veelbesproken
Jongste Bediende,
P. J. Spee lz„ Gouda
Sanatogen.
Betaalt
6J5 7.90
10.50 14?° 17.50 21.75
1
i
m
I
Ar'drr en
Firma A. S. J. Dekker te Goes,
Prima Java-Rijst
UDSCHE COURANT - ZATERDAG 4 OCT. 1924. - TWEEDE BLAD
8. J. GRENDEL, Gouwe 2.
MODEVAKSCHOOL.
Melkinrichting „De Combinatie",
Probeert onze Melkproducten.
Rijwielmagazijn J. HULLEMAN,
RIJWIELEN van 1ste klasse merken
De Burgemeester van
IV Inlichtingen kosteloos ook schriftelijk elke Dinsdag van 10-3 en 6-8 uur.
Stationsweg 45, ingang Café Rotterdam.
G. NOORDEGRAAF,
S. H. van Loon
Th. J. NO BE
ongekende prijzen voor Lompen, Metalen, Oud Papier enz.
In- en verkoop van alle soorten flesschen. 2575 3II
'li
""■""iiiJjiiiulnllüililfiliüliUiiiMiiliiliillUiiiiiiiiiiiJilitiiKiiiiiiiii Wi<
"■""«""•"""••«MIIIIIHIIIIIIIIIIUIHU
Dit is die
j*êê±.ML
i if5*"1 «rijd vwrt tegen de
dourte. Weggevaagd zijn than, alle hooge
peqaen voor Dame», en Heerenkleeding,
gedaan is het ook met de minderwaardige
kwaliteiten. C A. i» overwinnaar want
l~ A. levert uitsluitend degelijke Ideeding
en tegen zulke lage prijzen, dat iedereen zegt:
Q A. is tóch voordeeliger.
Nieuwste Wintermantels
«■ook, uni .en JantatiestoSen
Modieuze Wintermantels
pctel Velum,de Laine niet en zonde? bont
Elegante Heeren Ulsters
moderne, solide stoffen
Prachtige Wintermantel
•chltterende kwaliteit Velouri de Uine. rijk «et
Amcrikunsck OpOMum op kraag en manchetten
BRENNINKMEYER
Midelg
18.1(2
52*12 Chique Damesmantel
goede kwaliteit'Vejoun de toinc, r(jk met langharig
gcgarnecid,{ nieuwste pUnistrookcn langs kraag
en z li pand
Elegante Heeren Ulster
moderne; ratint,) rug met ceintuur en plooien, prima
puvora,, slechts
ROTTERDAM
DAMESZAAK HEERENZAAK
HOOGSTRAAT HOOGSTRAAT
HOEK HOÊK VIADUCT
KORTE HOOGSTRAAT (vroegere
AAN SCHRIFTELIJKE AANVRAGEN
KAN NIET WORDEN VOLDAAN
9 f
405
Op een
wordt een
FABRIEKSKANTOOR
GEVRAAGD, voor zoo spoedig moge
lijke indiensttreding.
Brieven onder No. 166 bur. Goud-
sche Courant, Markt 31.
Da Ooudteha Electr. Houtwaranfabriek
„DE V0LHARDIN8"
LOONZAGERIJ EN -SCHAVERIJ.
HOUTDRAAIERIJ,
flraaf vm Bioiatraat 24a - Baud a
Beveelt zich beleefd aan voor de
levering van alle voorkomende
DRAAI WERKEN voor H.H. Meu
belmakers en Timmerlieden. Prijs
opgaven worden op verlangen gaarne
verstrekt. Spoedig aflevering.
INRICHTEN, BIJWERKEN EN BIJ
HOUDEN VAN ADMINISTRATIES.
BEZORGING VAN ASSURANTIES.
KEIZERSTRAAT 67 TEL. 694
LOOD- EN ZINKWERKEN
MA8TIEK-DAKBEDEKKING
Aanleg GAS- en WATERLEIDING
Baden en Geisers, Wasch tafels
Fonteinen, Closet-Inrichtiqgen
Jonker en Ruh Gascomforen
Vlugge bediening. Billijke prijzen.
me 30
welke Firma bekend is als de beste in ons land.
Levering volgens geheel nieuw systeem.
Inlichtingen en Catalogus verkrijgbaar.
Hoogachtend,
9 VAN HOORN, Willem Tombergatraat 3, Gouda.
Tevens beveelt hy zich beleefd aan voor het geven van Orgelles en het schoon
maken van Orgels. ^34 30
Aangesloten bij de Vereenlglng voor Modevakscholen te 's-Oravenhage.
