I
ATIEK
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
62" Jaargang
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
EERSTE BLAD.
ÜNB,
dgRenmuM.
isien
DOOR SMART GELOUTERD
Ons dure Onderwijs.
Wat noodig Is.
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIED
WERKERK JUDERKERK., OUDEWATER, REEUWUK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDI NX VEEN, ZEVENHUIZEN, enz
Nb. 15473
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
6*
t
I
FEUILLETON.
(Wordt vervolgd).
Wat wij in dezen tyd noodig hebben, dat
is dat de leiders onzer zich aangorden voor
den strijd tot behoud en versterking van de
heele menscheljjke eigenschappen, die zoo-
velen onzer medemcnschen gieren en welke
menschen desondanks door overheidsmaat
regelen der laatste jaren worden gedrukt,
soms ten bate van hen, die de beoefening
van christelijke en maatschappelijke deug
den liever aan anderen overlaten.
2de
Buffetten, Tetós,
aeldmaen, Mand*'
Atatttz, flpaal
MN«
•tatora» NMaricaa-
mn, Gkm vitri-
:halen en gewich-
echtige kast voor
Koctoumumeto,
■vpttaa Marde
J. DE MOL EN ZOON
Tnrt>irkt 78 - Td. 411 - Suite
iurii- ii Duukluiiii
MNM> NMU8Z. JU4d
i. Nieawe
•MK.eMd».
door HALLIWELL SUTCLIFFE
voor Nederland bewerkt door
J. P. Wesselink—Van Rossum
Nadruk verboden
zal die zich ongelukkig gevoelen als meid-
alleen in een eenvoudig burger-gezin, waar
de uiterste zuinigheid betracht moet worden.
Is daarvoor zoo’n kostbare inrichting
noodig, vragen wij one af Moeten de belas
tingen zoo hoog worden opgevoerd, dat het
houden van een hulp in de huishouding een
buitensporige weelde wondt?
Huishoudscholen, kookscholen, scholen
voor dienstboden wij leven wel in een tijd
van het „instructionisme”.
En alsof er geen finantieele nooden be
staan, bouwt men er maar op los. Er komen
steeds meer onderwijapaleizen gebouwd
met rijkfisuibsidie totdat men zich zóó
arm gebouwd heeft, dat kommer en gebrek
zich zoo nijpend zullen doen gevoelen, dat
steeds ernstiger zorgen onze regeerders zul
len bezig houden.
Het wordt hoog tijd, dat men deze en der
gelijke overdreven onderwijs-bemoeiingen
staakt.
man af gevraagd of zij een van deze beide
stelsels aanhangen, een beslist ontkennend
antwoord zouden geven, laten soms onwille
keurig blyken, dat zij er ondoordacht of
onbewust door aangetast zijn.
De strijd om de ambtenaarssalarissen,
laat dit b.v. zeer duidelijk zien. Dit geeft
een onvastheid in de bestrijding van boven
genoemde bedde maatschappij-beschouwin
gen, die de liberale politiek van de laatste
tijden heeft gekenmerkt Het zijn vooral de
vrijzinnig-democraten geweest, die de gren
zen tusachen de liberale economie en de so-
ciaal-democratieche leer, zeer dikwijls uit
het oog hebben verforen, zóó zelfs dat men,
als men een vrijzinnig-democraat hoort, met
een S. D. A. P.-er te doen meent te hebben.
Wil men komen tot een meer doelbewus
ter strijd wil men komen tot vernieti
ging van dwaalbegrippen omtrent maat
schappelijke verhoudingen en economische
mogelijkheden, dan zal men zeer nauwkeu
rig moeten nagaan welke economische wet
ten werkelijk wetten zijn en hoe de er
varingen, vooral in de laatste jaren opge
daan, kunnen dienen om ons den weg te
wijzen in de zeer moeilijke tijden, welke de
thans lévende geslachten ongetwijfeld te
gemoet gaan.
Het wil ons dan voorkomen, dat het in de
naaste toekomst in de eerste plaats zal gaan
om ons materieel bestaan op peil te houden,
voor zoover dit den bodem vormt waarop
geestelijke ontwikkeling en vervolmaking
mogelijk is.
Daarvoor is noodig, dat men er zich ter
dege rekenschap van geve door welke oor
zaken men in de tegenwoordige malaise is
geraakt en in hoeverre de heerschende in
zichten over maatschappelijke verhoudingen
zich aanfluiten bij de verschijnselen, die men
thans dagelijks kan waarnemen.
