Karnemelk me! Gort j. G. FICKWEILER, A. L. v. HOORN ZEISS-GLAZEN SM- es chemische imnu je site zwaan' J. C. DEN BOER NO IS HET TIJD A. VAN MAAIEN, Westhaven GE, Gouda. tlZELli- ii IlLEItl Ijiielii Adverteert in dit Blad. Ilouglas-Motoren vanaf f 600.- Ktlkiiri(lig,DiWift" LEVENDE MEST. KAAS G. VAN GEEST, LAAT BLOEMEN UW TOLK ZIJN! Ysor Gouda ii Unite is iel OioeMipiji „HEBT", Klei», 35-28, uw xlns. HET OUDSTE ADRES H. A. JONGEBOER A- J- OPSTELTEN' K. DE JONG - Kleiweg 14 - Telef. 393 Agent! N. NOORDEGRAAF, GOUDSCHE COURANT - ZATERDAG 19 APRIL 1924. - TWEEDE BLAD De misdaad alle eeuwen door Alvorens U besluit een rijwiel te koopen vraag ons dan even prijs aan van het Hanze of H.B.G. rijwiel, deze zijn goed en betrouwbaar en niet Singer! Sou 6 a Groenendaal 56 P. «I. Revet Zonen, Schilders Ooethaven 65 Gouda. J. F. W. TURION, SrooMe Sorteering jOaagsfe iizen. Fa. S. H. POLAK Optipien voor Gouda en Omgeving. Vraagt onze tarieven. En laat ons proefwasch behandelen Telefoon 258 Groenendaal 13. 6 PHOTOKAARTEN namaak bij de wet verboden A. G* Waardanbnpg l" Lang* Dwaralraat 48 Gouda- EEN NIEUW RIJWIEL JAC. 5TRAVER, P. G. TEEKENS, „Hygiënische Artikelen" "f. „Urine-onderzoek" Fa. B. ROOS Co., Wederverkoopers in Galanteriën en Rookartikelen. Lange Tiendeweg 18. VITRAGES ALLOVERNETS Volks-Meubelmagazijn Korte Noodgodsteeg 10 ABDIJSIROOP 5. H. van Loon Aromatisch Staaltinctuur. z Zuivelproducten. Comestibles. Firma G. LUYERINK. J. H. Krom Zoon, Migizijü van Schoonmaik-Artikelin wi Het collier van Marie Antoinette. dUUr. >T Aanbawalend, KARNEMELKSLOOT TEL. 411 - GOUDA. Noemt proef met onze door stoom gekookte in Literflesschen. Let vooral op het etiket. '^1 Verkrijgbaar bij bijna alle melk handelaren in en buiten de stad. ïua a6 Lange Tiendeweg 45, Telefoon 549. BLIKGROENTEN, SOEPEN, SAUSEN EN VLEESCHWAREN, van de Fa. TIELEMAN EN DROS te LEIDEN. N 106.10 r prachtig* niauwata llapr haadVaai- waaklaa mt raad* afalnitkaat Ca koop voor f 37.80 W. VERMEULEN KlptftraaM2- Talafaon 2171 - R'dam. 1116 10 Handel in: VERFWAREN, ENZ. „00 WAS- Eli WATERBEITSEN, SPIRITUS VERNISSEN, STBOOHOEDEN VERNISSEN, KWASTJES EN PENSEELEN. AGENT voor Gouda en Omstreken ,IU Lange Tiendeweg 24 - GOUDA - Telef. No. 326. Rond en Bol geslepen bij Eerste en eenigste Gediplomeerd Electr. BrillensUiperlj - Vakkundige bediening LEVERANCIER VAN ALLE Z I E K E N F O N D S E.N 1187 40 TELEFOON 540 ff* GOUDA. VOOR KAAS, BOTER, EIEREN, FIJNE VLEESCHWAREN EN COMESTIBLES IS BIJ - vanaf II.- Fotograflich Atelier Wij brengen in den handel een ontledings-bacterie, welke de eigenschap heeft de organische stof in den grond te bevorderen en daardoor ten voor- deele van den plantengroei te werken. De zuiverste en natuurlijkste bemesting en veel voordeeliger. Bijna overal verkrijgbaar, waar niet vertegenwoordigd is gelieve te schrijven aan den depothouder Venn, tot Exploitatie van Barnsatnlg'a procddd'a, Juff srstraat 6, Rotterdam REPARATIE 1NRICHTINO van Sohaapamotoran Automoblalan en dergelijke andere werk tuigen. Speciaal iagericht voor het laden van ACCUMULATOREN Beleefd aanbevelend, R. da Kaljzep, WESTHAVEN 65 GOUDA 1099 16 voor 't aanschaffen van Wendt^U daarvoor tot 't adres ZWARTE WEG. achter de Fa. VAN ERK. Sieriy-ke en degelijke Rijwielen tesren billijke prijzen. Ruime sorteering: Onder, deelen. Banden. Emailleeren, Vernikkelen, Repareeren. 1088 20 Let op 't juiste adres! Smakelijke volvette jonge, belegen en oude pittige 55, 65, 75, 80 en 85 cent per pond. GOUDA. GOUWE 55- Kaashandel in 't Groot en Klein. 50 cents. Jonkarfranastr. 71 - Rotterdam VRAAGT PRIJSCOURANT. Het BESTE ADRES voor "S! BEDDEBONTEN LOS TIJK, Wit en ongebleekt KEPER EN KATOEN, SCHORTENBONT, ZEPHIR, WIT en JAEGER FLANEL, MOLTON, DAMES- en KINDERHEMDEN, PAN TALONS, NACHTHEMDEN en ONDERJURKEN, WASCH- ECHTE TAFELKLEEDJES,. WITTE KLEEDJES, DAMES KOUSEN. 