lad.
1 zx
ERK
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle, nieu
WERKERK JUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK. SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDI NX VEEN, ZEVENHUIZEN, en*.
Mo. 15553
Vrijdag 30 Mai 1024
64" Jaargang
1 - Gouda
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon-en Feestdagen
P
r
ROMANTIEK.
i.
5
OMr/040. Or
dan uredetk
FEUILLETOO.
movr
(Wordt vervolgd).
on
'Fin^e/ie/
wnstratie
het
3
NOOKWIOBN.
Het grootste, langdurigste en ernstigste
arbeidsconflict, dat Noorwegen ooit gekend
heeft, is thans definitief tot een einde geko-
Houw liever uw hand af, dan iets te ne
uten wat niet het uwe is.
«o X
middel.
t vele gevallen, I
i ons vaderland
jestelyke werk- I
ng, van alge- I
lag verwaarloo-
Sanguinose die
dat gü de echte
na den wapenstilstand; 5o. uitvaardiging
van de wetten noodig tot verbod van in- en
uitvoer van oorlogsmaterieel en het bren
gen van overeenstemming tusschen de re-
cruteering en organisatie van het leger en
de militaire clausules van het Vredesver
drag.
In het Britsche Parlement is Woensdag
gestemd over de motie van de conservatie
ven met betrekking tot het salaris van den
Minister van Arbeid, welke motie beant
woord was door de Regeering met het stel
len van de quaestie van vertrouwen.
De motie der conservatieven tegen de
regeering werd verworpen met een meer
derheid van 48 stemmen. Voor de motie
stemden 252, tegen 300 afgevaardigden.
De regeering is hiermede dus gered.
BUITEN LAND8CH NIEUWS.
FRANKRIJK.
Paul Cambon. f
Paul Cambon, de voormalige Fransche
ambassadeur te Londen, is te Parijs over
leden.
Paul Cambon werd 20 Juni 1843 geboren.
Hij was van 1898 tot 1920 Fransche gezant
te Londen, en was voordien o.a. gevolmach
tigd minister en consul-generaal te Tunis,
en ambassadeur te Madrid en Constanti-
nopel.
De nota, die de Gezantenconferentie aan
de Duitsche regeering lal zenden, beant
woordt de mededeeling, door Duitschland
begin April gedaan betreffende de hervat
ting van de intergeallieerde militaire con
trole, en zal eerst worden gepubliceerd na
dat zij in den loop of aan het eind van den
dag, aan de Duitsche regeering is verzon
den. Het schijnt echter vast te staan, dat de
Conferentie eenstemmig het Duitsche stand
punt heeft verworpen en de vyf door de ge
allieerde geëischte punten van onderzoek
heeft gehandhaafd, n.l.: lo. reorganisatie
Van de politie; 2o. het geven van een andere
bestemming aan de fabrieken van oorlogs
materiaal; 4o. uitlevering van de documen
ten, betrekking hebbend op het Duitsche
oorlogsmateriaal op het oogenblik van den
wapenstilstand en op de productie van de
Duitsche fabrieken gedurende den oorlog en
Or. Marx Kabinetsformateur.
De Duitsch-Nationaal Wallraf president van den Rijksdag. Het conflict
in de Ruhr. De nota van de Gezanten-conf eren tie. De motie tegen
de Labour-regeerin|g verworpen. Kalender herziening.
verkreeg Loebe 107 en Wallraf 209 stem
men. Op Fehrenbach (Centrum) werden 63
en op den communist Thalmann 47 stemmen
uitgebracht.
Na herstemming tusschen de beide eer
sten werd Wallraf gekozen met 227 stem
men, tegen 151 uitgebracht op Loebe. Wall
raf nam terstond den voorzitterszetel iit
Vervolgens werden nog gekozen: toe tste
vice-voorzitter Ditman (soc. dem.), 2de vice-
voorzitter Bell (Centrum) en tot 3de vice-
voorzitter Riesser (Duitsche Volkspartij)
nadat de communisten luidruchtig aan
spraak hadden gemaakt op de functie van
derden voorzitter. v
„Den lieer Bela Czaslo, Berlin W.
