pok
tali] jjoM M HojujerJ terlig Mji U Ceo
J. SMIT
M- tg Mmb - IfclMiMtawiii
HALFJAARLIJKSCHE OPRUIMING
T
1 pistol km lid dtzer Vereeniging worden.
UK C0IUSIHK FBlITBANItl
ANIJSMELK-TABLETTEN
SMULDERS' BORSTULEVELLED"
"VALET
Geheel Wollen
Ondergoederen
truTtjes.
D. BENSCHOP.
OUDS
GEZ. VAN DANTZIG
GOUDA
- TWEEDE BLAD
Opruiming
'voor Heerenkleeding
Goudsche Coöperatieve Broodbakkerij en
Verbruiksvereeniging „ONS VOORDEEL"
m*rk I IT p. s. I
■emt-
Veiligheidsscheermea
Kali Walen
Gemtllonneenle
Leidsche Wollen
Dekens.
Jumpers.
Sjaals.
KOUSEN.
Sokken. "S
Anton Coops
LEVERTRAAN
Zieken! wanhoopt niet!
l)r. Hemmers' Geneeswijze.
Eet steeds Vergeer's
Geldersch^Roggebrood
S. H. van Loon
Formamint tabletten,
79 KEIZERSTRAAT 79
MOEDERS MOETEN WETE^
WIE PROEFT DIE ROEMT
De tijd van malaise
meer Reclame.
bloeiende zaken.
Het beste en goedkoopste middel
Adverteert in de Goudsche Courant.
Hoogstraat 9-11
Telefoon 385.
Uit ons Parlement.
Aanstaande week 17, 18 en 19 December wordt het dividend
aan de leden der
zijnde 18 pi*OCOVlt van het broodverbruik en 11 prOCOnt
van het verbruik der kruidenierswaren te zamen
uitbetaald
Nieuwe leden kunnen zich steeds opgeven bij de brood
bezorgers of ten kantore der Vereeniging RAAM N O. 60,
Telefoon A 25, waar men U ook gaarne alle mogelijke in
lichtingen geeft.
Geeft LJ spoedig op als lid, en ook U deelt volgend jaar
mede in de winst. "jj
Vraagt de aangewezen middelen tegen
Hoest, Verkoudheid en Griep
WACHT U VOOR MINDERWAARDIGE NAMAAK EN EISCHT
uisluitend het merk M. P. S- waarvan
ieder TABLET en ULEVEL moet voorzien zijn
Fabrikanten M. It P. SMULDERS, Botersloot 113-117, Rotterdam
Scheert U met
Valet I
Het Beste en het zuinigste I
Kant en klaar, in drie minuten,
dat ia de ondervinding van ie
dereen. die ziek ackeert mat mm
Het mesje van dit apparaat wordt automatisch
aangezet, door eenvoudig den riem, die zich ia
"""tik Rul bevindt, door den kop van het mes to
halen en heen en weer te bewegen.
In plaats van het mesje af te danken, als
het stomp is, verkrijgt men «en nieuwe scherpe
snede binnen 10 seconden.
Ook bestaat er geen ander veiligheidsscheermes,
dat zoo gemakkelijk ia schoon te maken. Uit
elkaar nemen ia overbodig, daar het meaje niet
"'t te worden losgemaakt Men spoelt en
het apparaat eenvoudig af. waarvoor men
niet *r dan 12 seconden noodig heeft, en dan
kan n het wegzetten tot den volgenden morgsa.
Vtrkrijgbaar in alle prima zaken.
N*. 101. Hal maalaira MasJ "C' atari.
"Valat®
*"pÏTpI
In Isdar «srlsngd model.
Lange Tiendeweg 51.
DROGIST WIJDSTRAAT 31
3378 lo
Levartraad emulsie
Scott'a emulsion.
A. ROODBOL
STEENHOUWER
IN MODERNE GRAFWERKEN.
Werkplaats: Achter de Kerk.
Woonplaats: Bockenbergstraat 38.
Tallooze genezingen zyn bereikt met
Zitting iederen Donderdag van 10 tot 3 uur
Lunchroom „Hollandia", Markt, Gouda
Urine-Onderzoek f 1,-
Volledige behandeling, f5,-
(met GRATIS medicynen voldoende voor
éèn maand). 3145 20
Met bewijs van onvermogen kostelooze hulp
lallooze dankbetuigingen ontvangen;
voor belangstellenden ter inzage!!
KOTT. BROOD-, BESCHUIT-,
KOEK. EN BANKETBAKKERIJ.
RAAM 96—98.
Prjjs 20 cent per Kilo.
