uda
"T3
dviea de*- I
KERHEID”,
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
Zaterdag 26 Juli 1624
No. 15601
64» Jaargang
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
EERSTE BLAD.
n
0.75
Gouda
FEUILLETON.
n
D
oub*.
Tien jaren Oorlogspolitiek.
g-
ROMANTIEK.
77 -
BERGAMBACHT, BERKENWOUDE, BODEGRAVEN, BOSKOOP, GOUDERAK, HAASTRECHT, MOORDRECHT, MOERCAPELLE, NIEU
WERKERS OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADD1NXVEEN, ZEVENHUIZEN, enz
Dit nummer bestaat uit twee bladen.
INGEZONDEN MEDEDBEL1NGEN.
Jitgever»
t
mevr
liegt.”
ver-
Een onbezette geest is open voor alle
suggestie, evenals een leeg huis alle ge
luiden weerkaatst.
2911
2»
schappen, maar versterking met al de mo
derne middelen, die de oorlog van de indus
trie vergt. In 1917 kwam aan de Somme
beweging in het Westelijk front, maar het
daar gewonnen terrein werd met een slag
door de Duitschers in April 1918 terugge
wonnen. Toen de aanval op Amiens, die op
Calais en de verbinding met Engeland was
bedoeld, doodliep, hervatte men desen aan
val in Reims; het zou het laatste Duitsche
offensief zijn. Had men toen reeds achter
de schermen kunnen zien, men zou het heb
ben begrepen.
jacht-
a. hij
men
J. DE MOL EN ZOON
Tvrlaurkt 71 - T«l. 41« - Boud»/
Hum- ii DiiisIMii
■SiM* Kaai. JV4o
n monster voor dat
Met de onstuimigheidw
bond, die een spoor v^Wq^
z>lch van zijn jacht naan-Kro
van daar naar Duitschw^
Zijn eerste en naaste dóéHj
geweest. De gérant van Zljf
1914 1 Augustus 1924.
I.
De periode van vijftig jaren, die 1864 van
1914 scheidt en tegelijk daaraan verbindt,
is zeker een uiterst belangryki. In een halve
eeuw tijds werden z.n. historische belangen-
vraagstukken opgelost; de politieke land
kaart van Europa veranderd door de op
komst van Duitschland, en door de vorming
van de Triple Alliantie eenerzjjds, de Triple
Entente anderzijds geheel nieuw georiën
teerd. Maar va< hoeveel grooter beteekenis
is niet, zoowel q^latief als absoluut, de pe
riode van slechts een tiental jaren, die thans
achter ons ligt. In dit schijnbaar korte tijd
vak voor de eeuwigheid nauwelijks mede
tellend is de politiek niet slechts van
Europa, maar van geheel de wereld omver-
geworpen; droomen van eeuwen achtereen
als die betreffende de onafhankelijkheid van
Polen en Bohemen, betreffende de stichting
van een groot Servisch rijk zijn plotseling,
als automatisch in verwezenlijking geraakt
In deze tienjarige periode Vormen 1914 en
1918 de culminatiepunten. In 1914 werd de
storm ontketend; de politiek-economische
vloedgolf, die zich vanaf 1918 over de we
reld heeft verspreid, is van de ontketening
van dien storm van menschelyke hartstoch
ten het begrijpelijk gevolg. Het zyn niet
vier jaren oorlogspolitiek, die wij beleefd
hebben, maar het zijn er reeds tien; het
zullen er zoo straks wellicht meer zyn.
Want al werd formeel door de vrede van
Versailles de oorlog beëindigd, de oorlogs-
geest waait nog over de geheele wereld
rond, zoowel politiek 'als economisch. Het
gaat ermede als met den leerling van den
toovenaar, die wel de formule kende om het
water in overmatigen aandrang te doen
stroomen, doch vergeefs zocht naar de
woorden om den stroom te stuiten, toen de
ze hem te machtig werd!