Nettelbeekstrasse 43. Bij afwezigheid
op te zenden.”
Bela had hem reeds dikwijls gehol
pen wanneer hij in het nauw zal. Bela
zou het wel in orde brengen.
eerst een Oecomenisch Concilie er over
willen raadplegen. Het Oecumenisch Patri
archaat en het Pan-Orthodox Congres wil
den de wyziging aannemen, zoo alle Chris
telijke kerken haar aanvaardden. Van Jood-
sche zyde werd echter gewezen op het ern
stig bezwaar dat een verbreken van het
week-verband door een „jour blanc” zou
hebben voor de sabbathviering, terwijl wij
ziging van de „duizendjarige traditie” van
het vaststellen van het Paaschfeest de fun
damenten van de religie zou aantasten.
Van een zeer diepgaande wijziging zal ten
slotte wel niet heel veel komen. De com
missie volgt by de bestudeering van dit
onderwerp de methode van eliminatie, d. w.
z. zij stelt telkens terzijde wat geringe kans
van slagen heeft of weinig sympathie van
de publieke opinie ondervindt
Zoo heeft zy ook Veeds laten varen het
idee om den aanvang’van het jaar op 22
December te stellen. Hoewel dit denkbeeld
van vele zyden steun vond, zag menigeen
ei het voordeel niet van in. Uit scheepvaart-
kringen kwamen zelfs ernstige bezwaren.
Dan zouden de landen, die eerst kort gele
den de Juliaansche tijdrekening voor de Gre-
goriftansche verwisselden en dus een sprong
van 14 dagen deden, opnieuw een sprong
var. 10 dagen moeten doen. En het jaar,
waarin die sprong gedaan zou worden, zou
geen Kerstmis hebben, terwijl «He statis
tieken van dat jaar veel van hun waarde
zouden verliezen.
Ook het denkbeeld van een opzameling
der schrikkeldagen tot een week, opdat al
dus ter wille van de Joden vooral het
weekverband strikt gehandhaafd kon wor
den, is prijsgegeven. Zoo’n extraweek zou te
groote bezwaren meebrengen voor de rta-
^Aietieken,-’de uitbetaling van salarissen, de
maandhuren enz.
Heel veel bl|jft er dus langzamerhand niet
meer over en uit alles blijkt, dat de alge-
meene lijn, die de commissie in haar arbeid
volgt, de veranderingen zoo gering mogel|jk
te doen zyn. Min of meer grillige nieuwig
heden moeten worden vermeden, ten einde
ons maatschappelijk samenstel niet onnoo-
dig nog gecompliceerder te maken.
Naar het Duitsch
van
OLGA WOHLBRUCK.
Vertaald door
J. P. WESSEL INK-—Van Rossum.
Overneming verboden krachtens
art. 15, 2e lid der Auteurswet.
In het Conflict in de Rynsch-Westfaalsche
steenkool-industrie is, zooals reeds kort ge
meld een scheidsrechtelijke uitspraak ge
veld, volgens welke de April-loonen vart 1
Mei af met 15 en van 1 Juni af met
20 (volgens de April-loonen) werden
verhoogd. Overwerk zal voorloopig slechts
tot 30 November worden verricht. Voor de
cokes-arbeiders wordt de wekelyksche ar
beidstijd van 65 tot 62 uur gereduceerd. Het
mantel-tarief geldt tot 30 Juni 1925.
De bond van mijneigenaren heeft deze
uitspraak wegens de loonsverhoogingen af
gewezen.
Meldden wij reeds, dat verschillende mij
nen zullen worden stopgezet, en ook een ge
deelte der Kruppfabrieken, thans wordt be
richt, dat door aanplakking in de werkplaat-
sen van de Friedrich-Alf red-Hüte (Krupp)
ROKMKNIi.
muaitW-Mtptoffiaff aaMj MvMtM
Nabij Boekarest zijn gisteren «en militair
m unit ie-magazijn, een kruitfabrieken een
pyrotechnische werkplaats in de lucht ge
vlogen. Er ontstond een reeks van ontplof
fingen, welke van 's middags 4 tot 6 uur*
duurden. De ramp verwekte een geweldige
paniek, óók te Boekarest, ofschoon de plaat»
waar de ontploffing plaats vind, een kilo
meter van de stad verwijderd is. Overal in
den omtrek sprongen de ruiten en talrijke
huizen stortten in. Er waren juist bijna 1000
wagons granaten aangekomen van de
Skoda-Werke; ook een groot deel oudere
granaten zijn ontploft.