1281 10
KAWASAN
het meest afdoende middel tegen pijnlijke,
troebele of gedurige urineloozing. Per fla
con 2.40 met gebruiksaanwijzing. Ver
krijgbaar in het van ouds bekende adres
KORTE TIENDEWEG 10. GOUDA.
Vraagt rijk geïllustreerde prijscourant
ad 0.15, voor franco toezending 20 cent
aan postzegels. 2253 11
DROGISTERIJ MARKT 6.
336é 10
voor d« kool.
LANGE TIENDEWEG 27
TELEF 313
GOUDA.
BLAUWE DRUIVEN.
SINAASAPPELEN.
CITROENEN.
BANANEN.
DOFFE KASTANJES.
heeft in vooraad:
TAFELPEREN.
TAFELAPPELEN.
NIEUWE VIJGEN.
DOOSJES TUNISDADELS.
DIVERSE SOORTEN NOTEN.
99'
BLIKGROENTEN (merk sleutels) tegen s cherp concurreerende prijzen.
Vraagt prl|a van Uw
«laf wetenschappelijke onderz .kingen door Dr. Krels. de:: schel-
het kan Ion Bazel, het volgende bewezen hebben:
k"n»'rnlli-ïn. ".".it V»'/.5"' vr.HCll ..cuucn I
colieine uil koffie en thee, door moeders of minnen
gebruikt, gaai gedeeltelijk over in het zog en de onrust
"tnmJ'n "£n 'Vfï ,e w,i,en te sterk
koftie- of theegebruik van moeder of min. De
gevolgtrekking hieruit is voor elke verstan-
"'8e„ ™oe<'e«' gemakkelijk, want de
coHelne-vrije koffie HAQ verschaft
hetzelfde genot en is onschade
lijk voor moeder en kind.
die vele zaken thans doormaken, vereischt meer arbeid,
meer energie, meer koopmanschap, maar ook
Daarom is bezuiniging op reclame niet de juiste
manier om weder te komen tot
Wie vooruit wil, moet zorgen dat de koopers van
de artikelen, weten wat er te koop is. Al heeft men
nog zulke goede artikelen en het publiek weet het niet,
dan wordt een goed artikel, waarmede winst is te
maken, een strop.
om het publiek daaromtrent in te lichten vindt ge in
onze advertentiekolommen dezer courant, die èn in
Gouda èn in talrijke gemeenten daarbuiten, een grooten
lezerskring heeft, die zich regelmatig uitbreidt. Daarom
Vraag de billijke tarieven aan ons bureau: MARKT 31.
EEN GLAS
is heerlijk van smaak
verwekt eetlust,
versterkend,
koortswerend
en goedkooper dan
I iets anders. I
In alle goede zaken
I verkrijgbaar I
rTEvyif.222
PURMERE
Daar wfj ieder seizoen het nieuwste willen brengen worden alle nog voor
radige WINTERMANTELS (waaronder nog zeer aparte modellen BONT
MANTELS) MANTELCOSTUMES, STOFFEN ZIJDE en FLUWEELEN
COSTUMES en BLOUSES, VESTEN, PELTERIJEN, HOEDEN, enz. tot
ongekend lage prijzen verkocht -:-
Bijzonder vestigen wij de aandacht op een groote sorteering COUPONS
in stoffen zijde en Fluweel
Ateliers tot het vervaardigen van Mantels, Mantelcostumes en verdere
Dameskleeding naar Maat onder Leiding van Damescoupeur en Coupeuse
3372 90
De derde begrooting die afgedaan is, is
die van Buitenlandsche Zaken. De houding
der Regeering tegenover het Protocol van
Genève is het voornaamste punt in het de
bat geweest. Hoe die nu precies is, weten
we nog niet, maar Minister van Karnebeek
heeft zóó zeer alle moeilijkheden en ne
telige consequenties van dat Protocol aan
geduid en zóóeeer de schaduwen daarvan
doen zien, dat haast niet te verwachten is,
dat zjj het zonder reserve zal aanvaarden.
Natuurlijk zitten er pikante kantjes aan.
maar de materie der arbitrage, der veilig
heid en der ontwapening zal hopeloos
moeielijk zijn indien niet #ht geestdrift en
vurig verlangen naar slagen de onderhan
delaren bezielt. En het is juist die geest
drift, het is juist dat vurig verlangen,
waarvan in de redeneering des ministers
zoo weinig is te vinden. Het verwijt daar
omtrent is lang niet ongegrond.
