uums
&ZOON
ihuis
iouda
f
- ’8-ËrateDhage.
ding
rijen
1
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
I
No. 15537
63» Jaargang
Zaterdag 10 Mei 1924
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
EERSTE BLAD.
31 - Gouda
turen
5000
ROMANTIEK.
nakerij
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIEU
WERKERK OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, eni.
EN HAAG,
ClENCr
[DA,
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
INGEZONDEN MEDEDELINGEN.
ite” te keepen
lees
B f O.7S
de Uitgevers
ngelsche stoffen
nee
78
oegezonden.
zeg, dat zijn moedep er is.”
I
FEUILLETON.
steunde hem onder den elle-
(Wordt wrvolgd).
n, gepaard aan
iapolijke Coupe,
Oebrek
moede.
■Drukkerij te Baarn *ÜB
B. F. ten Cate, Spe-
trdami
ÏING, 4. dmk,
tESMETHODEN, L—
fUSSCHEN LICHAME
iSTELUKB ZIEKTEN.
tot u
r u//n
Naar het Duitsch
van
OLGA WOHLBRUCK.
Vertaald door
raovr J. P. WESSELINK—Van Rossum.
Overneming verboden krachtens
art. 15, 2e lid der Auteurswet.
tt »I BSCIIE C8Ull\T.
J. DE MOL EN ZOON
Turfairkt 71 - Trt. 411 - «m4(
lurii- u DiiuUiiüii
aaar maat. 3045
aan levensmoed maakt levens-
leidm tegenover andere lieden, wier wel
vaart niet grooter ia, dan die van de begun
stigden.
De arbeid der vrouw wordt op den duur
betaald naar zijn waarde, zij het, dat sleur
en vooroordeel van de zijde der betalenden
en gemis aan commercialiteit van de zijde
der arbeidende vrouw, haar loon, langer dan
by den arbeid van den man pleegt voor te
komen, in ongunstigen zin kunnen doen af
wijken van de waarde der praeatatie.
Spreker betoogde in de eerste plaats, dat
de redeneering, dat arbeid geen koopwaar
is, dwaas moet worden genoemd. Arbeid is
de koopwaar bij uitnemendheid, die gekocht
wordt elk oogenblik dat goederen gekocht
worden, waarin arbeid belichaamd is. Dat
men er tegen opkomt, dat arbeid koopwaar
is, vloeit voort uit het feit, dat men niet
1 wil, dat de waardewetten er voor zullen
gelden, maar deze gelden juist voor den
arbeid ten volle. Op economisch gebied toch
geeft juist de zeldzaamheid macht en niet
de talrijkheid. De economische prijs is die
prijs, waartegen evenveel aangeboden*
wordt als er gevraagd wordt. Daar er maar
zelden een ideale markt is, schommelt de
werkelijke prijs om de theoretische.
Het is een quaestie van kennis van de
markt, of men wat boven of ohder den theo-
retischen prijs maakt, en persoonlijke po
sitie speelt daarbij VB*k ook een rol.
Het is dus onmogelijk te zeggen: geeft
aan degenen, die dit het meest noodig heb
ben, den hoogsten prijs, of den laagsten
prijs aan hen, die het het minst behoeven,
'én datzelfde geldt eveneens voor het loon,
d.w.z. den prijs voor den arbeid.
Loon is vergelding, tegenwaarde van het
geleverde. Loon naar behoefte is dus eqp
contradictio in terminis.
Wil men loon naar behoefte betalen, dan
zou men ook verschillend moeten betalen
voor schoenen, door huisvaders of door on-
gehuwden gemaqkt. Schoenen toch zijn de
belichaming van natuurkrechten, die niets
kosten, van den arbeid van de schoenma-
kers. Het is feit, dat wij willens en wetens
soms meer betalen wegens de behoeften
vanéien verkooper, doch w(j plegen dan lief
dadigheid. Het is een dwaasheid, te spreken
van ethisch economisch handelen, daar er
evenmin een ethische economie bestaat, als
gen ethische natuurkunde. Liefdadigheids-
overwegingen moeten een groote rol spelen,
maar men moet ze niet verwarren met eco
nomische overwegingen, ook omdat onvoor
zichtige liefdadigheid gemakkelijk kan lei
den tot vermindering van de productie.
