lad.
I
ty!
ERK
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
bergambacht, berkenwoude, bodegraven, boskoop, gouderak, haastrecht, moordrecht, moercapelle, nieu
werkERK OUDERKERK, OU DEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDINXVEEN, ZEVENHUIZEN, enx
84*Jaargang
Dinsdag 21 October 1924
go. 19678
in
uur
t
GOUDA.
RO M A N T I E K.
4
Dit blad verschijnt dagelijks behalve pp Zon- en Feestdagen
del ai
Ier
gevestigd.
si
len,
4
ocol van
FEUILLETON.
werd
ze
het
voortaan neg minder zou spreken.
en
a
ver
jilig
de
gen,
ader
stre-
on-
uit-
Mevrouw Mr. G. Bakkervan Boase.
Generaal-majoor J. M. Benteijn.
Mr. H. C. Dresselhuys.
Prof. Jhr. Dr. W. J. M. van Eysinga.
Prof. Mr. D. P. D. Fabius.
Mr. K. P. van der Mandere.
Prof. Mr. Ph. Kleintjes.
Prof. Mr. Dr. R. Kranenburg.
Prof. Mr. C. van Vollenhoven.
Secretaris: "Wt J. Bastiaan.
Kaar het Duitech
van
OLGA WOHLBRÜCK.
Vertaald door
m«vr J. p. WESSELINK—Van Rossum.
Overneming verboden krachtens
*rt. 15, 2e lid der Auteurswet.
Selfridge heeft uitgeschreven door aan elke
20ste persoon op de kiezerslijsten voorko
mend, een biljet te zenden met verzoek,
daarop in te vullen hoe hü of z(j by de
vorige verkiezing heeft gestemd en thans
denkt te stemmen- Van deze biljetten is
ongeveer 1/6 ingevuld binnengekomen en
volgens deze proef zouden de conservatie
ven 4 procent en labour 1*4 procent voor
uitgaan ten koste der liberalen.
|t jaar uitdruk-
jnève op de jaar-
defa Volkenbond
kdfeh aanbevolen
iligheid, ontwa-
joodig, dat de
wsche de
Jdjt „protocol
protocol be-
bnzer Regee-
jr Tweede en
bekrachtiging
i met die van
1 kan het
japenings-
Juni 1925,
zal heb-
Maar de nvueder had toch nog een
vreugde, de grootste van haar leven.
l’oen de vruchtbommen bloeiden en
de schilderijen van Arl aan het Lehr-
ter Bahnhol tentoongesteld werden.
De catalogus gaf drie schilderijen
van Arpad Ciaalo aan -. tiet portret
ite'ianvulMngisregelin
nxLgebracht<l
het anti-oorlogs]
bfdltfnen.
m >14 rekende iede
gerechtigd om aan elk ander h
log te verklaren: hetzij o»1 om
stellen of te wreken, hetzij orfe 9’
mom zfln begeerten bot te vierira.
alle grondwetten, ook de Nederl.
Het kunnen nooit
BH.
len tegelijkert^lfe el-
»P(den Balkan), dan
tanvaller verklaard;
en hun onderlingen
leiders verklaarden dat zij geen deel
te nemen aan een Regeering
giu had het als huwelijksgeschenk ge
vraagd het portret van „vorstin
AVerjagin" en een groote muurschilde
ring „Smart” genaamd.
Het portret van de bmrin-rnoeder
was oorzaak dat de jury aandacht
schonk aan den jeugdigen in Duitsch-
land nog niet bekenden schilder.
De jury werd geboeid door het por
tret van Marika.
Door de> muurschildering
bijna verschrikt.
Zij viel te veel uit den stijl, wat op
vatting betrof.
Was huiveringwekkend in uitwerking
eh verder van te brutale oprechtheid.
Na lange opgewonden gedachtenwis
seling werd het eindelijk een aparte
ruimte aangewezen.
Het was half eervol, en half als af
zondering bedoeld.
Het kwam in elk geval hel werk ten
goede.
