d •UDA DE NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIEU -0UDERKERK j OUDEWATER, REEUWIJK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, em. No. 15485 WERKERK Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen 1 82* Jaargang Zaterdag 8 Maart 1824 met 7 FEUILLETOa. DOOR SMART GELOUTERD EERSTE BLAD. Dit nummer bestaat uit twee bladen. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN. K BRIEVMN UIT DE HOFSTAD. .ku andere HAGENAAR. itname drogisten. Den Haag- Niemand is verplicht om groot of ge- De predikant onderdrukte dat gevoel ....I X..». ...(.Ion n -’Hl tilt WOr' hlA» Zim 1 A U’<1'1 T C h 11 leerd, stel en re mate het bloed ïzond en krachtig het bloed gezond «loosheid, die het f der Sanguinose geen baat vindt Goudrche Handel en tnd; De bedrijven der ling te Gouda; Kun- Gouda; De lichame- voomaamste monu- maar wel om rechtsschapen te zijn. door HALLIWELL SUTCLIFFE voor Nederland bewerkt door J. P. Wesselink—Van Rossum Nadruk verboden discipline. De arbeiders-aandeelhouders voel den zich te weinig arbeider en te veel baas. Het gevolg daarvan was eene veelhoofdige en ondeskundige leiding, die in den regel, zoowel uit vroegerea m buiten den tekst H uit de beroemde (iOIlfflIE COIMNT. Berlijnsche Brieven. (Van onzen specialen medewerker). Berlijn, 5 Maart 1924. Als een zwerm van meteoren ia «en aan tal processen over ons hoofd ioagebroken, waarover ,£out Berlin’* spreekt. Ongeluk ken komen iederen dag voor, zelfmoorden ityn niets bijzonders, moorden en inbraken grenzen ons tegemoet van elke aanplakzuil en uit elk courantenbericht Als vreemde ling in Jerusalem denkt men, dat de vei ligheid en orde hier ontzettend veel te wenschen overlaten en als men dan buiten dien nog over het Hitler-Ludendorff-pruces in München leest, dan weet men werkelijk soms niet, waaraan het ligt, dat het hier zoo eene „verdrekte Welt” ia, zooals de Ber liner zegt Geeft men echter zijn oogen den kost en denkt men eens na over wat men zoo hier en daar hoort, dan-krijgt men een in druk, die ons terugvoert tot voor den oorlog. weest. Vroeger, zoo zei men, deelden de ka pitalisten de lakens uit in zake de bedrijfs leiding en hadden de arbeiders zich te hou den aan wat de heeren geliefden vast te stellen. Het ingetreden democratisch régime zou dit veranderen. De arbeiders zouden in het vervolg deel hebben aan de leiding van het bedrijf. Wat nu zegt Prof. Bonger hier van Ziender oogen, zoo betoogt hij, groeien de moeilijkheden van de bedrijfsleiding. Voortdurend worden1 grooter aanleg en be tere opleiding vereischt, wil men aan die moeilijkheden het hoofd kunnen bieden. De mogelijkheid voor den mensch van gewonen aanleg om, zooals in lang vervlogen tijd, aan het hoofd van het (groot)bedrijf te staan, is voorbij. Het is een historische curiositeit geworden. Nu kan men een ding gereedelijk toege ven. Het is ongetwijfeld hoogst wenschelijk, dat de arbeiders door de bedrijfsleiding worden geraadpleegd over die aangelegen heden, waarmede zij in hun werk iederen dag te maken hebben. Dit is echter heel iets anders dan de ar beiders eene stem te geven inzake de ge- heele bedrijfsleiding. Hij heeft daartoe in de eerste plaats, naar Prof. Bonger op merkt, niet het noodige inzicht Dit be grijpt de arbeider ook zelf wel, als hem niet eiken dag het tegendeel wordt voorgehou den ten minste. Het is echter niet alleen eene quaestie van inzicht, maar ook van verantwoordelijk heid*, Niet de arbeider draagt de verant woordelijkheid voor den goeden gang van zaken in een bedrijf, maar zij, die het kapi taal verstrekken. Als de onderneming fout gaat, kan de arbeider elders werk zoeken, de eigenaar of eigenaren der onderneming zijn echter hun geld kwjjt Dit nu is wel het grootste bezwaar tegen het medezeggenschap der arbeiders, dat de beslissing wordt gelegd in handen van hen, die niet de financieele verantwoordelijkheid dragen. Hieruit volgt, dat, willen de arbeiders deel hebben in de leiding van het bedrijf, ze aan deelhouder moeten worden. Men komt dan op het terrein der productieve coöperatie. Vooral omstreeks het midden der 19de