Meent men, dat liefdadigheidsoverwegin-
gen overheerschen moeten, dan trachte men
een communistische maatschappij te stich
ten. Gelooft men daaraan niet, dan helpe
men ook niet mee onze maatschappij te be
derven door ondermijning van het verant
woordelijkheidsgevoel. Groote gezinnen zijn
geen fatum, en de maatschappij is geen
verzekeringsinstituut tegen groote gezinnen.
eenzetting van prof. mr. dr. A. v a n G ij n
blijkt tot hoe volkomen verkeerde toestan
den het „loon naar behoefte" leidt.
En toch onder den invloed van de Vak
beweging en wegens een misplaatst mede
lijden ziet men bewust of onbewust, steeds
meer het beginsel „loon naar behoefte” in
toepassing gebracht.'
Bij het ontslag van de gehuwde ambte
nares gold ook dit beginsel in de eerste
plaats.
Een gehuwde vrouw heeft immers geen
loon „noodig", heeft immers geen be
hoefte aan loon, dusweg er mee!
Maar nog erger zal het worden als straks
de gehuwde ambtenaren een hooger maxi-
mum-loon zouden krijgen, alléén om
het feit, dat ze gehuwd zijn.
En dan nog „hoe meer kinderen, hoe meer
loon”.
In dit verband wijzen wjj nog eens op het
bevolkingsvraagstuk, dat minister Colijn
nog onlangs een „benauwend pro
bleem” heeft genoemd.
Nu zou men denken, dat de Regeering,
die, dus bij monde van den heer C o 1 ij n
erkent, dat de bevolkingsaanwas veel toe-
komstzorgen baart, in geen geval door mid
del van kinderbijslagen en toelagen voor
gehuwden, die bevolkingsaanwas zou aan
moedigen.
Maar wegens de afwezigheid van lei
dende beginselen in zake economische
maatregelen (waartoe de salarisregeling
zeker behoort) ziet men, dat aan den eisch
„loon naar behoefte” steeds meer tege
moet gekomen wordt.
Nu men weet uit welken hoek de wind
waait, behoeven wij er ons niet over te ver
wonderen, dat het juist deze Regeering is,
die aan dien eisch zooveel mogelijk tege
moet komt.
Zij is toch in sterke mate van de R. K.
democraten, die het „loon naar behoefte” in
de praktijk in toepassing willen brengen.
Daarbij ma8’ men wel even aanstippen,
dat ook in die kringen de talrijkste gezinnen
worden aangetroffen.
Nu zij het verre van ons om te pleiten
vóór kunstmatige beperking van het kinder
tal.
Doch wjj meenen, dat de meest natuur
lijke weg om den bevolkingsaanwas te beper
ken moet worden gezocht in hét tegengaan
althans niet bevorderen van zeer
vroegtijdige huwelijken.
Kindertoeslagen en toeslagen voor ge
huwden (werkloos of niet-werkloos) werken
de bevolkingstoename en daarmede in
direct de werkloosheid in de hand.
En waarom uit moreel oogpunt be
schouwd een onverantwoordelijken jon
gen, die op 18- of 19-jarigen leeftijd trouwt
en een zeer talrijk gezin kweekt, toeslag
of bijslag moet ontvangen ten koste van den
ernstigen man, die zooveel verantwoorde
lijkheidsgevoel bezit, dat hij niet huwt
vóórdat hij voldoende bestaanszekerheid
heeft voor zyn te stichten gezin, dat ont
gaat ons ten eenenmale.