Vervolgens dient nagegaan te worden of
de Overheid rekening houdende met eco
nomische wetten niet meer dan thans
regelend kan optreden om hetgeen er aan
goeds in de menschen-maatschappij aanwe
zig is te beschermen en te versterken en
om al datgene, 't welk zorgeloosheid, karak
terloosheid en cynisch egoïsme in de hand
werkt, te doen verdwijnen.
Een dergelijk onderzoek kan het best
worden toevertrouwd aan hen, die niet aan
bepaalde vaste leerstellingen verbonden zijn,
die niet reeds bij voorbaat hun „leer" als de
eenig juiste erkennen en hun verdere stu
dies slechts richten op die onderwerpen,
welke niet met hun leer in botsing kunnen
komen, of indien een botsing dreigt
deze kalm uit den weg gaan en er verder
het zwijgen toe doen, of zich te verliezen
in spitsvondigheden.
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal 2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt.
Franco per post per kwartaal 8.15, met Zondagsblad 8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
b|j onze agenten en loopss, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—8 uur. Administratie Tsl. Int 82;
Redactie Tel. 545.
bescheidenheid zou de buitenstaander
kunnen opmerken dat het wel wat min
der kon. Het senijnt er wei goed aan
te zitten, dat men dit voor kantoorge
bouwen over heeft. Maar afgezien daar
van, is het voor de residentie een aar
dige aanwinst. Al is het modern, het is
gelukkig ook sober en aantrekkelijk, in
details voornaam en als geheel geniet
baar. Het gebouw staat vlak bij den
Dierentuin op het gedeelte grond, dal
jarenlang geen aftrek had voor woning
bouw, maar plotseling weer in het bod
is gekomen.
Het is de eenige hoek van den Haag
die nimmer heeft willen reudeeren, een
soort koude deftigheidsbuurt, Waar het
krioelt van hoogere militairen die een
groot huis voor niet te veel geld willen
hebben. J af en lang was de uitbreiding
van dit gedeelte geheel en al stopgezet
maar thans nu de tram naar Wasse
naar van dit punt afrijdt zal deze hoek
wel uit zijn isolement komen. Het gaat
som» zoo zonderling bij den groei van
een bepaalde wijk. Eerst breidt zoo’n
nieuw gedeelte zich heel snel uit en
dan plotseling staat het proces stil, ja
ren lang. Een der oorzaken is dikwijls
de slechte verbinding met de overige
stad, die maakt dat er weinig liefheb
bers voor zoo’n wijk opkomen.
Eén voordeel heeft men in vele wij
ken van den Haag en het is gelukkig
dat men deze heeft weten te behouden
nJ, dat men geen „duurdere" en goed-
koopere woningen door elkaar heeft
gebouwd. Van hetzelfde slag huizen
heeft men groote complexen gesticht en
daardoor blijft zoo’n groep ook op peil.
Achter de duurdere rijen staan niet on
middellijk volkswoningen, gelijk dat in
Amsterdam en Rotterdam steeds het ge
val pleegt te zijn. Dat maakt het wonen
voor beide groepen van de bevolking
minder aangenaam.
Bij de verplaatsing van het dorp
Scheveningen heeft men met deze kwes
He ook rekening gehouden. In den om
trek van het Kurhaus heeft men de
duurdere wijken aangelegd, om en na
bij de Visschershaven de goedkoopere.
Hi t klinkt misschien vreemd dat wij
spreken van de verplaatsing van het
dorp en toch is de uitdrukking niet
overdreven. Inderdaad blijft er van het
oude dorp op den duur niet veel meer
stijve ea rtrawuM
rstuüdufsa, spier-
uwpüa, letutapga,
wrdwr alls rhsuma-
Pijnen dia oatataaa
vatte koude geneest
wröfmiddel Worteb
Maria Wortelboer.
per flacon bjj de
boor’s Arük^ML
De man van karakter wijkt niet van zijn
plaats; hij is bescheiden in spreken; maar
munt uit in handelen.
hem Deze gedachte troostte haar
eenigszins daarna echter, na een blik
op de figuur geworpen te hebben, die
daar verloren irf droosnenj tegenover
haar zat, kwam plotseling een golf van
ongeduld over haar.
„Hij kan niet zuiver meer voelen,”
fluisterde ze, en tevens voelde ze vaag,
dat dit niet de juiste verklaring kon
zijn. „Hij heeft zijn geschiedenis aan
den wind verteld, maar niet aan mij.”
En toen lachte ze over deze uitbarsting,
w-ant ze was de laatste dagen even
eigenzinnig als de wind, wien ze Griffs
bekentenis benijdde. Griff hoorde haar
lachen en draaide zich om.
