i I Zoon
bergambacht, berken wou de, bodegraven, boskoop, GOUDERAK, HAASTRECHT. MOORD!
WERKERK OUDERKERK, OUDEWATER, REEUWUK, SCHOONHOVEN, STOLWIJK, WADDL
Dit blad verschijnt dagelijks behalve op Zon- en Feestdagen
dame
NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR GOUDA EN OMSTREKEN
3RDRECHT, MOER CAP ELLE, NIEU
NXVEEN, ZEVENHUIZEN, en*.
No. 18808
84-
Speciaal Stpffenhuis.
EERSTE BLAD.
F
Gouda.
00)
GROOTE SORTEERIÏÏG
IN ALLE
talie Italetimi
Zatardap 88 Maart 1928
DE TWEE HANSEN
dan
■Mtr/OH. O*
)it nummer bestaat uit twee bladen.
I
Markt 16
I
Kn
1
(Wordt. vervolgd)
I* M .x.
i
Gouda.
abonnementsprijs I
•r kwartaal 2.90,
'ranco per post per
itèle gratis
EN BROS Tal af 734 - EN DETAIL
806 a»
787
00
i. Wö wen-
J. DE MOL EN ZOON
Tartaarkt 71 - Tal. «II laala
Into- ii OmtUuiiii
■•ar Maat.
Wie zijn toorn inslikt, heeft hem nog
niet altijd ook dadelijk verteerd.
FEUILLETON.
GOIIBSCHE (101IRAYT
poging gedaan, inaai met den dag blykt
duidelijker, dat die poging ten eenenmule
is getaald.
De niet-Aocialistische democratische groe
pen z^n aan het hervormen gegaan zonder
voldoende theoretische basis. Onder den in-
druk van de sociale nooden hebben ty, ge
leid door ethische overwegingen, tal van
maatregelen op sociaal gebied weten te hef
fen, waarvan meer en meer blykt, dat zy
niet houdbaar zjjn. Terwijl men aan den
eenen kant nooden tracht te lenigen, schept
men juist door de ten behoeve van die le
niging genomen maatregelen andere noo
den, die misschien op den duur veel grooter
zullen blijken te zjjn. Laten wy enkele voor
beelden noemen. Door de arbeidsvoorwaar
den gunstiger te maken dan mogelyk is,
bewerkt men, dat velen geen arbeid kunnen
vinden. Door het geld uit de publieke kas
sen voor alles en nog wat beschikbaar te
stellen, heeft men ten slotte voor beslist
noodige zaken geen middelen beschikbaar.
Het streven om het peil der woningen op
te drijven, leidt er toe, dat velen ten slotte
geen voor hunne beurzen geschikte woning
kunnep vinden. Wy begrypen dan ook de
klacht van een vooraanstaand sociaal-demo-
craat, die eeaigen tyd gelede» beweerde,
dat, telkens als men iets meende te berei
ken, de automatische wetten van het kapi
talisme dit gingen beletten. De socialisten
hebben het ter verklaring van het échec
van genomen maatregelen nogal gemakke-
lyk. Zy geven de schuld aan het kapitalis
me. fie vraag i» echter of het onder het
socialisme wel anders zou zyn, Want die
automatische wetten vinden niet in de eer
ste plaats haar grond in een of ander door
menschen uitgedacht stelsel, maar in de na
tuur der dingen en de eigenschappen der
menschen. Dit hebben de liberalen altyd
betoogd en de juistheid er van hebben in
de laatste jaren vele niet-liberale regeeiders
door de praktijk kunnen leeren.
In boven vermeld beginselprogram werd
dan ook ten onrechte gezegd, dat de libe
rale beginselen theoretisch als onjuist zyn
erkend, doch nog al te zeer toepassing vin
den. Het ia juist andersom. De sociale be
weging heeft, zonder zich om de al of niet
juistheid van hun theoretischen grondslag
te bekommeren, de beginselen van het eco
nomische liberalisme in de praktyk op zy
gezet. Daardoor ziet men zich geplaatst
voor allerlei moeilijkheden. Om deze op te
lossen moet men noodgedwongen weer by
de liberale beginselen terecht komen, wat
wel bewjjst, dat de theorie, waarop zy
steunen, juist is. Met het oog hierop bestaat
er allerminst aanleiding, van niet-liberale
zyde de economische inzichten der liberalen
als zondenbok te gebruiken.