1085 50 hoek Peporstraat Dit is je adres voor - REPARATIËN VAN MEUBELEN 772 16 Beleefd aanbevelend. Zwakke borst? V enter Ut borat en keei mol de alymoploaaende, krachtige AKKER DROGISTERIJ MARKT 6. 1187 10 HOOGSTRAAT 8, Teleph. 120. per ons. Saksische leversworst 20 ct- Berliner 25 Tj Leverkaas 30 X Leverpastei 40 n G PJocworst 23 O Boterhamworst 24 O Tongenworst 24 C Bloedworst 12 X Gewone leverworst 10 Boterham/worst 16 H Ontbijtspek 16 Oatibijtiham 26 - ra Schouderham 26 X Blaasham 28 Beate Ham 38 X c Rookvleesch 40 Saucisse de Boulogne 36 00 Baardenrookvleesch 24 .0 Gebraden Rosbief 42 JC Gekookte Worst 24 Cornedbeef 15 ff Pekelvleesch 25 1188 40 Beslist het concurreerendst adres voorFijne gek. Ham, Blaasham, Schouder ham, Rookvleesch, Saucis de Boulogne, Plokworst, Oek. Rookworst, Smeerworst, Berliner Leverworst, Oetrulfeerde Leverkaas, Tongworst, Bloedworst, Leverworst, Zure Zult, Corned Beef, enz. HET ADRES voor le kW ROOMBOTER, OOUDSCHE-, LE1DSCHE-, EDAMMER en ROOMKAAS COMESTIBLES. n« s, Alle vleeschwaren worden betrokken van le klas firma's. BERIJDTi ƒ1.50 ƒ2.50 aarala klas mapkan. KLEIWEG 12 -!- TELEF. 602 OpooIs varaohaldanhald voorradig ï-f. Bestel tijdig: SPANRAMEN STOFZUIGERS per dag. TEL. 333 :-! WIJDSTR. 29 Beleefd aanbevelend, (Belangwekkende processen In den loop der tyden). L»e letter worut piotseluig in een go- heel ander aleer geplaatst. Hij bhjfi 111 i rankrijK, maar in piauts van het ge- boefto uit de achterouurien van i'urijs, dat hij aan de zijde van Cartouche sag, Hjn het thans de allerhoogsten uit aen lande, die een rol in het drama, dat een proces in mindere oi meeraere ma te altijd vormt, spelen. Indirect is de koninklijke familie bij d.t proces be trokken de prins van idohan, Dehoo- reade tot den hoogsten adel van dien tijd, is een der beschuldigden, terecht staande zoowel wegens misbruik van vtilrouwen als wegens oplichting Cu- ghostro, die in deze periode van de iransohe samenleving zulk een groote rol in de Parijsche salons speelue, is oen der mede-beklaagden. Maar het is niet dat proces op zichzelf, dat aandacht verdient doch vooral de intriges, die duuromheeu gespannen werden. Van Marie Antoinette is afkomstig het ge zegde tegenover enkele harer getrou wen, die vreesden, dat men de konink lijke familie zou kunnon of willen ver giftigen „Wij leven niet meer in den tijd van een de Brinvilliers met laster kan men ons genoegzaam ba-eiken 1 Zij, had gelijk, en indien één konink lijke vrouw heeft ondervonden, dat de lustei zelfs de allerhoogsten niet spaart, dan zij wel. Eigenlijk behoort Marie Antoinette tol de ongelukkigste vorstinnen, die de geschiedenis gekend heeft. Jong, be koorlijk, doch opgevoed in de Üosten- rijksche huiselijkheid, kwam zij als jon ge dauphine naar Parijs en veroverde stormenderhand het hart harer aan staande onderdanen. Maar zij was aan hot hof te persoonlijk zij viel niet in den smaak van haar koninklijken schoonvader zij verkreeg door haar eigenaardigen trots, die zich recht streeks tegenover de maitressen des konings stelde, geheel een coterie aan het hof tegen zieh. Rohan heeft tot de eersten bohoord, die door een onvoor- zichtig gezegde in ongenade zijn geval len en sedert niet meer aan het hof werden ontvangen. Het onvoorzichtig gezegde, door hem geuit, was Waarlijk met zoo erg het doelde trouwens meer op Maria Thej-esia, de moeder van Ma rie Antoinettes, dan op haarzeivfe. Maar hei was der j<Wo prinses en haar ge niaal op geheel verdraaid© wijzè over gebracht, uiteraard door diegenén, die belangen hpdaen, lijnrecht tegenoverge