Het wekte meer option dan sinds
jaren aan een schilderij te beurt was
gevallen (Slot volgt.)
en de nadete b
EMfeerW te zamen
Rfegeepngen; GvenW(
aken, taadat een ontp
De verkiezingscampagne in Engeland is
thans in vollen gang en alle leidende poli
tici houden redevoeringen ter verdediging
hunner programma’s. De verwachting van
velen, dat de liberalen gehoor zouden ge
ven aan het oorspronkelijk parool om de
arbeiderscandidaten ditmaal tegen te wer
ken, schijnt niet geheel en al te worden
verweaenlijkt. De Daily News, die sedert
den val van MacDonald een slag om den
arm hield en nog dagelijks in z(jn kolom
men in kleine doch daarom niet minder ge
lezen ingezonden stukjes de conservatieven
laat aanvallen, en de houding der regeering
in de zaak-Campbell laat vergoeiljjken,
toont zich voortdurend lauwer en laat dóór
schemeren, dat de conservatieven in vele
opzichten evenmin te vertrouwen zijn,
waarbij natuurlijk de protectionistisch ge
tinte uitlatingen van Baldwin en anderen
als argument worden gebruikt. De officieele
verklaring van het liberaal partij bestuur,
dat ieder liberaal naar bewind van zaken
moet handelen, trekt zeer de aandacht,
vooral nadat in een aantal districten door
onderlingen schikking tusschen conservatief
en liberaal driehoeksverkiezingen zijn ver
meden. Het eenige, wat in zekeren zin hou
vast geeft voor den vermoede! Ijken uitslag
is de proefstemming die het Warenhuis
ADVERTENTIEPRIJS: Uit Gouda en omstreken (bahoorende tot den bezorgkring)
1—5 regels ƒ130, elke regel meer ƒ0.25. Van buiten Gouda en den bezorgkring:
1—5 regels 1.55, elke regel meer 0.30. Advertentiën in het Zaterdagnummer 20
bijslag op den prijs. Liefdadigheids-advertentiên de halft van den pr(js.
INGEZONDEN MEDEDEELLNGEN: 1—4 regels 2.05, elke regel meer ƒ0.50. Op
de voorpagina 50 hooger.
Gewone advertentien en ingezonden mededeelingen bij contract tot zeer gereduceer-
Jen p}üs. Groote letters en randen Wrden berekend naar plaatsruimte.
Advertentien kunnen worden ingezonden door tusechenkomst van soliede Boekhan-
i, Advertentiebureau* en onze Agenten en moeten daags vóót de plaatsing
t Bureau zijn ingekomen, teneinde van opname verzekerd te zijn.
3~'"!
Hit protocol (mtl-oorlogwirdrop)
wo Senive
Wat eöüwenlan^ is bepleit en gehoopt,
heeft op j r
king gevpi
lyksohe
door nagt
verdrag <j
penlng en
volken -*
and zich
den o|>r-
t te her-
jnder die
Vrijwel
r’landsche,
laten dan ook oorlogsverklaring toe zonder
beperking tot bepaalde gevallen. Het pro
tocol van Genève nu keert dezen toestaiw.
om; bepaalt dat geen enkel land, in welk
geval ook, een ander land met oorlog mag
bespringen ;en verklaart den aanvallenden
oorlog, als die desondanks plaats heeft, tot
een misdaad, die alle landen tegenover zich
vindt. „Ons doel was” zoo zeggen de
toelichters „den oorlog onmogelijk te
maken, te vernietigen, te dooden.”
2. Aan deze afzwering van den aanvals
oorlog wordt vervolgens een krachtige
sanctie (waarborg) verbonden. Vóór 1914
moest een door oorlog overvallen land maar
zien, hoe het, al dan niet door bondgenooten
gesteund, zich zelf zou redden. Het proto
col van Genève schrijft voor, dat, indien
vaststaat dat een land inderdaad aangeval
len is, dit land op de economische en mili
taire hulip van alle overige landen kan re
kenen. De misdadige aanvaller weet dus
vooruit, aan welk gemeenschappelijk ver
weer der Staten h(j zich blootstelt.
3. Vóór 1914 kon, als er een oorlog uit
brak, elk land voor zich beslissen, of het
onzjjdig wilde blijven (zoolang als de oor
logvoerenden het met vrede lieten), dan of
het wilde meedoen. Aan deze gelegenheid
tot onzijdigheid waarover men nog al
tijd hoort spreken, alsof zij voortbestond
heeft het grondverdrag van den Volken
bond reeds sinds 1920 een eind gemaakt.