FImmImI Waakavarilsht.
De zeer onstabiele houding van vemehil-
iende goederenmarkten In Amerika wa*
oorzaak, dat de stemming in het algemeen
gedurende een groot gedeelte dezer be-
richtsperiode minder opgewekt wa», xoo-
dat het voorkomen van de verschil lende
centra van den geld- en effectenhandel een
besluiteloos karakter had. W ribt reet wa*
ia het bizonder onder den invloed van de
DE ZONDENBOK.
itet is, inzonderheid m sommige democra
tische kringen, gewoonte te pas of te
onpas het publiek er aan te herinneren,
Jat de liberale inzichten op economisch ge
bied een overwonnen standpunt beduiden.
En men heeft daarmede zooveel succes ge
had, dat ook tal van liberalen aan de juist
heid van die inzichten zyn gaan twijfelen.
In verband hiermede willen wy enkele op
merkingen maken naar aanleiding van eene
passage, welke wy, kort geleden, aantrof-
len in het beginselprogramma van eene
pas opgerichte R. K. Werkliedenorganisatie.
Daarin werd o.a. betoogd, „dat de beginse
len van het Manchester-liberalisme, of
schoon theoretisch meer en meer als valsch
erkend, ook door den wetgever, en met toe
nemende kracht door de vrye organisatie
van den arbeid bestreden, practisch nog al
te zeer toepassing vindt.”
Naar het ons toeschynt, geeft deze pas
sage eene voorstellir^ vaa de venhouding,
bestaande tusschen de liberale economische
inzichten en de sociale politiek der laatste
ja»en, welke grootendeels onjuist is. De libe
rale staathuishoudkunde gaf eene theore
tische verklaring van de inrichting der
maatschappij. Op dez^. verklaring berustte
de liberale gedragslijn inzake het ingry-
pen dér overheid in de economische en so
ciale verhoudingen. Deze gedragslyn be
stond daarin, dat de overheid zoo weinig
mogelyk moest ingrypen. Het individu
moest zooveel mogelyk voor zich zelf zor
gen, verantwoordelijk zijn voor eigen be-
stüten en dat van zyn gezin. Daardoor achtte
men de algemeene welvaart het meest ge
diend. En ten einde deze verantwoordelijk
heid te kunnen dragen, moest ieder zooveel
mogelyk vry 'zyn in het aanwenden van
zyne gaven. Economische verantwoordelijk
heid en vryiheid zyn daarom de groote be
ginselen, waarop het economisch liberalis
me steunt
Nu willen wy gaarne erkennen, dat in
den bloeityd van het liberalisme deze begin
selen wel eens met al te groote consequentie
zyn toegepast en zoodoende een uitwas is
ontstaan, bekend onder den naam van Man
chester-liberalisme. Onze tegenstanders
verwerpen echter met dit uitwas ook het be
ginsel en dit o.i. zeer ten onrechte. Dit be
ginsel steunt toch op eene theorie in zake
de maatschappelijke verhoudingen, die nog
door geene andere, meer aannemelijke, is
vervangen. Karl Marx heeft daartoe eene
van groote werk- en denkkracht getuigende
dingen. Zoetjea-aaa komen sommige bus-
iynen tot een definitieve route en dat heeft
op het gebruik der busaen een goeden in
vloed. Men kan er dan eemgermate op re
kenen. De trammaatachapplj laat het zich
naar het Hikt, doodkalm aanleunen. In niets
is te merken dat ook maar een i gemunte ge
tracht wordt, om de concurrentie tegen te
gaan en dat in een korten tijd eenige busaen
het rijden onmogelijk zou kunnen wonden
gemaakt, kan een kind zien; maar het be
hoort waarschijnlijk tot de politiek van de
tram die in 1925 een nieuw accoond met
de gemeente moet sluiten dat zy den toe
stand tijdelijk zoo ongunstig mogelyk voor
haar laat worden can straks een gunstiger
contract afgesloten te krijgen. Het b te
hopen dat dit kansje haar niet gegeven
wordt, want we weten dat van de tram
niets te verwachten valt voor het belang
van het publiek.