Men hoopt een ander groot munitie-maga-
zijn, dat in de nabijheid staat en waar 2600
wagons granaten zjjn opgeslagen, nog te
kunnen redden. De branden duren voort.
Groote zware rookwolken hangen boven de
stad. Het koninklijk slot Toerroteri is ont
ruimd, evenals alle woningen in defi om
trek.
De oorzaak van de ontploffing is onbe
kend. De schade wordt op 2 milliard lei
geschat.
Koning Ferdinand begaf zich met de mi
nisters naar de plaats van het ongeluk en
wilde zoo dicht mogelyk het punt, waar de
Zooals wy Woensdag reeds hebben ge
meld, heeft President Ebert aan Dr. Marx
opgedragen een nieuw kabinet samen te
stellen, en zooals reeds werd verwacht heeft
Dr. Marx deze opdracht aanvaard niet al
leen, maar hoopt hij in staat te zyn reeds
heden het nieuwe kabinet aan den Rijks
dag voor te stellen.
Terstond heeft de kabinets-fonnateur zich
niet de partijleiders in verbinding gesteld
en hy heeft zich daarbij niet alleen be
paald tot de middenpartijen, doch hy heeft
ook de Duitsch-nationalen erby betrokken.
Zelfs verzekert men, dat hij met deze
laatsten het eerst overleg heeft gepleegd.
Men vraagt zich af of de Duitsch-Natio-
nalen thans zullen antwoorden op de vra
gen, of zy bereid zijn de grondwet van Wei
mar, alsmede de parlementaire regeling te
erkennen en of zij het buitenlandsch-poli-
tieke program willen aanvaarden, waarvan
de aanneming van het plan der experts het
hoofdpunt uitmaakt, vragen, waarop zy tot
nu toe geweigerd hebben positief te ant
woorden.
<gln de wandelgangen van den Rijksdag
werd reeds de meening uitgesproken, dat de
Duitsch-nationalen thans bereid gevonden
zullen worden de gewenschte verklaringen
af te leggen en dit wel op aandrang van de
zijde der industrie op hun fractie uitge
oefend.
Anderzijds schijnt nog steeds het bezwaar
te bestaan, düt de aPuitsch-nationalen zich
terzetten tegen het aejtyblyven van dr, Stret.
semahn als minister van Bultenlandsche
ken, terwijl de'middenpartijen daaraan juist
krachtig vasthouden.
Het schijnt, dat de oplossing van deze
kwestie in verband moet worden gebracht
met de keuze van een president voor den
Rijksdag en dat daarom de middenpartijen
in de Rijksdagzitting van gisterenmorgen
zoo sterk hebben aangedrongen op uitstel
van de presidentsverkiezing, welk uitstel
zij ten slotte slechts tot 's middags 2 uur
hebben kunnen verkrijgen.
Voor deze verkiezing toch waren twee
ernstige candidaten, en wel Loebe s.d. en
Wallraf Duitsch-nationaal.
Terstond na de opening van de zitting
stelde Fehrenbach (Centrum) voor, de ver
kiezing van den voorzitter te verdragen tot
de nieuwe regeering zou zyn gevormd. Na
bestrijding door de Duitsch-nationalen, Völ-
kischen, Communisten en Sociaal-Democra
ten, werd dit voorstel verworpen.
Daarop wist Fehrenbach er een voorstel
door te krijgen, om de vergadering te schor
sen tot 2 uur, daar de middenpartijen nog
geen gelegenheid hadden gehad, om in zake
de keuze van een ryksdagpresident, tot over
eenstemming te komen.