Het uitbreken, plotseling, onverwacht
toch nog na deze jaren van voorbereiding,
van den grooten oorlog op 1 Augustus 1914,
had twee oorzaken: een nabije en een ver
wijderde. De nabije lag in den moordaanslag
te Serajewo; de verwijderde in de ontwikke
ling, die de Europeesche politiek heeft ge
vonden, nadat Duitschland aan het einde
van den Zuid-Afrikaanschen oorlog de door
Engeland aangeboden toenadering weiger
de, en Frankrijk erin slaagde om Engeland,
dat genoeg had van zijn splendid isolation,
in den kring van het tweevoudig Russisch-
Fransch verbond te trekken. De „voorbeeldi-
aanvalsleger gelegd. Nadat Duitschland
en Turkije zooals te verwachten was te
vergeefs gepoogd hadden Engeland te
treffen in zijn hart: in zijn verbinding mét
Indië door het Suez-kanaal, poogden de Ge
allieerden, door Griekenland op hun zijde te
krijgen, Bulgarije aan te tasten en zoodoen
de Oostenrijk van de andere zijde binnen te
trekken. Het Grieksche drama, dat slechts
oppervlakkige gelijkenissen met het Belgi
sche vertoonde, was daarvan het gevolg. Ge
beurtenissen van eigenaardigen aard speel
den zich in het formeel nog altijd neutraal
geheeten Athene af. En tegelijkertijd kwa
men weer nieuwe fronten zich voegen bjj de
oude; begon de oorlpg in Mesopotamia en
het Heilige Land; behaalden de Russen on
der Grootvorst Nicolaas, die in het Westen
van zijn commandement was ontheven,
groote successen in Armenië, waar z|j tot
Erzeroem doordrongen. En ook in Polen
vertoonden dip Russische legers onder Broes-
siloff plotseling een activiteit, die terecht
de Duitsch-Oostenrijksche legers veront
rustte en die er ongetwijfeld toe heeft bij
gedragen, dat weer dagen achtereen de mili
taire treinen versterkingen aanbrachten van
het Westelijke front, met al de stiptheid,
waarover de Duitsche machinerie beschikte.
Voort ging de oorlog, te land en ter zee,
waar het slechts zelden tot een grooten slag
kwam en waar beide partijen zich in den
slag bjj Jutland de overwinning toeschreven.
Voort ging de str|jd ook in de koloniën, die
door Duitschland de eene nde andere wer
den verloren. In 1917 brak plotseling de
Russische revolutie uit; scheen het aanvan
kelijk, dat dit een succes beteekende voor de
Entente, aangezien het Russische vorsten
huis zich in afzonderlijke besprekingen met
Duitschland wilde begeven, al spoedig ver
anderde het aspect. In den aanvang van 1918
was de vrede van Brest-Litofsk, met de
Russische Sovjet-regeering gesloten, een
feit geworden en Duitschland behoefde zich
over aanvallen uit het Oosten voorloopig
niet meer te verontrusten. Maar op het
Westelijk front kwam er een vijand by, on
derschat, gelijk men het in den aanvang ook
Engeland had gedaan. Dit had met groote
organisatorische gaven een leger als uit den
grond gestampt en Amerika, door den on
verbiddelijk gevoerden duikbootenoorlog aan
de jijde van de Entente gebracht, deed het
zelfde. Mocht de duikbootoorlog zijn invloed
niet missen op het handelsverkeer, slechts
zelden, uiterst zelden zijn transportschepen
met troepen verongelukt Geheel een keten
van oorlogsschepen beschermde de Engel-
sche transportschepen in het Kanaal, maar
ook de Amerikaansche transportschepen zijn
voor het meerendeel veilig overgekomen. Zy
brachten niet alleen versterking in man-
Naar het Duitsch
van
OLGA WOHLBRUCK.
Vertaald door
J. P. WESSELINK—Van Roasum.
Overneming verboden krachtens
art. 15, 2e lid der Auteurswet.
Slechts negentien jaren. Negentien
korte jaren, die haar tot ’n oude vrouw
hadden gemaaktNegentien eindelooae
jaren, die aan haar smart niets van de
oude bitterheid hadden ontnomen.