eeuw zün hiermede, onder de leus „de fabriek aan de arbeiders”, talrijke proeven genomen. Ongelukkig echter zijn daze proeven, op eene enkele uitzondering na, alle mislukt. De oorzaak van die mislukking werd hoofd- zakelük toegeschreven aan gebrek aan ®n. Tweemaal per -oed, geen enkel n algemeene ver- Madtzeggsnschap van da arbeiders In da bedrijfsleiding. Toen in 1918 de Duits^he legers waren verslagen en de landen, die beweenden te strijden voor de democratie, den strijd had den gewonnen, ging er eene democratische strooming door de wereld. Velen geloofden, dat er nu een tijd was aangebroken, waarin de massa des volks het beter zou hebben dan voorheen. Het betrekkelijk kleine aantal van hen, die wat meer over economische vragen had den nagedacht, schudden echter het hoofd en voorspelden toen reeds, dat men zich voedde met een jjdelen waan. In de eerste plaats overachatte naar hunne meening de democratie den rijkdom der maatschappij. In de tweede plaats vergat zjj, dat door den oorlog de maatschappij zeer was verarmd, En in de derde plaats moesten de middelen, waardoor men tot eene betere maatschappij meende te kunnen komen, wel allerminst voor dit doel geschikt worden geacht. Intusschen is niet te ontkennen, dat in de jaren na den oorlog de massa, althans een groot deel er van, er beter van heeft geleefd dan voorheen. Deze welstand is ech ter met het gevolg van eene vermeerdering van het volksinkamen of van eene betere vendeeliag daarvan, maar van het interen van het nationaal vermogen. Het gevolg zal dan ook zijn, dat de jaren van schijnbaren welstand waarschijnlijk zullen worden ge volgd door eene langdurige periode, waarin velen gebrek zullen moeten lijden. De ma laise, waarin wij heeten te verkeeren, is waarschijnlijk niet te beschouwen als eene tijdelijke inzinking, maar als het begin van een lange periode van dalenden levens standaard. Werden aanvankelijk zij, die waarschuwden voor de illusies, waaraan de democratie zich overgaf, gehouden voor reactionnair, meer en meer komt er in dezen verandering. Tal van sociaal-democraten ook beginnen in te zien, dat men langs de wegen, welke men is ingeslagen, ten einde te komen tot eene betere maatschappij, het doel niet zal bereiken. De aandacht in dit opzicht ver dient een artikel van een vooraanstaand sociaal-democraat, Prof. Mr W. A. Bonger, dezer dagen voorkomende in „Het Volk" onder dén titel „Handenarbeid en Hoofdar beid”. Prof. Bonger behandelt daarin ook het vraagstuk der medezeggenschap. Zooals men weet, is hierover heel wat te doen ge- derij en hem geld geleend had, om ver der te kunnen gaan, want anders wou den hij, zijn vrouw en zijn kinderen van honger omgekomen zijn. Mijnheer Lomax was boos, toen hij hoorde, dat ik het wist hij helpt de mensehen voortdurend en tracht altijd zijn goede daden te verbergen hij De diepe, kalme slem van den pre dikant brak schijnbaar vol zelfvertrou wen haar spontanen lofzang op Griff af. „Toch heeft hij tot op heden *t licht nog niet gevonden. Hij kan een schuilplaats verleenen, aan de vleeschelijke tegenspoeden hel pen maar van de toekomstige we reld heeft hij nog niets geleerd. Hij kan geen geestelijken troost geven, wan! hijzelf heeft dezen niet gevonden*’ „Heeft hij dat niet Voor het eerat lag er spot in de stem van de vrouw, ofschoon zij treurig was en teneerge- drukt door haar gevoelens en de we tenschap, dat zij vroeger of later moest wijkei, voer den wil van dezen vreem deling. „Heeft hij dat niet Wie zijt gij gij, die niet zoo dicht bij zijn ge dachten geleefd hebt als ik dat gij durft roggen, dat hij geen geestelijken troont gevonden heeft? Hebt gij hem gezien, als hij de groote heuvels gade sloeg, wanneer zij donkerder werden en het scheen, of zij ter ruste gingen Hebt gij het licht op zijn gelaat gezien, ah hij aan het werk was ginds bij de landontginning Hebt gij hem hooren praten tegen de beesten, als zij ziek zijn of tegen mannen en vrouwen, als zij ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda an omstrdna (behoorende tot don ba»orgkring)i 1—regels ƒ1.80, elke regel meer ƒ0.25. Va* buiten