week 22 cent, overal waar de benorging per looper ireeehledt
f ranco per poet per kwartaal 3.15, mat Zondagtbiad 8.8t
Abonnementen worden dagelijks aangenomen rad ode Bureau: MAHK1 >1, GOUDA.
bÜ onza agenten en loopem, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9uur.; Administratie Tel. Int. 82;
Redactie Tel. 545
nhoest, bronchitis,
keel- en lucht
men met
M«vr J. F. WESSELINK—VAN ROSSÜH.
Nadruk verboden.
Advertentita kunnen worden ingezonden door tusachankomst van zoliede boekhan
delaren, Advertentiebureau! en onze Agenten en moeten daags V™ dc
aan het Bureau z(jn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te »tjn.
J. DE MOL EN ZOON
Turfmarkt 75 Gouda
Talafoon 418
Er is op het oogenblik wel niemand, of
het zou een op hoi geslagen communist
moeten zyn, die niet erkent, dat de door de
z.g. democratie, zooals wy die hier te lande
de laatste jaren in de openbare lichamen
kennen, ingeslagen weg niet tot het beoogde
doel: welvaart voor ieder, leidt. Ook in de
23 Sept, te Amsterdam gehouden rede
voeringen van de voormanden der S. D. A.
F. treft men wel veel groote woorden aan
tegen de reactie en de Vlootwet, maar een
positief program, ter verdere ontwikkeling
van de door verschillende partyen g®-
wenschte hervormingen op sociaal gebied,
mist men. Voorwaar geen wonder! Evenals
het moed eischt den juisten financieelen
toestand des lands onder oogen te zien en
de hoognoodige bezuinigingsmaatregelen
door te zetten, eischt het moed om thans
de teleurgestelde menigte den zegen van
nog uitgebreider overheidsmaatregelen voor
te houden.
Men mag de staatkundige ontwikkeling
der laatste jaren niet geheel de schuld ge
ven van de malaise in onze industrie en
den déplorahelen toestand onzer financiën.
Oorzaken, geheel buiten ons land gelegen,
brachten de wereld en daarmede ook ons in
den huldigen toestand. Wat echter onzen
leiders ten scherpste mag worden verweten,
dat is de grenzelooze roekeloosheid, waar
mede zy, gedreven door de z,g. volkswil,
zich willoos hebben laten meesleuren door
den stroom der verkeerd toegepaste demo
cratie. Het is hieraan te wyten, dat zich
thans in den lande een sterke strooming te
gen de democratische regeeringsvorm keert.
Het is niet te loochenen, dat de wyae, waar
op hier te lande van de democratische her
vormingen: algemeen kiesrecht, instelling
der raden van arbeid enz. gebruik is ge
maakt, een, economisch gesproken, verder-
felyken invloed op onze volkshuishouding
heeft gehad. De groote fout is geweest, dat
men gemeend heeft, met voorbijgaan van
alle economische wetten, loonen en Werk
tijden by de wet te kunnen fixeeren, de in
dustrie lasten op te kunnen leggen, welke
de democratie in haar almacht meende, dat
nuttig en noodig waren. Thans zucht men
onder de resultaten dezer waan: handel en
industrie zwaar gehandicapt, de finayciën
in verwarring, de regeering onmachtig tot
herstel der begane fouten.
Men lette wel wij wij te® niet aan de de-
i
dat te lage eischen van algemeene ontwikke
ling worden gesteld voor toelating tot de
opleidingsscholen. Het is ons overkomen, dat
een zangeres bleek niets te begrijpen van
den tekst van een ransch lied, dat zy ge
zongen had. Toch maar zingen! Dat kan
niet: de kunst vraagt altyd een breede
kennis en het is juist zoo'n typische misvat
ting, dat kennis en kunst niets met elkaar
te maken hebben.
Vandaar het te veel aan kunst of wat
daarvoor in de plaats treedt.
Van den winter gaan wy dat weer erva
ren. Helena! Want het ware en goede lijdt
onder de concurrentie van deze surrogaten.
HAGENAAR.
en zijn
en
er
onmiddëllyk dit nadeel, dat andere groepen
die toevallig geen vertegenwoordiger in do
Kamer hebben, worden achtergesteld. Een
gevolg hiervan is geweest het vormen van
allerlei eigenaardige combinaties bij de can-
didaatetelling voor Kamerleden. Verschillen
de kleine groepen hebben zich vereenigd om
een woordvoerder voor hen in de Kamer te
brengen, hetgeen zij als een billijkheid ge
voelden omdat andere groepen toevallig het
voorrecht hadden een pleitbezorger te be
zitten. Zy die daarover beschikten hebben
ten allen tyde een rijks-gepatenteerd klach
tenbureau en eenadvocaat voor hun
zaken.