Reeds sinds 1920 kan Nederland niet meer
kiezen: moet het meedoen aan middelen tot
economische bestrijding, moet het doortocht
verleenen aan vreemde troepen die den aan
valler te lijf willen, en is het niet meer vol
komen vrij op het punt van militairen bij
stand. Dit alles is echter in het Volken-
bondsverdrag zoo gebrekkig en onscherp
geregeld, dat men al de kwade kansen loopt
v*n in andermans oorlog te wonden betrok
ken, doch niet rekenen mag op den stelli-
«en steun van anderen in geval van nood.
Het protocol van Gen've ondervangt die ge
breken: doet naar onpartijdige en zorgvul
dige regels beslissen, wie aanvaller is,
zorgt dat de Raad van den Volkenbond dit
Wie smart en beproevingen bij ervaring
kennen, leeren het geringste levensgenot
ook waardeeren.
iiJ2. De landen verbinden zich, behalve
tot economische dwangmiddelen tegen dep
Aanvaller (geldelijke en economische te
genwerking van jiczen, naast steunen van
den bedreigde)), tot eerlijken en feiteljjken
bijstand met hun strijdmacht. De bepaling,
MAt zü daarbij rekening mogen houden met
(Hun aardrijkskundige ligging en de bijzon
dere omstandigheden hunner bewapening,
mag niet opgevat worden als een achter
deurtje voor de kleine landen om zich aan
hun militaire taak te onttrekken; want 8™’
gen ook de groote Staten dit achterdeurtje
gebruiken, dan zou men weer even ver zijn
als in 1914.
13. Een moeilijkheid van het verdrag
zou kunnen bestaan voor die landen, die
meenen zelf gering gevaar op aanval te
loopen en derhalve door hot verdrag wel
kans zouden krijgen anderen te moeten
steunen, doch weinig kans om gesteund te
worden (b.v. Nieuw-Zeeland). Tot die vei
lige landen echter behooren Nederland en
Indië helaas niet en wij hier behoeven ons
over dit bezwaar niet het hoofd te breken.
14. De wederkeerige bijstand zal ook
verleend worden, als een der betrokken lan
den wordt aangevallen door een land, dat
buiten den Volkenbond staat.
15. Indian een land, uit afkeer van ei
ken vorm van wapengeweld, zich geheel
ging ontwapenen en daardoor zijn militaire
medewerking onmogelijk maakte, zou het
zich nochtans van den internationalen wa-
pendwang niet kunnen losmaken. Want het
zou de internationale troepen moeten toe-
en doorlaten; zou op zijn bodem kunnen
zien vechten; en zou geldelük en economisch
bijdragen aan steun van landen, die ziet',
wél militair verweren.
Het protocol, welks hoofdzaken hier zijn
weergegeven, heeft derhalve de strekking,
anarchie der Staten-maatschappü te ver
vangen door organisatie. De Volkenbonds
vergadering van 1924 te Genève heeft zich
beijverd een ware Vredesconferentie te zün!
De Zweodsche kabinetsformateur Bran
ting heeft een sociaal-democratisch ka
binet gevormdj (dus een nunderheids-
regeering), dat als volgt is samengesteld:
minister-pirebident: Branting; Buitenland
sche Zaken: Unden, professor aan de
rechtsfacplteit te Upsala; Justitie: Notben;
Financiën! Thorsson; Defensie: Hanssen;
Sociale vóorzorg: Moeller, secretaris der
arbeiderspartij; Verkeer: Larasen; Kerke
lijke kwesties: Olsson; Handel: Sandfer;
Landbouw: Lenders.
Er zijn nog twee ministers zonder por
tefeuille: Winters en Levinsson.
In het Regeeringsprq(gram zegt de pre
mier Branting dat da eerste taak van de
Regeering zal zijn het verdedigingsvraag-
stuk op te lossen, in overeenstemming met
het resultaat van de verkiezingen voor de
Tweede Kamer. In zake de kwestie van
Zweden’s instemming met het protocol van
Genève kan geen beslissing genomen wor
den, voortlat ’t duidelijk is, In hoeverre de
andere naties de plannen aanvaarden. De
Regeering zal onmiddellljk een onderzoek
instellen met betrekking tot deze belang*
rijke kwestie. Branting zal 27 Oct. naar
Brussel vertrekken om de buitengewone
zitting van den Volkenbondsraad b(j te wo
nen.