Wil Nederland zich stellen buiten het
Protocol, dan zitten daaraan evenveel zoo
niet meer moeilijkheden verbonden. Wy
moeten mee in de richting der nieuwe me
thode tot beslechting vin ai ie geschillen en
hoe meer staten zich bereid verklaren van
harte mede te werken tot het doen slagen
van den Volkenbond, des te scherper zal de
houding afsteken van hen, die daarbuiten
willen blyven. Courage en vertrouwen is
noodig en de minister is van een voorzich
tigheid die tot zwaartillendheid en tot
scepticisme vervult. De fraaie neutraliteit
heeft men laten varen; men zal nu het b
moeten zeggen na het a en de sancties aan
vaarden. De Minister heeft wel ervaren, dat
de Kamer voor een goed deel wenscht dat
de Regeering het Protocol aanvaardt en
hij zal daarmede rekening hebben te hou
den.
Ten slotte de vierde begrooting, die van
Binnenlandsche Zaken.
De gewone puntjes van binnenlandsdt
bestuur, van landstorm, politietroepe™
burgerwachten passeerden de revue. De af-
deeling Landbouw vroeg de meeste aan
dacht. Bij die afdeeling komt scherp naar
voren het vraagstuk der overbevolking van
het platteland, die zich o.a. bij het pacht
wezen scherp laat gevoelen. Er is zóóveel
mededinging dat de pachten hoog blijven
of worden, omdat er een tekort aan cul
tuur-grond is. Twee middelen zijn er ter ge
nezing: emigratie en ontginning van woeste
gronden. Wanneer beide werden aangegre
pen is er wat te bereiken, maar beide heb
ben groot moeilijkheden. Het is echter
dringend noodzakelijk, dat maatregelen
worden getroffen zoolang de toeneming der
bevolking ten plattelande op deze wijze
blijft voortgaan het land zelf te drukken en
de levensvoorwaarden te verminderen. Men
vraagt een wsttelyke regeling van hei
pacht-wezen. Ze is noodig, maar zal ze
redding brengen? Het lRkt ons aan twijfel
onderhevig zoolang de factor, die de pach
ten opdreef blRft bestaan en met ieder jaar
sterker wordt. De bevolking neemt toe met
20 op de 1000 bewoners per jaar. Dat moet
spaak loopen; het is reeds spaak geloopen.
Wie het wel meent met ons land, overwege
ernstig wat in deze te doen staat. De re
geering bevordert de emigratie zoowel als
dt ontginning. Thans wordt ook een twee
ton beschikbaar gesteld voor de droogleg
ging van de Biesbosch, waarvoor de Pro
vincie 2 Mt ton en Dordrecht 3% ton geeft.
Het zal hierdoor mogelijk zijn, een fjink
terrein eenmaal aan de baren overgeleverd,
daaraan weer te ontworstelen. Het zal wel
iets helpen, maar het groote gevaar van de
overbevolking wordt er niet noemenswaard
door bestreden. Daartegen zullen krachtiger
middelen moeten worden aangewend.
De begrooting is ook gereed. Ze leverde
veel gepraat maar weinig resultaat.
m
De Kamer heeft een aanvang gemaakt
met de algemeene beschouwingen over de
Waterstaatsbegrooting, een nieuwigheid,
welke haar ontstaan dankt aan het eigen
aardige beleid van het tegenwoordige hoofd
van het Departement van Waterstaat.
Slechts twee sprekers hebben zich tot
dusver laten hooren: de heeren Oud en
Krijger. Laatstgenoemde achtte inderdaad
reden tot critiek aanwezig, vooral ter zake
van 's Ministers houding t. o. v. den puet-
chèue- en girodienst en wat Ministers
conflict met de Bezatnigingsconumkasie
Rink betreft, meende <le ohnsteHjk-histo-
rische afgevaardigde (lat de houding van
deze Commissie evenmin feilloos was ge
weest als die van den Minister van Water
staat
Minder zwevend en vragend dan de heer
Krijger was mr. Oud. die er geen doekje»
om wond. De vrjjz.-dem. spreker verweet
minister van Swaay zwakheid, niet te staan
\oor wat hij wil, steed* bereid zRn een an
dere richting in te .slaan en hij vroeg zich
af, of een bewindsman, over wien al
gemeene klachten rijzen, wel op zjjn plaat*
Is aan zujk een belangrijk Departement.
Dt politiek* crisis in Duitsohland.
De houding van het Centrum. De militaire controle in Duitachland.
Knissin overhandigt zyn geloof» brieven. Een nieuw rapport van
Mr. Zimmerman.
Wat men van de verkiezingen in DuitSch-
land had gehoopt en verwacht, n.l. dat een
toestand zou worden geschapen, die een
einde maakte aan de permanente kabinet*-
crisis, is helaas geen werkelijkheid gewor
den. De verschillende coalities, die men aan
de hand doet, stuitten alle op ernstige
moeilijkheden en reeds zijn de moeizame
onderhandelingen over de kabinetsforma
ties begonnen.