Hoe minder Kamerleden zelf onmiddëllyk
bij groepsbelangen betrokken zijn des te
vrjjer staan zij en daarom is het zeer toe
te juichen, dat wederom een der leden het
goede voorbeeld gaf en een andere belang
rijke functie er aan gaf.
Voor den Haag is het verlies van dezen
wethouder niet onoverkomelijk. De titularis
was juist belast met een nieuwen tak van
dienst /le openbare werken, en het is de
vraag of hij daarvoor wel de aangewezen
persoon was. Een dergelyk ambt eischt de
volle persoon, want het is waarlijk geen
sinecure om deze functie te vervullen.
Wy schuiven thans met vaart het winter
seizoen in en met eenigen schrik zien wij
hoe het kunst- en amusementswezen zich
tot een hevige explosie samenspant. We
krijgen waarlyk te veel van dat alles. He
laas kunnen we niet zeggen, dat het te veel
is van het goede, want goed is het niet altijd
wat we te hooren en te zien krijgen. Dat is
al mede de schuld van het vele, want goed
en veel verdragen zich niet te best.
Op muzikaal en theater-gébied krijgen we
veel te veel; iederen avond zijn alle zalen
matig bezet en altyd maar weer hoopt men
er op, dat zü vol zullen zijn. Voor de artisten
of die er voor willen doorgaan is het
een harde zaak en wij vreezen, dat de aan
staande winter voor hen een zware tyd zal
zyn. Ons land lijdt al sinds lang aan intel-
lectueelen-overbevolking ;dank zy het feit,
dat het onderwijs hier zeker is opgevoerd,
tzoodat een zeer groot aantal intellectueelen
naar boven komt. Juist de vrije beroepen on
dervinden dat, omdat de eischenvan toela
ting daarvoor gering zijn of niet bestaan en
dus ieder met een beetje air daar wel meent
te kunnen instappen.
Vooral de muziek heeft een ongelooflijk
aantal dienaren en dienaressen, aanbidders
en aanbidsters en helaas zijn de martelaren
in dezen tak van dienst zeer vele en de apos
telen zeer weinige. Als men hier door de
straten wandelt ontmoet men voortdurend
naambordjes van leeraren en leeraressen in
piano, solozang enz. Een muzikaal proleta
riaat moet er wel al bestaan. In de oorlogs
jaren is het voorgekomen, dat een leeraar
in het edele piano-spel huis-aan-huh aan
belde om te vragen of er geen les te geven
viel
Het lijkt ons, dat de fout in dit vak is,
door de vrye werking economische
krachten het verloren evenwicht spoedig
hersteld zijn. De in averechtsche richting
werkende z.g. Sociale maatregelen ver
tragen het herstel rin verlengen het lijden.
Hoe lang nog zal het duren totdat de de
mocratie zich zolven weervindt en de les
sen van het afgeloopen tijdperk ter harte
neemt?
De Saratyphua.
Ongetwijfeld zult u zich herinneren, dat
wy indertijd met elkander besproken heb
ben, dat wy twee soorten van typhus ken
nen, n-l. «enerzijds de gewone typhus, de
buiktyphue, de nekte, die u allen by name
kent, anderzijds de vlektyphus, die niet zoo
heel vaak gelukkig hier te lande voorkomt.
Wanneer wij 't dan ook over „typhus” heb
ben, bedoelen wy in ’t algemeen hiermede
de „buiktyphus” of „febris typhoïdea”.
By onze bespreking lieten wy toentertijd
de bovengenoemde typhussoort achterwege,
omdat zij onze belangsteling niet trok.