steld aan/die van Rohan en dfe zich tegen den invloed van zijn „kliek" ver zetten. Éoo speelt ook in het prdces om het coll: er van de koningin, dat Parijs m«.t*ndei lang met groote nieuwsgierig heid ver ruide, de persoonlijke haat van Rohan èenerzijds, den baron de Bre- teuill, vèrtrouwde aan het hof van Ma rio Antoinette anderzijds, een niet ge ringe rol. De Breteuil's redenen tot dien haat waren kleingeestig Rohan werd destijds benoemd op den gezant- schapspost te Weenen, dien hij zelf begeerd had I En, gedreven door zijn haat, heeft de Breteuil de koningin in des* aangelegenheid al heel slecht en tot haar nadeel geraden. 'n het eerste jaar van Lodewijk XVIs regeering had de hofjuwelier Boehmer met zijn compagnon Bassange een zeer kostbaar werk voleindigd, dat hen jaren achtereen had beziggehouden een col lier van verschillende rijen van de meest kostbare edelsteenen, hetwelk op eon waarde vun 1.600.000 francs des tijds, omstreeks 3 milt. francs in den tegenwoordigen tijd (voor den oorlog) werd geschat. Boetimer had gehoopt, dat Lodewijk XV dit ooilier voor zijn mnitresse Dubarry zou koopen, maar de oude koning stierf, voordat hij dit plan kou ten uitvoer leggen. Zoo werden uiteraard pogingen in het werk gesteld ooi het ooilier voor Marie Antoinette te doen aankoopen. Lodewijk XVI vond de parure prachtig, onvergelijkelijk, Marie Antoinette insgelijks, en zij heeft i V{,rmoedelijk langer dan een oogenblik geaarzeld voordat zij het aanbod van den koning om het voor haar te koopen alsloeg. Maar zij wist, dat de Fransche staatskas in slechte omstandigheden verkeerde dat inen morde over hooge belastingen en zij was verstandig. Zij bleef het ook later, toen Boehmer als net ware/ elke gelegenheid opnieuw aangreep om haar het collier op te drin gen haar zelfs gemakkelijke betalings voorwaarden aan te bieden zich voor ,®aar.voeten wierp met de betuiging. n, geruïneerd zou zijn, indien het fr n>e<t door de koniiiklijke familie werd aangekocht. Eindelijk scheen hij erin geslaagd te zijn, het collier te ver- oopen de koningin, daarnaar infor meerend. vernam dat hij het te Con- antmopel voor de favorite van den sultan had geleverd. Marie Antoinette rwonderde er zich wel over (in dien tJ d ze^er 'ets bijzonders) dat men ufo festoenen kocht voor Con- ««ntinopel, maar dacht er niet verder °ver na. «Jlhlu1 0eniJRen ,iid la,er' ,er 8ele" a VaJl doop van den hertog Angoulème. Boehmer zich opnieuw in do nabijheid vun de koningin wist te dringen en ueze een Drie* ier nana stelae, waaiun ouiiRDeiuiguigen mon den voor uon uien»., ueiu uowezen. Maar tevens een soori verwijl, ui» zou zij niet voiuaun net)jen uun vapucu- tuigen, die ue konnuüijko lamme je gens hem, Boehmer, luid. L»e Koningin begieep er niets vun aaciit, uut BOen- mcr nog guuxalteerd was üoor vroe ger geureigd neoDenue verliezen en ver brandde het papier. Deun .Vluu. uo Lampan, die altijd een trouwe vrioud&ii van Marie Antoinette is geweest, moest, Heelmier ontmoetende, eiLKeio uugen later, van hem vernemen, dut de Ko ningin nom toch wei eern» amtwooruen mocht hem dien zij zooveel sc.iuidig wua. Muü. de LumpuJi begreep er oo.v niet* van ter bezuiniging werden in den la als ten tijd de reparaties aan Ma- rte Antoinette s juweeien en edelge* steeiiten door een kftmordieiiuur ver richt de laatste rekening met Boehmer was vereffend. Zij vroeg vader nu kieeg verwarde \erhulon ten untwoord. De konmgin, nu een wering ongerust geworden, Let Boehmer roepen ueze iiel doorschemeren, dat zijne mededue- liug ais zou het bewuste coüier aan L'onstantinopel zijn verkochl, aun ue koningin gegeven was, omdut zij dit zelve zoo gewensoht had. De zaak werd ul onduidelijker en onduidel^ker, tot dat de naam van