Zooveel is inmiddels wel zeker, dat de
sterkste partij v«n rechts, de üuitsch-natio-
nalen, thans aan het bewind hoopt te ko
men. Nu het tengevolge van de houding
van de Duitsche Volkspartij en «Ie perti
nente verklaringen van haar leider en haui
persorganen zoo goed als uitgesloten is.
dat de groote coalitie, dat is de coalitie van
de Duitsche Volkspartij tot en met de so
ciaal-democraten, tot stand komt en dien
tengevolge de vorming van he>t zoogenaam
de .^burgerlijke blok' steeds meer binnen
het bereik der mogelijkheden begint te ko
men, is het natuurlijk van het grootste be
lang welke houding het Centrum tegenover
zulk een rechtsche regeering zal aanne
men. Dat de democraten er niet aan zullen
deelnemen, staat als een paal boven water,
maar omtrent het Centrum heeft men nog
steeds geen zekerheid. De katholieke pers
heeft weliswaar unaniem verklaard, dat zy
van een dergelijke oplossing weinig heil
verwacht en liever had gezien, dat de re
geering Marx, eventueel versterkt «koor op
neming van de sociaal-democraten in de coa
litie, aan het roer bleef, maar men beseft
toch wel, dat dit 'ongevolge van de tegen
kanting van de Duntsche Volkspartij ««mo
gelijk is en dat er wel niets anders zal op
zitten dan een uitbreiding van de rogee-
ring naar rechts. In Centrumkringen is men
van meening, dat een deelneming van het
Centrum aan een dergelijke burgenyke coa
litie geenszins ge wenscht is, maar naar
rijkskanselier dr. Marx gisteren in een in
terview reeds zeude, men beschouwt iedere
ondersteuning van de dusver gevoerde bui-
tenlandsche politiek als welkom, ook zoo
zy van rechtsch komt.
Wel zou het Centrum bereid zijn, zoo
zegt men, een welwillende neutraliteit aan
te nemen, zoolang deze regeering de bui
tenland sche politiek van'het kabinet-Marx
voortzet. Men vreest echter, dat het zeer
groote moeite zal kosten om het katholieke
kiezerscorps, dat zeer sterk op de hand van
dr. Marx is, deze opvatting van den leider
van het Centrum te doen aanvaarden, ook
de linkervleugel van de Centrum-fractie
zal er waarschijnlijk nog wel het een en
ander tegen te berde brengen.
Tegen een verbreeding der regeering naai
rechts heeft Dr. Marx zich zeer duidelijk
uitgesproken, omdat hij het vooral van be
lang achtte, dat de tot dusver gevoerde bui-
tenlandsche politiek werd voortgezet. Hand
having van den tegenwoordigen koers in de
buitenlandsche politiek acht Dr. Marx in
elk geval een dringende noodzaak. Stellig
kan men er dus van op aan, dat, mocht,
dank zy den invloed van den rechter cen
trumvleugel een rechts kabinet toch tot
stand komen, Mar* zijn rykakanselierschap
aan een ander zal overdragen, omdat hy
onder de veranderde omstandigheden de
verantwoordelijkheid ni«* zal willen dragen
voor de daden van een Duitsch-nationaal
kabinet.
Men ziet dus dat Duitschland weer tot
over de ooren in een politieke binnenland
sche crisis zit, waarvan de oplossing haast
onmogelijk schijnt.
Met betrekking tot de ontruiming van de
ïveuisciie zone weet de diplomatiek^ mede
werker van Ue „LMUiy leicgraph nog te
mc.uen, dat het rapport der militaire con
li o.ecommuMhe vermuadeiyk een vertraging
uit vier a vyt weken zal he-üöen. ue »e-
uetien daarvoor zyn wet duuieiyk. In nei
Oencnt wordt te verstaan gegeven, nat de
inspectie tlog niet i» aigeloopen en uat de
nooidgeileiugeenie van Engeland by oe
commissie zich op het uogenuuk te Londen
oevindt. De medewerker wyst er up, dut
ieder uitstel van het rapport tot na iu Ja
nuari de grootste jundjHOhe moeilykneden
opzichte van net Uyniandvraagstuk zou
kunnen teweegbrengen. Derhalve zal men
te Gunden wuarachyniyk moeite doen, om
Ue indiening van het rapport te bespoedi
gen, en zoo spoedig mogelyk een gedach
te uw isselutg tussclien de geallieerden mo
ge.yk te maken.