GOÜDSfflE COURANT.
Uit Kopenhagen komt het bericht dat op
een aldaar gehouden bijeenkomst van de
Deensche conservatieve partij, waaraan de
conservatieve leiders en parlementsleden,
alsook de hoofdredacteuns van de conser
vatieve bladen, deelnamen, besloten is, met
alle mogelyke middelen te trachten te ver
hinderen, dat de ontwapeningswetten van
het kabinet-Stauning worden aangenomen.
Zooals men weet zullen deze wetten door
de Tweede Kamer zeker worden aanvaard,
terwijl de regeering hoopt, dat een aantal
leden van de Venstre- party in de Eerste
Kamer ook voor de wetten zullen stem
men. Geschiedt zulks, dan zal ook in 'len
Deenschen Senaat een meerderheid voor de
wetten bestaan.
Ir het naburige Oosten hebben «le Wa-
hqjneten, naar njen weet Mohame-
dihen die de leer der Heiligheid van den
Profeet verwerpen, de heilige stad Mekka
bezet.
De Wahabieten die komen uit het hart
van Arabië, zijn tot den eenvoudigen, oor-
spronkelljken godsdienst teruggekeerd, die
volgens hun opvatting de plicht is van
lederen Mohammedaan. Plunderen en wo
ven schijnt met deze opvattingen best te
vereenigen; reeds vroeger is dit gebleken,
toen de Wahabieten er in geslaagd waren
October van
len in en te Gp
Ier ig van
1 Üftig laj
jat onale vd
;ra re. Het ij
ook net NedeflaÜi
strekking ën dën inhoud vkn,i
j|van Genèta" verstaan.
hoeft na 'd^. ondertekening3)
I ring nog de1 goedkeuring do<j
ft Eerste Kamfer,
door onze R
<Jde overige
pas gaan wt
conferentie itf het volgend jaar,'
de vereij
ben tot
Zièhief vi
Genève ,de
1. Vóór
keel.
Zou het dan nooit op houden I
Het speet Line, dat zij de oude
vrouw zoo had laten sohrikken.
Het ging persoonlijk hun allen im-
is toch de zoon van oen
fliM»terde mevrouw Caaslo
„Dat zal voor Gebhard een les ziji^. van de tsarin-mooder vorst Ward
's een, als ik er nog aan denk, dat menrq v*"‘ --«-
zoo iemand bij zich in huis heeft ge
had, dat zoo iemand bij ons aan tafel
beeft gezeten I”
„En hij
moeder F'
dof.
Meer zeide zij niet.
Toen Line aanstalten! maakte om
heen te gaan, hield zij haar niet terug.
Nu zou zij Hela graag bij zich gehad
hebben, om met hem te spreken, of
mevrouw Markoff.
Maar Line
Wat begreep Line van zoo iet».
En mevrouw Czaslo, die steeds wei
nig woorden had gebruikt, wist dat zij
161
Maar ik moet nu dikwijls aan jullie
vader denken.
de^nieT”8 hee^ vreug-
’’Het Wijndrinken bij Gebhard en
me was echter een goed bedoelde
“g^i, opdat zij in München niet zon
en denken, dat zdj op den huwelijks-
88 vflu haar Arl alleen en treurig
J,] ABONNEMENTSPRIJS; per kwartaal ƒ2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
I per kwartaal ƒ2.90, per weck 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt-
Franco per poet per kwartaal 3.15, met Zondagsblad ƒ3.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
bij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren. w
Onze bureaux zijn dagelijks geopend van 96 uur. Administratie Tel. Int. 82;
Redactie Tel. 545.
mers niet aan.
Maar de arme mevrouw Markoff.
De arme vrouw kwam nooit tot rust!
Haar tweede zoon, dr- Patkul was
op een valscnen pas naar St. Peters
burg gereisd en had) op den openba-
ren weg generaal Markoff doodgescho
ten,
Toen de politie-agenten hem wilden
grijpen, had hij het wapen tegen zich
zelf gekeerd I
Nu waren beiden dood. Man en zoon!