Opleiding tot Costumière, Coupeuse en Leerares. Ook gelegenheid
voor eigen gebruik te leeren. Voor Leerlingen, die pas de school
verlaten hebben; onderricht in Ondergoed enz.
Zich aan te melden aan de schoolGouwe 127.
1913 De Dames VAN HEIJZELENDOORN.
Karnemelksloot 52 Telefoon 411 Gouda
Ze zijn Hygiënisch bereid en van prima kwaliteit.
W Bij bijna alle Melkhandelaren verkrijgbaar. Xll
Lange Tlendeweg 5 - Gouda.
Wegens vergevorderd seizoen bieden wij voorradige
tegen verminderde prijzen aan.
TRANSPORTRIJWIELEN, verhuur per maand en per jaar.
Oroote voorraad Lantaarns, Banden enz. Bondsrijwielherslelplaats.
schrijft ons over de ernstige HAARZIEKTE van zijn DOCHTER,
welke evenals zooveel honderden DAMES en HEEREN
DOOR ONS RADICAAL IS HERSTELD.
Mynheer! Onder dankzegging voor de goede behandeling deel ik U mede, dat het hoofd geheel klaar is.
Het haar is goed dicht bewassen en groeit heel goed.
P.S. Dit schryven kunt ge vrjj als reclame gebruiken.
Hoogachtend, J
WMM* mogen niet den vollen naam publiceeren, docli gaarne zyn wy bereid bovenstaand attest, evenals zooveel
andere attesten, belanghebbenden ter inzage te geven.
Inlichtingen kosteloos, ook schriftelijk, BLKEN VRIJDAG van 10—4 en 6—8 uur voor alle voortanende Haarziekten
zooals rondo kale plekken ontstaan in korten tijd zender a*eren, zwerende plekken, te vet of te droog hftar, schedel pijn roos
(duist). Voor groeibevordering enz. 54 soorten middelen voor 21 Haarziekten.
flV Afzonderlijke wacht- eti spreekkamer disponibel.
Eenig eigenaar der alom beroemde „CRINOFLOOR" HAARHERSTELMIDDELEN.
C. ROMEIJN, Haarkundig Specialiteit.
ONTVANGEN
een groot* partij
Winkeliers vraagt prijs.
Aanbevelend, 2636 15
Groanandaal 62, Tul. 696, GOUD*.
DROGISTERIJ -t. MARKT 6.
Tuinstraat 73 - GOUDA
TEL. IET. Ut.
Vergevingsgezindheid.
Tocm Petrus, een van Jezus' diaci pol en,
tie vraag die hij zelf stelde: „Hoeveel
zal inyn broeder begten mij zondigen
ik hem vergeven 7" zelf antwoord gaf:
maal?" meende hij ongetwijfeld
al zeer vergevensgezind uit te apre
en de liefde tot den naasten te too
die de Moester als het tweede gebod,
g«n het eerste gelijk, der menschheid had
voorgehouden Hij wist, dat de oude leer
van het „oog om oog en bami om tand"
ha<j afgedaan, en de nieuwe leer alle
wraakzucht niet alleen uitsloot, maar zelfs
met het vergeten en vergeven van een en
kele tegen one .misdreven misdaad geen
genoegen nam. 4 En hij meende al geheel
overeenkomstig die nieuwe leer te hande
len, waar hij niet één, maar tot zeven
maal toe zijn broeder wilde vergeven.
Maar Jeaus weei hem terecht. „Niet ze
venmaal, maar zeventig maal zevenmaal".
Dat wil zeggen ill tijd weer opnieuw. Zyn
er wel heel ^el ouder ons, die dat be-
En is er wel een enkele,
lelt? We behoeven maar
voor de
fiappen
oog, tand
uit het
ing nöodig is
een straf
varbr
gesprekken, die
aanleiding van t
ijchenjsche mooi
jhtbank te Arnhem voerden,
Éjfeuw te herinneren, dat wi
i de^ meest elementaire eij
len mensch is. HrtVLoag
sa|d" is vriwel i^exfoi
l#rt gegrepen. - - 4
We sprekjj
vfljor hat 1
jen herstel fan|
Wanneer we defl
menschen als dfe|
kunnen afzinken,
(Kt er een verzot
dV^r dergelijke
moet worden, did|
wicht herstelt. Maar we^deAken
«ogenblik in in de mentaliteit, 'dij
van zulke menschen. ^Ve: vrajgepj i
dergelijk afzinken van. menschep
Ijjk is en of ten slotte wij allen nret èe
zins daaraan mede schuldig staan. Wje voe
len naast dezen drang om te straffen niét
tevens een oogenblik de deernis met den
mensch, die zoozeer tot onmensch kan
worden, met de vreeselijke psychische el
lende, die er achter schuilt. Integendeel we
voelen de neiging om zelf te dooden.