Doch in onze ontredderde maatschappij
schijnt men hetgeen er nog aan goeds aan
wezig is te willen verdelgen, ten einde bij de
„massa” in het gevlei te komen.
Het „loon naar behoefte" schijnt een
dankbaar object te zjjn voor het verwerven
van de volksgunst en voor de kiezersvangst,
doch is ten eenenmale onvereenigbaar met
een economisch beheer van onze Staats
financiën.
Tegenover dezen eisch, die voornamelijk
komt uit de rijen der R. K. solidaristen,
moet daarom met meer kracht dan voorheen
gesteld worden: loon naar bekwaam
heid en arbeid, zooals dit ge
regeld wordt op de vrije markt
van vraag en aanbod.
Verantwoordelijkheidsgevoel, persoonlijke
vrijheid en vruchtdragenden arbeid, ziedaar
drie zeer belangrijke dingen, die in deze tij
den zooveel mogelijk moeten worden be
vorderd.
„Loon naar behoefte” heeft tot gevolg,
dat de onverantwoordelijken en luiaards
kunnen leven ten koste van ernstige, be
trouwbare werkers.
En dat 'dient tot eikei*» prijs te worden
voorkomen.
HOUW VERiTAJ. WESTEIHPE 1»
NO VAN 1 -5EN VAN71-10 U.
AVOND GESLOTEN
1241 26
Een beschouwing van Prof, van Gijn
Prof. mr. dr. A. van Gijn heeft dezer da
gen te Arnhem uiteengezet de beteekenis
van het begrip „Loon naar behoefte”, dat in
bepaalde kringen wordt gehuldigd.
By een maatschappelijke ordening, waar
bij de verdeeling van het voortgebrachte
plaats heeft op den grondslag van de waar
de, is arbeid het object van ruilverkeer bij
uitnemendheid, welks waarde bepaald wordt
volgens de algemeene waardewetten.
Loon (d.w.z. vergelding) naar behoefte
is een contradictio in terminus.
Voor minder dan z(jn waarde kan op den
duur arbeid niet gekocht worden. Meer dan
zijn waarde kan op den duur niet voor ar
beid betaald worden. Het langst kunnen dit
laatste volhouden lichamen, die zich door
dwang (belastingheffen) daartoe de midde
len kunnen verschaffen.
Wanneer voor arbeid meer dan de waar
de betaald wordt, die hij voor den kooper
heeft, dan geschiedt zulks niet uit economi
sche, doch uit charitaieve liefdadigheids)-
overwegingen, welke vaak tot onbillijkheid
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, men Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per loopèr geschiedt
Franco per post per kwartaal ƒ3.15, met Zondagsblad ƒ8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GÖJJl
bjj onze agenten en loopers, den boekhandel en da postkantoren.
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 9—5 uur. Administratie Tel. Int 82;
Redactie Tal. 545.
INSTELLING
art» yaqa->i<AwcDeADH
Zij zat nog altijd aan haar schrijfta
fel in haar kostbare japon. En het licht
van de groote kroon stroomde op haar
zilverachtig grijs hoofd, zoodat het hem
geheel wit toescheen in de felle belich
ting.
Voor haar lag een groot vel wit pa
pier, met veel getallen er op en st reo
pen, kruisen en namen.
„Dat was een werk, Anton, maar als
mijn dochter van het Instituut komt
krijgen wij het huis schoon.”
Zij stond langzaam op, loom.
Haar edelgesteenten fonkelden.
„Ga op een oor liggen, Anton. Het
is vandaag inspannend geweest is
het niet?”
tEen lachje gleed even over haar ge
laat. Zij kende zijn zwakheid.
Slaande knabbelde zij aan een stukje
gebak. Schudde alsof zij in gepeins ver
zonken was het hoofd.