Thans willen wy een oogenblik by haar stil
staan, daar zy zeer zeker een bespreking
waard is. Het bleek n.1., dat er zich geval
len voordeden, die sprekend op de typhus
geleken in hun geheele verloop en in de
verschijnselen, die zy met zich meebrachten,
en toch naderhand bleken geen echte ty-
phusgevallen te zijn. Er werden in het bloed,
in de urine en in de faece» wel bacteriën
gevonden, doch het bleken bij zeer nauw
keurig© observatie de echte typhusbacillen
niet te zyn. Ja, bjj nader onderzoek bleek
zelfs, dat men twee soorten van deze para-
typhusbacillen van elkander had te onder
scheiden, hetgeen door uiterst serieuso
proefnemingen in een laboratorium verricht,
aan den dag kwam. Het is hier vanzelf niet
de plaats om nader op deze differentiatie
in te gaan, doch is het slechts voldoende,
te vermelden, dat men heden ten dage
spreekt van de paratyphusbacil A en de
paratyphusbacil B. Deze laatste nu interes
seert ons het allermeest, daar deze de be-
DOLXXXj
In de politiek doen is helaas een vak ge
worden en als ieder vak heeft het uitwassen
gekregen, die niet deugen. Eén daarvan is
het tegelijk bekleeden van verschillende be
langrijke functies. In den Haag komt dit
euvel zeer veel voor en het verkeerde daar
van kunnen wij dagelijks waarnemen. Tot
den aanvang van dit'jètt waren drie van de
vijf wethouders van den Haag tevens lid der
Tweede Kamer. Het waren alle drie mannen
met groote werkkracht,'maar het neen\t niet
weg dat het combineeron van deze functies
bezwaren had. Reeds onaniddelljjk het fysie
ke bezwaar, dat de heeren heel vaak op twee
plaatsen tegelijk moesten zyn. De onmoge
lijkheid daarvan dwong hen te schipperen.
Meestal ging het zóó dat zy 's morgens
even op het Binnenhof aanliepen om hun
handteekening te plaatsen, dat zy daarna
naar het stadhuis gingen om laat in den
i^iddag nog even op het Binnenhof terug te
keerert Wanneer zij daA het woord wilden
voeren moesten zij overieg plegen met hun
medeleden, zoodat zij eerst laat op den dag
tot de discussie werden toegelaten. Ieder ge
voelt dat dit geên systeem is en dat beide
werkzaamheden er onder moeten lijden.
Eén van de drie wethouders heeft by de
jongste verkiezingen er het byltje by neer
gelegd en thans heeft de tweede gemeend
zyn functie als wethouder te moeten beëin
digen. Het doet ons genoegen, dat deze hee
ren inzien hoe onhoudbaar de combinatie
was. Er zyn nog tal van Kamerleden die
wel eens op dezelfde wijze met zichzelf te
raden mochten gaan en zich afvragen of het
voor hen geen tijd is om één van beide func
ties neer te leggen. Er zit ook een element
van onrechtvaardigheid in. Herfiaaldelijk
komt het voor dat een Kamerlid voor zyn
eigen zaak pleit, d. w. z. niet voor zyn per
soonlijk belang maar voor het belang van
de aangelegenheden, die hij in zyn andere
functie heeft te behartigen. Hoe vaak komt
het voor, dat burgemeesters en wethouders,
die tevens Kamerlid zijn de belangen der
gemeenten verdedigen. Men kan natuurlijk
zeggen, dat zij van die aangelegenheden
goed op de hoogte zijn en dus met recht
daarover kunnen en mogen spreken, maar
men vergeet dat daardoor de Tweede Kamer
van karakter gaat veranderen en een groeps-
vertegenwoordiging wordt. Hierbij komt dan
(ÏOIDSCHE COIR AF
73) -
Maar Irene stapte, toen zij het rijtuig
bereikte, niet in in plaats daarvan
glipte zij weg naar het hoofd van het
paard. Op dat oogenbilK was Dartie
niet voldoende meester over zijn lede
maten om haar te volgen. Zij streelde
den neus van het paard, en tot zijn
ontstemmiifg was Bossinney het eerst
naast haar. Zij keerde zich naar hem
toe en sprak snel en zacht tegen hem
de woorden „die man” bereikten Dar
tie Hij bleef koppig bij de trede van
het rijtuig staan wachten tot zij zou
terugkomen. Hij bedacht een >poets die
de moeite waard was.
Hier, bij het licht van een lantaarn,
Kwam zijn gestalte (hij was niet meer
dan middelmatig van lengte) goed uit
in zijn wit avond-vest met de lichte
overjas over zijn arm geworpen, een
rose bloem in het knoopsgat, en op zijn
donker gelaat die uitdrukking van zelf-
smeeken, altijd smeeken, kon naar
plotseling zacht schreien niet hooren,
noch dien armen hunkerend uitzienden
duivel zien, die, met ontzag vervuld en
bevend,, nederig haar hand aanraakte.
In Montpellier Square hield hun koet
sier, die zich naar de letter aan zijn
opdracht hield, stil achter het rijtuigje
\oor hen.