„Zulke menschen moesten z" in stukken
hakken". „Ik zou met pleizier tegenover
zulke menschen voor beul fungeeren",
Deze en dergelijke uitdrukkingen toonen,
dat het het instinctieve wraakgevoel is,
dat in ons wakker geroepen te en waar
aan we, onder den schijn van het voor
het beleedigd recht op te nemen, veelal
den vrijen teugel laten. Maar wanneer
dat gevoel zich reeds zoo sterk Iaat gel
den, waar we zelf niet de beleedigde par
tij zyn, waar tegenover ons persoonlijk
geen misdaad begaan is, dan is het begrij
pelijk, dat we aan het zeventig maal ze
venmaal moeilijk toekomen, zoodra ons
eigen belang, ons eigen recht, onze eigen
persoonlijkheid in het gedrang raakt.
Onze eerste indruk, wanneer een ander
iets tegen ons misdoet, is er een van felle
ergernis en toorn en van verbittering. We
voelen een plotselinge, onberedeneerde
haat eu een onweerstaanbare neiging om
ons te wreken. Het kan zijn, dat %e ctenr-
aan niet toegeven, dat wil zeggen, dat we
geen daad van wraakzucht begaan. Maar
in ons binnenste nemen we wraak. Zijn
we gewoon ons van onze daden en gevoe
te geven en om zeiven
stallen, dan böredenee-
gewoonlijk wel jzoo, dat
van ons belang, ons
onlijkheid is, dat ons zoo
it we verbitterd zyn over
zich openbaart over de
blijkt, teleurgesteld in die
ie ons misdeed, en in de
algemeen. Maar wanneer
ilven heedeanaa] eerlijk zijn,
'oonljjk wel erkennen, dat
wrevel, verbittering^ haat
tegen den persoon van den
ook, hoe we het ook te
mi, wraakzucht ons be
komen natuurlijk. Het
zevenmaal vergeven ligt
•rd der menschenj h©t één-
Tot dat, éénmai^l kunnen
r vtel komen. In'oen strijd
inkelyke wraakzucht kun-
wéi in sLa^en, rfjk alleen
udfzucht na te lifeu, maar
cht en den f haat, zelf a
wrevel ten slotte uit ons
tyaar kunhen Wé het de
1j| Kunnen ére zevqnmaüjj
vergavenijwi
nrecht poet!
fit v
irughoupen .vanVied#-
of we óok
Ti| km
":h<
die Met^-'wi'.
leringen. V
waarom we npt
tqch zqo eenvoudig,
alleen, omdat we
togejbover het tweede ge
bod „onzen naasten lief t© hebben als ons
uhten". 4
Een bekende vrouw heeft eens gezegd:
„Allies begrijpen is alles vergeven. Lief
hebben is alles begrijpen."
We begrijpen niet, omdat we ons niet
kunnen indenken, inleven ia het leven van
anderen. Die anderen staan als vreemden
tegenover ons; we geven ous geen moeite
hen te kennen, te begrijpen. En de reden
daarvan is, dat we hen niet liefhebben. We
kunnen niet zeventig maal zeven maal ver
geven, omdat de liefde ontbreekt, de lief
de niet zoozeer, niet alleen tot dien eenen
mensch, die tegen ons misdeed, maar de
liefde tot deii naaste. Want deze liefde al
leen is het, die ons den mensch kan doen
begrijpen in al zyn schakeeringen, al zijn
afdwalingen, al zy'n zonden, en, hem be
grijpende, kan doen veigeven. Het zeven
tig maal zeven maal kein eerst werkelijk
heid worden, winneer het groote gebod
werkelijkheid wondt, dat we onzen naasten
liefhebben als ons zeiven. Is het eigenlijk
niet een andere uitdrukking voor dit ge
bod? Anders gezegd, wanneer Jezus leert,
dat we niet zevenmaal maar zeventigmaal
zeven meal den broeder moeten vergeven,
die tegen ons zondigde, zegt hij dan niet
Ir andere woorden opnieuw, dat we onsen
naasten moeten liefhebben ale ons iel ven?
K.
I elk a
iteplvenf?'1^
zijn et
Om ikMtklHlëil I6TI6I,
Voor de afdeel ing Delft van den Vrij-
heidebond heeft, gisteravond prof. B. D.