„Heb je hem gezien, Anton? Zooals
hij wegging Afschuwelijk, Een ellen
dig vod, is het niet Een vod. Het
bloed is toch geen ijdele waan. Te elf
uur het rijtuig. Wij rijden naar den
graaf, naar mijn zoon”.
Zij had nog nooit zijn woning betre
den.
Het was een elegante, jonggezellen
woning in een der nieuwe huizen. De
bedienden liepen dooreen, toen Anton
de moeder van den graaf aandiende.
Het heette, dat de graaf nog sliep.
„Wek hem dan,” beval mevrouw en
zich tot Anton wendend vervolgde zij
„Trommel eens tegen zijn deur en
schreide zachtjes door, geleund tegen
zijn schouder.
„Doe het niet, doe het niet meer,
mijn kind,” hoorde Anton' haar nog
stamelen, terwijl hij de deur zacht ach-
I ter zich toe trok.
Een half jaar later keerde „de juf
frouw” terug in het witte 'huis.
De generaal liep dikwijls met op den
rug gekruiste armen om haar lieen en
bekeek haar, alsof zij een standbeeld
was. En van Mitri wist Anton, dat de
generaal dikwijls aan zijn kamerdie
naar vroeg
„Wat zeg je er van, Mitri, het doch
tertje zal het klaarspelen, he?
Die wordt gravin of vorstin, wat zeg
jij er van En zal nrillioenen bezitten!
Landgoederen, jachten, kasteden. Dan
zal het weer een fatsoenlijk leven wor
den.”
Mevrouw hield hem niet krap, maar
onder toezicht. Voortdurend. Zelfs de
deui naar de verbindingstrap bleef dag
en nacht open. Want er rtfoont daar bo
ven niets meer stilletjes gebeuren.
De keuken boven was gesloten even
als alle vertrekken op de slaapkamer
van den generaal na en zijn „werkka
mer”, om dienstpersoneel uit te sparen-
In de eerste plaats om de parasieten
kwijt te raken, die zich bij hem vol
gegeten en naar hartelust gespeeld had
den Heel burgerlijk zaten zij nu aan
tafel, mevrouw, de generaal en de juf
frouw.
1»)
Anton stiet hem aan „zeg eens.... de
generaal I”
De generaal keek ook over zijn ka
merdienaar heen, zette zijn voeten stap
vo°i stap op de treden.
Huiverde eensklaps als van koude.
„Wenscht de generaal thee?” vroeg
Mitri.
„Neen. Saan slapen”.
Mg.
raai 8an herhaalde de gene-
Anton keek hen na. Zij gingen den
Van hij hoorde nog
‘‘‘cats hun streden, die met elke trede
Wzamer werden. En bedaarder. Hij
deur aan en draaide den sleu-
Daarna klopte hij bij mevrouw
aa« Zij riep niet „binnen”
«aar hij sdioo! hel gordijn toch ter-
„Loon naar behoefte”.
Volgens de Opr. Haarl. Crt. heeft de
Regeering in de Centrale Commissie van
georganiseerd overleg op de Maandag j.l.
gehouden vergadering de volgende punten
aan de orde gesteld:
a. De salarisregeling der Rijksambtena-
ren zal niet meer behandeld worden in de
centrale commissie van georganiseerd over
leg, doch iq bijzondere commissies.
b. Er zal verschil bestaan in loon tus-
schen gehuwden en ongehuwden (ongehuw-
den ontvangen de laatste twee periodieke
verhoogingen niet).
c. Er zal wijziging worden gebracht in
den kinderbijslag (lagere ambtenaren met
kinderen ontvangen voor dezen tot het 16e
jaar, hoogere tot het 21e jaar kinder
bijslag).
d. Groepen van ambtenaren zullen uit het
bezoldigingsbesluit worden gelicht en wor
den overgebracht naar het reglement van
de rijks werklieden.