Rohan door Boeiuner in verband met het collier werd ge noemd. De ongerustheid vun Marie An- toaiette nam toe zij speurde de intri ge van een haar aun het hol vijandige p.irtij zij vroeg zich ai, waartoe dn alles kon dienen en wut in duisterheid achter haar om was geschied. De koning, van een en under op de hoogte gesteld, liet Ronan roepen. Up losoo gronden geschiedde dit niet, want tevoren was door Boehmer en jimwange een mpmorie ingediend, waarin de nun bekende feiten gerelateerd werden. Mocht men deze memorie geiooven, oan zou Rohan, op last van de Koningin-, liet collier heDben genoent op voorwaarden van afbetaling in porties van iuu.uou irancs. Rohan zou daartoe een eigen handig onderteekendeu briei van ue koningin getoond hebben, waurvau Boehmer aan zijn memorie een alschritt toevoegde. Deze gegevens deden de zaak een zeer ernstige wending nemen; het ging nu niet alleen om ïutr.ges, het ging om inlichting, waarbij aan de Ko ningin een huur weinig passende rol was gegeven. Rohan, door den Koning ten hove ontboden, antwoordde, dat luj inderdaad het collier had geKocht uat hem daartoe last was gegeven door een dame, genuamd gravin de la Motte— Valois, die hem een brief van de ko ningin hud doen zien. Up de verout- waaidigde vraug van de Koningin, hoe hij kou denken, dat zij hem, prins van Rohan, dien zij sedert uent jaren geen woord had toegevoegd, met een derge- iijiie delicate opdracht zou belasten, be greep Rohan, dat hij bedrogen wa», luj bood aan het collier le oetaleu, hij maakte zijne verontschuldigingen. Men vroeg hem naar den brief, door Marie Antoinette eigenhandig aldus ondertee kend Marie Antoinette de France, en vroeg hem, of hij, zoo nuuw aan het hol verbonden, niet wist dat vorstel.j- ke personen op die wijze nimmer on derteekenen. Rohan verbleekte hem werd nu ook een intrige duidelijk, waarin hij ten koste van een under de dup** was geworden. De koning gal hem gelegenheid om in een nabijgele gen kabinet een korten tijd te vertoe ven en te zijner verdediging neer ie schrijven wat hij meende te kunnen aanvoeren. De prins deed het, nuaur maakte tegelijkertijd een klein snip pertje papier gereed, bestemd voor den hem vergezeld hebbenden heiduk, die nog op zijne bevelen wachtte; oen snip pertje papidr bestemd voor ziju inten dant en order gevende om de papieren, op de zaak van het collier betrekking hebbende, te verbranden. Doordat Lo dewijk XY1 niet voor hot eerst en niet voor het laatst in zijn leven aar zelde ten aanzien van de maatregelen, tegenover den prins te nemen, had do- ze gelegenheid het briefje den heiduk in handen te spelen deze reed ventre terre naar bet paleis van den prins en jiwam er zoo tijdig aan, dat juist op het oogenblik, dat koninklijke diena ren, belast met de huiszoeking, er aan kwamen, de bewuste papieren verbrand waren. De prins was inmiddels in hech tenis genomen en in de Bastille in een voor hooge misdadigers gereserveerd vertrek opgesloten. Wat er voor Rohan, indien hij zelf bedrogen was, dan wel te verbranden viel Het bewijs, gelijk uit het verder verloop zal blijken, dat hij er Marie Antoinette, de koningin, toe in staat had geacht om op minder vorstelijke wijze afspraken aan te gaan, zelfs een rendez-vous toe te staan op een plaats, voor het publiek toegankelijk. Dat hij van de koningin geloofd had, dat zij zich van de diensten van een gravin de la Motte zou bedienen om hem te doen üiijKeu, uat, milt» Hij uet collier voor phuoj; aankocht, hij weer in gouudc zou werden aungeuoiuen. Deu- verbrande papieren oehter stelden ten duideiijKstu de onschuld van den prins, wut betreft de eigenlijke oplichting, in het licht, en dat hij zo deed verbranden, is wol het beste bewijs ervoor, dat nij