„Hij heeft dien dag niet beleefd”,
herhaalde zij prevelend.
„Een bewijs, mevrouw, dat men rich
niet tot de Indische fakirs behoeft te
'wenden om moorden op een afstand ten
uilvoer te brengen.”
Zij was ongevoelig voor den wreeden
spot
„Dus mag ik ook verder hopen, dat
mijn gebeden in vervulling komen vorst
Warjagin.”
„Mogeiijk. Musschien wordt van den
mar wien uw gebeden gelden
juist nu terwijl wij hier ritten en
zoo opgewekt praten de hand ge-
J*ijn
>1 be
zorgde hem hel adres van den kunst
schilder Czaslo.
En rijn hart klopte zoo razend als
nooit tevoren, als nooit bij een zijner
hartstochtelijkste liefdesavonturen,
toen hij in de auto van zijn hotel de
straat insloeg, waar hij inlichtingen zou
krijgen omtrent Dagmar Markoff.
Maar de auto hield niet stil voor het
huis met het bekende voortuintje. Hij
slak de straat over en stond stil voor
een huisdeur, die hem niets zeide en
naast een winkel, dien hij nooit had
gezien.
„Dit is tooh zeker verkeerd.” Hij
tikte met den knop van rijn stok den
chauffeur op den rug.
„Neen, mijnheer. Dit is het nummer.
Toen stapte hij uit. Een kind huppel
de hem voorbij.
Zeg eens, kleintje, woont hier Czas-
lo
„Gaat u maar in den winkel.”
Hij drukte op de klink. Een kort,
schen Haam heeft verworven, werden de
loopgraven opgeworpen, gelyk over geheel
de lengte van het Westelijke front. Tege
lijkertijd rukten de Russen in Oost-Pruisen
binnen. Daar werden zij eerst tot staan ge
bracht, toen Hindenburg, reeds jaren. op
non-activiteit gesteld, met zyn plaatselyke
kennis te hulp rukte. Dit was het sein voor
geheel een nieuwen vooruitgang der Duit
sche wapenen in Polen. In Gailicië, waar de
Russen aanvankelijk succes behaalden en
zelfs Premyszl tot overgave dwongen, wer
den zy, evenals in Polen, teruggeworpen.
Hier was Mackensen de groote veldheer, die
in Warschau zyn zegevierenden intocht
hield en die in opdracht van de verbonden
Duitsche en Oostenrtfksche souvereinen in
schyn de vroegere Poolsche vrijheid herstel
de.
De jaren 1915 en 1916 waren zwaar door
worstelde oorlogsjaren. Het aantal deelne
mers vermeerderde. In 1915 met Italië, dat
zich van de Triple Alliantie afkeerde en ter
wille van de irredenta de zijde der Entente
koos. Daarna Bulgarije, in welks hoofdstad
intriges van verschillenden aard werden ge
sponnen, met het resultaat, dat Bulgarije
zich, gelijk Turkije reeds tevoren had ge
daan, bij Duitschland en Oostenrijk aansloot
en met hen de Centrale machten vormde.
Weer een jaar later kwam Roemenië in den
oorlog; aanvankelijk scheen het succes aan
zyn wapenen verzekerd en werd het begeer
de Zevenbergen zonder* slag of stoot geno
men; toen kwam de Duitsche veldtocht, die
het veroverde plotseling terugnam en het
Roemeensche land tot op een klein gedeelte
na in bezit nam. Maar in het Westen, waar
dan toch de beslissing moest vallen, ging de
loopgravenoorlog onveranderd door. In Sep
tember 1915 scheen het als zouden de En-
gelsch-Fransche strijdkrachten doorbreken;
de poging werd reeds in den aanvang ge
stuit. In 1916 opende Duitschland met den
geweldigen aanval op Verdun, welks tra
gisch en heldhaftig lot een der mooiste epi-
sorden van den oorlog vormt. Leger-afdee-
ling na leger-afdeeling werd tegen Verdun
aangevoerd, maar het mocht niet baten; de
stad hield stand, ook al viel«n aanvankelijk
enkele forten. Daarentegen drongen de En«
tente-legers op de Somma aan; Picardië
kwam voor een deel in hun handen terug.