„O, het is niets,” zei ze. Zij beiden
het reeds geleerd onuitgesproken vra
gen te beantwoorden. „Heelemaal niets
het scheen me alleen maar zoo aot, je
daar te zien staan met den wensch, dat
de dagen zullen lengen, waardoor je
jezelf nog een beetje eerder zult kun
nen dooden."
„Je haalt je nog altijd allerlei dwaa»-
heden in het hoofd gisteravond sprak
je er van om Loatwithens te verlaten.”
„Je hebt je aangewend je maar
steeds op mijn zwakheid te beroepen.
Mtar ik zeg je dat ik sterk ben, en in
derdaad, ja, werkelijk, ik moet je spoe
dig verlaten.”
Haar toon was heftig, met de vurig
heid van iemand, die tegenspraak ver
wacht.
bij Griff slechts zelden voor, maar als
ze kwamen, maakten ze hem zwak, dan
verpletterden en beschaamden ze hem,
en de kleine hut, die hem den weg naar
den vrede had zien winnen, kon hem
dun zien ineenkrimpen als een laf-
aard, die zich bewust is van zijn eigen
schande voor dezelfde angsten.
Dat was alles nu veranderd. Wan
neer de avond gevallen was en hij zich
had gewaeschen in den bruinen veen
poel, dan vond hij een vroolijk wach
tend vuurtje, een maal en een kame
raad. Als dan het maal geëindigd was,
ging hij zitten op een stoel, die hij in
deze laatste dagen gemaakt had uit
stukjes en brokken van een plank en
daarna stak hij zijn pijp aan. Nel Ne-
thercliff glimlachte dan tegen hem van
uit haar stoel aan den anderen kant van
den haard ze was zichtbaar tevreden
als een kind met de huiselijke behage
lijkheid van haar leven en ze praatte
met hem over gelukkiger dingen dan
Barguest en het loon der zonde. Griffs
geheele uiterlijk was veranderd. Er
straalde een zachter licht door z’n hard
geworden trekken hij kon soms la
chen met iets van de oude luchthartig
heid. Het was, alsof deze late lente,
dia gekomen was om het veen van zijn
banden te bevrijden, tegelijkertijd de
vorst had verjaagd, die niet alleen turf
en moeras in haar macht had gehouden
maar ook het hart van den man.
Greta’s voorspelling begon in ver
vulling te komen want meer en meer
kwam in die dagen de gedachte bij hem
pas vrede zal vinden, wanneer het werk
gedaan is."
Hij wendde den blik naar het ven
ster en keek vol liefde naar het land.
Do vrouw keek hem aan, gelijk ze op
zulke oogenblikken reeds zoo dikwijls
gedaan had, en zij vroeg zich verwon
derd af, welk treurspel de oorzaak kon
geweest zijn van zijn tegenwoordig le
ven. Steeds meer, als zij bij het turf
vuur zaten te praten, werd het haar
duidelijk, dat hij haar zijn geschiede
nis had moeten vertellen, even open
hartig als zij hem de hare had verteld;
maar geen bekentenis kwam over zijn
lippen.
Hij was steeds klaar om over den
ouden t,jd te praten, te vertellen van
de bijzonderheden van zijn werk en
zelfs bij zeldzame tusschenpoozen te
vervallen in een hartstochtelijk roemen
van het veen, welks betoovering eten
en drinken voor hem was maar onder
dat alles schuilde een zorgvuldig be
waakt geheim, dat hij niet zou verra
den. Dezen avond scheen hij zichzelf
voor het eerst te hebben vergeten; het
was misschien meer een hardop uit
sproken van zijn gedachten dan een be
kentenis aan zijn vriendin.
,,Wat beteekend het toch?” vroeg de
vrouw zich af. „Het leven bracht hem
vrede, heeft hij vroeger altijd gezegd,
maar nu spreekt hij van wezenlijken
vrede, alsof o, maar hij heeft zoo
lang geleden I Hij moet geleden heb
ben, tot breken» toe. Zouden mijn eigen
zorgen niet klein zijn naast die van
Dezer dagen lazen wij het volgende be
richt in de groote pers:
Te Rotterdam; in de Graaf Florisstraat,
ia een nieuwe Huishoudschool in aanbouw.
Het tegenwoordige schoolgebouw, in de
2e Middel land straat, Is veel te klein gewor
den; door plaatsgebrek moesten steeds in
de laatste jaren leerlingen geweigerd wor
den, die haar toevlucht dan buiten Rotter
dam hadden te zoeken.