in den grond dor zaak onschuldig wus. ue «ooggepiaatsiie udellijke hoer, steeds verlangend zijn invloed aan het hof te herkrijgen, vreesde blijk'ouur eer van gebrek aan eerbied jegens de koningin le worden verdacht dan van werkelijke oplichting I Misschien heeft hij en niet ten onrechte gemeend, dut deze laatste beschuldiging wut al te dwuas was, gezien het niet geruige fortuin, waarover Rohun beschikte. Wie was dan wel die gravin de la Motto—Valois, aan welke de prins zich had toevertrouwd Het geslacht van Yulois was een oud, dat reeds ten tijde van Henri IV zokdi-e voorredden van s konings wege genoot. Muur de om standigheden, de woelige en luxueuse leelwufce vnn de afstammeiiingen vun dit giBlacht luidden Uet veruruid, en ue vadejpan deze „Liravin de iu Mode (Jouitti© geneeten) was zoo urm, dat hem Zelfs liet noodigo ontbrak om zijn kmderen en zijn vrouw te eten te ge- v tnBijnu zonder kieoren ver loeiden de kinderen m een scnuur m uun ge boortedorp en ieelden van de uioJeuj- iloudheia van de bewoners. Jeanne wus ©en\ auntroKkeujK, mei üeeiusc.ioon meisje reeds vroeger weru vun nuur ciiurme gebruik gemaakt om bU du muu- lieu te bedelen later, loon zij mei ue ia Motto in kennis Kwum, aarzelde ueze mei van iiuar invloed op lal vun be langrijke personen gebruik te uiokou. Door een toevallige anisluuuigbcid kwam zij in kennis met Ronan, uie naar welwillend (egeinoet trud huur, zij nel ook met rijleiijk, onaersieunje. maai zij wiluu mi5r, en het coluor van de koningui, gelijk het genoemd weru, bood tiuur daartoe een welkome gelegoulieul. In het kort kwam naaf intrige hierop i»eer Zij deeu hot den prins van Rohun voorkomen, ulsoi zij in staat was om hem mot do koningin te verzoenen daartoe zou oemidueung zijnerzijds bij den aankoop vun net coilier nooaig zijn. Zij ueeu ue vuisciie brieven, z-g. vun de koningin ulkomstig, maken en speet- de ze Ronan in iiuuuon. Zij speeiuc hem zells ©en couieuie voor van een ontmoeting met de komngui in ue tui nen van Versailles. Listig was nuur in trige zeker, uiuar nog begreep men met, dat eeu muil, die over zo<XfoAige erva ring moest besemkken als dé fiius van Kuhan, er zoozeer invloog, hit meenue werkelijk m Versailles {r '«Aangai le hebben gesproken luj nivt'itdo werke lijk brieven van de komug.n te lieooen gezien, eu zijne moreeie borgstelling tegenover Boehmer en Bassange was volkomen te goeder trouw, in utenzeil- den tijd eenter verkochten de gravin e la Motto en haar man, zoo le uurijs uis te Londen en ie Amsterdam, stukkeu die zij uit liet collier namen, zulks te gen prijzen, die iheer dan eens bela chelijk luug waren, en lot een hoeveel heid, dio in Engeland zelis een korten lijd de prijzen vun edelgesteenten aan merkelijk deed dalen tengevolge van het overmatig uunüod. Uogenacmjniijh, althas voor den prins van Kohan, leet- den de De la Motte s eenvoudig zij hadden'zich langzamerhand een groote luxe uangewend, maar voor de oogen van Rohan bleef deze verborgen, daar zij hem steeds m eenvoudige vertrek ken ontvingen. Rohan voor den rechter van instruct.© gebracht, legde natuurlijk al zijn kuar- teu op tafel. Unmiddelhjk werd gravin de la Motte in hechtenis genomen, er was daartoe reeds aanleiding in het feit dat zij zich ten onreente voor een ver trouwde van de konmgin luid uitgege ven. Tegenover Rohan staande, hield zij haar intrige vol zij deed het voor komen als ware zij door Ronan belus. met den aankoop van het collier, dat hij aan de koningin wenschte aan te bieden zij ontkende eiken verkoop door haar of haar echtgenoot van deze edelgesttoenton zij hield vol, dat het collier in handen vun Rohun was ge steld en gebleven. Niettegenstaande de ze zelf erbij tegenwoordig was geweest, dal het