Gouda en den besorgkring: 1—6 regels ƒ1.66, elke regel meer ƒ0.80. Advertentito in het Zaterdagnummer 20 bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiün de helft van den prijs. INGEZONDEN MEDEDEELINGEN: 1-4 regels ƒ2.06, elke regel meer 0.60. Op de voorpagina 50 hooger. Gewone advertontiën en Ingezonden mededeellngen bty contract tot xeer gereduceer- den prijs. Grooto letters en randen worden berekend naar plaatsruimte. Advortentiën kunnen worden ingezonden door tusschenkomst van soiled* Boekhan delaren, Advertentiebureaus eri onze Agenten en moeten daags vóór de plaatsing aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn. max heeft zwaar gezondigd. Welke zon- de het was, mag ik u niet zeggen; wel kan ik u meededen, dat he; volgens zijn eigen biecht een groote zonde was. €r is ge&n man aan dezen kant van de heide behalve ik, die zijn geheim kent. Hij heeft jaren achter elkaar gewerkt om vergeving voor zijn zonde te krij gen. Soms heb ik getracht hem weer in de wereld terug te brengen, denken de dat hij eerder eeu middel zou vin den om zijn vrede te winnen, door on der zijn medemenschen te gaan en hen go°d te doen, maar meestal scheen het mij toe, dat hij gelijk had, ah ik mij herinnerde, welk een kracht ik putte uit mijn lange nachtwaken op de heide. In eenzaamheid moet hij werken, in eenzaamheid moet hij bidden, tot het licnt tot hem komt.” „Indien hij, door zijn medemenschen te helpen en wel te doen, zijn ziele- vrede kan terugwinnen, kunt gij tevre den zijn,” zei de vrouw op een wijze, of Griff haar eigendom was, omdat zij hem liefhad en hij reeds van haar was. „Hij heeft zooveel goedheid bewezen, waarvan slechts weinigen weten de vei drukten en verjaagden en de honge rt uden hebben hier altijd een dak bo ven hun hoofd gekregen. Pas een week geleden klopte hier een man aan ik wis alleen in de hut hij was naar het scheen gekomen om den heer Lo max te bedanken voor hetgeen deze eeu jaar geleden voor hem gedaan had om hem te bedanken, dat hij een hypotheek had verleend, op zijn boer- II 'ïw zooals reeds werd opgemérkt, leidde tot den ondergang der onderaan'ing. Aan de ervaring, opgevlaan met de coöpe ratieve productie mag in verband met het vraagstuk der medezeggenschap wel wat meer wonden gedacht Deze medezeggen schap was reeds noodlottig voor de onder neming, waarvan de arbeider aandeelhouder was. Zy zal het uit den aard der zaak nog meer xyn voor de onderneming, waarvan de arbeider geen aandeelhouder is. J. DE MOL EN ZOON Tiirtnarkt 7S - Tal. 411 - Baadt Hum- ii DiiiiUidiii ■aar MMt. 3045 Haag verstomd van dat een dergelijke overheidsbemoeiing mogelijk* is en voor da zooveetete maal keurt men algemeeii het beleid van den burgemeester af. Het wordt dringend lijd dat eindelijk den Haag eens wordt verlost van de tiiankpe der tram, die in den burge meester haar pleitbezorger schijnt te hcbbeti. Al weer is het hier het parti culier initiatief dat om hals gebracht wordt, want een monoppiie gelijk de tram heeft is oven erg als een over heidsbedrijf ja misschien nog erger. We mogen dezen brief niet sluiten ztndor even te gedenken den negentig- «ien verjaardag van het gezelschap „Oefening kweekt Kennis”, een gezel schap dat in Nederland een vermaard heid heeft gekregen als centrum van letterkundigen. Het was nu wel niet een hoog-arttetiek milieu en nwsschien heelt het gezelschap op dit oogenblik niet meer de glans en zeil» de reden vin bestaan als vroeger maar uit een historisch oogpunt is het een belangrij ke verschijning geweest en het is een typisch verschijnsel dat een dergelijk gezelschap liog bestaat, terwijl tiental- sadftit zijn. opgericlit„ene.... concurreeren. Oefeiriiig kweekt Kennis heeft een traditie die houdt het hoog en daarop kan het trotsch zijn ,en teien. ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad per kwartaal ƒ2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt. Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ3.80. Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA, bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren. Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—6 uur. Administratie Tel. Int. 82; Redactie Tel. 545. die de omstandigheden voor de ontwik keling van de kunst gunstiger maakt het beschikbaar stellen van gelegenhe den voor exposities, voor uitvoeringen, zoodat het contact met het publiek be ter werd. Op tal van plaatsen in de stad staan sdioolgebouwen die veie we ken van het jaar, n.l. gedurende de vacancies renteloos <staan. Waarom deze niet ter beschikking gesteld van hen, die de producten van hun kunst willen e>poset*ren, waarom de fraaie gymna stieklokalen niet zoo gemaakt dat ze ‘bruikbaar zijn voor kleine concerten of voordrachten. De overheid heeft altijd hJi vereenigingsleven genegeerd, ja zelfs heeft de fiscus ook daarop zijn roofklauwen uitgeslagen door vijftig gulden te vragen voor de goedkeuring der statuten. In alle wijken eener groo to stad bestaat behoefte aan vergader lokalen de gemeente beeft ze bij jbom- sa’s gebouwd voor de scholen. \aak hebben wij er op gewezen dat den Haag voor alles, voor een stadshuis voor een museum dringend noodig heeft een congres-gebouw dat de gemeente ter beschikking kan stellen voor alle Ijioote vergaderingen van vereenigin- gen. De overheid kan oneindig veel doen voor de bevordering van het ge meenschapsleven door*indirecte verge makkelijking. In plaats daarvan heeft bet herhaaldelijk het gemeenschapsle ven belemmerd, o.a. door de belasting- lieffing, die ongelooflijk domme bureau cratische inmenging. Een vereeniging bijvoorbeeld, die zich ten doel stelt eer ste- hulp bij ongelttk-kett te- beverderewy houdt een openbare les om propaganda te maken. De fiscus ligt op den loer of hij een paar kwartjes extra durft te vragen want dan eischt hij er dadelijk een dubbeltje van op. Dit zijn altega- dcr van die fouten dia niet worden ^goedgemaakt met subsidieeringsstelsel- tjes waarin een overheid onvermijdelijk tol onbillijkheden moet komen omdat zij geen maatstaven weet te stellen. De bemoeiing der overheid is helaas ai lang overgeslagen in bemoeizucht en meor dan iemand ooit zal kunnen taxee- ron, is daarmede schade gedaan aan de particuliere energie, die zich nergens h eer kan ontplooien of de overheid loopt haar onmiddellijk in den weg. Gelukkig komt er eenige kentering en begint men in te zien dat de plaats der overheid gelimiteerd moet worden. Wie dit echter nog niet inziet, is de ll.iagsche burgemeester, die wederom een oekase heeft uitgevaardigd door allo autobiLiverkeer op Rijswijk en Delft stop te zetten ten gerieve van de train- maatschappij die nu eindelijk eens ge voelt dat zij jarenlang het pubjiiek heeft uil' ebuit en die nu zelf met autobussen zal gaan rijden. Men staat er in den 86) - „U kwam toen, om met mijnheer Lo max te spreken en ik denk, ofschoon hij het mij niet verteld heeft, dat u hem toen al gezegd hebt, dat ik voor hem een gevaar opleverde.” „Dat heb ik,” antwoordde Gabriöl botweg. „Hij wilde niet luisteren en ik heb om hem getreurd, en toen kwam het dezen nacht over mij, dat ik u op zoeken en waarschuwen moest.” Was het op het oogenblik, dat Ga- briël Hirst zijn besluit genomen had, vi oeg zij zich verwonderd af, dat zij die plotselinge vrees gevoeld had, dat ge voel van komend verdriet Dat kon best zijn. „Ga verder,” zei zij met droge heesehe stem. Maar toch hield zelfs Gabriöl een oogenblik stil. Hij vond zijn boodschap niet prettig, te meer, daar hij verbaasd was deze vrouw zoo bedaard, zoo lie- felijK te vinden, zoo vol van een goed heid die anders moeders en geluk kige echtgenooten toonen aan hun man- DCCH. Naar de dagbladen vermeld hebben zullen de drie groote j leden probeeren toi overeenstemming 'e geraken ten aauzien van do wijze van subsidieering der Kunst-gezelsciiapjMn. Op zich zelf is dat een 'braaf voornemen en mis schien gelukt het een algemeenen mo dus vivendi te vinden. Wanneer men echter niet van de gedachte uitgaat dat voor alles de belasting op de publieke vermakelijkheden waaronder de in stellingen op kunstgebied ook zijn Inge deeld af te schaffen blijft het een hopeloos gepruts. Alle pogingen om de kunst te subsidieeren terwijl eerst een