Inmiddels was de stryd over een groot
aantal fronten uitgebreid. Engelsche en
Fransche schepen hadden getracht de Dar-
daneilen te forceeren om Constantinopel te
kunnen nemen; de poging was mislukt en
de bekende Dardanellen-expeditie, die zoo
veel goed en bloed zou kosten, begon. Toen
deze vruchteloos bleek, werd Saloniki, On
danks de protesten van Griekenland, bezet;
daar werd de basis voor geheel een nieuw
prinses Natalie en daarna uw dochter,
inderdaad vreemd I”
Hij schoof op zijn stoel, tikte met rijn
ring tegen zijn glas bestelde een cog-
uacgrog. Dat flauwe bocht was toch
niets.
BMNMWN W AK MOMMOëUB*
DCCXX1L
Wiy hebben in onze brieven meermalen
gewezen op den gebrekkigen bouw der
nieuwe woningen wat betreft de inwendi
ge venieeiiag. Onlang» by gelegenheid van
het stedebouwkundig congres spraken wy
den wenach uit dat men zich eens wat
meer bezig hield met het vraagstuk der
praktische bruikbaarheid der woningen ia
plaats van met de aesthetische afwerking
der gevels.
Het doet on» genoegen dat wij in een
dezer dagen nieuw-varschenen tijdschrift
„Het Bouwbedryf” een artikel aantroffen
van de hand van den binnenhuis-architect
Goroeliis van der Sluijs, die heUeifde on
derwerp behandelt en ook zyn ontevreden
heid uit over de verwaarloozing der in
wendige verdeeling van de woningen.
Wat mij, aldus schryft Cora. v. d. Sluij»,
zoo dikwyls opvalt, is het absolute gebrek
aan praktische bruikbaarheid. Er zyn
groote kamers waarin geen meubel tegen
den wand kan staan, eenvoudig omdat de
ramen, deuren en schoorsteen zoodanig
geplaatst zijn dat er geen ruimte over
blijft.
In dit verband vertelt hy van een eet
kamer die 5 X 5 M. was, maar die zooveel
deuren en ramen bevatte dat er geen
plaats was voor een behoorlijk buffet.
Men voet dan, zoo schrijft hyi'verdef,
dat er onder de veie bouwende lieden, ar
chitecten en eigenbouwers, menschen zyn
die misschien wel verstand hebben van
steen en hout en deze materialen wei zoo
danig bijeen weten te brengen, da thet re
sultaat van hun arbeid ons het noodige
dak boven het hoofd brengt, maar onder
die bouwers treffen wij nog zoo heel wei
nig een kunstenaar aan. Ik bedoel dan:
menschen die begrijpen dat het mooie van
een kamer reeds is bereikt wanneer deze
ruimte is opgelost als een mooi verhou-
(.01 IkM II i; COURANT.
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (bohoorende tot don beoorgkring) i
1—4 regels elke regri moer 025. Van buiten Gouda on den bezorgkringi
1—4 regels 1.55, elke regal meer 0^0. Advortontiën in het Zaterdagnummor SO
Mjslag op den prijs. Liafdadighoids-advertontiln de helft van den prijs.
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN: 1—4 regels LOB, elke regel maar /OJO. Op
de voorpagina 50 booger.
Gewone advertentita on ingezonden mededeelingen bjj contract tot zoor gerodueeor-
don prijs. Groote letten on randen worden berekend naar plaatsruimte.