Nog altijd is men aan het zoeken naar
allerlei veranderingen in het, tram-net om
dat men wel inziet dat het allerminst vol
doet. Het Vaderland heeft zijn lezers aan
het ,4»rakkizeeren” gezet over dit vraag
stuk. De uitslag daarvan is nog niet be
kend. In het algemeen staan wtf weifelend*
tegenover al dergelijke pogingen. Hot zjjn
de wegen vele te lanal, andere doodloo-
pend in te smalle die bat ónmogelijk ma
ken om goede veNjtndiagan tuoehea de
verschillende deelen van de stad te bren
gen. En het ergste h dat alle lijnen na
tuurlijk moeten rendeeren en natuurlijk is
dat onmogeljjk tenzij men het nut voor een
kleine groep menschen weer op./ffert
Alles te zamen genomen lijkt het ons dat
in de naaste toekomst heel veel op het ge
bied van het verkeeraweaen voor onze *tod
moet gedaan worden. Iets anders is het
echter of het inderdaad ook gebeuren zal
want groote veranderingen gaan naargees
tig langzaam en... ten slotte went men uan
den tx-staan» kn m<nder gunatigen toestand
zóó dat de prikkel rot verbetering zeer ver-
•wakt Vooral bjj de overheul met haar
stroeve organen kan men dit vendapping»-
pnoce» in btaondere mate opsnerken.
HAGENAAR.
E”
PENHAGE.
,bij het ge-
orige jaren,
BRIEVEN UIT DE HOFSTAD.
DfOOLVI.
van de moeieltjkste vraagstukken
waarvoor de steeds grooter wordende groo
te steden ter eeniger tijd kamen te staan
betreft de spooiweg-venbindingen en met
name daarvan de stations. Indertijd zyn de
spoorbanen buiten, soms dikwijls ver bui
ten het bebouwde gedeelte der steden aan
gelegd. Bijna overal vindt men den sta
tionsweg als een weg van tamelijk jongen
datum, die de verbinding vormt met het
buiten den rand der stad gelegen station.
In den loop der tijden is echter de gaping
tusuchen station en stad geheel aange
bouwd, totdat het oogedbHk kwam dat men
ook aan de overzijde van de spoorbanen be
gon te bouwen. Toen ontstond de moeilijk
heid vpn het verkrijgen der verbindingen
tusschen beide gedeelten links en rechts
van de baan. Maar behalve dit vraagstuk
verrees het tweede n.l. dat uitbreiding der
stations en de daarbij behoorende empla
cementen niet meer mogelijk was.
In den Haag is het vraagstuk al eens ur
gent geweest; het is gedeeltelijk opgelost
maar het begint nu weer te nijpen. Wie
van Delft tot Leiden spoort, ziet vóór den
Haag de tunnels en de overwegen en ziet
voorbij den Haag het byna vernuftige sy
steem van banen naast en onder den spoor
weg door. Wat dus deze IJjn, n.1. van de
Hollandsche Spoor en van den Electrischen
trein naar Scheveningen betreft, ie de toe
stand goed geregeld, maar niet is dit het
geval ten aanzien van de Staatsspoor Gou
daden Haag. Het station SJS. ligt in den
Haag zeer gunstig, bijna oumiddellijk bij
het drukste centrum van de stad Het heeft
niet zoo heel veel moeilykheden opgei everd
omdat de uitbreiding van de stad niet voor
namelijk in de onmiddelljjk omgeving van
dit station lag. Nu is dit in de laatste jaren
etenigseins anders geworden. Den kant naar
Ryawyk en Voorburg wordt ook gebouwd
en niet zuinig ook. De moeilijkheid dat de
bestorming of belegenn». ..Wat dwaas
heid belegering I” riep de botvhdui-
vei, „dan kunnen wij wel drieweken
hier blijven staan, voordat rij het lo
gement de Vos leeg gegeten hebben
Dat geelt niet» Wij klimmen er in
door de deur of het veneter. het doet
er niet toe, waar er maar een gat te.