zware belasting op do instellingen is gelegd, doen denken aan het bedrijf van den man die eerst een bijl in het ijs hakt, dan er planken over legt en len slotte aan hen die over deze plan ken loopen, een gift vraagt. Er is op dit oogenblik niets zppzeer in het na deel van hét bezoek rfai't kunst-voorstel- lingefi als de hooge entreerprijzen. Wan neer die met 20 konden worden ver laagd zou het bezoek ongetwijfeld toe ner.'en en zouden de gezelschappen langs den normalen weg meer geld in de lade krijgen. Tracht men de kunst te steunen door middel van subsidies die genomen wor den van de belastinggelden die de fis cus eerst van de vermakelijkheden bui en-graait dan blijft een deel daarvan aan de maat en den strijkstok hangen: d.w.z. wordt besteed tot salarieering van de belasting-ambtenaar. We verwachten dus weinig van de (pogingen die op nitialief van den Haag- seben burgemeester worden gedaan om tot een undforme regeling der kunst subsidies te geraken. Wil men de kunst van overheidswege bevorderen, dan is er maar één methode en die bestaat in het wegnemen der belemmeringen en het steunen van de kunstenaars indivi- dueel. Verleden week wezen wij juist op de groote noodzakelijkheid dat de zovg voor den ouden dag van artislen door den Staat worde geregeldJ)it jtou al een belangrijke zaak zijn. Wal wij wenschen is een overheidsbemoeiing vermoeid zijn Dat hebt gij niet, want anders zoudt gij weten, dat de heide uitgestrekt genoeg is om twee Goden te kunnen bevatten dien van u en den zijne Weer was de predikant een oogen- bhk verbluft. Twijfel flitste over het Sombere fundament van zijn geloof. Wat indien Griff een God had wat, in- dieu zijn Qpd groofér, vriendelijker, rui mer van opvatting was in Zijn betrek king tot de menschel!jke zonde en het menschelijk streven Voor een oogen blik slechts stond Gabriëi Hirst beslui teloos, toen begon hij weer te spreken, teiwijl hij de gejachte alt een verzoe king, hem op zijn weg gelegd, op zij schoof. Bedaard en onverbiddelijk maak te hij haar duidelijk, dat Griff zijn ge lukzaligheid zou hervinden in een te rugkeer tot zijn vroeger leven van een zaamheid; hij wist daartoe alle argu menten, die geschikt waren om zijn eigen opvatting van de zaak te onder steunen, fijntjes te verdraaien. Hij had vrede in dit leven gevonden hij was reeds op weg naar grooteren vréde, toen hij de vrouw in de sneeuw vonu sedert dien tijd was hij onrusti ger geworden, had hij meer lust tot slechte vroolijkheid en meer plezier in vrije dagen, welke lust hem afhield van de taak, die hij zichzelf gesteld had zijn beste vriend mocht met anders ver langen dan hem weer vrij te zien, om hem het leven, dat hij zichzelf toebe- deeld had, te zien teven. .Wordt vervolgd). echter hij was hier pm te waarschu wen, en in die waarschuwing was geen teederheid. „De man leefde hier in vrede, voor u gekomen waart,” zei hij kortaf. „Hij verliet de wereld, omdat hij een groote zonde bedreven had, zooals u weet.” „Ik heb dat geraden. Het maakt geen ver&chil”, voegde zij erbij, een weinig uitdagend. „Wat geef ik om zijn zon den Hij was vriendelijk voor mij, hij 'redde mij het leven, hij bracht lange, ongemakkelijke nachten door op een bed van stroo, opdat ik zijn hut voor mij alleen kon hebben. Indien betere mensehen hun medemenschen zoo zou den ontzien wel, dan zoudt u van daag niet hier zijn.” Nu de predikant tegenstand ontmoet te. deed hij alles wat in zijn macht was, om zijn doel te bereiken en sprak hij overtuigend, zooals hij gewend was te spreken van de kansels in de eenza me Hooglanden. Hij sprak in krachtige beelden en met zelfvertrouwen, hoewel zijn stem rustig en effen was, in het geheel niet wild, zooabX gewooniijk, wanneer hij het hellevuur voor de ru- wo pachters, de mensehen uit de steen groeven en de landarbeiders, in woor den schilderde. Want Gabriöl Hirst kon ook zachtaar dig zijn en zijn instinkt waarschuwde hem, dat hij zijn woorden beter dan anders moest kiezen om deze vrouw te overtuigen. ..Luister”, ging hij voort, „Griff Lo-

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1924 | | pagina 1