Advortontiën kunnen worden ingebonden door tuoocbenkomst van ooUedo Boekhan
delaren, Advertentieburoaux en onae Agenten en moeten dcgga vóór de plaatsing
aan het Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te s|jn.
schril 6elgor.nke|£ schemerlicht.... een
nu uw aansluitende, roode blouse, een
wit schort over breede heupen. Rinke
len als van nikkelen geldstukken over
een metalen plaat, een stem, week en
ietwat zangerig, bij den klank waarvan
zijn bloed scheen te stollen. „Dank u,
juffrouw. (J verlangt, mijnheer
Nog heden begreep hij niet, dat hij
kalm was blijven staan, dat geen ge
luid aan zijn lippen ontsnapte, dat hijJ
slechts bliksemsnel het hoofd
totdat de roode blouse de derfr uit was.
Toen.... een lichte kreet.... een bleek,
teer gelaat, omlijst door kastanjebruin
haar, dat neerboog op haar borst een
smalle blanke hand, die als steunzoe
kend rond tastte, totdat hij die greep.
„Waarom schrikt u voor mij? U
behoeft voor nni niet Je schrikken.”
’ui al spreken» wefd hij kalm. Zoo
kalm, dat hij hekgemden busje uit rijn
vestjezak trok, met het voor hem spe-
liaai bereide vlugzout, het openschroef
de en haar onder den,neus hield.
„Wind u niet op, wij willen, kalm,
ais goede vrienden met elkaar spreken.
Hij nam een strengen, vaderlijken
tuon bp:a klopte haar op de hand..'
„Nu komt thweer een beetje bij.
Eerst zal ik de auto wegzenden, an-
dors komt er hier nog een oploop van
nieuwsgierigen.”
Toen hij terugkwam zat rij achter de
toonbank met gevouwen handen en
groote, angstige oog en.
(Wordt vervolgd).
ABONNEMENTSPRIJS: per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagzblad
per kwartaal 2.90, per week 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal ƒ8.15, met Zondagsblad /3.80.
Abenncmenten worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT SI, GOUDA,
bjj onze agenten ea loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux rijn dagelijks geopend van 9—4 uur. Administratie Tel lat 82;
Redactie Tel 545.
voortdurend iemund naast mij had ge
had, dien ik kon verachten. Dat geeft
kracht. Spreek vorst waar heeft u
haar gerien
Vorst Warjagin wierp rijn uitgedoof
de sigarette in den tuin, klapte het
kleine gouden etui open dat aan een
door het knoopsgat van rijn vest ge
trokken kettinkje van platina hing. Zijn
vingers, die aan de toppen vochtig
M erden van bedwongen opwinding had
den een berighedd noodig.
„In een kleinen papierwinkel, me
vrouw waar ik juist was om een
huisnummer te vragen.”
Een kort, spottend lachje kwam om
de mondhoeken van mevrouw Mairkoff.
Juf houw Markoff haalt dus nu haar
schrijfpapier uit een kleinen papierwin
kel, evenals een
„Neen, neen, u vergist u. Juffrouw
Markoff nam juist vijf stuiverstukken
op voor vijf licht blauwe velletjes post
papier, die een dienstmeisje bij haar
had gehaald.”
U liegt vorst Warjagin, u
Haar adem ging hijgend.
„Ziet u, mevrouw, dat het toch beter
geweest zou rijn, indien wij in het ho
tel waren gegaan.”
Mevrouw Markoff hield rich vaat aan
de armleuningen van haait stoel en
dwong het beleefdheidslachje weer te
rug op haar lippen.
„Ga voort, u heeft vreemde ontmoe
tingen, dat moet ik zeggen.”
„Ja, vindt u niet, mevrouw? Eerst
amputeerd die hem recht gaf tot een
bestaan alskunstenaar.
Zij richtte zich kaarsrecht in haar
stoel op, in haar oogen gloeide een
akelig vuur.
„Hoe moet ik dat opvatten, vorst?”
„Heel eenvoudig, mevrouw. Bovenna-
Inurlijke oorzaken uiten zich dikwijls
in de meest alledaagsche gevolgen. Een
\al van het balkon van een tram bij
voorbeeldeen gecompliceerde breuk
kneuzingen, kortgeleden verergering
dooi een scheur van de ternauwernood
genezen weefsels*, innerlijke 'bloeduit
storting.... ik ben slechL een leek, me
vrouw, maar mogelijk zou de amputatie
zijn, naar hetgeen uw dochter mij ver
teld beeft.”