Weest blii dat wii hen in een. mui
zenval hebben I”
Toinve ladders sleepten rij aan en
lemend stond reeds boven op die. wel
ke de studenfeto hadden neergezet
Een voorrichlige bond een grooten
tinnen schotel od het hoofd, als schild,
voor het geval rii die boven waren,
stoelen en stukken van den haard op
de bestormers mochten neerwerpen.
Een half volwassen jongen vond hel
ee i betden inval onder hel houten
dek van het achterhuis een lucifertje
aan te sicken, tien loer sk>eg hel
hem nog bijtijds uit de hand.
In de pastorie maak en de vrouwen
alarm en toen de kleine Hans zag.
welk een rumoer er voor den ..Roe
den Vos” was snelde hii er hoogst
verschrikt heen en begaf zich onder
de menwhen.
Wat voeren lelui uit?” riep hij.
Dat was peen stem van een orediker
maar een kreet van ontzetting ..Heb
ik u nier verzocht de voordracht niet
bij te wonen En nu loopen jelui op,
een hoon en doet domme dingen. Wat
willen jullie dan toch?
Wat <raan n de vreemdelingen aan?
Die rifn onder elkaar en doen u
niets
(Nadruk verboden).
Een roman uit onzen tijd.
Uit het Duitsch van
PETER ROSEGGEg.
Bewerkt door
P. WESSELINK—v. ROSSUM.
-Jt per kwartaal f2.25, per week 17 cent, met Zondagsblad
per kwartaal 2.90, per wede 22 cent, overal waar de bezorging per looper geschiedt
Franco per post per kwartaal 8.15, met Zondagsblad 8.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen aan ons Bureau: MARKT 31, GOUDA,
hij onze agenten en loopers, den boekhandel en de postkantoren.
Onze bureaux zjjn dagelijks geopend van 9—mw Administratie Tel. Int. 82;
Redactie Tel. U5. eaW*
ADVERTENTIKPKUSr Uit Gouda M omstrte (bebooNnde tot daa htsorgbiajg)
1—5 regels /1A0, elke regel moer fOM* Vaa buiten Gouda en dan bezor-gkriag:
1—5 regels flM, elke regel moer ƒ0.80. Advertontiin In hot Zeterdagnummer M
bijslag op don prfla. IJeAiadighrido advorQMtila do helft vaa dea prje.
INGEZONDEN MEDÊDEEÜNGEN: 1—4 regale ƒ2.0», olko --
do voorpagina 50 hoogor.
Gewone advertantiën en ingezonden modódoeiingM bjj ooatnwt tot soar garzthuper
den prijs. Groote lottere en randen worden beretoMd naar plaatsruimte.
Advertentiën kunnen worden ingezonden door tuaochenkomat vaa «oliede Boekhan
delaren, Advertentiebureaux en onze Agenten en moeten daags vóór do plaatsing
bot Bureau zjjn Ingekomen, teneinde vpn opname verzekerd te zjjn.
SJi. spoorbaan juiot den uitbouw in d«
richting van deze beide ««meenten scheidt*
maakt het vraagstuk van het ütation weert
urgent.
Door de samenvoeging der beide spoor-j
wegmaatschappljen is het vraagstuk in een
geheel aiuiere positie gekomen, omdat Jitj
teraard thans de gedachte opkomt om ini
plaats vj^n de twee stations er óén te bou4
wen, waarheen beide lijnen zich zullen con-
centreeren. Dit Is a'leen mogelijk als het|
nieuw te bouwen station een flink eindje
buiten de omgeving van beide thans bes
staande stations komt en al» het nieuwe)
station spoedig komt, althans voor de aan
bouw van dit stadsgedeelte zóó-ver is gej
vondend, dat er geen open terrein genneg
meer is voor de stichting van een station
dat geen kleintje zal kunnen zijn. Met de
stichting van een station zullen natuurlijk
de stadstramlljnen een geheele verandering
moeten ondergaan, went die zullen naad
het nieuwe station moeten gaan.