Aan president Doumergue «Rn geloofs
brieven overhandigend, verklaarde Kraasiu
dat zyn taak zal zyn de betrekkingen
van oprechte vriendschap tussclien beale
landen te versterken en een krachtige eco
nomische samenwerking slrookend met hun
geinoenschappeiyke beiangen, te ontwikke
ien en sterker te maken.
in zyn antwoord verklaarde Doumergue
dat het h ransche volk, zeer gehecht aan het
beginsel van wet-inmenging in de binnen
landsche aangelegenheden, welke regel zal
zyn in de betrekkingen tussclien beide lan
den, trouw blyft aan de traditie, waarby
het recht van andere volken om vryeiyk
den vorm hunner regeering te kiezen wordt
geeeroiedigd. Vruchtbare economische be
trekkingen kunnen slechts worden aange
knoopt en ontwikkeld in een atmosfeer van
vertrouwen, welke beide rageeringen moe
ten scheppen en die het doel zal zyn van
toekomstige onderhandelingen.
De commissaris-generaal van den Vol
kenbond, mr. Zimmerman, heeft in een
nieuw rapport, dat het tydvak van 15 Oc
tober tot 15 November omvat, een uiteen
zetting omtrent den eet nosrusch - po li tieken
toestand van Oostenrijk sedert de jongste
politieke crisis gegeven.
Hy stelt daarin vast, dat liet bijleggen
van de spoorwegstaking, welke het aftre
den van het kabmet-Saipel tengevolge had,
een aanzienlijke verhooging der uitgavenbe-
grooting der Boiwlsspoorwegen met zich
heeft gebracht.
Mr. Zimmerman becijfert de hoogere uit
gaven op 3 millioen goudkronen voor 1924
en op 100 millioen in 1925. Hy zegt hier
bij, <lat de nieuwe lasten zekere bedenkin
gen toor he( herstel van tie balans by de
Bondsspoorwegen schijnen te rechtvaardi
gen, waardoor de begrooting der Oosten-
ryksche regeering aangetast zou kunnen
worden. .In October heeft de commissaris-
generaal 78 milliard papierkronen uit de
leeningsopbrengat v*>or de electrificatie der
BoruLsspoorwetg-en vrijgegeven.
Onveranderd gunstig is de opbrengst uit
tollen en tabak. De October-opbrengst
hooger dan in alle vorige maanden.
Betreffende den toestand der Nationale
Bank stelt mr. Zimmerman vast, dat in ge
noemd tijdvak de geheele deviezenvoorraad
zoo groot was, dat op 7 November de Oos
ten rij ksche bankbiljettenci roulatie met 50
pet. was gedekt.
BUITENLANDSCH NIEUWS
DUITSCHLAND.
Omkeer in Bruoswyk
De ..KöLn. Ztg." wijst er op, dut de
roode heerschappijin Bruimwijk is
Tweede Kamer.
De Onderwijsbegroting is afgedaan. Het
lager onderwijs bracht klaagliederen over
de salarissen der onderwijzers, de spitsing
der scholen, de assistenten en over het
voornemen van den Minister om het Fransch
op de lagere school te herstellen.
De salarissen liet Minister de Visser on
besproken. Reeds schreef de Minister ra
zijn Memorie van Antwoord deze passage:
„Na de uitvoerige besprekingen, waartoe
de interpellatie van den heer Gerhard over
het nieuwe Bezoldigingsbesluit heeft ge
leid, meent de ondergeteekende thans niet
te moeten ingaan op hetgeen met betrek
king tot de bezoldiging van de onderwij
zers in het Voorloopig Verslag wordt opge
merkt."
Een herziening der salarissen is een zaak
van algemeen regeeringsbeleid. De leden
weten dat ook wel, maar men wilde dezen
minister nog eens zyn misnoegen over de
verlaging doen gevoelen.
Het instituut der assistenten, onder veel
verzet der linkerzyde in de L. O. wet ge
bracht, werkt volgens de tegenstanders
slecht, volgens de voorstanders zeer goed.
Zóó goed dat de heer Snoeck Henkemans
een stapje verder wilde gaan en een hono
reering voor de assistenten invoeren voor
zoover zy de acte L. O. bezitten. Een be-
denkele stap zou het zyn.
Salarieering van assistenten zou niet
anders zyn dan een verkapt middel om
goedkoope leerkrachten te krygen, die naast
den onderwyzer werkzaam zyn. Tot welke
moeilijkheden en onbülykheden dit onver-
mydelyk moet leiden, ligt voor de hand,
vooral als men bedenkt, dat de assistenten
in de eerste plaats zullen zyn personen,
die de bevoegdheid tot het geven van lager
onderwys reeds bezitten. Naast elkaar zou
den op één school werkzaam zyn onderwy-
zers, die vol salaris hebben en anderen, die
met een 'douceurtje werden afgescheept. De
minister, de misère van een dergelyk stelsel
overziende, wees het denkbeeld van den
heer Snoeck Henkemans af.