Eerdmans, van Leiden, gesproken over: Ons
staatkundig verval.
De waardeeriig van onze staatkundige
instellingen is, zoo reide hy, veranderd.
Overheidscolleges, die vroeger in achting
stonden, worden thans soms bijna minach
tend besproken. Ook bij een gezond staat
kundig stelsel zal er altijd critiek zijn. Dit
vloeit dan voort uit iverechil van beginse
len. Daarmede heeft de veranderde waar
deering van thans echter niets te maken.
Men ziet bij de regeering gebrek aan voor
uit zien en van beheerschen van den toe
stand. Wetten, die men eerst als voortref
felijk indiende Ml deed aannamen, moeten
door dezelfde bewindhebbers herhaaldelijk
en ingrijpend worden gewijzigd. Besluiten
worden enkele weken weer door ander
soortige 'besluiten achterhaald en terajjde
gesteld, 'ifer hoogste plaats» heeft men geen
kennis vdn zaken en laat daardoor belang-
.rijke nationale instellingen in het honderd
oopen, zooals bij dén giro-dienst het geval
'as. Op allerlei gebied weet niemand in den
■warwinkel ven besluiten den juisten weg.
De oonaak ie, dat ons tegenwoordig be-
|leid béheerscht wordt dbor begeerten van
parlementaire groepen ter «ener-, en door
„ambtenaren" ter anderer zijde. Naar aan-|i
leiding van het 4de rapport van de bezuini-
^acommisBie sprak de N. Venlpsche Ct.
g-stoe»tand tusschen de depar-
deze commissie en van de
bestaande personeel sfpr-
waarfcéede zelfs een depaite-
t^óofd den strijd niét zonder schade
inbinden". Wannéér dat blad zoo
behoeft mfen nipt te é^agen of het
Iringen vwij parlementaire groepen,
a ArbéUte- en Onderwijswet getui-
;aék, okt wij geheel hndere voor-
|8telleh krijgen^van bewindsmannen, dan wij
zoudeh verwachten op grond van hun begin-
selverklaringen. Wat de heej( Colyn op ,9
November 1922 sprak over staatsinmenging,
oorlogsbezuiniging en vrijhandel, past heel
slecht bij de oorlogsbegrooting en bij de
Tariefwet.
De grondfouten zijn gelegen in de be
geerte om alles van staatswege te willen
regelen en in een aanwakkeren van het
denkbeeld, dat particulieren en groepen den
staat zoovee! mogelijk ten eigen bate mogen
gebruiken. Door de eerst» ontstond de be-
roepspolitiek met al haar schaduwzijden en
gevaar voor staatkundig bedrijf. Door het
tweede worden deze schaduwzijden nog aan
gedikt De waarborgen, waarmee onze wet
geving de overheids-instellingen omringde,
de eeden en beloften, het verbod om belang
hebbende te zijn bij zaken, waarover mm
beslist, de noodzakelijkheid, het algemeen
belang te willen dienen, het smelt alles weg.
Drommen „vrijgestelden" vinden wij in al
lerlei lichamen. Men gebruikt de overheids
instellingen gaarne als propaganda-gelegen-
heden.
Zoo raakt allerlei bij duizenden, die over
bestuuramogelijkheden eigenlijk geen oor
deel hebben, in discrediet.
Iets te ondernemen om werk te verschaf
fen, is een weinig denkbaar en veelgesmaad
onderstaan. De meening, dat .van de publie-
ko kas allee gehaald kan en mag worden,
wordt in de hand gewerkt Doordrijvers be
snoeien oom staatsinkomsten «onder het re
sultaat te bereiken, dat zij wenschen, zooals
de onzinnig hooge accijns op het gedistil
leerd bewijst Er wordt niet minder gedron
ken, doch wel meer geknoeid en meer winst
gemaakt door onveraccijnsd te produceersn.
De geheele geest, die dra achtergrond
vormt van ons verklesingswerk, is verkeerd.
Kerkelijke en maatschappelijke hartstochten
Worden aangewakkerd om te winnen. Er
wordt geen leiding gegeven, maar gespecu
leerd op wat men denkt dat de Iriesers
Willen hooreu. Era weinig opgewekt taf ree!.
De eenige weg tot herstel is bezuiniging
Van hen, die geroepen zijn den doorslag te
geven, d. w. i. van de kiezers.
MODEPRAATJE.
Moderne Japongarneerfaig.