Nadien werd tot stemming overgegaan en
men. Het nam op 29 October een aanvang in
de metaalnijverheid, waar de arbeiders een
staking begonnen naar aanleiding van een
loonsvermindering (5 pet.) door de werkge
vers. Die staking, waarvan de onwettigheid
door de arbeidsrechtbank met algemeene
stemmen werd vastgesteld, heeft dus zeven
maanden geduurd.
De werkgevers beantwoordden het neer
leggen van het werk met een uitaluiting, die
gedeeltelijk op 21 Februari in werking trad.
Terzelfdertijd werd door de arbeiders in de
papierindustrie de sympathiestaking gepro
clameerd. Dat deel van het conflict heeft
dus drie maanden geduurd. En eindelijk
duurde de staking der transportarbeiders
vier maanden.
Op 21 Februari waren 48.000 man werk
loos; daarop volgde de uitbreiding van de
uitsluiting, waardoor het aantal arbeiders,
dat staakte of was uitgesloten, tot 60.000
steeg.
Een der voornaamste eigenaardigheden
van dit arbeidsconflict, waardoor het moei
lijk whs by te leggen en zoo lang aanhield
was dat het van het begin af een politieke
tint vertoonde. De strijd ging niet om geld,
maar om de macht.
Deze str\jd om de macht heeft een verlies
gebracht voor werkgevers en werklieden van
millioenen het juiste bedrag kun nog
niet becyferd worden. Maar twee maanden
geleden, op 20 Maart, werd al gezegd, dat
de arbeiders 20 millioen aan loon hadden
gederfd, welk bedrag op 2 8April op 35 mil
lioen werd geschat. Waarschijnlijk is er tot
op het oogenblik 50 millioen alleen aan loon
verloren gegaan.
ADYERTENTIEPRUS: Uit Gouda an omstreken (behoorende tot den beaorgkria*) i
1—6 regels /1J0, aka ragd meer fOM. Van buiten Gouda en dsn bonorgkringi
1—5 regels 1.66, elke regal meer 0.30. Advertentiën in het Zatardsgnummer 20
bijslag op den prijs. IJefd^igheids-adverteDtiën de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDKDEKL1NGEN1—4 regels ƒ2.06, elke -
de voorpagina 60 booger.
Gewone sdvertentün en ingezonden mededeelingen bü oontrect tot neer gerednceer-
den prijs. Groote letters en randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingeconden door tusedhenkomst van soliede Boekhan
delaren, Advertentiebureau» en onxe Agenten en moeten daags vóór de pleatring
san het Bureau rijn ingdcomen, teneinde van opname versekerd te rijn.
De kalendercommissie van den Volken
bond heeft te Parijs vergaderd onder voor
zitterschap van prof. Van Eysinga.
Zooals men weet is dit onderwerp reeds
in den loop der eeuwen op tal van astrono
mische, commercieele en kerkelijke congres
sen ter sprake gekomen en laatstelijk was
het vooral de Internationale Kamer van
Koophandel, welke zich voor een herziening
zeer warm maakte.
Men was eindelijk zoover, dat men den
5en Nov. 1923 zich tot de regeeringen
kon wenden om te vernemen, hoe deze over
de onderneming dachten. Vooropgesteld
werd, dqi de verandering in de bestaande
tradities slechts gerechtvaardigd zou zijn
als de publieke opinie deze verlangde, dat
zy slechts te verwezenlijken zou zijn in
overeenstemming met de hooge kerkeljjjke
autoriteiten, by wie overijtens, gelyk reeds 4
gebleken was, geen dogmatische bezwaren
bestonden. Als punt van uitgang zo^ geno
men worden het ontwerp, dat de Internatio
nale Astronomische Unie in Mei 1922 te Ro
me aangenomen had, en de wenschen, door
de Internat. Kamer van Koophandel in Juni
1921 op zyn congres te Rome uitgesproken.
Alle fantastische nieuwe kalenderontwerpen
werden dus terstond op zij geschoven.