En Line beweerde met veel omhaal
van heftige woorden dat er aan den
een al even weinig verloren was ais
aan den andere.
„Spreek niet zoo”, zei mevr. Czaslo
met senere stem, en greep naar
telegram.
De broer van haar schoondochter 'n
moordenaar.
Zij snikte moeilijk.
En weer was haar gelaat vaal
gerimpeld.
De wangen van Line gloeiden ech
ter eerst van rechtmatige verontwaar
diging en daarna van ontzetting.
thuis zou zitten. Maar zij was niet ge-
stemd om met mensdien samen te zijn.
Karl Ebert had hen allen uitgenoo-
digd in de „Traube”, hij wilde cham
pagne kurken laten knallen.
Nu ja, zij waren, jong.
Zij vonden het prettig. Maar haar
oud gebeente verlangde naar rust.
En het was voor haar al veel te
kunnen inslapen, zonder door zorgen
te worden gewekt.
Maar een paar dagen na de bruiloft,
kwam Line in de hoogste opwinding
aanloopen.
Zij was heel bleek en hield ’n lang
telegram in de hand1.
„Ontzettend, moeder, ontzettend.
Ik heb het wel geweten, die ontzet
tende man.”
„Wat is er dan, Line, spreek tooh”.
Weer kreeg de oude vrouw een be
klemmend gevoel van angst in haar
bekendmaakt, organiseert het interna
tionaal economisch Verzet, laat geen
twijfel aan militaire verplichting voor wie
een strijdmacht heeft. Men heeft gevraagd,
welke waarborg er is, dat de Staten zich
aan deze regels zullen houden; de waar
borg ligt eenerzljds in heE feit, dat afzon
derlijke international organen de Vol-
kenbondsraad en advfeeerende Volkenbonds-
commissies voor eenheid van gedrag
zujlen waken, anderzijds in het eigenbelang
der staten zelf öm dd antiroorlogmdphinerie
niet te laten Ontwrichten. tf
A Bepaaldte landen, die zich »i
voelen,Imogen weliswiaar afzonderlyl
fenstevferdragén sluitMi met naburigfe lan
den, uoèh tot deze afzonderlijke verwl
i die openbaar rrioeten iijn, mag ieders
land feat lid is-^an don Volkenbond rfe
den ('(zij kunfefeh dus! geen gevaarlÖfe
deronsjes worden1) enJzij kunnen eera
werking hebben/ nadat de Volkenbonlftraad
heeft bekendgemaakt, Hat er een aanvfel ge
daan is en doóf wen.
aanvalsverdragen worde)
5. Vliegen twee lanu<
kaar in de haren (b.v.do;
worden zjj beide tot
doch dan werkten tege
strijd alleen de economische, niet de mili
taire weermiddelèn der overigen.
6. Voor het géval nu,,dat een land in
derdaad onrecht Hjdt van een ander land
of met een andte^iland in geschil is, wordt,
daar men niet langer zijn recht mag zoe
ken door geweld’jvan wapenen, een zorg
vuldig en vernuftig stel bepalingen in het
protocol gegevendoor beslechting van alle
mogelijke geschillen. Door deze voorschrif
ten, die een hoogst belangrijk gedeelte van
het nieuwe verdrag vormen, gaat dus tus
schen Staten gelden wat binnen de lands
grenzen geldt voor de burgers. Het Haag-
sche Hof van'internationale justitie krijgt
een gewichtige taak hierbij, waarvan tot
dusver geen sprake was.
7. Dit welsluitend geheel van bepalingen
op veiligheid en arbitrage zal ontwapening
(belangrijke beperking van bewapening)
mogelijk maken, want kleine zoowel als
groote landen zoeken voortaan hun be
scherming in de eendrachtige samenwer
king van allen. Omgekeerd zal het neer
drukken van de strijdmachten der afzonder
lijke landen mogeljjk maken, dat hun ge
meenschappelijke wapenmacht ter bestrij
ding van een land, dat den vrede breekt,
niet overdreven groot behoeft te zyn. De
ontwapeningsconferentie van Juni 1925 zal
onder meer de getallen, de werkwijze en
de controle dezer internationale ontwape
ning regelen. Het militaire stelsel, sinds
Napoleon ontzaglijk verzwaard, wordt als
dan zeer verlicht; zoo ook de geldelijke las
ten van dat stelsel, die geen hedendaagsch
land meer betalen kan.