Misschien dat in verband met het »ta-
tionsvraagstuk ook eens meer aandacht
wondt besteed aan een betere verbinding
van Scheveningen. Sedert de electrischd
trein rjjdt naar Rotterdam en H S. M. den
Haag js er een complete baan en een volle
dig station waarvan voor de verbinding
met het ganache land meer nutgetrokken
kon worden, indien deze baan aansloot op
den spoorweg naar Laaien en naar Utrecht.
Zonderling is het dat daaraan nog im
mer eenig begin is gemaakt. Het is mlsj
schien verre toekomst muziek maar w(j
voorzien dat Schcveninqen mettertijd «4
even belangrijk verkeerspunt aal worden
voor treinen in alle richtingen «l« thans dd
beide andere statiofls. Van SchevenlnieR
uit rijdt nu een eleoirlsche trein over Voor!
burg en Voorschoten nuar Leiden. Het M
voor de hand dat de H. S. M daartegen da
concurrentie aanbond, maar z(j doet dal
nog niet.
Alles wat betrekking heeft op de verbe
tering der spoorwfg-lynen schijnt te wachj
ten op de betere tijden en middelerwijl
wordt de toestand hoe langer hue riechtei,
De tarieven zijn en blyven hoog en het
vervoer neemt daarom zeer af. Do autot
buasen knabbelen ook niet zuinig aan de
opbrengst der sporen xoowd als der tram».
De cijfers voor den Haag zijn ai than*
lang niet gering Het aantal passagiers dat
de stadfdljnen in 1924 hebben vervoerd
reeds over <ie «wee niillioen gewordei
waardoor de tram natuurlijk flink is ach?
teruit gegaan. Het aantal dat de trans ver-
oerde komt boven de vijf mdllioen uiti
maar had zeker de zes millioen tverschre-
d«n als de busses er niet geweest waren*
Het is te verwachten lat in 1925 «e ver
houding nog ongunstiger wondt voor df
tram omdat de buasen nog bpzig zijn de
meest rendabele lijnen te zoeken. Er «Ijf
er al eenige in den loop van het j*®*1
dwenen en andere zyn daarvoor in de plaatt
gekomen zoodat het vervoer-cijfer niet ge
heel zuiver een beeld geeft van tie verhou-
37)
Zacht maar dringend zeide hij toen,
het volgende „Nog een woord, mijn
Parochianen en dorpsgenooten, zou ik
willen sipreketi. In ons dorp zal van
middag door een spreker van de ver-
wniging „Vooruitgang” ’n voordracht
worden gethouden. Voor zoover ik u
h«den ken, geloof ik niet, dat een
uwer er heen zal gaan Want de voor
dracht wordt juist onder de middag-
Kodsdienstoefening gehóuden. Reeds
hieruit kunt eH afleiden. wat daar in
de herberg ongeveer tot u geoegd zal
worden. Of het vandaag zei ziin of
morgenof wanneer ook, ik bid u
howaart het heilig geloof en ontvliedt
elk gevaar, hetwelk u dit hoogste goed
®°u kunnen ontrooven. Vrede zi» met
u allen. Amen!”
hol gedreun klonk, na deze
woorden, door de kerk een vreem
deling kon niet onderscheiden, of het
bijval of morren Was of beide te-
kuiHien worden I
Zoo werd in de herberg gesproken.
Dokter Schmied was op straat om
aankomende geestverwanten te begroe
ten. Een paar oomnusaieleden der ver-
eeniging kwamen per rijtu.g een
troepje studenten uit l'reslein schud
den op een grooteu. met twijg» ge-
tooiden boerenwagen. Verscheiden jon
ge boeren, een onderwijzer en een
afgevaardigde van den rijksdag uit
den omtrek verschenen. De meesteii
wisten reedw. dat de jonge kapelaan
op den kansel aad gewaarschuwd. En
kelen vertelden, dat hij de lieden de
voordracht had verboden, anderen dat
hii bevolen had. haar goed gewaaend
te bezoeken. Er zou heel wat 'Josko-
men Zoo kwamen de vooruitetre-
veaiden ook niet geheel met leege han
den en menigeen, die den knuppel in
de hand droeg, had iets ergens in zijn
zak. De afgevaardigde van den rijks
dag vermaande tot beleid om niet den
schijn op zich te laden te willen aan
vallen liever de tegenstanders niet
in het ooglooi>end prikkelen, maar
dan ook goed toonen wie meester in
het land was. De voordracht zelf over
dó openbaringen der natuur was bijna
vergeten men hield zich nog slechts
met tactische vragen bezig en de strikt
lust aan beide zijden groeide van mi
nuut tot minuut.