Over de wederinvoering Van het Fransch
waren sommige leden slecht te spreken,
vooral over de motieven die daartoe geleid
hadden. Een mooi geschenk in een leelyke
verpakking noemde mej. Westerman de me
dedeling van den Minister. Het is nog ge
bleken de bedoeling te zyn van den Minis
ter om de keuze uit de moderne talen vry
te laten.
Het overige dezer begrooting was klein
goed.
Minister Aalberse heeft een zonderling
om niet te zeggen mal figuur gemaakt. Hy
deed zijn re-entrée in de Kamer met een
vremndsoortige verklaring, die tot een min
de xjaangename discussie moest leidien.
yiMen heeft deze verklaring reeds kun-
/en lézen, maar wy wijzen thans
nog eens op de uitlating van den
Minister dat hy is gaan praten met
den heer Schokking. Waarom juist met
hem en waarom niet met de linkerzyde en
met de vier anti-revolutionnairen die juist
de doofslag gaven by de stemming? Hij
had in de verklaring van dr. Schokking een
ondergrond van wantrouwen gehoord. Al
lerzonderlingst, want de heer Schokking
had alleen tegengestemd omdat de Minister
een grondig onderzoek had afgewezen. Pre
cies wat de linkerzyde deed. Wilde de Mi
nister „lymen"? De Minister heeft tot het
laatst geweigerd een onderzoek toe te zeg
gen, maar nu de uitslag der stemming zyn
bemind Heerlen dupeert, krabbelt hy zóó
ver terug, dat hy nu eigentyk zal doen wat
van hem gevraagd werd. De heer Nolens
heeft hem tot de verklaring daartoe ge
dwongen door te zeggen, dat zX de minis
ter moest trachten zyn onderzoek zoo te
„vervolledigen", dat iedereen tevreden ge
steld kon worden. Met deze weinig voor
name terugkrabbelary heeft minister Aal
berse een kansje voor Heerlen heroverd. I
Hy is zelfs bereid geweest er een deukje
voor in zyn diplomaten-reputatie op te loo
pen. Het had zonder dat ook gekund en
zijn ondergrondsch accoord met dr. Schok
king heeft niet aangenaam gestemd.
Hat verraad van Hopman Maartan
Schots.
Historisch, schets van Th. A. BOEREE.
8)
Maarten heeft in dien tijd zijn vendel
feieeds vergroot, het is nu reeds vierhon
derd man sterk en het wordt nog dagelijks
grooter, doch de officieren heeft men hem
nog niet gezonden. Zyn mannen zyn over
heel den omtrek verdeeld, een deel ligt zelfs
te Waddinxveen, waar ze vreeselyk den
beest spelen. Daar hebben ze de kist van
ce Wieeakamer opengebroken en de eigen
dommen der weezen gestolen. De vroedschap
van Waddinxveen heeft hem te hulp ge
roepen, en voor z\jn moeite heeft hy nog
een ry,paard present gekregen. Verder heeft
hy onder voorwendsel, dat hy troebelen
wil vooricomen alle huislieden de wape
nen laten inleveren. Dit levert hem twee
voordeelen op. In de eerste plaats komt hy
«p die manier goedkoop aan wapenen
voor zyn manschappen ,en tevens heeft hy
als er werkelyk relletjes ontstaan
slechts eene ongewapende bevolking te
genover zich.
Hy heeft wel gemerkt, dat van Swieten
*\jn handelwijze wantrouwt, men heeft hem
zelfs verboden nog meer troepen aan te
««men, maar wat doet het er toe, nog eiv
kele dagen dan zal hy, in plaats van van
Swieten te bevelen hebben in Gouda.
Met de inwoners, die hem de behulpza
me hand moeten Heden is h(j reeds op
Koeden voet gekomen.
Een paar uagen na zyn komst in de stad
wandelde hy 's avonds tuaschen licht en
donker langs de haven.
Eenige malen was hjj lan^s het huis
van den tollenaar geloopen, die op de bank
voor de deur van zyn huis zat.
Toen hy weer voorby kwam had de tol
lenaar hem aangesproken en gezegd: „Wel
Hopman, weet gij ook of Ducdalf nog
knechten aanneemt?" waarop hij gezegd
had: „Ik kom van Harderwyk, en ik heb
gehoord, dat er een stuk of zeven hop lie
den zyn, die knechten aannemen voor de
papen."
Toen had de tollenaar begrepen, da* hjj
den rechten man voor zich had en samen
waren ze naar binnen gegaan, waar^ze de
bijzonderheden voor den naderenden aan
slag bepraat hadden.