Het eigenlijke japontype, volgens modes
jongste voorschrift is, wij zagen het reeds
de vorige maal, een© kwestie van lUp, van
coupe. Van fraaden pasvorm alzoo. ('Overi
gens is het uiterst eenvoudig. Dat wil nu
niet zeggen, dat het rechte spanjürkje geene
enkele versiering zoude dragen. Integendeel,
het tyodel moge zich langs eenvoudige lij-
nen} die van het vrouwelijk lichaam, bewe
gen, het draagt een rijkdom van versiering
in zich, weike in de mode tot op heden, nau
welijks voorkwam. De vèrwerking der stof
fen, op sjichzelf reeds van grooten rijkdom
en decoratieve werking, is schitterend, en
gezocht, ja menigmaal bijzonder geraffi
neerd te* noemen. Vérmits de mode, voor
en kostbare omboording van
met het rijkste bont, het
geved^rte. Ook bewerking u(iet
urtjes, hetzij als randen of all-
over is éene der gewild# jajJonversieringen,
welke in eene luxe-uitvoering als voor
avondkleedij, een buitengewoon schitterend
effect ipaakt De etof-incruatatie heeft on
geveer haar hoogtepunt bereikt Er is haast
geen jurkje zoo eenvoudig, of men legt zijne
stol in rechte en in schuine reepen. Som-
tyda tandt men deze reepen uit in punten,
j een andermaal geeft men er een boogvorm
aan, zoodat eene japon eigenlijk uit een ge-
I compliceerd reepen-aamenatel bestaat Zoo
j is het niet alleen met japonnen, ook met
j mantels met robes-manteaux en met com-
1 pleta, in alles is mep even kwistig met stof-
versiering. Boven deze atol-incrustatie staat
dan weder die roet kostbare galons en met
allerlei motieven. Deze vallen voornamelijk
aan zijden japonnen te bewopdarra. Dikwijls
openen de rechte overkleedjes op een nog
nauwer onderkleed en komt er een inkijk
van groote weelde en kleuren-klank in het
zicht Inzetten van metaalkanttij behooren
tot de zeer moderne garneeringen. Maar
men treft ze niet, zooals men denken zou
de, op een lijfje aan. O neen, ze bevinden
zich in de opening van een rokdeel, daar
waar de sierlijke pseudo-casaque zich in
twee zwierige deelen splijt en op den rok-
zoom van het kokertje, den genoemden
pruchttgen doorkijk gééft
Motieven van kralen,van goud en zilver,
van gewerkt metaaldraad, ge vindt ze op
een avondkleed, met van voren loshangend,
geplisseerd over-pand. Ze vormen daarvan
bij era laag middel, een eindpunt en een
siersel tevens. Met ran geheel glad boven
deel U zulk een eenvoudig motief versierd
kleedje reeds hooge) ijk élégant Speciaal
wordt het dat echter indien het nog een
ander modegaroeersel draagt, de moderne
Khouderslip, welke losjes tot aan den rok-
soom afhangt en die era uitvloeisel van de
écharpe-idee ia
Moet ik u de lange rijen van verticaal ge
plaatste knoopjes nog opnoemen? Zij nemen
eene zoo groote plaats, om niet te zoggen de
eereplaats, onder de moderne garneeringen
in. Maar het sjjn toch zelden, op sieh self
staande versieringen. Meestal vormen si)
één geheel met de atofbiezra, waarop se,
netjes in hot gelid, geplaatst zijn en hebbon
so de taak te vervullen, eene afwerking te
vormen van de verschillende soorten panden
(gladde ra geplisseerde), waaruit het mo-
dieuse spanjurkje sooal bestaan kan. Bij
de groote ruiten-mode is het werkelijk niet
opzienbarend, de ruit als handwerkmotief
op vele japonnen en mantels aan te treffen.
Zelfs is eene aigeheele overspanning met
fraai gelijnde en bontgekleurde ruiten in
handwerksteken niets zeldzaams bij een de
zer kledingstukken. Ook de biouse-caaaque,
welke zéér lang van vorm is, wordt in deze
moderne versieringvwjjse betrokken. Voor
zoover zij geene inzetten van hand gewerkte,
fjjngeplooide, of keurig geajourde vestjes
heeft, krijgt zij eene all-over- of eene ran-
denbewerldng, welke vooral bij de Russische
sluiting zeer tot haar recht komt.
Hioekeer het handwerk in tel ls en hoe
weinig men moeite en kosten acht, tor wille
van het sohoone effectA bewijst menige ro
be, die „geheel over" met de rijkste hand-
we ik-pa tronen bewerkt is. Zoo zijn er coe-
tuums, waarop belino-patronen in veelkleu
rige kruissteken gewerkt zijn. Anderen,
waarop met breed tras, groote Griskscha
dessins als legkaarten ineen gelegd zijn.