collier werd overgedragen aun een man, in wien Rohan een lukei van de koningin meende te herkennen. Top punt toch van lichtgeloovigheid, dat men een dergelijk kostbaar collier zonder mee* aun do zorgen van een onderge schikte zou toevertrouwen I Men poogde ook De la Motte in hechtenis te nemen, teneinde meer licht te verspreiden en den dader te kunnen struffen. Maar de ze was tijdig gewaarschuwd en uitge weken, hij bevond zich te Londen en van uitrevering was in/oiejj dagen nog weinig sprake. \Jfrfj Als derde persoon vïq^belang werd in het pj-oces Cagliostro gemengd. Deze avonturier, dio op zoo tragische wijze zijn leven te Rome zou eindigen, stond toen op het toppunt van zijn invloed in de Parij-che samenleving. Men geloofde in zijne kunsten, in zijn magischen in vloed men hield al datgene wut hij door verschil lende kunstgrepen wist te voorschijn te brengen, voor edit. Naar het zeggen van mevr. de la Motte zou het ten huize van Gagliostro zijn ge weest, dat Rohan zich bereid had ver klaard om het collier te koopen zelfs zou daar op haar invloed zijn geoefend om nuur bemidueimg te vcvieeneu Ver- acniittMHte scenes, uie uun ton nuuu van UaglioMtro hadden uigespeeid, wei den aungenauid. Muur tevergeefs, want üugliosuo gevuelue geen neiging out gravut de la Motte te liuip te komen. Roliun wus, zoo verstuurde nij, *1001119 zeiden bij neut geweest, eu vuu uent gen invioed, die ut deze zuuk vun zwt vertrekken zou zijn uitguguaa, wus geen sprake. Vvei werden lieui verscnuiotau gevallen voorgebruont, wuuruu olesk, uul hij uiiergruppigsto vertooiungen tiuu opgevoerd met eeu met nader gepiect- attrd doel wel speelde uuurut een mentje vun gravin de lu Motie, een ze kere mej. ue la lour, een rol, muur ut ueze getuigen bleken slochts le wordeu vuurgebiucnt om de voorstellingen der rechters te verwarren, met out worse- hjk licht te uoen verspreiden. Zoo werd het Purlemeui van ianjs, samengesteld uit eeu kleine vijftig reen ters, geroepen om 111 hol openouur deze zaak le benundeleu. En opnieuw kwa men do verbClullenue getuigen vuur, opnieuw deed Uagliostro zijne zonder linge verhulcn opnieuw betuigde Uo- bun zijn ïicnlgeioovigiiuid, opnieuw spon gruvui do la Mono geheel een weefsel vuu leugens, verdacniuiukingen en laster, wuurm zzj telkenmale oök zichzelf verstrikte. Het geluk voor Ro hun editor wilde, dut men do hund leg- do op ten zekere baronnes Uliva, een jon"0 dume, uie het met huur reputatie niet ut te nuuw nam. Zij kwum vertel len, dat zij, ui de ochtenduren moor muien in een der purken van i'urijs toezicht noudoiui op een buucjonjjetje vun een viertal juren, wus opguaioikt en uungesprokeu door een neer, uie naar haar beschrijving wol „gruui ue la Molte kou zijii. i«oze nud nuur in aanraking gebrudit mot zijn vrouw, zonder intusscnon te vertonen, out zij zijne ecntgeuootu was. Jmi gravin ue la Motte huu huur gevraagd 01 zij aan de konuigm Mune Antoinette eon dtoiiai wilde bewijzen. Volbloed royultste eu bowanderuuister vuu de koningin, iiuu zij toegestemd. Reeds bij het opueaun van ueze z.g. oarones Uliva eeu ti tel, haar scnertsend door gravui ue ia ivotte gegeven viel de gelijkenis met Murie Aniouiette op. De jouge urnne verleide nu, uul men nuur uau gokiucu op do wijze zooais metstennjus Mane Antoinette gekleed ging dut zij aldus gekleed, op eeu uvorid nuur net pur» vun Versailles was geuruent, waar zij een heer zou ouuuocieii. Dit zou, huu uien huur mede gezogu, ges^niuacu ou der de oogen der koningin, uun wie zij duurmede eeu dienst bewees. De itetr wus gekomen zij herkende nu in hem Ronuii zij hud de vooruit uige- sprokeu, woorden lég on hein gezégd, maar onmiddellijk duurna was gruviu de ia Motte komen toesnellen zoggenuo. „Duur