De nieuwe school, die met steun van het
ryk wordt getouwd, zal aan alle eischen
van den modernen tijd voldoen, terwijl toch
de zuinigheid betracht is. Ze zal plaats bie
den voor ruim 300 leerlingen, over de ver
schillende cursussen verdeeld. Er zijn groote
lokalen, waar o.a. lessen zullen gegeven
worden in alle huishoudelijke en aanver
wante vakken. Verder ruime keukens voor
de kooklessen. Op dit gebied zijn de meest
moderne inrichtingen, zooals b.v. naar
Deensch systeem de laboratorium- en de
familiekeuken, aanwezig.
In deze school kan de leerares, de huis
houdkundige en de hulp in de huishouding
opgeleid worden; de jongmaan a taande werk
geefster, zoowel als de toekomstige dienst
bode zal daar in staat worden gesteld de
voor haar zoo moedige kennis op te doen.
Voor de maatschappelijk zwakke kinde
ren, zooals leerlingen van de scholen voor
doofstommen en hardhoorenden, zullen spe
ciale cursussen gegeven worden.
Een groot internaat, aan de school ver
bonden, dat ruimte biedt voor ongeveer 20
leerlingen, zal aan buiten en ook in Rotter
dam wonende meisjes gelegenheid geven,
als inwonende leerlingen het onderwijs te
ontvangen. Iedere interne leerling vindt er
een eigen eenvoudige zit-slaapkamer, prac-
tisch en hygiënisch ingericht. Ook voor di
rectrice en leeraressen zijn goede kamers
aanwezig. Een flink ingericht gymnastiek-
I lokaal toont, dat ook aan de lichamelijke op
voeding van-de leerlingen gedacht is, en de
bad- en kleedkamers en toiletten ontbreken
natuurlijk niet.
Hoewel wordt medegedeeld, „dat de
zuinigheid betracht is” blijkt
uit dit bericht, dat er hier geen (rijkskos
ten) gespaand zijn om een model-inrichting
te krijgen.
De toekomstige dienstbode, opgeleid te
midden van zooveel moderne weelde, wat
73) -
Hij leefde dan weer in die woeste
week, die hem van hüis en haard ver
dreven had hij kon zichzelf dan niet
meer beschouwen als een eerlijk man,
een die tot het uiterste werkte, maar
overtuigde er zich dan opnieuw van,
dal hij een uitgeworpene was, die een
vlek op iedereen moest werpen met
wien hij vriendschap sloot. Op andere
Hjden en vooral, wanneer hij zijn
krachten, hoe groot ze ook waren, toch
overschat had wilde hij weten, wel
ke angsten zijn voorvaderen gekend
hadden in de dagen, toen het veen
rood gekleurd was door bloedveeten,
toen Barguest en de Bedroefde Vrouw,
genomen en de Bruine Heideman, hun
spel met het land gespeeld hadden en
menschen vormden, die bij dag tegen
sterfelijke dwazen vochten, en tegen
donker sidderden van angst voor het
bezoek van geesten.
Zulke gemoedsstemmingen kwamen
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DCC.
Onzen vorigen brief vingen wij aan
met een woord van hulde aan twee ju
bilarissen, ditmaal is er weer één dien
wij niet mogen overslaan. Het is een
type-Hagehaar dat uitstervende is, een
betreurenswaardig feit. We hebben op
het oog den heer Van Zuijlen van Nije-
velt, den zeventigjarige, die verleden
week gehuldigd is als de onvermoeide
djrigent der volksconcerten van het Re-
sldentie-orkest. Behalve dirigent was
hij de maecenas voor de muzikale kunst
In beide kwaliteiten heeft hij uitge
blonken en al heeft hij sinds geruimen
tijd den dirigeerstaf aan d«m kapstok
gehangen, het dankbare publiek heeft
hem niet vergeten.
De heer Van Zuijlen was een type
Hagenaar in dien zin dat hij voor alles
wat in de residentie van belang was,
aandacht had en bereid was zijn krach
ten te geven. Jarenlang was hij lid van
den gemeenteraad en in die functie
heeft hij veel goeds gedaan. Zijn liefde
was speciaal op de boomen, bloemen
en planten gerichthij heeft zich daar
door den bijnaam van wethouder der
pliintsoeneit veroverd. .Sinds eenigen
tijd heeft hij den Haag verlaten om
zich te Doom te vestigen, maar zijn
naam bleek nog niet vergeten te zijn
toen men het publiek opriep om hem
to huldigen.
Voor debevordering van muziek aan
hot volk heeft hij zeer veel gedaan en
dnurvoor verdient hij waardeering.