De Darties zagen dat Bosinney er uit
sprong, daarna Irene, die de stoep
naastig, met gebogen hoofd opliep/ Zij
had blijkbaar haar sleutel in de hand,
want zij verdween dadelijk. Het was
onmogelijk na te gaan, o! zij zich had
omgewend om nog iets tegen Bosinney
te zeggen.
De laatste kwam langs hun rijtuig
beiden, man en vrouw, kregen door het
licht van een straatlantaarn een duide-
lijken blik op zijn gelaat. Het was ver
wrongen door hevige, aandoening.
„Goeden avond, meneer Bosinney’*,
nep Winifred.
Bosinney schrikt^ nam zijn hoed met
een ruk af, en knelde voort. Hij had
blijkbaar htm-bestaan vergeten.
„Daar I” zeide Dartie, „heb je het
gezicht van den vent gezien? Wat heb
ik gezegd Een mooie geschiedenis 1”
Het was zoo duidelijk, dat er in het
rijtuig een trials had pteats gegrepen,
dat Winifred niet in staat was haar
theorie te verdedigen.
Zij zeide „Ik zal er geen woord
over spreken. Ik zie het nut er niet
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda an omstreken (behoorende tot den bezorgkriagi
1—5 regels 1.80, elke regel meer /0.25. Van buiten Gouda en den bazorgkringi
5 regels 1.55, elke regel meer ƒ0.80. Advertentiën in het Zaterdagnui^t'er 20
bijslag op den prijs. Liefdadighelds-advertentiën de helft van dan prijs.
INGEZONDEN MEDKDRKLINQKN i 1-1 regels LN. alba regel meer /«.NL O>
•tv voorpagina 50 booger.
Gewone ad verten til» en tagmonden medodtallnRan bQ onntraet tot seer feredeeeer
den prijs. Groot® letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
1 vóór de plaataing
te rijn.
genoegzame goedgestemde onbeschaamd
heid, was hij op zijn best door en
door „een man van de wereld.”
Winifred was reeds in haar rijtuigje.
Dartie dacht, dat Bossinney een ver
velenden tijd in dat rijtuig zou hebben,
als hij het goed inzag 1 Plotseling kreeg
b’j een duw, die hem bijna tegen den
grond deed vallen. De stem van Bosin
ney siste in zijn oor „Ik breng Irene
thuis, versta je?”
Hij zag een gelaat, wit van harts
tocht, en oogen, die hem vlammende
blikken toewierpen, als die van een
wilde kat.
„Hè,” stamelde hij. „Wat Geen
sprake van I Jijrijdt met mijn vrouw I”
„Maak dat je wegkomt,” siste Bosin-
ney, „of ik gooi je op den grond 1”
Dartie deinsde terug hij zag zoo
duidelijk als *t maar kon, dat man het
meende.
Door de ruimte, die er nu vrij kwam,
was Irene hem voorbij geglipt, haar
japon raakte zijn beenen. Bossinney
stapte na haar in. te»
„Vooruit,” hoorde hij den „Boeka
nier” roepen. De koetsier legde de
zweep over zijn paard, en reed weg.
Dartie stond een oogenblik als ver
pletterd daarna wendde hij zich naar
hef rijtuig van zijn vrouw, en stapte in.
„Rijd op 1” riep hij tegen den koet
sier, „en zorg er voor dat je dien ke
rel voor ons niet uit het oog verliest!”
Toen hij naast zijn vrouw zat, barst-
mocratische regeeringsvorm als zoodanig
dezen toestand, doch aan de wy'ze waarop
de democratie ia toegepast, waarop zy door
de partijen ia gehanteerd. Die wyze vond
haar oorzaak in de propaganda, welke door
verschillendé partyen en wel vooral door de
S. D. A .P. voor het algemeen kiesrecht is
gemaakt. Was voor andere partyen het al
gemeen kiesrecht een eisch van rechtvaar
digheid of van historische ontwikkeling,
voor de S. D. A. P. was hit niet zoozeer
een principieel punt, dan wel een middel,
waardoor men, zooals men het volk voor
hield /le verlangde hervormingen zou kun
nen doorvoeren.
v»ai men nu ook van het' besuur van
onze volkshuishouding voor den ooraAniv-
ge zeggen ,de inrichting was zoodanlk/\Uu
ieder een bestaan had, en zy waarborgde
een gezonde basis voor de ontwikkeling van
ons eonomisch leven, door de vryheid van
het bedryï zoo min mogelyk aan banden te
leggen. Vraag iederen arbeider, ten wiens
behoeve dan toch de meeste sociale maat
regelen genomen zyn, of hy zijn huidige
positie niet gaarne zou ruilen tegen die van
vroeger! Het dry ven der politieke partyen
en der vakbonden heeft tenslotte niet vee.