Een paar dagen later van de markt op
de sluis komend, was een groots vrouw
naar hem toegekomen, ze droeg een kleed
mej f°°d fluweelen mouwen.
Fluisterend had zy tot beon gèzegd: „Gij
doet toch, wat gij afgesproken hebt?
Waarom komt gij niet bij ons?" Wantrou
wend had Maerten haar aangezien en ge
antwoord: „Ik ken u niet en weet niet waar
gy woont" Naar de haven wijzend zei ze
toen: „Ik woon daarginds en zal u wel
eens aanroepen, als gij voorbijkomt." Toen
ging ze heen in de richting van de water
poort.
Dien avond loopend lanjgs het huis van
Jan Gerrit Stempels, dat aan de haven
stond, naast dat van Direk OorneliMoon
den tollenaar, werd hy binnengeroepen en
sprekend over de gebeurtenissen van de
laatste dagen had Stempels gezegd: „Ik
wil wel duizend daalder geven, als de geu
zen uit de stad gejaagd worden."
Het was echter bij beloften gebleven,
ook telkens wanneer hy op straat of bin
nenshuis met de anderen in aanraking
kwam; allen beloofden hem gouden ber
gen, indien eenmaal de Geuzen verdreven
zouden zijn.
Ook had hy op een avond gesproken met
den deken, en deze had ook gezinspeeld op
de rijkdom der kloosters en de dankbaar
heid der Roomachen, indien de aanslag ge
lukken zou.
De omstandigheden waren hem verder
niet gunstig geweest en 28 Augustus, den
dag van Sint Jans onthoofding, die eigen
lijk voor de overval bestemd was geweest,
was zonder eenige poging voorbijgegaan.
In een kleine plaats als Gouda konden
zijn gangen echter niet onopgemerkt blij
ven.
Men had zyn omgang ontdekt met de
beide mannen, die bekend waren om hun
Spaanechgezindheid en er kwamen allerlei
vreemde geruchten in omloop.
Toen Stempels op 1 September met zijn
geldelijke verantwoording voor den dag
moest komen, over een der vorige jaren,
toen hij tresorier was geweest, moes* hij
bekennen, dat hij de pafneren uit angst
voor troebelente Utrecht in veiligheid
had gebracht.
De burgemeesters zagen zich genood
zaakt, dit aan de geheele vroedschap mede
te deelen.
Waarom had hy die stukken plotseling in
veiligheid gebracht? Welke troebelen had
hij dan voorzien?? Waarom had hy alles
naar Utrecht gezonden, dat nog steeds tn.
Spaansche handen was?
Een der mannen, die het meest achter
docht koesterde was Adriaan van Swieten
en den derden September gat hy het ge
heim order om Maerten Schets aan te
houden, zoodra deze een der poorten van
Gouda mocht binnenkomen.
Dien zelfden dag wu hy van Swieten»
gevangene, en veilig geborgen binnen de
hooge muren van het kasteel van Gouda.
7.yn kleeren werden doorzocht, geld en
sleutels werden hem afgenomen, en zijn
bagage in het huis buiten de Potter*poort
m beslag genomen.
Men vond echter niets, wat hen) kon be
zwaren, behalve het paspoort, dat aan een
nauwkeurig onderzoek werd onderworpen.
Klaartje werd ook aan een verhoor on
derworpen, door schout, burgemeester en
schepenen, in tegenwoordigheid van van
Hombringen, luitenant van den heer van
Swieten.
Veel kon ze echter niet vertellen, en de
heeren lieten haar verder in het Hbrthtm
met rust. Den volgenden dag werd Maerten
door de zelfde mannen in verhoor geno
men.
Veel vragen werden hem niet geetdd.
Men had blijkbaar no|: weinig gegevens
tegen hem verzameld.
t-Lra'.cii. Iu wcerwi vun d© «©wei-
dig© verkicaiiRMiKti© der linkercijd©
vcrlor©n d© hoc -dom., in vergelijking
nit do in 1922 gehouden Landagver-
kiezingen, niet inin ier dan 18.101 «tem
n.en. üok do democrntiMi krogen 13.118
stemmen minder dan in IÖ22. Daarte-
j^enover staat, dut de under© burger
lijke partijen een winst konden boe
ken van 40.112 stemmen, waarbij de
9788 stemmen der VöIkUehen nog bui
ten beschouwing wjn gelaten.
De president van den Landdag Üen-
«•en (aoc.-iem) en de vioe-presldent
.5- ItegeoHburger (dem werden niet
1 erkozen en ook de bekendste persoon
ut. het Huis, de voormalig© Brunawijk-
sebt premier Sepp Oerter, koert daar
in niet terug.
Sedert 1918 heeft de Brunswijksche
Landdag weer voor het eerst een bur
gerlijke meerderheid.