De regeeringen, die tot dusver hun ant
woord aan de commissie zonden, bleken te
genover het herzieningsplan van gematigd-
onverschillig tot sympathiek-zonder-enthou-
siasme te zyn. Onze regeering had nog niet
geantwoord, zij hieliT een diepgaande en
quête by onze talrijke kerkgenootschappen.
Ook in het Verre Oosteh is men tot mede
werking bereid; China en Siam antwoord
den reeds in gunstigen zin.
De kerken, tot welke de commissie zich
richtten, interesseerden zich natuurlijk voor
al voor de vaststelling van Paschen. Op zich
zelf bleek daartegen bij de Christelijke ker
ken niet veel tegenstand te bestaan, al
heerscht er eenig verschil van meening om
trent den datum, waarop Paschen gesteld
diende te worden. De Paus toonde zich nog
al gereserveerd voor een wijziging van de
„eerbiedwaardige traditie” en zou althans
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal f 2.26, per week 17 cent, met Zondagsblao
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31. GOUDA,
by onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zyn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie Tel. Int 82;
Redactie Tal. 546.
gezellige inrichting, keuken met kanten
randjes en boeken, voor den drommel
wat kon hem dat schelen I Hij dacht
aan zijn helder gewitte kamer, aan het
einde van de donkere gang. Daar da
delijk in dadelijk, zonder eenige
voorbereiding o! vertraging. Wat zij
thuis zeiden, dachtendat ging hem
in het geheel niet aan I Alleen zijn
werk was van belang 1 Alleen de
Hij moest nu Dagmar schilderen in al
haar lieftallige en juist nu een weinig
lijdende teerheid. Als haar wangen
weer rood zouden zijn geworden, haar
oogen den bezielden glans verloren en
weer den stadenden lach van het
Sneeuwvrouwtje hadden dan zou het
met zijn schilderij gedaan zijn 1
Zijn volgend groot schilderij „de hei
lige”. Een heilige in modern, wazig wit
gewaad, de handen op de toetsen van
een piano, voor een open venster, waar
door de zon haar gouden lichtbundels
wierp. De menschen mochten daarbij
denken wat'zij wilden Er een gril in
zien of diepe beteekenis. Zij mochten
het als een symbool beschouwen of als
eea wonderlijken inval. De meesten
zonden het opvatten als een moderne,
heilige Cecilia.
Snel en warm stroomde het bloed
door zijn aderen. De oude, opgewekte
werklust greep hem aan, die alle be
lemmerende gedachten uitschakelde.
Hij schoof de tafel onder het hoog
aangebrachte eleotrische lampje
schreef een brief aan zijn broer.
te Rheinhausen, is ^ekendTremnakt, dat ook
«laar, ten gevolge van het gebrek aan steen
kolen, het bedrjjf met ingang van 29 Mei
a.s. voor het grootste deel zal worden stil
gelegd.
De Bochumer Verein heeft het geheele
bedryf stopgezet, daar de reservekolenvoor-
raad verbruikt is.
29) -
Heel aan het slot bad zij voor
„Ari”, dat hij gezond mocht blijven,
en, haar zou blijven liefhebben, en dat
hij een groot, heel beroemd schilder
zou worden, opdat mama en de Almach
tige God haar zonden zouden vergeven.
En als zij zich versterkt had door het ge
bed, en uitgeschreid was, stond zij met
nieuwe kracht op. Zij was dan vervuld
niet rust en stilte blijheid en dan lag
er op haar bleek, teer gelaat zulk een
wondervolle, bovenaardsche glans, dat
Ai pad Czaslo er telkens weer door
weid ontroerd.
Niet over hetgeen zij innerlijk mocht
hebben doorgemaakt. Maar door de taak
die op hem wachte, als hij weer aan
den arbeid zou kunnen gaan.
Hier in de donkere, kleine hotel
kamer kon hij niet aan schilderen den
ken. En al dat andere een atelier,
Marika dekte de tafel voor den Zon
dag. Haar oogen brandden, terwijl zij
toornige tranen terugdrong en haar
edelgevormde maar slechtverzorgde han
den met de stevige roede nagels tril
den, terwijl zij de borden neerzette.