Onder de open handwerken noem ik randen
van ruite-gewijze gehaakte koordzijde, wel
ke onderaan era lange casaque japon, prach
tige a jours vormt op esn kokerig onder-
jurkje. Mede tot de aller kostelijkste gar
neeringen reken ik een breaden rand van
zwart-zijden pointlaoé, dat als tunique op
eene zwarte taffet robe tot een waarlijk
koninklijk garneermiddel wordt.
GRACE ALLAN.
LUCHTVAART?"
De Holland—Indlë-vhitfit.
Tot gisteravond heeft men in onrust
verkeerd over het vliegtuig dat op weg
is naar Indië, het Aneta-bureau mocht
op een dringend telegram geen ant
woord ontvangen. Alleen de „Tel."
brengt hedenmorgen het bericht van
zijn correspondent uit Belgrado dat het
vliegtuig van HoUa-nd-lndlb-vlucht gis
terenavond boven Belgrado is waarge
nomen. liet is van Praag over Boeda
pest naar Belgrado gevlogen en be
woog zich ap geringe hoogte boven de
stad. Daarna vloog het in de richting
van Pancevo nabij Bolgrodo, de lan
dingsplaats van den Pransoh-Roemeen-
schen vliegdienst, alwaar het daalde.
Dear werd overnacht waarna het des
morgens (dus gistermorgen) om hatf-
Volgens oen bekendmaking aan het
bureau der K. L. M. te Amsterdam is
de oorzaak van het niet binnenkomen
van berichten oen storing in de Tele
grafische verbinding Servië-Nederland.
De lijn is 24 uur gestoord. Er is geen
reden tot ongerustheid
Uit Gouda's verleden.
m.
Een Vorstelijk bezoek.
(Vervolg.)
De hiervoor door my geooeme notaties
doen blyken van een mmitieuse regeling
van de tafelschikking. Glas en tinwerk,
zilver en linnen is tot in de kleinste klei
nigheden, rekening houdende met de bij
zondere wenschen en gewoonten van de
Hooge Vorstelijke Person© die te gast
kwam, aangegeven. De „provisionele me
morie tot het stellen van de tafelen" be-
vat»o.m. dat de eerst© tafel, die voor Hare
Majesteit bestemd is, zal geplaatst wor
den „op de middelcaemer" voor den schoor
steen „op een banquet verheven met twee
trappen langh 12 voeten, breet drie en een
halve voet". Deze tafel was bestemd voor
H. M. en de „princesse van Engelant".
De tweede tafel „sonde comen gestelt
worden op de selfde camer" en watf be
stemd voor Prins Willem, Prime Robbert,
de Hertogin van Lenox, Gravin Damby,
Mevrouw Stennex, den Graaf van Arundel
en la Vicomtesse Linell&nihi.
Een derde tafel werd geplaatst in de
„vierschaar" (de tegenwoordige hal). Deze
tafel was in het bijzonder bestemd voor
„de jonkvrouwen van de bedtcamer van de
Coninginne".
Alle aanwezig© ruimte werd benut. De
©deWnyden van de Cknringinne spijsden in
de holle boven (oorspronkelijk was hun de'
„consiergesolder" aangewezen. Voor hun
tafel was bestemd ,.de spijs deweleke van
de Coninginnecamer sal comen". Niet al
len waren in het Stadhuis te herbergen ra
in verband hiermede vind ik nog genoteerd
diverse tafels die in het logement „het
HeiéJwys" moeten worden aangericht. Voor
een ieder is nauwkeurig zyn plaats aange
geven, zoowel voor de Prieabers ale voor
de „oootmers, postillions rade laqueyra".
Verder had iedere tafel rijn buffet voor
zien van messen, lepels en koelvaten. In
teressant is verder dfi omschrijving en
aanwijzing van de bewaarplaatsen van
©et- en drinkwaren, tafelgoed, enz. Zoo
leaen w© ,4e secretarie te propageeree tot
het bewaren van de oonfwtuyren, lypwaet,
lemoenen, cytroenen, suyker, etc. door een
aorchvuldioh persoon". Gaafituynen en
banket spelen op de tafels een groot© nol.