Neg meer aardbevingen.
Gisteravond om half zes werden In
geheel Ba ten en Wuvtetnberg plotse
ling liefde aardbevingen gevoeld, die
(.leb vanmorgen o«» 4.4ó en voor de
derde mawl ook te half 7 herhaalden.
Do uardachokken waren niet zeer ern
stig slechts stortten een paar sohoor-
«leenen lm. l'erHOk)nijj<<« ongelukken
/.ijn niet voorgekomen.
FRANKRIJK.
De Moulin Rouge heropend.
De in 1915 afgebrande „Moulin Rouge"
op Miontmartre i» uit zyn asch herreaen en
zal hedenavond worden heropend, tot groo
te vreugde van het fuivend Pary« (dat.
naar men weet grootendeela uit niet-ParU*
/enaars bestaat!)
Beroemder oord van vermaak dan de in
1889 geopende ..Moulin Rouge" bestaat
wellicht niet, en de brand van 1916 heoft
hem zelf» niet geheel kunnen vernietigen.
Onder zyn schimmig geraamte is men bty-
ven dansen, héél de oor logs- en na-oorlogs
jaren door Maar than* zal hy geheel ver
bouwd en verjongd zyn deuren openen «n
toegang geven tot een wintertuin van 1000
vierk. meter, een naehtreetaurant, een ter
ras en een schouwburgzaal met 1500 zit
plaateen en een promenoir voor 1400 be
zoekers. En opnieuw zal de Place Blanche
'e avonds schitteren in den roésen gloed der
hchtre^ames
CHINA.
De toestand tn China.
Naar verluidt» süelt 'Ifcjning Tao-lin
40 (XX) muil lor beschikking van gene
ra al I.oe .loeng-sjiang, den vroegere»
militairen gouverneur van Tsjektttig,
voor een expeditie tegen den militai
ren gouverneur van IKiangaoe, Tsjhi
Sjië-yan, die, in don jong sten strijd,
om Sjanghui, l.oe Joeng-sjiang heeft
verslagen.
BrNNBNLAND.
I)e reclame op de poststempel».
!n de Memorie, van Antwoord op de
P. T. T -begrooting zegt de minister
het te betreuren, dnt de eerste recla
me. welke met financieel voordeel in
den poststempel werd opgenomen, ten
gevolge van de toen kenbaar gewor
den opvattingen, niet kon worden ge
handhaafd. Het contract met de Blue
Band was voor zes maanden geldig.
Dm baten te noemen acht de minister
minder gowenseht, met het oog op de
oncurreerende reclame. Wel kan hij
zeggen, dnt nu hij betalende reolumes
in de poststempels niet meer doet op
nemen, voor 192b de geraamde op
brengst der postreclame met f 80-000
moet worden verminderd. De betrok
ken firma, die vooruit betaalde zooals
de gewoonte is, is gecrediteerd voor
den tijd gedurende wolk© de reclame
niet heeft kunnen loopen.
Het collectief contract in d* bouwvakken.
Tt Amsterdam zijn de tvosprekingeu
in zake de nieuwe collectieve arbelda-
overeeukoniHt in de bouwbedrijven tus-
chen de betrokken partijen voortge
zet Naar wij vernemen werden er nog
.een resultaten bereikt en den dag
Men vroeg hem of het gerucht waar was
dat hy in een nonnenklooater t« Gouda wa*
geweest en daar gezegd tuut: Hebt maar
goeden moed «usterken», taal dra anders
worden. Hy ontkende dit ooit gezegd te
hebben.
Qp den avond van 6 September werd hot
verhoor, thans op de pynhank herhaald
waarop hy bekende, in dienst der papen te
zyn.
6 September, weder op de pynbank lig
gende verried hy, dat hy geaproken had
met den tollenaar, een man, die afgezet
was, omdat hy zich voor de komst van
van Swieten beschikbaar had geatald om
de tiende penning te innen. Duidelijker had
hy den rentmeester van de grafeiykhekis-
tol, niet kunnen aangeven, dien zelfden dag
word* hy nog eens verhoord en nu vertelt
hy van zyn verstandhouding met verschil
lende burgers, wel vyftig in getal, die hem
aangeraden hebben voorloopig met zyn
troepen naar Schoonhoven te gaan. dat nog
in Spaansche handen is om daarna op een
geschikt oogenblik de onderneming te wa
gen Verder bekent hy in bijzonderheden,
dat h(j in de twee huiaen aan de haven ge
weest is, en dat daar het plan besproken
if om alle geusgezinden in de stad om te
brengen, en welke teekenen afgesproken
waren om de Spaanschgeamden te kunnen
sparen.
(Wordt vervolgd).