komen Maduino en de gruviu vun ArtoisMen was toen snel uiteen gegaan, en zij wus weer nuur huis ge reden. tu plaats vuu de nuur vooral toe gezegde lo.UOü louts ontving zij er slechts 4.000, en langzamertiuud ver koelde de bulungstelitug, d.e gravut de la Motte voor haar had. Dit getuigenis bevestigde de verkturing van Konun, dat hij ui de tuinen van Versailles eene ontmoeting met du komngui hud genua; hij was ook hier het slachtoffer gewor den van het bednegelijk spel van gra vin de lu Motte, die het dient erkend mets ten hulve deeck Nog ontbrak oen enkele schakel, die intussolien gevonden werd, toen men de hund legde op een zekeren Retaux de Vilette, gendarme 111 het zelfde re giment, waarin tevoren de la Motto ge- diena had. Deze gul vrij duidelijk te kennen, dat hij do „schriftkundige was, die de valsche brieven had opge steld en mevrouw de iu Motte de gele genheid had gegeven oui er gebruik van te maken. Bestaan bleef slecuts verwon dering over de lichtgeloovigheid van den prins van Rohau lichtgeloovigheid die men psychologisch zelfs dan niet verklaren kon, wanneer men zich stel de op het stundpunt, dat deze zeide vun den aanvang af te hebben ingenomen: dat alles volkomen in orde wus. Zelfs in dat gevui, zoo oordeelde menigeen zijner rechters, waren de vervalschin- gen en intriges, door mevrouw de la Motte op touw gezet, te doorzichtig en te grof dun dut een edelman van zijn ervaring erin had mogen loepen I Een oogenblik saheen het bovendien uls zou de zaak nog een slechte wending voor hem nemen, toon oen nieuwe getuige werd voorgebruclit, een zekero Bette d'Etienville deze kwum met verhalen van een huwelijk, <htt de prins vun Ro han had willen doen sluiten tusschen eeu zekere mevrouw de Courville en een baron de Fagee een huw olijk, daarom in verband met dit proces van belang, wijl ook daarbij sprake was van edelgesteenten, die aan de dame als bruidschat zouden worden toege kend. Hier meende men dus een nieu we intrige te bespeuren, die zou bewij zen, dat de prins, wellicht om zich van oen lastige „vriendin" te ontdoen, een bruidschat had beloofd, die financieel boven zijn krachten ging, en die uit de opbrengst van het collier zou worden betaald. Maar even spoedig als de»e ge tuigenis was gekomen, was zij weer verdwenen onder den invloed van gravin de la Motte, had deze Bette er zich toe laten brengen geheel een ver haal op te disschen, waaraan zelfs een eerste grond van waarheid ontbrak uoen ourou ue rages uocu luovtuuw «le v uurviile bestondentenzij auu ui au vut beelding vuu Bette. l.ungzumerhuud kregen de reenters dus uile noodigo drudon ui huilden, nl- gutiiijk wus net een heel eenvoudig pro ces oen zuuk vuu opucnung, uoor oen stuwt vrouw op louw gozut eu oovor- ticrd door eeu ucuigetoovigc, nuoggo- pluulst eu gelurtunoerd edelman. Liuit- geloovig ook neg, toen nut duur do ue- lungin z.g. gekoelde collier uoor naar mei een» werd geurugen. DU leil ver wonderde hem wei ©en weinig, muur muukte hout toch niet ernstig ongerust, wijl mevrouw de la Motte neiu onmid dellijk wist te vertellen, dui de KOiun- gm ueu prijs wut hoog vond, eu toen uuarop weer een kortiiig was verkre gen, wist mede te ueeleu, dut zij het slecht met hare koninklijke wuuruig- iieid ui overeenstemming rekende, liet cellier te urugen, zee tang net nog niet geheel wus betuuld. Men uroet cr*oh- nen, dat ztj, ulscnoou niet uuueugo- wouii fijn eu consequent 111 den opzet vuu tiaar intrige, tuch niet om uitvluch ten verlegen wus. Wut tiitusncnen nuur schuld ut du oegeu van nuur reenters slecids ken vergrooteu. Geweldige druk werd op do raadsheeroii van het Par lement uitgeoefend, twee partijen had den zich iu en buiten hun midden ge vormd, die geeu vun beide