„Op de ooninginne-tafel moet syn 24
schotels vaa 2 pont confituyren, de andere
tafels yder schotel ltt pont". De J»oden
haer camer" en „de weescamer" werden
ingericht „om die spijs te schotelen". Van
de te doene bestellingen vinden we nauw
keurige aanteekeningen. Zoo moeten by
een zeker persoon ,jn het velt omtswnt
Haaerwoude, de man hiet Geryt, wonende
buyten het Borah van de Haeg, is op syn
coy" herteld worden, snippen, jonge eat-
leuwerickem jnerelen, cwnphaiwn,
dubbelde snippen"; in den Haag moe
confituren worden gemaakt en zeer
huiselijk staat hiernevens „een spiegel
voor de Coninginne". Om de(n) lezer (es)
eenig overzicht t© geven van hetgeen in
dien tjjd voor een dergelijke feestmaaltijd
benoodigd was, wil ik een door mij gevon
den bestell ijst je overnemen. Dit luidt:
36 kapoenen, 60 koppel lampreyen, 30
patrijzen, 50 jarige kalkoenen, 1000 kwar
tels, 50 roerels, 10 jonge hazen, 100 hout
en poelsnippen, 200 leeuwerikken, 1
pauwin, 12 korhoenders, 4 koeienuiers, 12
versche tongen, 150 zwezerikken, 50 oasen
mergpijpen, 160 pont lardeer spek, 60
pond ordinaire saucijeen, 12 gehemelten
van „ossemuylen", 200 hanekammea, en»,
enz. Verder vind ik nog vermeld kuikens,
duiven, speenvarkens, schapenbout, kalfs-
Westphalsche hanuueu, 25 pont saucyse de
bolonge, 3 tonsekens onchooisch, 100 pent
brootsuyeker en verdere tafel- en keuken
behoeften. Aangekocht werden ook Z dozijn
lammeren, 6 vette kalveren, 2. extra-ordi
naire vaarsen, en negen vierendeel boter.
Dat hierby diverse groenten vermeid
vind ik artisjokken, en asperges vruch
ten, en vesdege lekkernijen niet ontbraken,
behoeft gee* betoog, Taf «leervis» voor
zoover niet aanwezig, werd by de ingeze
tenen geleend.
Uitoraard brachten, deze, festiviteiten
vele kosten met zich en de stadsrekening
van 1642 geeft ons hiervan dan ook een
juist beeld. In deoe rekening wordt toch
aan een en ander een afzonderlijk hoofd
stuk gewijd, en wel op fol. 465, waar ver
meld wordt „andere extrarordinaris uR-
geeff, in voorgaeode capittelen niet ge
roer*, van de defroyement gevallen op 1
defroyeren van Haere Mayesteyt de Ko-
ninginoe van Engeland* ton tijde deaelve
binnen dese stadt gelogeerd is geweest".
De total© kosten bedroegen volgens deze
rekening 134Q2 Gid. 8 stuivers en 8
duiten.
Alle dez© porten in dit beatek t© speci
ficeer©» zou mij t© ver voeren; de voor
naamste en/of meest belangwekkende wil
ik evenwei kortelyk memoreeren.
Zoo treft ons in de allereerste plaats de
wynrekendng. Cornelia de Lange, Burge
meester, en Mr. Anthony Vossraburch,
Schepen, hebben deze te Dordrecht en te
Rotterdam aangekocht tot een bedrag van
1333 Gid., 10 stuivers. Aeltjen Aelbrechts
en Mary Roelants te 's Gravenhage ont-
vangen wegens „leverantie van poeilege"
841 Gld„ 4 stuivers; Pierre du Parcq en
Gerrit van Neck aldaar, de eerste wegen?
geleverde confituren 121 Gid., 2 stuivers,
de laatste, die „pasteybacker" is, wegens
„eenige behouftens" 164 Gid., 3 stuivers.
Willem Janaz. Stacker, backer in den
Hage" over bloem" cker het geraapt broot
van te gebacken" 30 GW. De Herbergier
in 't Harthuya, Johan Werterhout, dient
„ter saecke 't synra huyeegdogeert is ge
weest de princesseroy*! ende haer rayte,
mitsgaders eenige van de suyite van Haere
Mayesteyt de Coninginne van Engelant",
een rekening van 1766 Gid., 17 stuivers in.
De Regenten van het St. Catharyne Gast-
huys ontvangen wegens dat zjj „eenige
bedden venaorebt hebben, mitsgaders eeni
ge bedden gedect in voorazJiuys voor de
suyt© van Haere Meyeeteyt, 60 Gid. Voor
hoenderen, duiven, enz. werd betaald een
bedrag van 372 Gid. 10 etuivers.