Voor de rijkswerklieden zullen afzonder-
Hjke klassen van verhoogde standplaats
aftrek gelden.
e. De regeering houdt zich het recht voor,
de gemeenten in de standplaatsen in te
deelen.
In deze „punten” b en c, afgezien van de
vraag of dit bericht al dan niet juist mocht
zijn, vinden wij verzameld eenige kenschet
sende „wenschen” of „eischen” van den
tegenwoordigen tijd, waartegen ten stellig
ste moet worden gewaarschuwd.
Wij hebben ondervonden dat onze huidige
Regeering, die het kindertoeslag stelsel in
het salarisbesluit heeft vastgelegd, die even
eens de standplaatsaftrek heeft ingevoerd
en ten slotte, bij de laatste salarisvermin
dering, van de ongehuwden, in eerste in
stantie, méér inhoudt dan van de gehuw
den, in beginsel het loon naar be
hoefte huldigt.
Dat beginsel is terug te vinden vooral bij
de Roomsch-Katholieke democraten, die hun
roep om een rechtvaardig loon, al heel spoe
dig veranderen in een van „loon naar
behoefte.”
Uit een elders in dit blad opgenomen uit-
ADVERTENT1EPRU8: Uit Gouda en omstreken (behoorende tot den besorgkring)
1—4 regels f 1^0, elke regel meer f 0.26. Van buiten Gouda en den beeorgkriagi
1—5 regels 1.55, elke tegel meer 040. Advertentiin in het Zaterdognummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN: 1—4 regels ƒ2.06, elke regel meer fQM. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advcrtentiin en ingezonden mededaelingen bij contract tot zeer gereduceer-
dan prys. Groote lettere en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tusechenkomst van Bollede Boekhan
delaren, Advertentiebureaus en onze Agenten en moeten daags vóór do plaatsing
aan het Bureau zijn ingokoanen, teneinde va» opname verzekerd te ztyn.
„Ja. mevrouw. ja preciesals....
,3111....”
Een vasten greep aan den knop, de
deur ging open en de graaf stond op
den drempel.
Jn een bruin-rood, met een zwart
koord om het middel gesloten, ochtend-
costuum dat den tomben hals vrij liet,
met zware wenkbrauwen boven de don
kere oogen, glinsterende tanden en nog
nat geborsteld haar.
„Verontschuldig mij, Mama.”
Zijn moeder stond op, heel bleek,
bijna bevend, en ook Anton verander
de van klour. Dat was graaf Rudnik
niet dat was de» grootvorst, trek
voor trek. De grootvorst zooals hij uit
zijn kleedkamer placht te komen.
„Mama, wat verschaft mij het genoe
gen
Zij strekte beide armen uit. Zwak.
Voor het eerst sedert Anton haar
kende.
„Mijn kind, mijn lief kind”
Zij siwkte, geheel in de war, terwijl
graaf Ruttnik verlegen en ongeduldig
vroeg „Wat is er dan toch gaande,
Anton
Anton nog verlegener dan hij, stak
hem een portefeuille toe, die, hij tot nu
too stevig tegen zich had aangedrukt.
„Hier.,., mijnheer... de drie duizend
roebel van den generaal. Het was een
grap laat de generaal zeggen niets
dan een grap,
Graaf Rudnik maakte een afwerende
beweging, terwijl een hooge blos
zijn gelaat bedekte. Maar mevrouw
TS, Vi01 ia-
Anton klopte aan. Hij hoorde zacht
gefluister. Het ritselen van zijde.
„Uk kom dadelijk... zeg mevrouw...
dadelijk 1”
Maar het duurde een kwartier. Me
vrouw zat heel kalm in een fauteuil
naast een pijnlijk kale schrijftafel en
liet haar oogen gaan over alle voor
werpen in de kamer en de platen aan
de muren.