U heeft haargezien
„Dat heb ik. Toevallig. Dezen keer
werkelijk volkomen toevallig F’
Mevrouw Markoff haalde diep adem.
„Ik heb voor mij zelf een eed afge
legd, vorst Warjagin, dat niemand mij
ooit over haar zou spreken. Niemand.
Voor u wil ik een uitzondering maken,
maar als ik u verzoeken mag, kort, in
een paar woorden.”
Zij sprak dof, snel. Zij was aan het
einde van haar krachten.
„Mag ik u niet liever Usrugbrengen
in het hotel De menschen hier in het
rond....”
Zij schudde het hoofd.
„Neen, juist, de menschen. Ik
acht hen, dat helpt. Misschien zou ik
te gronde rijn gegaan, indien ik niet
ge” bestraffing, door de Oostenryksche po
litiek noodzakelyk geacht tegenover den
moordaanslag te Serajewo, was rechtstreeks
tegen Servië, indirect tegen Rusland gericht,
welks invloed op den Balkan ten koste van
Oostenrijk, in Perzië ten koste van Enge
land zienderopgen toenam, niet te Beriy'n,
maar te Weenen heeft mêp met den oorlogs-
fakkel gezwaaid en den' bondgenoot, die
vóór alles loyaal wilde zyn, medegesleept.
Rusland speelde de nevenparty in dit dub
belzinnig spel; reeds den dag nadat Oosten
rijk zyn opzienbarend ultimatum tot Servië
had gericht, riep de Russische minister van
buitenlandsche zaken de gezanten van En
geland en Frankrijk tot zich, en de eensge
zindheid dezer Triple Entente scheen voor
loopig verzekerd. Tenzy de Duitsche diplo
maten zich bekwamer hadden getoond dan
zy deden; tenzij zij hun vrees voor Rusland
hadden kunnen overwinnen door hun ver
trouwen op Engeland te vestigen. Maar
het staat historisch vast nog op den dag,
dat Engeland met hernieuwde voorstellen
van vriendschappelijke samenwerking by
Bethman Holweg kwam, zag deze slechts
Rusland en het gevaar van de Russische
mobilisatie. Daardoor was samenwerking
met Engeland om het conflict te localisee-
ren, gelyk toen nog had kunnen geschieden,
vanzelf uitgesloten. Daarbij kwam de schen
ding van België’s onzijdigheid, uit z.g. mili
taire overwegigen, welke Duitschland niet
alleen een stuk prestige, maar ook materieel
groot nadeel heeft gebracht. In den aan
vang van Augustus was de stryd ontketend;
reeds enkele dagen daarna zou Duitschland
door de deelneming van Engeland aan dien
stryd, bemerken, dat het ging om leven of
de wereldheerschappij. Het was geen oor
log, gelijk wij er gekend hebben in de tien
tallen jaren, die achter ons liggen, maar het
werd een stryd op leven en dood, waarin
steeds meer landen, willens of onwillens,
werden betrokken.
De aanvang van den oorlog bracht een
overweldigend Duitsch succes op het Weste
lijk front. Na een korten, heldhaftigen
weerstand der Belgen bij Luik, braken de
Duitschers door; wierpen de Franschen en
Engelschen bij Charleroi terug en rukten
in de richting van Parys op. Reeds scheen
Parys bedre’igd; de regeering nam de wijk
naar Bordeaux, toen Joffre en Foch, door
concentratie van krachten, den vijand tot
staan brachten en by den slag aan de Mar
ne tot terugtrekken dwongen. Duitschland
breidde daarna zijn front aanmerkelijk uit;
vermeesterde Antwerpen; rukte voort tot
aan den Yser, maar vond daar een onver-
wachten weerstand, die niet zou worden
overwonnen. Aan weerszijden van den Yser,
welk klein Belgisch riviertje een histori-