Tenslotte nog deelt ons deze rekening
mede dat door „de suyt© van Haer© Maye
steyt" zijn „gedrocken, ofte geconeumeert
35 half vaten Gouts bier en 1% tonne
engel» bier". Hiervoor was een accijns ver
schuldigd vqn 29 Gid., 6 stuivers.
Het bleek onmogelijk dose extra-uitgaaf
direct uit de gewone middelen te vinden en
hiervoor moert dus rood worden geschaft.
In het Vroedschapsboek van dat jaar en
we! in de notulen der vergadering van 9
Juli 1642 vinden wjj dan ook het volgende
vermeld:
„Geproponeert wesende dat Haere Me-
yesteyt de Coniiqrinn© van Engelant al
hier getructeei* is geweest ende dat de
cesten eene notabele som me comen te be
draegen die de Thesauriers die haere re-
keninge noch niet gedaen hebbende eude
daerop gehoort wesende verclaert hebben
daertoe geene suffisante penningen te
hebben.
Is naer genomen deliberatie geresolveert
ende verstaen bij provisie te negotiëren
een© soinrne van thien duysent gulden tot
loste van de stadt op obligatie voor den
tyt van ses meenden ende dat de selve hoo
sullen werden gecontinueert totdat de resti
tutie van deselve somme van 't gemeene
lant »al wesra gedaen offte dat de voorn.
stod,t geit gevonden aal hebben uit haere
incompsten de voorn, obligaties te lossen".
Gemakkelijk werden deze obligaties ge
plaatst. Een negental der meert vooraan
staande regenten en burgers stelden hunne
beurzen open en nam^n obligaties tot be
dragen varieerende tusschen 400.en
2000.—.
Ook hieraan wijdt de stadsrekening af
zonderlijke hoofdstukken waaruit on*
b?(jkt dat op 8 Februari 1644 het restant
dezer schuld werd afgelost. De rente die
vergoed werd bedroeg 6
Thans nog enkele bijzonderheden van alge-
meenen a»rd. Zooals hiervoren vermeld,
werd het tafelgerei, voor zoover nirt aan
wezig, van de ingezetenen in bruikleen
ontvangen en werden deze geleende artike
len, waar noodig, door de stads bestuurders
wederom aan derden, b$ wie gasten wa
ren ingekwartierd in bruikleen afgestaan.
Het sdRjftt dat ui«t alle gurtheerew prompt
het hen te hrufkleen verstrekte wederom
bij het stadsbestuur inleverden, wait te
het public»tieboek vind ik eene bekendma
king, waarbij er op gewezen wordt drt
linnen, tin en glaswerk, gebruikt in de di
verse logementen, wederom moet worden
ingeleverd, wil men zich niet blootstellen
aan eene strafvervolging.
Niet alle ingekochte wijn schijnt to zyn
verbruikt want op 14 Juni 1642 besloten
Burgemeesteren (Zie het Kamerboek) dat
de „commissarissen van den wijn de overi
ge rijnsche wijn sullen mogen ve reopen
offte daer mede doen ten meeaten profijt©
van de stadt".
Hiermede zou ik mjjn zakelijke beschrij
ving van dit l7de-©euwsch koninklijk be
zoek aan Gouda kunnen beëindigen, was
het niet dat m(j aan het slot van de offi-
cieele beschrijving van dtt bezoek een me~
dedeelteg ouder de oogen kwam, dl© ik
meen tor kenis van de(n) lecer(es) te mos
ten brengen, omdat zij de eigenaardige ge
bruiken, destijds nog in zwang, teekent.
Bij het verlaten der stad, zoo zegt de
onbekende geschLodschrijverhoeft H. M.
deze stad een teeken van dankbaarheid be
wezen, „dat sy geene steede beweeen heeft
in Holand". H. M. toch U«t sich door haar
dienaren twee brood en halen en brak dée
„op de cooper© cwoopen van de caroase,
waarna zy deze aan de omstanders uitdeel
de". „De Magistraat", zoo zegt hst verbaal,
„nirt wetende de beduyding© van dsse
saecke, waer daer meeds bekommert". Dra
volgenden dog wou men don ook inlich
tingen in bü den Fransehen Ambassadeur
en na dit gesprek „hielden sy hoer vol co
men geeootentoert".
Wat toch bstoekende dit braken van het
brood? Volgens den F ranse hen gezant be-
toekende dH óf „lek ben Omtegtene en
een van de grootste personen tor waerekR,
waeif dié lek God» gelydi wne U en sonde
geen broodt ontbreecken", óf „soo langh
als iek braadt hakte, soo en sal U gaan
Moge dit laatst© de jWiste
site gesreest-t
GOUDA, 4