Anton stond bij de deur en volgde
den blik zijner meesteres met een ver
legen lachje. Wat zulk een aanzienlijk
heer zich toch voor dingen kon aan
schaffen I Schaamde hij zich niet Half
naakte dametjes in dubbelzinnige hou
dingen, naakte mannen met gespannen
spieren, badende meisjes met weerzin
Wekkend! j grijnzende dronkaards met
bokkepooten.
I „Wat moet dat grijnzen van je be
ldeken en. Schaapskop Zijn wij soms
inUiet klooster Dit zijn heel mooie
kurXdwerken maar jij bent ’n smeer
poet^ Jullie rtloesten zulke platen in
het geheel niet te zien kri^en daar
voor zijn er portefeuilles K’
Steeds wfcs mevrouw anders dan men
zou verwachten. Daarom was het op-
pessen, dat men er niet inliep met de
een of andere domheid.
«En toen kromp mevrouw ineen, om
dat zij schreden hoorde in de naaste
kamer.
„Wat loopt hij...” prevelde zij en
werd bleek.
Anton boog het hoofd naar voren
Prof, van Gyn meent dan ook, dat lief
dadigheid zonder indlviduallseering en zon
der een ernsüg onderzoek beslist uit den
booze is, en loon naar behoefte is onge
twijfeld zulk een gevaarlijke liefdadigheid.
Daar er toch niemand is, die b(j den koop
van artikelen of juister van belichaamden
arbeid vraagt naar den persoon van den
arbeider, is loon naar behoefte bovendien
een onmogelyk iets. Des te meer, omdat in
elk artikel arbekf’yan velen belichaamd is,
waaronder zoowel van huisvaders van
groote of kleine gezinnen ais van vrijge
zellen.
De staat, die meestal niet behoeft te con-
curreeren, en die kan putten uit de belas-
tingpenningen, kan het onjuiste systeem
van loon naar behoefte toepassen, maar de
staat handelt dan onbillijk, om dat perso
nen met groote gezinnen, die in particulie
ren dienst zijn en die geen bijslag ontvan
gen, dan meer belasting moeten betalen,
dan anders het geval zou zijn, ten behoeve
van vaders van groote gezinnen, die in
staatsdienst zijn. Houdt de staat rekening
met de meerdere behoefte wegens groote
gezinnen, dan zou deze ook moeten letten
op de mindere behoefte wegens eigen for
tuin van de ia staatadienst zijnde ambte
naren.
Een gefortuneerde minister met kinderen
krijgt nu kinderbijslag ten koste van de
huisvaders in particulieren dienst zonder
bijslag.
Volgens Prof. v. Gijn zal de vrouw op den
duur van zelf gelijk loon krijgen bij gelijke
arbeidsprestatie. Zij heeft de economische
wetten aan haar zijde, doch gemis aan com
mercialiteit bij haar zelf en sleur en onwe
tendheid bij anderen tegen zich. Toch is dik
wijls slechtere betaling van de vrouw voor
denzelfden arbeid schijn, n.1. als de vrouw
den man verdrongen heeft in een soort van
arbeid en nu minder krijgt. Ook een artikel,
dat voor twee doeleinden kan dienen, zal
minder in prijs dalen door meer arbeid,
dan een artikel, dat maar voor één van de
beide doeleinden kan dienen. Vrouwen moe
ten niet meer ontvangen voor gelijke ar
beidsprestatie, zooals thans het geval is
voor de gehuwde onderwijzeressen, die meer
recht op verlof met half (vroeger zelfs vol)
salaris hebben, dan haar mannelijke col
lega’s.
Door de tegenwoordige omstandigheden
is de quaestie van gelijk loon voor gelijke
prestatie niet veranderd, maar wel is er
.31MPLIFIX” merk „VOSSEKOP”
wascht en verft tegelijkertijd alle Soorten
Stoffen.
Verier ij gbaar by: ANTON COOPS, Wyd-
straat. Drogisterij „HET GROENE
KRUIS”, Kleiweg No. 91. 1212 8