8. Bepaald is, dat de maatregelen tegen
den aanvallenden Staat niet mogen uitloo-
pen op zijn vernietiging of op het inpalmen
van zjjn grondgebied. Dit is aldus gedaan
om hebzucht buiten spel te houden. Het is
vergelijkbaar met het verbod van doodstraf
of verminkende straffen tegen misdadige
burgers.
9. Aan gevaarlijke grenzen kunnen aan
weerszijden strookên worden gedemilitari
seerd. De betrokken landen regelen dit en
met hun instemming oefent de Volkenbonds
raad controle.
10. Indien onzeker is, wie aanviel, pf lia-
dien oorlogsgevaar dreigt, maar nog niet
intrad, beveelt de Volkenbondsraad, dat het
wapengeweld of de daden van bedreiging
wonden) opgeschort, en regelt hU de bijaón-
dertiedfen. Wie puike bevelen overtreedt,
geldt als misdadig aanvaller of verdrags-
schfender.
1$ Zal geen enkel land gedwongen wor
den «r een vloot pf een leger van bepaalde
jr^te op na te houden, het spreekt noch
tans vanzelf, dat, als de kleine landen de
muitaire verdediging j— ook van hun eigen
mqederland/j^h pf overzeesch gebied -r-
ovèrlaten aan dp samenwerking der groote
landen, dfel militaire macht der laat st en
grfeoter en aus gevaarljjker moet z(jn dap
wanneer alle landen meedoen. Het protocol
gaat er van uit, ^lat een aangevallen land,
jn afwachting v»|n de internationale hulp,
ddfet wat het kan om den aanvaller te wer
De politieke crisis in Duitsoliland»
De Rijksdag ontbonden. De verkiezingBBtrüd in Engeland. Een
ntaiwe regeering in Zweden. De ontwapening in Denemarken. De
P plannen der Wahabieten.
I ilAUe pogingen van Dr. Marx, om tot op-
van de cr“*s te komen, z(jn inis-
LuktWooals mon zich zal herinnerten had
|le iqjkskanselier positief verzekerd dat
Maflttfeag de beslissing zou vallen, M het
burgtyralok tot stand zou komen’,’ of de
RljkAdag zou worden ontbonden.
Tot het laatste is thans definitief beslo
ten.
fiijog eens weer hafe Dr. Marx geprobeerd
de partijen tot elkaar te brengen, maar ook
thank weer tevergeefsch. De Duitsch-natio-
nalen Melden vast aan hun eischen gesteld
met ^trekking tot het aantal zetels dat zü
in defe|jMinisterraad begeerden, de deinocra-
tischfe
wensc iten
waart i Ministers zouden zitting hebben die
beslikte tegenstanders zün van de wetten
van Jjawes. Aangezien <lus alle pogingerf,
om een volstrekte meerderheid te krijgen,
voor de voortzetting van de tot dusver ge
volgde binnen en buitenlandsche politiek,
misltikken, heeft Dr. Marx in overleg met
het geheele kabinet den RJjkapresident
voorgesteld den Rijksdag te ontbinden. De
rükspresident ging grif op dit voorstel in
en vaardigde onunjddellljk de volgende ver
ordening uit:
„Parlementaire moeilijkheden maken het
aanblüven van de tegenwoordige rüksre-
geering en tegelijkertijd de vorming van
een nieuwe regeering op den grondslag van
de tot dusver gevoerde politiek ónmogelijk.
Op grond van artikel 25 van de rjjksgrond-
wet ontbind ik daarom den rijksdag”.
Waarschünlük zullen de verkiezingen op
den laatsten Zondag van November of op
den eersten Zondag van December plaats
hebben. De rljksregeering blijft in haar te
genwoordige samenstelling tot na de ver
kiezingen aan, niet als kabinet d’affaires,
maar als politiek kabinet.
i Advies dès-
ZEKERHEID”,