Nadat de vreemdelingen zich in ver
schillende herbergen, daar de „Vos”
vol boeren was. hadden versterkt, din
gen zd| in kleine groepen, of alleen
en langzaam, alsof ril slechte uit ver
veling ronddrentelden naar den ..Roo-
den VosV. In het tuinhuis spraken
gelijk. De groote drong rich door de
menig.e naar den uitgang.
Tegen den middag werd de groote
gelagkamer van den „Rooden Vos”
meer en meer gevuld. Boeren, hout-
akkers, voerlieden^ veehoeders, die
vroeger zooals de waard opmerkte
nier nooit waren geweest, gingen
aan de tafel zitten en bestelden most
of bier. Luid, levendiger dan anders
was de manier der boeren, zij be
spraken de gebeurtenis, welke pp
kansel was aangekondigd en in de
herberg zou plaats hebben.
„Hii heeft het veel te zacht gezegd.
Als iemand komt, die den bloedeigen
naam van. den geestelijke steelt, op
dat hij er leugen en spot mee kan
verkondigen en bovendien den jongen
heer nog beschimpt en ons heilig ge
loof Ja, dan moet men aanpak
ken f”
„Zeker, zeker, aanpakken I Waar is
net. Aanpakken I”
Een wilde bosehduivel. in gescheurd
lodenpak. Mat een sterke geur van
slijt verspreidde, nam nu het woord.
„Mannen! Al heeft de geestelijke heer
ook gezegd, dat wij idet moeten gaan,
dezen keer volgen wii zijn raad niet.
Wij gaan toch En we gaan allen,
allen met elkaar.”
„Ik niet. Ik wil den redenaar niet
hooren
„Wie niet wil ’oehooren moet toe
slaan?” riep de bosehduivel.
„Er zal ons niets anders overblip
ven
..MoKelltk reet iemaui hen» nee. <W
Mi het nalnat. Men kon niet weten,
het sou een vreeslijke gwchiedente
■eenigen met den waard. Hij had voor-i
loppig de zaal gesloten geuouden eii
ried aan ze dadelijk te bezetten, voor
dat de boeren liet deden. Dat ge
beurde. Door een achterdeur bereik
ten zij de trap. Een paar schateschd
studenten zetten een liooiktoder tegen
net venster, om zoo iwodig van dezei>
kunt de vesting te veroveren. In de
gelagkamer was het bijna leeg ge
worden. De waard liep radeloos rond
en keek steeds uit naar de ..drie
mannetjes*', die het hoofd der poiitip
hem had beloofd Er was nies te
zien. Hij begreep dal rijn beste be4
scherming was beieefdiwid tegenover
de beide partijen.
Met een opgeruimd gelaat, maar
tod» meer denkende aan de mooie*
meubelen, dan aan de ..lieve men-;
schen”. beproefde hii overal met een
schertsend woord te kalmeert». Toen
de boeren de trappen met veel geraas
opgingen om de zaai binnen te drin
gen was deze dicht bezet en forzehe
studenten beletten lachend den toe
gang jammer genoeg was er geen
nl au te meer vrij.
..Laten wij maar terug gaan!” ant-
woortMe de grove woudduivet „Slim
mer zijn rij. n-u wii sterker rijn I”
Voor het huis was het gansche dorp
samen treloopen de menschen waren,
opgewonden en aan het rusteloos «»ee-j
ticuleeren met de armen, was hun
zucht naar daden on te merken. Me-,
nig scherp werktuig blonk in de zon.
andere warén nog verborgen. Maar er
was geen geraa» meer, akelig stil
drentelde bet volk twen en weer. De
Irrijgaraad had twee dannen genmakt