Bij het raam, op de armleuning van
den grooten fluweelen fauteuil zat Bela
Czaslo.
Bela had een mooi, bleek hoofd, met
groote, zwaarmoedige oogen. Hij leek
angstig, veel op Arpad. Alleen zijn ge
laatsuitdrukking was anders. En als hij
opstond zag men/ dat een schouder
scheef was, zelfs een kleine neiging tot
een bochel vertoonde. Hij was uitste-
(kend gekleed, en zijn lange, slanke
violistenhanden, hadden elegante, be
vallige bewegingen.
Op zijn hoog, door zwart haar omge
ven, voorhoofd lagen rimpels van zorg.
Een lichte trekking in het ooglid, die
de wang tot de slaap optrok had een
net van rimpeltjes om zijn rechter oog
gevormd, zoodat hij twee ongelijke pro
fielen had, en er rechts ouder dan links
uitzag. Temeer, daar door een vreemd
spel der natuur er ook alleen aan zijn
rechterslaap een zilveren streep in zijn
haa* zichtbaar was.
Hij schreef de rimpeltjes en het grij-
Z3 haar aan zijn hoofd pijnen toe, waar
aan hij sinds zijn vroegste jeugd leed
en die er ook toe hadden bijgedragen,
dal hij van een ernstige ontwikkeling
van zijn talent als violist had moeten
atzien. Maar hij sprak er zelden yver.
En dan nog steeds, met de heftig af
doende beweging van den man, die niet
lerug wil komen op iets dat pijnlijk en
afgedaan is.
Mevrouw Czaslo, in haar zwart wol
len Zondagsche japon, een email me
daillon met een in goud gevatten parel
op de platte borst, stond met ovor el-
ikaai gekruiste armen tegen de piano
geleund. Haar smalle lippen waren nog
vaster op elkaar geklemd dan anders.
„Wat moet dat nu Wil je mij zeg
gen wat dat nu moet
Haar stem was klankloos van inge
houden toorn.
„Het is wel voor den etenmaar,
nietwaar moeder, u vindt wel goed dat
ik een cigarette opsteek.”
Bela Czaslo haalde zonder antwoord
af te wachten, zijn zakje tabak en ciga-
lettepapier uit den zak van zijn jas en
leg on ijverig een cigarette te rollen.
Zijn middelste vingers waren van bin
nen eenigszins geel geworden.
Hij sprak altijd uiterst beleefd mei
zijn moeder. En hij werd seeds beleef
der hoe toorniger zij werd, hoe hefti
ger zij uitviel. Deze ongewone beleefd
heid was als een beschermende muur
voor hem tegen haar harde ruwe ma-
fiOUDSCHE CNUNT.
nieren. Zij had haar kinderen vaak en
wreed gestraft zoo hard, dat haar
oudste, Gebhard, dikwijls den stok uit
haar handen had moeten rukken, toen
hij zelf de jaren van klappen krijgen
was ontgroeid. Maar voor Bela had zij
halt gehouden.
Hij kon zich niet herinneren ooit «en
oorveeg van haar te hebben gekregen.
Daarbij was niet hij, nraar Arpad haar
„troetelkind” zooals zij zelf toegaf.
Beven de piano hing een groot por
tret van haar overleden man, den knap
pen Czaslo. In rok met veel ridderor
den groot als cotiilon-orden. Op zijn
achttiende jaar was hij naar Weenen
gekomen. Hij sprak toen der tijd slechts
gebroken Duitsoh, maar bespeelde zoo-
wat alle instrumenten, een kunst, die
zijn vader heft» had geleerd, toen hij
neg met het circus Hongaarsche dorpen
bezocht.
Uit de kleine biertimmen der Ween-
sche voorsteden kwam hij in den Pra
ter en toen hij in zijn derde koffiehuis
eanlande trouwde hij zijn eerste vrouw.
Zij was de dochter van de caféhoud-
stei een mooi, lief meisje, dat zich
gr&ag opsierde met glinsterende siera
den en dweepte met „kranige Honga
ren.”
„De Hongaren zijn altijd de edelste
cavaliers,” telde rij.