meer dan onrust in het bedryf, een groot
verlies aan arbeidsuren tengevolge van sta
kingen en uitsluitingen en tenslotte verwar
ring in onze economische samenleving ge
bracht. De neiging der democratie om zich^
te weer te stellen tegen de onafwendbare
noodzakelykheid der werking van de econo
mische krachten, doet denken aan Don Qui-
chotte's stryd tegen de windmolens. Zy
komt ons land duur te staan. Het zichtbare
resultaat van 5 jaren democratisch be
heer in staat en gemeente, d.w.z. de endrme
tekorten van staats- en gemeentebegrootin-
ge® zyn van veel minder gewicht dan de
onzichtbare schade, welke de verregaande
staatsinmenging het bedrijfsleven berok
kend heeft, door het onnoodig stilleggen
van productieve krachten én het stelselma
tig verhinderen van de volle ontplooiing der
capaciteiten onzer industrie en het aanmoe
digen. van de anbeidsschuwheid.
De jongste staatsbegrooting, de weinige
positieve resultaten nog van het optreden
van Min. Colyn, den „sterken" man, zyn
weinig bemoedigend en men moet zich
verwonderen, dat de moedeloosheid in den
lande nog niet grooter is. Het „Hoe komen
wy er üdt?” wordt al dringender. Het ver
trouwen in het overheidsbeleid is geschokt.
De Staat heeft het bedrijfsleven met een
zoo dicht web van belemmerende maatre
gelen omgeven, da»t het byna niet meer
te ontwarren is. Had de Huidige crisis in
vroeger tijdperk plaats gevonden, dan zou
van in, opzienbarende drukte te ma
ken I”
Darti- was het dadelijk mot dit dank
beeld eens daar hij James beschouw
de ah een private geldbelegging keur
de hij het af, dat deze gehinderd zou
worden door de zorgen van anderen.
„Heel juist,” zeide hij, „lai
voor zichzelf zorgen. Daar is
duiveld goed toe in staat 1”
Aldus sprekende, gïngeh de Darties
hun woning in Green Street, waarvan
de huur werd betaald door James, bin
nen, en zochten een welverdiende rust.
Het was middernacht en geen der
Forsytes bleef buiten, in de straten, om
bosinney op zijn dwaaltochten te be
spieden, om hem te zien terugkeeren,
en te zien stuan tegen het hek van den
tuin van^het Square, buiten het schijn
sel van de straatlantaarn hem daar
te zien staan in de schaduw der boo-
men, om het huis gade te slaan, waar,
in de duisternis, zij verborgen was, die
hij zoc vurig verlangde één enkel oogen
blik te zien, dat hij er de wereld voor
zou geven zij, die nu voor hem was
de ademtocht der lindeboomen"! de be-
teekems van Hcht en donker, ja, net
kloppen van zijn eigen hart.
te hij in verwenschingen uit.
Nadat hij zich eindelijk met de uiter
ste inspanning bedwongen had, voegde
hij er aan toe „Je hebt er een mooien
boel van gemaakt door den „Boeka
nier” met haar naar huis te laten rij
den waairom, in *s hemelsnaam kon je
hem niet beter bij je houden Hij is
krankzinnig verliefd op haar, dat kan
iedere gek wel zien I”
Het antwoord van Winifred ging ver
logen door Dartie’s nieuwe vloeken en
verwenschingen. Eerst toen zij Barnes
bereikten, eindigde hij zijn jeremiade,
waarin hij haar, haar broer, Irene,
Bosinney, den naam Forsyte, en ri‘“
e'gen kinderen had uitgescholden,
den dag vervloekt had, waarop hij
ooit toe gekomen was te trouwen.
Winifred, die een sterk karakter had,
liet hem uitpraten, waarna hij in een
norseh stilzwijgen verviel. Hij wendde
zijn toornige oogen niet af van de kap
van het rijtuig dat, als een verloren
kans, de duisternis voor hem als een
spook vulde.
Gelukkig kon hij het hartstochtelijk
pleiten van Bosinney niet hooren
dat pleiten dat, door het gedrag van
den „man van de wereld”, als een
stroom was ontketend hij kon het
huiveren van Irene niet zien, alsof een
Heedingstuk van haar was weggerukt
noch haar donkere, treurige oogen, als
de oogen van een geslagen kind. Hij
ken Bossinney niet hooren smeeken,