Wederom is er een monumentaal ge
bouw in de residentie verrezen. Vlak
bij het gebouw van de Bataafsche Pe-
troleummaatschappij is de Amerikaan-
sche dito dito ten tooneele versdienen
met een ultra-modern gebouw, ’t Zijn
paleizen deze olie-gebouwen en in alle
Indien men de gebwrtenissen in de men-
schenmaatschappij der laatste jaren wat
naderbij beschouwt, dan komt duidelijk tot
ons bewustzijn, dat die gebeurtenissen v/ij
zen op zeer belangrijke fouten in de in
richting der tegenwoordige maatschappij.
Uit zeer vele verschijnselen bRjkr, dal
men in de laatste jaren niet alleen aan 'Je
economische wetten, welke ons materieel
bestaan beheerschen, onvoldoende aandacht
schenkt bjj het nemen van overheids-maat-
regelen, doch ook dat men al heel weinig
moeite doet om die economische wetten te
leeren kennen.
Dit laatste is zeker geen gemakkelijke
taak. Wij kunnen echter wijzen op een reeks
van economen, die hebben getracht die taak
ten uitvoer te brengen. Doch Aver het alge
meen is ieder z’n eigen econoom en tracht
dan de verschijnselen in eigen kring, die
dikwijls zeer bepertet is, te generaliseeren.
De groote economen zijn het toch niet met
elkaar eens, dus behoeft men zich niet
aan hen te storen,” zoo redeneert men.
Men gaat dus als men ziek is ook
niet naar den dokter, omdat in de medische
wereld ook zooveel verschil van meening
18???
Veelal houdt een of ander economisch
stelsel verband met „de politiek”.
Meende men een gesloten economisch
systeem gevonden te hebben, dan gaf dit al
spoedig aanleiding tot de stichting of aan
bouw van een politieke partij, die dan als
doel had de menschen-maatschappij naar
dat systeem te veranderen.
Hoe beter dat systeem nu op werkelijke
economische wetten steunde, des te be
ter waren de praktische resultaten. De libe
rale politiek kan in dit opzicht op zeer be
langrijke resultaten bogen.
Ook de socialistische leer steunt op een
economisch systeem dat van Marx
terwijl sinds ettelijke jaren het soladarisme
door de Roomsch-Katholieke democraten
als economisch stelsel wordt gepropageerd.
Tot op zekere hoogte kan men zeggen,
hebben zoowel de socialisten als de soli-
daristen de groote massa van het volk be
vangen, niet alleen in ons land, doch in
schier alle landen van Europa.
Wel is waar staan daartegenover zeer
belangrijke bevolkingsgroepen, die deze bei
de laatste maatschappij-beschouwingen niet
deelen, doch „de massa” heeft ze tot de hare
gemaakt En ook velen van hen, die op den
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den besorgkring) i
1—5 regels 1.80, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den besorgkring:
1—5 regels 135, slke regel meer 030. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prjjs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN i 1—4 regels ƒ2.05, elke regel meer ƒ030. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertenties en ingezonden mededeelingen bty contract tot zeer gereduceer-
den prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soliods Boekhan
delaren, Advertentiebureaux en onze Agenten en moeten daags vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zjjn.
op aan vrouw en kinderen. Slechts in
éen opzicht was hij niet veranderd. Ge
durende den werkdag hielden zijn ge
dachten zich onafgebroken met de hei-
deontginning bezig, die hij nog te vol
tooien had het deed hem als van ouds
prettig aan, als hij de spade in zijn
handen voelde en de omgespitte klom
pen aarde zag want hij keek verder
dan het tegenwoordige en hij zal al
groene kopjes hoffelijk buigen voor
dun wind op denzelfden dorren grond,
waar hij nu werkte.
„Het was toch beter, dat je jezelf een
beetje ontzag", zei mevrouw Nethercliff
op een goeden dag het was op een
lauwwarmen namiddag int de laatste
helft van April, toen hij thuiskwam na
een dag van zwaren arbeid. Hij was
door en door nat binnen gekomen, zijn
gelaat doorgroefd met diepe rimpels en
plooien van het al te ingespannen wer-
xen
„Ik kan het niet,” zei hij, ten deele
gelaten, ten deele driftig. „Het land
wordt steenachtiger met iedere voet
breedte en ik moet nog meer dan een
bunder klaar hebben voor het jaar om
is
„Maar als je er jezelf nu mee doodt?
Wat komt zoo’n bunder meer of minder
er nu op aan. Hij zal er het volgend
jaar nog wel zijn.”
„Noem het inbeelding, als je wilt”,
zei Griff, glimlachend om haar ernst,
„maar ik heb mezelf een zekere taak
'gesteld en ik heb die bijna volbracht
en mijn bijgeloof zegt me, dat ik
GOllkSCIIE COURANT.