aarzelden om scènes van bolung te rnuken. Geheel eon nacht door berauüsluugde het Par lement, en het waren tenslotte do uau- hungem vun Rohan, die met een kleute meerderheid vuu slecht» drie stemmen, do overwinning behaalden. tevoren slonu vast, dut meu den prins niet kon vcgoordeelen wegens opneming muur ziju vijuuden tiauden gehoopt uat men hem van vele zijner Itooge tuncties zou uitsluiten en hom zou verplicnten om openitjk vergifteuts uun de koninklijke familie te vragen. Dat geschiedde niet; hij zoowei als Uagliostro guigen vrij uit, terwijl nevens de uudero, uuuerge- st hikte personen slechts de la Mutte eu zijn vrouw werdeu veroordeeld, boideu 0111 in het openbuar op de scnouders door den beul gebrundmerkt te wordeu, 011 voorts langdurige gev ungeuissiraf te ondergaan, tiet heeft ©enigen tijd ge duurd alvorens men dit vonnis aan gra vin de ia Motte voltrok eindelijn ls men ertoe overgeguuu zij heelt het eiude van de brandmerken nauwelijks gevoeld, want toen was zij reeds Hauw ge vullen. Zij bloei opgesloten m de Bastille, totdat meu, na enkele jaren, huur gevangenschap vcrzucutie en tiaar de middelen guf oin te ontvluchten., Men mag uannemou, dat de hand van het hof fuerbtj in het spel is geweest; me vrouw de lu Motte vergold den bewe- zeu dienst slecht door, nauwelijks in Engelund aangekomen, schandelijke ge denkschriften te schrijven, geheel op fantasie berustend, doch die 111 het bij zonder Mune Antoinette beschuldigdou- Eu do 1a Motte was een der eersten, die iu zijn vaderland terugkwam, toen de revolutie uitbrak ulleen het lelt, dat hij In oen geding, waarin de ko ninklijke familie getuige was geweest, was veroordeeld, deed hem ui de oogen van de groote menigte betrouwbaur zijn Hij verkreeg herziening van zijn vonnis, hij nam zells een vooruanstuande plaats in in do revolutie, totdat ook hij in het algemeen bloedbad viel. Het geval-Du lu Motte is wel een bewijs, mei hoe weinig kieskeurigheid de revolutie haar ioiders uitzocht. Toen men op den uvond van de uit- fepraak van het Parlement, die door wei tienduizend inenschen 111 de voorzaal was afgewacht, Murie Antoinette duur mede in kennis stelde, bleek zij de be- teekeni» van de door de koninklijke ta- ptilte geleden neder luug ten volle te beseffen. Uok toen echter heeft zij met beseft, hoe slectit zij geraden was door degenen, die in dit proces u. h. w. haar en 'Rohan tegenover elkander staande partijen maakten. Reals toen waren er stroomingen in Frankrijk, die zoiuler het koninklijk gezag op zichzelf te wil len aantasten, toch op Mune Antoinette die men toen reeds de „Uoatourijk- sclie" noemde, waren gebeten die haur verdachten van al wat slecht en leelijk was en die haar koninklijken trots niet kouden verdragen. Zij had ongetwijfeld vele gebreken, naast vele deugden, die minder bekend mi erkend zijn. Haar lot was zeker niet zoo treu rig verloopeu, iudieu men haar had ge zien aan do zijde van een meer ©ner- gieken gemaal omringd door betere en minder door eigen partijzucht gedre ven raadgevers. Het proces om haar collier vormt ©r een bewijs van. Dat de vordering op zichzelvo niet spoedig werd uitgewischt, blijkt wel hieruit, dat in 1848 het gerechtshof te Rastadt in Baden een beslissing gaf, waarbij on der de crediteuren van de familie Ro han werden aangetroffen de erfgena men van Boehmer en Baasange, die in- tusschen nimmer eenige vrucht van hun procedure hebben gezien. Het zoo schit terend collier van de koningin ia nim mer door haar gedragen, is met ruwe hand uiteengerafeld en verkocht in klein*» stukken, die op dit oogenblik wie weet welke diademen of colliers nog sieren t

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Goudsche Courant | 1924 | | pagina 3